Η Πανοπλία Του Αλεξάνδρου

Μωσαϊκό του Μεγάλου Αλεξάνδρου Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολι

(Πλούταρχος Αλέξανδρος 16.7-8, 32.8-κ.ε, Διόδωρος ΙΖ. 20.3, 21.2, 34.4, 46.2, Κούρτιος 4.13.25)  

Το γνωστό ψηφιδωτό της Πομπηίας αναπαριστά πιστά όσα μας παραδίδει ο Διόδωρος για τη μάχη της Ισσού. Απεικονίζει τη φάση, όπου ο Αλέξανδρος πιέζει την περσική παράταξη και έχει φτάσει μπροστά στο τέθριππο του Δαρείου. Οι ίπποι του τεθρίππου έχουν σχεδόν αφηνιάσει κι ο Μέγας Βασιλεύς ζητά

βοήθεια έντρομος. Ο Αλέξανδρος είναι απέναντί του και εφορμά εναντίον του με το δόρυ. Ενώ όμως αποδίδει τόσο πιστά τη σκηνή και την ένταση, το ψηφιδωτό δεν αποδίδει καθόλου πιστά τον οπλισμό, διότι ο Αλέξανδρος απεικονίζεται χωρίς κράνος και ασπίδα.

Ο Αλέξανδρος, ως ο κορυφαίος αριστοκράτης της Μακεδονίας, ελάμβανε μέρος στις μάχες επί κεφαλής του ιππικού και έφερε την τυπική πανοπλία του Έλληνα ιππέα. Συγκεκριμένα, στη μάχη του Γρανικού ρητώς έφερε κράνος, ασπίδα και δόρυ, αλλά δεν υπάρχει καμία μνεία για τον θώρακα, τις εμβάδες και τημάχαιρα. Το δόρυ του συνετρίβη στον θώρακα του Ροισάκη. Η ασπίδα τον προστάτεψε από πλήγμα του Σπιθριδάτη με δόρυ και ίσως ήταν εκείνη, που πήρε από τον ναό της Αθηνάς στην Τροία. Το κράνος του είχε πλούσια χαίτη και εκατέρωθέν της από ένα λευκό φτερό, μεγάλο και εντυπωσιακό, μάλλον σαν αυτό πουαπεικονίζεται στον μακεδονικό τάφο στα Λευκάδια. Το κράνος αυτό σκίστηκε στα δύο από την κοπίδα του Ροισάκη, αλλά προστάτευσε τον Αλέξανδρο.

Στη μάχη των Γαυγαμήλων έχουμε πληρέστερη περιγραφή της πανοπλίας του. Πρώτα απ’ όλα φορούσε Σικελικό ζωστό ὑπένδυμα (εσωτερικό ένδυμα) και από πάνω διπλό λινοθώρακα, από τα λάφυρα της Ισσού. Επίσης λινοθώρακα καταγράφεται ότι φορούσε, όταν τραυματίσθηκε στη χώρα των Μαλλών. Το κράνος του στα Γαυγάμηλα ήταν έργο του Θεόφιλου, σιδερένιο, με προσαρμοσμένο λιθοκόλλητο περιτραχήλιο. Αυτή η πληροφορία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αν είναι ακριβής, διότι το περιτραχήλιο αποτελούσε τμήμα της πανοπλίας των μυκηναϊκών χρόνων και όχι των κλασσικών. Αν πράγματι ο Αλέξανδρος έφερεπεριτραχήλιο, ίσως πρέπει να το θεωρήσουμε ως πρόσθετο μέσο ασφαλείας λόγω της θέσεώς του στην ανώτατη βαθμίδα του κράτους του και του συμμαχικού στρατού.

Στις μάχες χρησιμοποιούσε πάντοτε μάχαιρα και εκείνη στα Γαυγάμηλα ήταν δώρο του βασιλιά των Κιτιέων, «με θαυμάσιο χρώμα και πολύ ελαφριά». Πάνω από τον λινοθώρακα φορούσε λεπτή χλαίνη, την οποία συγκρατούσε πόρπη εξαιρετικής τέχνης, δώρο της πόλης των Ροδίων και έργο του Ελικώνα του παλιού. Είναι μάλλον βέβαιο ότι αυτά τα δώρα τα είχαν προσφέρει η πόλη του Κιτίου της Κύπρου και της Ρόδου αντίστοιχα, όταν κατά την πολιορκία της Τύρου πείσθηκαν ότι τα κρατικά τους συμφέροντα επέβαλλαν τη συμμαχία με τον Αλέξανδρο.

Βγαίνοντας από τη σκηνή του στα Γαυγάμηλα, έφερε όλον τον οπλισμό εκτός από το κράνος, το οποίο φόρεσε στη συνέχεια. Βλέπουμε δηλαδή ότι ο Αλέξανδρος δεν εξετίθετο σε άσκοπους κινδύνους, αλλά εφάρμοζε κατά γράμμα τον κανονισμό, όπως θα λέγαμε σήμερα, και έφερε ολόκληρη την πανοπλία του Έλληνα ιππέα, όπως περιγράφεται πιο πάνω. Όσο για το ψηφιδωτό της Πομπηίας, δεν είχε βέβαια σκοπό να εικονογραφήσει κάποιο στρατιωτικό κανονισμό, αλλά να αποδώσει αφηρωισμένη τη μορφή και την υπεροχή του Αλεξάνδρου στην πρώτη σύγκρουσή του με τον ως τότε κοσμοκράτορα. Πρέπει πάντως να σημειώσουμε ότι σε αντίθεση προς όλους τους Έλληνες ιστορικούς ο Κούρτιος επιλέγει να ισχυριστεί ότι ο Αλέξανδρος «σπανίως φορούσε θώρακα κι αυτό το έκανε μετά από προτροπές των εταίρων και όχι από φόβο για τον κίνδυνο, που θα αντιμετώπιζε».

ΠΗΓΗ

http://theancientweb.wordpress.com