Μία χαρακτηριστική εικόνα του προσανατολισμού των Δυτικών Ουκρανών προς τη Δύση: Δύο Ευρω-Ουκρανοί διαδηλωτές με κράνος, επιωμίδες πανοπλίας και ασπίδες Σταυροφορικού Δυτικού τύπου (νομίζω ότι παραπέμπουν σε Τεύτονες ιππότες). Προφανώς τα προτιμούν από τον παραδοσιακό ρωσικό οπλισμό του Αλεξάνδρου Νέφσκι και του Ντμίτρι Ντονσκόυ (copyright: Associated Press).
(Το παρόν άρθρο αναδημοσιεύεται με την άδεια του συγγραφέα)
Αυτές τις ημέρες παρακολουθούμε μία εμφύλια αντιπαράθεση στη μεγάλη χώρα της Ουκρανίας, μία αναμέτρηση που πολλοί προτιμούν να την αποκαλούν «προοίμιο ενός εμφυλίου πολέμου».
Θα επιχειρήσω να εμβαθύνω στον εθνολογικό παράγοντα αυτής της αντιπαράθεσης, τον οποίο θεωρώ πάντα έναν από τους καίριους παράγοντες (αλλά και μονίμως υποβαθμισμένους από τους αναλυτές) τέτοιων καταστάσεων. Ευτυχώς όμως, στην περίπτωση της Ουκρανίας οι γεωπολιτικοί αναλυτές έχουν αναγνωρίσει τον προεξέχοντα ρόλο της εθνολογίας. Δεν θα ασχοληθώ με τις άλλες παραμέτρους , δηλαδή την καθαυτό γεωπολιτική σχετικά με τη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας, ΕΕ και ΗΠΑ για την επιρροή στην Ουκρανία, την οικονομική με τους αγωγούς του φυσικού αερίου και τον ρόλο της Gazprom, τη θρησκευτική με την προσπάθεια της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και της «θυγατρικής» της Ουνιτικής να επεκταθούν στην Ουκρανία και την αντίδραση της Ορθόδοξης, κλπ. Αυτές οι παράμετροι έχουν ήδη αναλυθεί σε αρκετά άρθρα, εκτός ίσως από τη θρησκευτική.
Είναι πλέον αρκετά γνωστή η δήλωση ενός Ρώσου αξιωματούχου κατά τη δεκαετία του ’90 σχετικά με το πρόβλημα μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Ουκρανίας με το οποίο θα σχοληθώ, η οποία θεωρήθηκε χαρακτηριστική της ρωσικής αντιμετώπισης του ζητήματος: «Η Ανατολική Ουκρανία αργά ή γρήγορα θα επιστρέψει σε εμάς. Η Δυτική μπορεί να πάει στο διάολο.» Ομως από τότε έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια και τότε το φλέγον σήμερα θέμα του φυσικού αερίου δεν ήταν τόσο πιεστικό, ούτε η επιρροή της ΕΕ τόσο έντονη.
Εθνογλωσσικός χάρτης της Ουκρανίας.
-
Περνώντας στο κυρίως θέμα, πρέπει να γίνουν μερικές διευκρινήσεις γύρω από την Ουκρανική εθνολογία και το ποιοι είναι οι Ουκρανοί. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σημαντική εθνολογική διαφορά ανάμεσα σε Ουκρανούς, Λευκορώσους και Ρώσους. Το Κίεβο είναι το λίκνο του ρωσικού κράτους και του ρωσικού έθνους, επειδή εκεί σχηματίσθηκε το πρώτο πραγματικά ρωσικό κράτος και εκεί εμφανίσθηκε το εθνωνύμιο «Ρως» το οποίο επεκτάθηκε σταδιακά σε όλους τους Ανατολικούς Σλαβικούς λαούς, οι οποίοι ενώθηκαν τελικά στο Ρωσικό έθνος. Οι Σουηδοί και Γότθοι Βικινγκς οι οποίοι στη Δύση θεωρούνται οι ιδρυτές του ρωσικού κράτους, ίδρυσαν βέβαια και άλλες σημαντικές πόλεις στις χώρες των Ανατολικών Σλάβων, όπως η Σταραγια Λαντογκα, το Νοβγκοροντ, το Τσερνιγκωφ και άλλες, αλλά στο Κίεβο, τη σημερινή πρωτεύουσα της Ουκρανίας, εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το εθνωνύμιο ‘Ρως’.
Υπάρχει βέβαια το ιστορικό πρόβλημα της προέλευσης του εθνωνυμίου ‘Ρως’, δηλαδή αν αυτό προέρχεται από τους Σουηδούς Βίκινγκς οι οποίοι αναμφίβολα κάποια στιγμή έγιναν κύριοι του Κιέβου (όπως σήμερα δέχεται σχεδόν σύσσωμη η Δυτική ιστοριογραφία) ή αν έχει εντόπια προέλευση, από τους ιρανικούς ή σλαβικούς πληθυσμούς οι οποίοι κατοικούσαν έως τα όρια της περιοχής του Κιέβου. Αυτή την άποψη συνεχίζουν να την υποστηρίζουν οι περισσότεροι Ρώσοι και άλλοι Ανατολικοί ιστορικοί σήμερα, και όχι άδικα: το τοπωνύμιο ‘Ρως’ προϋπάρχει στην περιοχή πριν την έλευση των Βίκινγκς ως όνομα ποταμού, περιοχής και ενδεχομένως ενός αρχαίου λαού. Όμως αυτό το ιστορικό πρόβλημα είναι ένα άλλο ζήτημα, με το οποίο πιθανώς θα ασχοληθώ σε μελλοντικό άρθρο.
Η κατανομή της ρωσικής γλώσσας στην Ουκρανία σύμφωνα με στατιστική του ινστιτούτου KIIS το 2003. Με πράσινο οι περιοχές όπου η ρωσική γλώσσα πλειοψηφεί. Στην πραγματικότητα στην Κεντρο-Ανατολική περιοχή, η ουκρανική γλώσσα είναι επίσης ισχυρή με το 40% του πληθυσμού.
-
Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι οι Ρώσοι θεωρούν το Κίεβο μητρόπολη τους και δεν πρόκειται να το αφήσουν τόσο εύκολα στην επιρροή της ΕΕ ή των ΗΠΑ, περισσότερο στην επιρροή της Γερμανίας και της Γαλλίας (ναι, και της Γαλλίας, επειδή οι αναλυτές τείνουν πάντα να υποβαθμίζουν μάλλον αδικαιολόγητα τον ηγετικό ρόλο της Γαλλίας στη σύγχρονη ΕΕ). Επιπρόσθετα, στο έδαφος της Ουκρανίας υπάρχουν και άλλες «αρχαίες ρωσικές» (όπως τις αποκαλούν οι Ρώσοι) περιοχές και πόλεις, όπως η Βολυνία (Βολύν), η Γαλικία, το Τσερνίγκωφ κ.α. Ακριβέστερα, ολόκληρη η Βόρεια Ουκρανία είναι «ιερός τόπος» για τους Ρώσους. Η συγκεκριμένη περιοχή δεν είναι μόνο το λίκνο του Ρωσικού έθνους αλλά και όλων των Σλάβων (βλ. στη συνέχεια). Η δε Νότια Ουκρανία, δηλαδή η παλαιά στέππα, άργησε να καταστεί σλαβική. Κατοικούμενη από ιρανικούς και έπειτα από τουρκομογγολικούς πληθυσμούς, αποικίστηκε από τους Ρώσους σχετικά πρόσφατα και η ουκρανική παρουσία εκεί είναι περιορισμένη όπως θα δούμε στη συνέχεια. Ετσι οι Ρώσοι είναι «αναγκασμένοι ιστορικά» να κρατήσουν υπό την επιρροή τους ολόκληρη την Ουκρανία, για διαφορετικούς λόγους τη Βόρεια και τη Νότια.
Η κατανομή των φιλοδυτικών Ουκρανών (μωβ χρώμα: κομμα της Γιουλια Τιμοσενκο) και των φιλορώσων Ουκρανών (μπλε χρώμα: κόμμα των Περιφερειών) με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα του 2007. Τότε τα φιλορωσικά κόμματα συνολικά συγκέντρωσαν το 58 % των ψηφων, ενώ τα φιλοδυτικά και τα ουδέτερα το υπόλοιπο %.
-
Προκειμένου να γίνει κατανοητή η μικρή εθνο-γλωσσική διαφορά ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς, αρκεί να αναφερθεί ότι κατά τον 19ο αιώνα, η διαλεκτική-γλωσσική «απόσταση» ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ήταν περίπου η ίδια ή και μικρότερη από εκείνη ανάμεσα στους Ρώσους της Ευρώπης και τους περισσότερους Σιβηριανούς Ρώσους. Οι τελευταίοι είναι ακραιφνείς Ρώσοι στη συνείδηση (παρότι έχουν μεγάλη επιμειξία Σιβηριανού, Τουρανικού και Μογγολικού αίματος). Οι πιο διαφοροποιημένοι εθνολογικά Ρώσοι είναι εκείνοι της Απω Ανατολής (Παραθαλάσσια Επαρχία, Πριμόριε) με πολιτικό κέντρο το Βλαδιβοστόκ απέναντι από την Ιαπωνία, λόγω της έντονης επιμειξίας τους με τους Σιβηριανούς ιθαγενείς. Στην πραγματικότητα σχεδόν όλοι οι συγκεκριμένοι Ρώσοι κατάγονται από Σιβηριανές και Τουγγούσες μητέρες. Όμως αυτό δεν τους εμπόδισε να μείνουν πιστοί στη ‘μητέρα Ρωσία’ παρότι για ένα μικρό διάστημα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ είχαν κηρύξει ανεξαρτησία. Όμως την ανακάλεσαν γρήγορα επειδή η ανεξαρτησία της «Δημοκρατίας της Απω Ανατολής» κηρύχθηκε από μία δημοσιοϋπαλληλική κυβερνητική ελίτ της περιοχής λόγω οικονομικών συμφερόντων της, η οποία υπαναχώρησε γρήγορα επειδή δεν υποστηρίχθηκε από τον λαό. Συγκριτικά, οι Ουκρανοί έχουν κάποια τουρανική και πολωνική επιμειξία, αλλά αυτά τα ξένα στοιχεία καταγωγής είναι μικρότερα ή πολύ μικρότερα από εκείνα των Ρώσων της Απω Ανατολής και ολόκληρης της Σιβηρίας, αλλά και της Παραβόλγιας περιοχής και του Καυκάσου. Πρέπει να τονισθεί ότι οι Πολωνοί (περιορισμένο «συστατικό» των Δυτικών Ουκρανών) είναι επίσης Σλάβοι. Στην πραγματικότητα, οι Ουκρανοί έχουν περισσότερη σλαβική φυλετική συμμετοχή από όλους τους Ρώσους και γενικά όλους τους Σλάβους, επειδή το φυλετικό λίκνο των Πρωτο-Σλάβων (3ος-4ος αι. μ.Χ) αντιστοιχεί στη σημερινή Β. Ουκρανία και ΝΑ Πολωνία. Στη Β. Ουκρανία δεν υπήρχε κανένα άλλο φυλετικό υπόστρωμα (όπως υπήρχε στις χώρες όλων των άλλων σλαβικών λαών οι οποίοι ήταν επηλυδες σε αυτές) επειδή η περιοχή κατοικείτο ανέκαθεν από Σλάβους.
Κάποιοι βιάστηκαν να διαιρέσουν ήδη την Ουκρανία σε δύο κράτη με δικές τους σημαίες και εθνόσημα. Θεωρώ την πιθανότητα του σεναρίου πολύ μικρή.
-
Οι δε γειτονικοί Λευκορώσοι έχουν κάποια λιθουανική και πολωνική επιμειξία, αλλά από γεωπολιτικής άποψης σήμερα δεν παρουσιάζουν έντονες τάσεις απομάκρυνσης από τη ρωσική επιρροή. Η «λευκορωσική γλώσσα» είναι στην πραγματικότητα μία ρωσική διάλεκτος. Εξάλλου η Λευκορωσία έχει παραχωρήσει ουσιαστικά την εξωτερική πολιτική και την άμυνα της στη Ρωσία.
Η διαφορά ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς είναι κυρίως πολιτισμική. Οι Ουκρανοί είναι στην ουσία οι παραμεθόριοι Ρώσοι («Ουκρανία» στα ρωσικά και ουκρανικά σημαίνει «Παραμεθόριος») που βρέθηκαν για μερικούς αιώνες υπό τη λιθουανική και πολωνική εξουσία. Ετσι ήλθαν σε επαφή με τον Δυτικό-Ρωμαιοκαθολικό πολιτισμό μέσω των Πολωνών και λιγότερο των Λιθουανών, σε αντίθεση με τον Βυζαντινό-Ορθόδοξο πολιτισμό των υπόλοιπων Ρώσων. Παρότι οι περισσότεροι δεν εγκατέλειψαν το ορθόδοξο δόγμα τους, η επαφή τους με το Δυτικό πολιτισμό άλλαξε τον προσανατολισμό ειδικά των Δυτικών Ουκρανών (σημερινοί Ευρω-Ουκρανοί) οριστικά προς τη Δύση, και έθεσε τις βάσεις της εθνογένεσης τους. Παρότι από τον 18ο αιώνα κυρίως, πέρασαν πάλι υπό ρωσικό έλεγχο, δεν μπόρεσαν ποτέ να προσαρμοσθούν πλήρως στο παλαιό ρωσικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να εξελιχθούν σε έναν νέο Σλαβικό λαό – μία εξέλιξη που οι Ρώσοι αναγνώρισαν και αποδέχθηκαν ήδη από την Τσαρική εποχή, παρότι βέβαια υπήρχαν και έντονες αντιδράσεις σε βάρος της από τους εθνικιστές. Το σοβιετικό καθεστώς αναγνώρισε επίσημα την ουκρανική εθνική ταυτότητα και ο Στάλιν κήρυξε την αυτοτέλεια της Ουκρανίας από τις υπόλοιπες δημοκρατίες της ΕΣΣΔ, περισσότερο για να διαθέτει μία ακόμη έδρα στον ΟΗΕ. Όμως αυτή η υστερόβουλη κίνηση του σφυρηλάτησε περισσότερο την ουκρανική συνείδηση και αυτοτέλεια. Ο δε Χίτλερ προσπάθησε να εκμεταλλευθεί τον προσανατολισμό των Ευρω-Ουκρανών στη Δύση, αλλά όχι με σημαντικά αποτελέσματα κυρίως λόγω της βαρβαρότητας των στρατιών του.
Ορθόδοξος ιερέας προσεύχεται ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και τους διαδηλωτές (copyright: Associated Press).
-
Η Ουκρανία πρωτοστάτησε στη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης (μετά από τις τρεις Βαλτικές δημοκρατίες), όμως «κληρονόμησε» και τη μεγαλύτερη ρωσική μειονότητα από οποιαδήποτε άλλη δημοκρατία η οποία προέκυψε από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Μόνο το Καζακστάν η Εσθονία περιείχαν θεωρητικά μεγαλύτερες ρωσικές μειονότητες αλλά οι νόμοι διακρίσεων τους σε βάρος των Ρώσων, μείωσε πολύ το ποσοστό τους. Εντούτοις στην πραγματικότητα η «ρωσική μειονότητα» στην Ουκρανία ήταν ανέκαθεν η μεγαλύτερη, επειδή είναι ο μισός πληθυσμός της.
Οι κατά καιρούς στατιστικές εθνολογικής σύνθεσης της Ουκρανίας με βάση τις απογραφές του πληθυσμού μπορεί να δίνουν ποσοστά της ρωσικής εθνικής μειονότητας που κυμαίνονται στο 17-20 % αλλά αυτό έχει μικρή σημασία. Επειδή εκτός από τους αυτοπροσδιοριζόμενους ως «Ρώσοι» υπάρχουν και οι Ρωσόφωνοι Ουκρανοί. Οπως θα δούμε στη συνέχεια, και οι δύο αυτές ομάδες είναι κυρίως αποτέλεσμα ρωσικού αποικισμού στα παλαιά τουρκομογγολικά εδάφη: οι πρώτοι είναι απόγονοι κυρίως πιο πρόσφατων αποίκων και οι δεύτεροι κατάγονται κυρίως από τους παλαιότερους αποίκους.
Η “Νέα Ρωσσία” όπως αποκαλείτο το 1897 η σημερινή Νότια Ουκρανία. Πρόκειται για την πιο πρόσφατα εποικισθείσα από Ρώσσους περιοχή, στα παλαιά ταταρικά εδάφη. Στα βορειοανατολικά της κείται η Μικρή Ρωσσία (Little Russia) με κύριο κέντρο το Χάρκοβο, ενώ στα βορειοδυτικά, στα δυτικά του Δνειπερου, κείται η καθαυτό Ουκρανία με κύριο κέντρο το Κίεβο. Συνήθως ο όρος ΄Μικρή Ρωσία’ περιέγραφε και ολόκληρη την Ουκρανία.
-
Οι Ρωσόφωνοι Ουκρανοί δηλώνουν «Ουκρανοί» στις απογραφές, αλλά μάλλον νοιώθουν Ρώσοι. Αυτός ο εθνικός αυτοπροσδιορισμός τους δεν είναι ασύμβατος: οι συγκεκριμένοι Ρωσόφωνοι θεωρούν ότι αυτοί είναι οι γνήσιοι Ουκρανοί (επειδή δεν απομακρύνθηκαν από τον Ρωσικό πολιτισμό και την Ορθοδοξία), ενώ οι Δυτικοί Ουκρανοί (Ουκρανόφωνοι) θεωρούν από την πλευρά τους ότι οι ίδιοι είναι οι γνήσιοι Ουκρανοί! Οι Ρωσο-Ουκρανοί θεωρούν τους Δυτικούς Ουκ. ως αλλοτριωμένους («μεταλλαγμένους») από την επιρροή της Δύσης, ενώ οι δεύτεροι θεωρούν τους πρώτους τίποτα άλλο από «σκέτους Ρώσους». Στην ουσία έχουμε δύο ουκρανικά έθνη τα οποία διεκδικούν τη γνήσια «Ουκρανικότητα» καθένα για τον εαυτό του. Οι δε Ρωσόφωνοι συμπράττουν με τους ‘εθνικούς’ Ρώσους της Ουκρανίας και οι δύο μαζί αποτελούν περίπου τον μισό πληθυσμό της χώρας. Οι συγκεκριμένοι Ρωσο-Ουκρανοί και Ρώσοι διαφοροποιούνται από τους Δυτικούς Ουκ., επειδή είναι αποτέλεσμα σχετικά πρόσφατου αποικισμού στις περιοχές που κατοικούν. Πρόκειται για περιοχές που αποσπάσθηκαν από τους Τατάρους οι οποίοι προστατεύονταν από την Οθωμανική αυτοκρατορία, και που εποικίσθηκαν κατά τους 17ο-20ο αιώνα κυρίως από Ρώσους και λιγότερο από Δυτικους Ουκρανούς. Ετσι επικράτησε σε αυτές ο καθαυτό ρωσικός χαρακτήρας.
Οι περιφέρειες της Ουκρανίας και η διαίρεση τους σε φιλο-δυτικές και φιλο-ρωσικές σύμφωνα με τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα.
-
Το σημαντικό είναι ότι τα δύο ουκρανικά έθνη, οι «δύο Ουκρανίες», είναι και σχεδόν διαχωρισμένα γεωγραφικά. Εχει ειπωθεί σωστά ότι τα όρια ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία είναι ασαφή. Στην πραγματικότητα, τα όρια ανάμεσα σε Ρωσο-Ουκρανούς και Ευρω-Ουκρανούς είναι πιο σαφή: οι πρώτοι επικρατούν στην ανατολική και τη νότια χώρα, δηλαδή στις περιφέρειες Χαρκόβου, Ντνιεπροπετρόφσκ, Ντονιετσκ, Ζαπορόζιε, Χερσώνος, Λουχανσκ, Νικολάεφ, Κριμαίας (αυτοδιοίκητη), Σεβαστούπολης και Οδησσού, και επιπλέον στο Βόρειο Τσερνίγκωφ, Βόρειο Σούμυ και Βόρειο Ζυτομυρ. Επίσης έχουν σημαντική παρουσία στην πρωτεύουσα Κίεβο. Συνήθως υποστηρίζονται και από τους Ούγγρους και Ρουθηνούς της Υπερκαρπαθικής Ουκρανίας (δυτικό άκρο της χώρας).
Οι Ευρω-Ουκρανοί είναι συγκεντρωμένοι κυρίως στο υπόλοιπο ΒΔ τμήμα της χώρας. Στο έδαφος τους περιλαμβάνεται και το Κίεβο, αλλά σε περίπτωση διαμελισμού της χώρας (βλ. στη συνέχεια για αυτό), οι Ρωσο-Ουκρανοί σίγουρα θα απαιτήσουν ένα τμήμα της πόλης μαζί με τις περιφέρειες Τσερνίγκωφ, Σουμυ και Ανατολικού Κιέβου, προκειμένου να έχουν εδαφική πρόσβαση σε αυτήν. Σε αυτήν την περίπτωση, η περιφέρεια Πολτάβας θα καταστεί η ανατολικότερη της Ευρω-Ουκρανίας. Οι Ευρω-Ουκρανοί έχουν σημαντική παρουσία στις Νότιες περιφέρειες Χερσώνος και Νικολάεφ και συνήθως υποστηρίζονται από τους Ταταρους της Κριμαίας. Οι υπόλοιπες μειονότητες (3 % του πληθυσμού, μεταξύ των οποίων και αρκετοί Ελληνες) συντάσσονται με το ένα στρατόπεδο ή το άλλο κατά περίπτωση ή τηρούν ουδετερότητα.
Η γεωπολιτική σημασία της Ευρω-Ουκρανίας έχει επισημανθεί αρκετές φορές, όμως πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι Ρωσο-Ουκρανοί ελέγχουν όλες τις ακτές της χώρας. Η δε Κριμαία η οποία ελέγχει ουσιαστικά τις ουκρανικές ακτές ως γεωφυσική εξέχουσα, κατοικείται κατά 60 % από Ρώσους, ενώ το 25 % των Ουκρανών κατοίκων της είναι κυρίως Ρωσόφωνοι. Συμπερασματικά η Κριμαία είναι συντριπτικά ρωσική, ενώ η Σεβαστούπολη είναι ο βασικός ναύσταθμος του Ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.
Μία πρόσφατη πρόταση μερίδας των πάντα ριζοσπαστικών Ρωσόφωνων της Κριμαίας για την ίδρυση μίας «Μαλορωσίας» με πρωτεύουσα το Χαρκοβο, ανεξάρτητης από την Ουκρανία.
-
Πολλοί αναλυτές παγκοσμίως, πιθανώς οι περισσότεροι, προβλέπουν έναν εμφύλιο σπαραγμό στην Ουκρανία, είτε στα επόμενα χρόνια είτε σίγουρα κάποια στιγμή στο μέλλον, ο οποίος θα οδηγήσει στη διάσπαση της χώρας σε δύο κράτη. Η εκτίμηση μου είναι ότι αυτό μάλλον δεν θα συμβεί. Και εξηγώ γιατί: Οι Δυτικοί Ουκρανοί μπορεί να δείχνουν με κάθε τρόπο ότι δεν θέλουν να «συμβιώνουν» με τους Ανατολικούς συντοπίτες τους αλλά είναι εκείνοι που μιλούν λιγότερο για διάσπαση της χώρας. Οι δε Ανατολικοί και κυρίως εκείνοι της Κριμαίας, ζητούν περισσότερο τη διάσπαση και την ανεξαρτητοποίηση τους αλλά και εκείνοι δεν το σκέπτονται κατά βάθος, κυρίως επειδή η μητέρα Ρωσία δεν ευνοεί κάτι τέτοιο. Και αυτό επειδή μέσω των Ρωσο-Ουκρανών μπορεί να ελέγχει όλη τη χώρα: οι Ρωσο-Ουκρανοί δεν είναι απλώς μία μειονότητα αλλά ο μισός πληθυσμός. Από τη στιγμή που μέσω εκείνων η Ρωσία μπορεί να διατηρεί την επιρροή της μέχρι τα σύνορα της Ρουμανίας, Σλοβακίας, Ουγγαρίας και Νότιας Πολωνίας, δεν έχει λόγο να ευνοήσει την απόσπαση τους από την Ουκρανία.
-
ΠΗΓΗ http://periklisdeligiannis.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.