Η γέννηση της Αφροδίτης

24grammata.com/ αρχαιότητα

γράφει ο Παντελής Κώτσος

Η σχετική με τη γέννηση της Αφροδίτης διήγηση περιέχεται στον Ησίοδο. Αποτελεί τη συνέχεια της ιστορίας για τον Ουρανό, τη Γαία και τον Κρόνο. Ακολουθεί μετά το πρώτο ταξίδι της θεάς στη Κύπρο, όπου βρίσκονται τα αρχαιότερα και επιφανέστερα ιερά της, στην Πάφο και στην Αμαθουντα. Η ιστορία μεταδόθηκε με έναν ύμνο που αποδίδεται στον Όμηρο. Αρχικά αναφέρω την αρχική διήγηση {Τα αποκομμένα γεννητικά μόρια του πατέρα Ουρανού πέσανε στην αεικίνητη θάλασσα. Εκεί τα πέταξε ο Κρόνος από την στεριά . Πολύ καιρό έπλεαν εδώ και εκεί. Γύρω τους σχηματίστηκε λευκός αφρός από το αθάνατο δέρμα. Ένα κορίτσι ξεπετάχτηκε από εκεί μέσα και μεγάλωσε. Πρώτα, κολυμπώντας ήρθε στα Κύθηρα και κατόπιν στη Κύπρο. Έτσι, βγήκε από το νερό η ωραία, ντροπαλή θεά. Κάτω από τα απαλά πόδια της φύτρωνε τρυφερό χορτάρι. Οι θεοί και οι άνθρωποι την ονομάζουν Αφροδίτη,  γιατί γεννήθηκε από τον αφρό. Την ονομάζουν επίσης Κυθέρεια, γιατί πρωτοκολύμπησε προς τα Κύθηρα. Ο Έρως και ο Ίμερος, το ταίρι του θεού του έρωτος, την συνόδευαν αμέσως αφού γεννήθηκε και έγινε Θεά. Σε αυτήν, από τους θεούς και τους ανθρώπους, έλαχε από την αρχή αυτό το έργο τα ψιθυρίσματα των κοριτσιών, τα χαμόγελα και τα αστεία, ο  γλυκός πόθος, η αγάπη και η γλυκύτητα¨.}
Πιο κάτω ο Ομηρικός ύμνος λέει πως οι Ώρες υποδέχτηκαν την Αφροδίτη στην Κύπρο και την ντύσανε. Οι Ώρες είναι οι κόρες της Θέμιδος, της θεάς των φυσικών νόμων, που εξουσιάζουν τις σχέσεις των δυο φύλων. H θεά της γυμνής θεάς ήταν ενάντια στη Θεμιν. Μόνο ντυμένη, στεφανωμένη και στολισμένη μπορούσε να οδηγηθεί στους θεούς. Όλοι την φιλούσαν, όταν την αντίκριζαν, της κρατούσαν το χέρι και την επιθυμούσαν για γυναίκα τους σε μόνιμο γάμο.
Αναφέρω, επίσης, εκείνη τη  διήγηση που λέει, πως η Αφροδίτη γεννήθηκε από ένα κοχύλι και με το κοχύλι αυτό βγήκε στα Κύθηρα. Στην πόλη Κνίδο, στα παράλια της Μικρά Ασίας, όπου πρώτα πρώτα γνήσιοι Έλληνες και όχι Ανατολίτες τόλμησαν να εκθέσουν μια γυμνή Αφροδίτη- το περίφημο άγαλμα του γλύπτη Πραξιτέλη- το κοχύλι ανήκε στη μεγάλη θεά του έρωτος και εθεωρείτο ιερό.
Τέλος, μια άλλη εκδοχή της γέννησης της Αφροδίτης, που ανάγεται στον Όμηρο, ισχυρίζεται πως ήταν κόρη το Δια και της Διώνης.
Όλες αυτές οι παραδόσεις παρέμειναν σε ισχύ σε όλη την αρχαιότητα, μέχρις  ότου ο Πλάτων, το Συμπόσιο του, φαντάστηκε πως υπήρχαν στη πραγματικότητα  δυο ξεχωριστές Αφροδιτες,  η Αφροδίτη Ουρανια, για την ποια κάνει λόγο ο Ησίοδος στη Θεογονια, και ηΑφροδίτη Πάνδημος που ανάγεται στα έργα του Ομήρου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, έναν από τους ομιλητές στο Συμπόσιο η πρώτη Αφροδίτη είναι στην ουσία πνευματική, σπουδαιότερη και περισσότερο ευφυής από τη δεύτερη η οποία ζωντανεύει πάνω από όλα από μια ευθυμία για σαρκική απόλαυση. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα, οι νεοπλατωνικοί ποιητές και φιλόσοφοι αναβίωσαν αυτή τη διπλή υπόσταση και συσχέτισαν την ιδέα του αγνού έρωτα με την Αφροδίτη Ουράνια, ενώ η Αφροδίτη Πάνδημος συνδεόταν με την ιδέα του σαρκικού ερωτα, δεμένου με τις αισθήσεις, που δε θεωρούνταν αμάρτημα αλλά ένα στάδιο μέσω του οποίου κάποιος ανυψώνονταν στην άλλη, υψηλότερη σφαίρα του έρωτa. Η λατρεία της σωματικής ομορφιάς, προσωποποιημένης στην Αφροδίτη, θα παρασύρει τους Έλληνες να την κάνουν του δημόσιου ερώτα θεα, σε τέτοιο σημείο που σε ορισμένα μέρη θεωρούσαν τις εταίρες επίσημες ιέρειες της. Και θα διαλέξουν ανάμεσα σε αυτές τα μοντέλα για τα έργα τους οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες. Αυτή η θεά φανέρωνε τη χάρη, τα θέλγητρα, τη γοητεία, τον αισθησιασμό, την ηδονή. Συναγωνίζονται η ελληνική ποίηση και η ελληνική τέχνη να εκφράσουν αυτό το ιδανικό. Μερικά αγάλματα της Αφροδίτης που έχουν διασωθεί, αντιπροσωπεύουν ότι ωραιότερο και τελειότερο δημιούργησε το ανθρώπινο δαιμόνιο.
Σε ορισμένες περιοχές παρουσιάζεται η θεά με πολεμικό χαρακτήρα, προπάντων στην Κύπρο και τα Κύθηρα. Επίσης γνωρίζουμε πως μετά την ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς, οι Σπαρτιάτες αφιέρωσαν στο ναό των Αμυκλών ένα άγαλμα στη πολεμική Αφροδίτη, έργο του νεότερου Πολυκλείτου. Και σύμφωνα μάλιστα με ορισμένους συγγραφείς αυτή η πλευρά της θεάς, σχετικά με τις δικαιοδοσίες της, οφείλεται στις σχέσεις της με τον θεό Άρη-υπόθεση που δεν στηρίζεται πουθενά. Αντίθετα ο Λουκρίτιος επικαλείται την Αφροδίτη για να επικρατήσει στον κόσμο η ειρήνη.
Εν κατακλείδι, όπως έχουν πολύ σωστά παρατηρήσει η Αφροδίτη έπαιζε για τους ναυτικούς το ρόλο που απονέμουν σήμερα στη Παναγία {τη Notre-Dame de bon Secours} σε ορισμένα παρεκκλήσια κοντά σε ακρωτήρια και απόκρημνες ακτές….