«Η Κνίδος ή Στάδιον ή Τριόπιον υπήρξε αποικία των Λακεδαιμονίων στο ακρωτήριο Τριόπιο της Καρικής χερσονήσου, χτισμένη κατά το μεγαλύτερο μέρος στη Μικρά Ασία και κατά το υπόλοιπο μέρος αυτής πάνω σε μια μικρή βραχονησίδα που συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με ένα ανάχωμα που σχηματίζει δύο λιμένες, τον ένα από τους οποίους οι κάτοικοί της σχεδίασαν για πολεμικά πλοία και τον έτερο για εμπορικά. Όταν στέκεται κανείς πάνω στο ανάχωμα περιβάλλεται από δύο διαφορετικές παραλίες, μια προς το βορρά και μια προς το νότο. Από τη μια πλευρά φυσά ο αέρας και η θάλασσα είναι φουρτουνιασμένη, από την άλλη είναι εντελώς ήρεμη και απάνεμη.
Δεν είναι ακριβώς γνωστό που βρίσκονται τα υδάτινα όρια ανάμεσα στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, αλλά ίσως υπάρχει ένα οριακό σημείο στο άκρο της χερσονήσου Datca, εκεί που αρχικά υπήρξε η πόλη της Κνίδου, ισχυρό εμπορικό κέντρο, ιερό λατρείας της Αφροδίτης, εξέχον μέλος της Δωρικής Ομοσπονδίας και τόπος τέλεσης των Δωρικών αγώνων.» [1]
«Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες στη χερσόνησο της Κνίδου ανάγονται στον 7ο αι. π.Χ. και αποτελούνται κατά κύριο λόγο από κεραμική υψηλής ποιότητας του λεγόμενου Ύστερου ρυθμού των Αιγάγρων. Η Δωρική Ομοσπονδία – γνωστή και ως Δωρική Εξάπολις / Dorian Exapolis – κάθε τέσσερα χρόνια διοργάνωνε αγώνες στην επικράτεια της Κνίδου. Στα τέλη του 7ου αι. π.Χ. η Κνίδος ήταν μια από τις πόλεις της Μικράς Ασίας οι οποίες πήραν μέρος στην ανέγερση του Ελληνίου στη Ναύκρατη. Στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. η Κνίδος έχτισε έναν αξιόλογο θησαυρό στους Δελφούς, ένα από τα πρωϊμότερα μαρμάρινα κτίρια. Γύρω στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. οι Κνίδιοι έσωσαν τριακόσιους νεαρούς Κερκυραίους που οι Κορίνθιοι είχαν στείλει στον Αλυάττη να τους ευνουχίσει ως τιμωρία για τη δολοφονία του Περίανδρου στην Κέρκυρα. Σε αδιευκρίνιστη περίοδο η Κνίδος μαζί με την Κέρκυρα ίδρυσαν την Κέρκυρα Μέλαινα στην Αδριατική.»[2]
Παλαιά Κνίδος (θέση Burgas) – Νέα Κνίδος (θέση Datca)
Αρχικά η Κνίδος ιδρύθηκε από τους Δωριείς στη θέση που βρίσκεται σήμερα η πόλη Burgas της Τουρκίας, η οποία είναι χτισμένη στο ακρωτήριο Dalatzak, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. από την σύγχρονη πόλη Datca. Αναφορά της Κνίδου συναντάται και στα Ομηρικά έπη. Στην αρχαιότητα οι Κνίδιοι θεωρούσαν εαυτούς απογόνους των Σπαρτιατών, οι οποίοι ήδη είχαν αποικίσει τις Λιπάριες νήσους και την πόλη Korchula στην Αδριατική στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. Η Κνίδος ήταν το κέντρο μεταξύ των έξι (6) πόλεων που ίδρυσαν οι Δωριείς. Οι υπόλοιπες πόλεις ήταν : η Κως, η Αλικαρνασσός, η Ιαλυσσός, η Κάμειρος και η Λίνδος της Ρόδου. Τον 7ο αι. π.Χ. η πόλη αναπτύχθηκε περισσότερο και γινόταν όλο και πιο πυκνοκατοικημένη.
Ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς αναφέρει πως : «Όταν ο Πέρσης στρατηγός Άρπαγος κατέκτησε την Ιωνία, οι Κνίδιοι άρχισαν να σκάβουν ισθμό – κανάλι – μήκους 5 σταδίων, περίπου 1000 μ. , για τη σύνδεσή τους με την ηπειρωτική χώρα και να μετατρέψουν το ακρωτήριο σε νησί. Όμως, σε αυτή τους την απέλπιδα προσπάθεια τους σταμάτησε το μαντείο των Δελφών με το χρησμό της Πυθίας και αμαχητί παραδόθηκαν στους Πέρσες.» Η πόλη εστίαζε στην αρχαιότητα όλες τις θρησκευτικές και αθλητικές εκδηλώσεις και γιορτές των Δωρικών πόλεων. Μετά τη μεταφορά της πόλης στο ακρωτήριο Κρύο η παλιά πόλη εγκαταλείφθηκε εντελώς. Συνέχισε να υπάρχει πολύ αργότερα με την ονομασία Burgas, πόλη η οποία ήταν χτισμένη σε μια μικρή χερσόνησο και σε ύψος 12 μ. Από την επιφάνεια της θάλασσας. Η περίμετρος της χερσονήσου γύρω από τα τείχη της πόλης είχε μήκος 400 μ. Στο χώρο των ερειπίων συνεχίζονται σήμερα οι ανασκαφές καιτο έργο της αποκατάστασης. Η πόλη ανέπτυξε σε μεγάλο βαθμό την αμπελουργία. Κύρια προϊόντα εξαγωγής ήταν το κρασί και το ελαιόλαδο. Από τα ερείπια διαφαίνεται ότι εκεί υπήρχαν οργανωμένοι χώροι παραγωγής και αποθήκευσης των προϊόντων αυτών. Μέρος των κτιρίων που κατέρευσαν, κατά πάσα πιθανότητα από τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την περιοχή, κυρίως την Κω και την Κνίδο, το έτος 469 μ.Χ., ανήκει σε αυτά τα κτίρια. Ίχνη της παλαιάς Κνίδου βρίσκονται στην περιοχή του λιμανιού Sarah, ακριβώς νότια της Datca και κοντά στο δρόμο προς το Emedzhik. Σημαντικό εύρημα ο ναός του Απόλλωνος.
Κατά τη διάρκεια των εν εξελίξει ανασκαφών έχουν βρεθεί ίχνη των αρχαίων ναών και εκκλησίες που ανήκαν σε μεταγενέστερους χρόνους. Στη συνέχεια και για εμπορικούς κυρίως λόγους, η πόλη μεταφέρθηκε στο ακρωτήριο Κρύο, το πιο ακραίο σημείο της χερσονήσου. Σε μικρή απόσταση από την πόλη Datca τοποθετείται η Νέα Κνίδος. Μπορεί κανείς να φτάσει εδώ και από τη θάλασσα με γιοτ ή και με αυτοκίνητο. Όπως ήδη αναφέραμε, την παλαιά Κνίδο ίδρυσαν οι Κάρες το 700 π.Χ. στην πεδιάδα Burgas που απέχει περίπου 2 χλμ. από τη θάλασσα. Η μεταφορά της πόλης έγινε περίπου το 360 π.Χ. σε μια πιο στρατηγική θέση, στην ίδια την άκρη της χερσονήσου Datca. Η αρχαία Κνίδος ήταν χτισμένη σε επίπεδα και σαν ένα γιγαντιαίο θέατρο ανυψωνόταν από την ακτή προς την ακρόπολη. Ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός και γεωγράφος Στράβων περιγράφει ως εξής : «...μια πόλη χτισμένη για την πιο όμορφη θεά στην πιο όμορφη χερσόνησο!..» Αυτή η περιγραφή αναφέρεται στη νέα πόλη στο ακρωτήριο Κρύο – σήμερα Deveboynu. Το ακρωτήριο αυτό το δημιούργησε η ίδια η φύση, σαν ένα νησί.
Το στενό χωρίζει το ακρωτήριο από το απέναντι βραχώδες νησί, το οποίο οι Κνίδιοι αποίκισαν μπλοκάροντας το φράγμα και δημιουργώντας έτσι δύο όρμους, σε δύο λιμάνια. Το βόρειο λιμάνι χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς. Εκεί υπήρχαν παρατηρητήρια και η πρόσβαση εμποδιζόταν από μια μεγάλη αλυσίδα που έφραζε την είσοδο στο λιμάνι. Μέχρι σήμερα αυτός ο βόρειος όρμος δέχεται τους βόρειους ανέμους και είναι κατάλληλος για τον ελλιμενισμό μόνο μικρών σκαφών. Ο ένας από τους πύργους παρατήρησης έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα. Το ευρύτερο νότιο λιμάνι χρησιμοποιήθηκε για τα πλοία των εμπορικών συναλλαγών. Σε εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις και δεχόμενοι επίθεση από εχθρικό στόλο οι Κνίδιοι μετέτρεπαν την είσοδο σε στρατιωτική βάση που χωρούσε μέχρι 20 τριήρεις. Παράλληλα, πλοία μέσω του καναλιού πλάτους μέχρι 10 μέτρων μεταφέρονταν από και προς τον άλλο όρμο.
Το 394 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Κνίδος ταλαντεύθηκε ανάμεσα στα αντιμαχόμενα μέρη. Το ίδιο έτος, ο Αθηναίος ναύαρχος Κόνων νίκησε σε ναυμαχία στην Κνίδο τους Σπαρτιάτες ηγούμενος και του περσικού στόλου. Στη ναυμαχία αυτή η Σπάρτη συμμετείχε με 120 τριήρεις υπό την αρχηγεία του Πεισάνδρου απέναντι σε κατά πολύ ισχυρότερο στόλο υπό την αρχηγία του Κόνωνα και του Πέρση Φαρνάβαζου. Ο σπαρτιατικός στόλος καταστράφηκε ολοσχερώς και ο Πείσανδρος σκοτώθηκε. Έτσι οι Πέρσες ανέκτησαν τη δύναμή τους έναντι των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, αφού πρώτα υπονομεύτηκε η ναυτική δύναμη της Σπάρτης. Στην ιστορία αποτέλεσε ένα επαίσχυντο παράδειγμα και ήγειρε το ερώτημα για το πώς οι πολιτικές διαφορές μεταξύ των ελληνικών πόλεων παρέδωσαν τις ανθούσες αποικίες της Μικράς Ασίας στους Πέρσες. Σε ανάμνηση της νίκης αυτής σμιλεύτηκαν σε μάρμαρο δύο λέοντες βάρους έξι (6) τόνων ο καθένας. Τοποθετήθηκαν πάνω στους τάφους των πεσόντων ηρώων της μάχης. Ο τάφος είχε τετράγωνο σχήμα στη βάση του και στο εσωτερικό του βρισκόταν ένας κυκλικός χώρος δομημένος προς τα πάνω με κλιμακωτή πυραμιδική διάταξη. Αυτή η αρχιτεκτονική αναμφίβολα ήταν εμπνευσμένη από το Μαυσωλείο του βασιλιά Μαύσωλου στην Αλικαρνασσό, πολύ κοντά στην αρχαία Κνίδο. Ο τάφος βρισκόταν σε απόκρημνο βράχο, παράκτια, πέφτοντας προς τη θάλασσα και σε ύψος 60 μ. από την επιφάνειά της. Τα μάτια των λεόντων ήταν κατασκευασμένα από πολύχρωμο γυαλί – βιτρό – και σύμφωνα με τους σύγχρονους μελετητές ήταν πολύ εκφραστικά. Αργότερα, με τη μεταφορά της πόλης στην άκρη της χερσονήσου, τα λιοντάρια διακοσμούσαν τους κυματοθραύστες του λιμανιού και για τα εισερχόμενα πλοία η εμφάνισή τους προσέδιδε μοναδική ομορφιά τονίζοντας το μεγαλείο της αρχαίας πόλης της Κνίδου. Τα λιοντάρια βρέθηκαν το 1859 από τον αρχιτέκτονα Richard Pulann, ο οποίος ήταν μέλος της αποστολής του Charles Newton στη Μικρά Ασία. Ο Newton ήταν ο υπεύθυνος για την απόκτηση και τη μεταφορά ελληνικών αρχαιοτήτων – έργων γλυπτικής και αρχιτεκτονικής – για λογαριασμό του Βρετανικού Μουσείου.
Η αρχαία Κνίδος ήταν πλούσια και φημισμένη πόλη και ήταν καταγεγραμμένη στο θησαυροφυλάκιο της βουλής του ιερού του Απόλλωνα στους Δελφούς, όπου συνέβαλε τακτικά εκεί με πλούσιες προσφορές. Ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο της αρχαιότητας φημισμένο για το κρασί του. Αλλά και ακόμη περισσότερο για τους σπουδαίους κατοίκους της που συνέβαλαν τα μέγιστα για την ανάπτυξη της ιατρικής, της επιστήμης γενικότερα και των τεχνών. Στην Κνίδο γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας Σώστρατος που έχτισε τον περίφημο φάρο της Αλεξάνδρειας, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Εδώ, επίσης, γεννήθηκε ο Εύδοξος – 4ος αι. π.Χ. – αστρονόμος, ο οποίος υπολόγισε πρώτος την περιφέρεια της γης και ίδρυσε το πρώτο αστεροσκοπείο στην Κνίδο. Εδώ κατασκευάστηκε το πρώτο ηλιακό ρολόι του κόσμου από μάρμαρο σε σχήμα καρέκλας και έδειχνε το έτος και την ώρα της ημέρας. Στην Κνίδο υπήρξε η δεύτερη μετά την Κω ιατρική ακαδημία την οποία ίδρυσε ο Ευρυχών ο Κνίδιος. Εδώ φιλοτέχνησε σε παριανό λευκό μάρμαρο ο διάσημος γλύπτης Πραξιτέλης το άγαλμα της θεάς Αφροδίτης της Κνίδου. Αυτό το περίφημο γλυπτό στήθηκε στο κέντρο του ναού της θεάς και σε έναν όμορφο κήπο μιας απόκρημνης παραλίας με θέα το βόρειο κόλπο. Τον 4ο αι. π.Χ. ήταν το πρώτο άγαλμα γυμνής γυναίκας. Μέχρι εκείνη την χρονική περίοδο υπήρχαν μόνο ανδρικά γυμνά αγάλματα. Αργότερα οι Βυζαντινοί μετέφεραν το άγαλμα αυτό στην Κωνσταντινούπολη και ίσως και αυτό, όπως και πολλά άλλα έργα τέχνης του αρχαίου ελληνικού κόσμου, καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά. Το πιο επιτυχημένο αντίγραφό του βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Βατικανού. Τα ερείπια του ναού της Αφροδίτης Ευπλοίας της Κνίδου βρίσκονται ανάμεσα στα δύο λιμάνια. Το κτίριο ήταν χτισμένο σε ένα κυκλικό σχέδιο και είχε διάμετρο περίπου 17μ. Το άγαλμα της θεάς βρισκόταν στο εσωτερικό του ναού. Όταν οι πόρτες άνοιγαν φαινόταν ότι η θεά υποδεχόταν τους προσκυνητές της. Σήμερα εκεί βρίσκεται μόνο το βάθρο του αγάλματος. Ο ναός αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη Ευπλοία, η οποία ήταν όχι μόνο σεβαστή ως θεά του έρωτα, αλλά και ως προστάτιδα των ναυτικών και των ψαράδων, όλων αυτών που ταξίδευαν στη θάλασσα. Κοντά στο ναό υπήρχε και ο οίκος ανοχής, όπου οι ιέρειες ασχολούνταν με την ιερή πορνεία. Αφειδώς ή σεμνά προσέφεραν στους προσκυνητές το έλεος της ίδιας της θεάς του έρωτα και με τη συγκατάβασή της σε όλους μέσω των ιερειών αυτού του ιερού. Άρνηση δεν επιτρεπόταν, καθώς δεν γινόταν αποδεκτή από τις ιέρειες. Σήμερα, από το ναό αυτό έχει διασωθεί μόνο η κυκλική μαρμάρινη βάση του κτιρίου, ενώ διατηρήθηκε κι ένα μικρό αλσύλιο σε σχήμα καρδιάς που πλαισιώνεται από μια στοά στηλών από λευκό μάρμαρο. Στην Κνίδο υπήρχαν δύο (2) θέατρα. Το κάτω και το άνω θέατρο. Το κάτω θέατρο ήταν χτισμένο στην ακτή του νότιου λιμένος και μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι 8000 θεατές.
Είναι τέλεια διατηρημένο ως σήμερα. Φωτεινό λευκό, σαν το γυαλισμένο μάρμαρο με μεγαλοπρεπή καθίσματα, καθώς και υψηλή ακουστική ποιότητα. Το άνω θέατρο ήταν σημαντικά μεγαλύτερο και η θέση του ήταν πάνω στην πλαγιά. Η ακριβής θέση του μπορεί να βρεθεί αν κανείς παρατηρήσει την πινακίδα. Δεν έχουν αρχίσει εκεί ακόμη οι ανασκαφές για την αποκάλυψή του, ενώ διακρίνεται ελαφρά το περίγραμμά του και η κλίση του ημικυκλικού χώρου (κοίλου). Στην κορυφή του λόφου βρισκόταν χτισμένος ο ναός του Απόλλωνα και αυτό μαζί με τα υπόλοιπα κτίρια έκανε την πόλη να μοιάζει με ένα θέατρο.
Ο ναός του Κόρινθου που βρισκόταν ακριβώς πάνω από το άνω θέατρο ήταν έργο του αρχιτέκτονα Στράτου. Κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε στο ναό του Απόλλωνα και πάνω στα θεμέλια ενός από τους δωρικούς ναούς, ήταν χτισμένη μια εκκλησία στις μέρες του πρώϊμου χριστιανισμού. Ακόμη και σήμερα μπορεί κανείς να θαυμάσει τα ψηφιδωτά στο πάτωμα της εκκλησίας αυτής.
Το 1996 άρχισαν οι εργασίες για την αποκατάσταση της στοάς, ενώ ολοκληρώθηκαν περίπου μέχρι σήμερα τα 2/3 αυτής. Η στοά χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. και κατά πάσα πιθανότητα είναι έργο του Σώστρατου. Η οικοδομή αυτή έχει μήκος 113 μ. και πλάτος 16 μ. και είναι δομημένη με δωμάτια διαστάσεων 5х 3,80 μ. Όλα τα παράθυρα έχουν θέα το νότο. Όλα τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών εκτίθενται σήμερα στο μικρό μουσείο της πόλης Datca.
Κατά τα έτη 1857 – 1859 τα ερείπια της Κνίδου ερευνήθηκαν από τους Βρετανούς αρχαιολόγους με την καθοδήγηση τουNewton, ενώ η πιο σημαντική ανακάλυψή τους ήταν ένα μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Δήμητρας. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της δεκαετίας του 1970 οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον κυκλικό χώρο της βάσης του δωρικού ναού της Αφροδίτης μέσα στον οποίο βρέθηκε το βάθρο του θρυλικού αγάλματος της Κνιδίας Αφροδίτης του Πραξιτέλη. Επίσης, στις ανασκαφές της ίδιας περιόδου βρέθηκε και το Βουλευτήριο, το Συμβούλιο των αιρετών οργάνων που πρότεινε την ύπαρξη σε ορισμένες περιόδους της δημοκρατικής τάξης και του δημοκρατικού πολιτεύματος στην αρχαία Κνίδο. Η ακρόπολη της Κνίδου βρισκόταν σε ύψος 284 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το 412 π.Χ. η Κνίδος συμμάχησε με τους Αθηναίους στον πόλεμο εναντίον της Σπάρτης, όπως ήδη αναφέραμε. Αργότερα κυβερνήθηκε από τους πολίτες της με δημοκρατικό πνεύμα και τον 3ο αι. π.Χ. δέχθηκε την εξουσία των Πτολεμαίων. Στους ρωμαϊκούς χρόνους η Κνίδος διατήρησε την αυτονομία της ως την ερήμωσή της τον 7ο αι. μ.Χ., όπως συνέβη και με τις υπόλοιπες παράκτιες κοινότητες της Μικράς Ασίας στη διάρκεια της αραβικής κατάκτησης.
Σήμερα, στη θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη της Κνίδου δεν υπάρχει κανένας σύγχρονος οικισμός, εκτός από τα καταλύμματα των επιστατών του υπαίθριου μουσείου, ένα μικρό εστιατόριο για τα πληρώματα των σκαφών που δένουν στον όρμο και ένα μικρό φυλάκιο της τοπικής αστυνομίας και της συνοριοφυλακής. Πολύ κοντά και σε απόσταση ευθείας ορατότητας με την Ελλάδα βρίσκεται μια ομάδα νησιών, το μεγαλύτερο από τα οποία είναι η Κως, πατρίδα του Ιπποκράτη, ιδρυτή της ιατρικής. Η ερειπωμένη και εγκατελειμένη σήμερα Κνίδος παρουσιάζει μια ιδιαίτερη γοητεία. Δεν υπάρχουν σαφώς προσδιορισμένα και οριοθετημένα μονοπάτια πεζοπορίας, αλλά στενά μονοπάτια όπου κανείς συναντά κατσίκες και σπάνια τουρίστες, που συνήθως ρυπαίνουν τις ακτές. Η σήμανση στον αρχαιολογικό χώρο διευκολύνει την ξενάγηση με μόνο μειονέκτημα ότι είναι μόνο στην αγγλική γλώσσα. Εκπληκτικά καταγάλανη θάλασσα που θα ανταμείψει όποιον τολμήσει να κατακτήσει κάθε γωνιά της αρχαίας πόλης της Κνίδου από κάτω προς τα πάνω. Αναμφίβολα η Κνίδος και ανά πάσα στιγμή θεωρείται μια από τις πιο προηγμένες πόλεις της αρχαιότητας φημισμένη για τα επιτεύγματα των πολιτών της σε όλους τους τομείς της τέχνης και της επιστήμης.
Το άγαλμα της Ευπλοίας Αφροδίτης της Κνίδου
Όταν οι θεριστές κάτοικοι της Κω παρήγγειλαν στον διάσημο Αθηναίο γλύπτη Πραξιτέλη να φιλοτεχνήσει γι αυτούς το άγαλμα της Αφροδίτης, αυτός τους πρότεινε να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο(2) γλυπτά, ένα ενδεδυμένο και ένα γυμνό, ύψους 2 μ. το καθένα. Οι συντηρητικοί κάτοικοι της Κω επέλεξαν το παραδοσιακό γλυπτό της θεάς ντυμένο με το πέπλο της, μη αποδεχόμενοι τη γυμνή επιλογή. Το είδος της γλυπτικής που εμφανίζει γυμνό το γυναικείο σώμα ενσαρκώθηκε με την αιθέρια ομορφιά της Αφροδίτης και τελικά έγινε αποδεκτό από τους τολμηρούς κατοίκους της Κνίδου. Η παρουσία του αγάλματος του Πραξιτέλη στην Κνίδο και η ομορφιά της θεάς έκανε την πόλη κέντρο τουριστών εκείνη την εποχή, περίπου στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. και χιλιάδες προσκυνητές άρχισαν να συρρέουν εκεί για να θαυμάσουν την θεϊκή ομορφιά του ιδανικού σώματος της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα, χαραγμένη στο λευκό μάρμαρο.
Σύμφωνα με τον Πλίνιο, οι προσκυνητές πίστευαν ότι το άγαλμα δημιουργήθηκε με την άμεση παρουσία της θεάς. Η παράδοση δε αναφέρει ότι ένας ευγενής ερωτεύθηκε τη θεά μέσω της παρατήρησης του γλυπτού και αφού δώρισε όλη την περιουσία του στο ναό της έπεσε στη θάλασσα από τον γκρεμό και πνίγηκε. Ο βασιλιάς Νικομήδης Α΄της Βιθυνίας (278 – 250 π.Χ.) πρότεινε στους Κνιδίους απαλλαγή του χρέους τους προς αυτόν με αντάλλαγμα το άγαλμα της Αφροδίτης Ευπλοίας. Οι Κνίδιοι φυσικά αρνήθηκαν και συνέχισαν να εργάζονται για την απόσβεση του χρέους. Το άγαλμα του Πραξιτέλη βρισκόταν, όπως προαναφέραμε, μέσα στο ναό και στο κέντρο του πάνω σ’ ένα λόφο που υψωνόταν πάνω από τους δύο λιμένες της αρχαίας Κνίδου. Περιβαλλόταν από έναν πολυτελή κήπο. Τα αμπέλια τριγύρω συμπλήρωναν την ομορφιά του ιερού χώρου. Ήταν ο καλύτερος συνδυασμός της συμβολικής παρουσίας της θεάς του Έρωτα και του θεού του κρασιού, Διονύσου. Κάτω από τη σκιά των δένδρων βρισκόταν η κλίνη για εκείνους που θα επιδίδονταν στην ερωτική πράξη με τη συγκατάβαση της θεάς. Στις γιορτές των Κνιδίων οργανώνονταν επίσημες πομπές προς τη θάλασσα, υπήρχαν φανοί που φώτιζαν το χώρο και το άγαλμα της θεάς από τη θάλασσα δημιουργούσε μια φανταστική εικόνα για τους προσκυνητές που προσέγγιζαν το λιμάνι από τη μεριά της θάλασσας. Δημιουργούσαν την εικόνα της θεάς αναδυομένης από τα βάθη της θάλασσας και την ενθρόνισή της στο ναό που βρισκόταν στο λόφο.
Το περίφημο άγαλμα δημιουργήθηκε μεταξύ 364 και 361 π.Χ. από τον Πραξιτέλη. Ο Πλίνιος επίσης αναφέρει ότι στην εποχή του το άγαλμα της Αφροδίτης της Κνίδου δεν ήταν μόνο το καλύτερο έργο του Πραξιτέλη, αλλά και το ωραιότερο άγαλμα της αρχαίας πόλης της Κνίδου. Το άγαλμα αυτό προκαλεί βαθύ συγκινησιακό αίσθημα. Η μορφή της θεάς παρουσιάζεται πιο ανθρώπινη και συγκινησιακή από συναισθηματική άποψη από έργα προηγούμενων αιώνων. Η σύνδεση ανάμεσα στην πνευματική και φυσική τελειότητα μεταδίδει στη μορφή της θεάς τέτοιο αισθητικό βάθος και γοητεία τα οποία αισθητοποιούν όλες τις όψεις της. Η εικόνα του τέλειου γυμνού γυναικείου σώματος στο μεγαλείο της. Ελαφρά κυρτό το σώμα, μετατοπισμένα τα πόδια, ντροπαλή χειρονομία του δεξιού χεριού, βιώνουν την αφοσίωση και μαζί μ’ αυτήν την απώλεια ή την έλλειψη των καθημερινών συνηθειών. Η κομψότητα των κινήσεων και ο μελωδικός και εύγλωττος εσωτερικός ρυθμός ενισχύουν την εντύπωση της ευλυγισίας,της αρμονίας και της ωριμότητας του όμορφου και ανεπτυγμένου σώματος. Στο πρόσωπο της θεάς πλανάται ένα ελαφρύ ονειρεμένο χαμόγελο εκπέμποντας ερωτικό πόθο και τρυφερότητα στα οποία συντείνει και το βέμμα των ματιών. Τα απαλά κυματιστά και μεγαλοπρεπή μαλλιά, τα χυμώδη χείλη, το καθαρό και αγνό μέτωπο, η πλήρης ευλυγισία και λεπτότητα του λαιμού, αλλά και η τολμηρότητα του καλλιτέχνη στην περιγραφή του ωοειδούς σχήματος του προσώπου με την έκφραστικότητα που το διακρίνει συμπληρώνουν και κορυφώνουν τη γοητευτική μορφή της Αφροδίτης. Παρά τη θηλυκότητα και την κομψότητα της μορφής το άγαλμα ήταν εξαιρετικά μεγαλειώδες. Σε αυτό συνέτεινε όχι μόνο το συγκριτικά μεγάλο μέγεθός του, αλλά και η μεγάλη υδρία πάνω στην οποία ήταν ριγμένο το φόρεμα της θεάς, επιτυγχάνοντας την ισορροπία στο κάτω μέρος, όπου τα καλλίγραμμα πόδια της θεάς ήταν πολύ πιο ελαφρά σε σύγκριση με το πάνω μέρος του γλυπτού. Η υδρία προσέδιδε στην όλη σύνθεση τη σταθερότητα ακριβώς που χρειαζόταν. «Ως τις μέρες μας διασώθηκαν κάποια επιγράμματα για το άγαλμα της Αφροδίτης Ευπλοίας της Κνίδου. Για παράδειγμα δύο (2) από αυτά έγραψε ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων : «Στην Κνίδο, μέσα από τα βάθη της θάλασσας αναδύθηκε η Κυθηραία – Κυπρίδα για να ρίξει μια ματιά στο νέο της άγαλμα και μ’ ένα βλέμμα ανήσυχο μες στην κλειστή της σκήτη, αναφώνησε : «Πού με είδε γυμνή ο Πραξιτέλης ;», «Όχι, δεν σε είδε ο Πραξιτέλης, δεν σε σκάλισε με τη σμίλη του, αλλά εσύ η ίδια μας έδειξες αυτό που είσαι κρινομένη...»[3] Κρινομένη η θεά σύμφωνα με το μύθο, αποκάλυψε το γυμνό αιθέριο σώμα της μόνο σε τρεις νέους. Τον Πάρη, τον Αγχίστη και τον Άδωνη. Το αρχικό άγαλμα δεν έχει διασωθεί. Έτσι καταφεύγουμε στα ρωμαϊκά αντίγραφα της ελληνιστικής περιόδου, που όμως δεν είχαν την ικανότητα να μεταφέρουν την πλήρη τελειότητα των μοντέλων στο μάρμαρο.
Η κεφαλή του αγάλματος της Κνιδίας Αφροδίτης (αντίγραφο) – Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας
Ο Πραξιτέλης γεννήθηκε περίπου το 390 π.Χ. Ήταν Αθηναίος και προερχόταν από οικογένεια ζωγράφων. Ο παππούς του, Πραξιτέλης ο Πρεσβύτερος και ο πατέρας του Κηφισόδοτος ήταν γλύπτες. Αργότερα την τέχνη αυτή ακολούθησαν και οι γιοι του Πραξιτέλη, Τίμαρχος και Κηφισόδοτος ο Νεώτερος. Μεγάλο ρόλο στη ζωή του έπαιξε η αγάπη του για την καλλονή και φημισμένη εταίρα Φρύνη, η οποία κατάφερε να δημιουργήσει γύρω του ερωτική ατμόσφαιρα και δημιουργική έμπνευση. Οι μαγευτικές γυναικείες μορφές του Πραξιτέλη στα γλυπτά δημιουργήματά του είχαν ως πρότυπο τη Φρύνη. Ήδη, από τα πρώτα έργα του, τον «Έρωτα» και «Σάτυρος προσφερόμενος οίνο» εκδηλώνεται έντονα η καλλιτεχνική του ατομικότητα. Ο νεαρός Σάτυρος, λεβεντόκορμος και δυνατός, με μια κομψότατη κίνηση χύνει από τη στάμνα κρασί στην κούπα την οποία αυτός κρατά με το αριστερό χέρι. Τον «Έρωτα» ο Πραξιτέλης τον χάρισε στην Φρύνη και αυτή αργότερα αφιέρωσε το άγαλμα σε ναό της πόλης των Θεσπιών της Βοιωτίας όπου γεννήθηκε. Μετά την Κνίδο, ο Πραξιτέλης πήγε στην Έφεσο, όπου μερικά χρόνια εργάστηκε για τον καλλωπισμό του ιερού της Αρτέμιδας Πρωτοτροπίας. Ήταν το διάστημα μετά την πυρπόλιση του ναού της Εφεσίας Αρτέμιδας από τον Ηρόστρατο(356 π.Χ.) Στην Παριώπη ο Πραξιτέλης φιλοτέχνησε το άγαλμα του Έρωτα το οποίο δεν διασώθηκε ως τις μέρες μας, παρά μόνο σε νομίσματα. Όταν ο Πραξιτέλης επέστρεψε στην Αθήνα (350 π.Χ.) του συνέβη ένα ατύχημα με ένα σοβαρό κάταγμα. Μετά από αυτό, η παρορμητική του νεότητα, ήταν ήδη παρελθόν. Χώρισε με την Φρύνη και ήταν ο καιρός για περισυλλογή. Η δημιουργικότητά του όμως πήρε άλλη μορφή. Έγινε πιο αυστηρός και με βαθύ περιεχόμενο στα έργα του. Στην Αθήνα φιλοτέχνησε για το ναό της Βραβρωνίας Αρτέμιδας στην ακρόπολη το άγαλμα της θεάς σε μάρμαρο. Στις Γκαμπίες στην Ιταλία βρέθηκε το μαρμάρινο άγαλμα της Αρτέμιδας, το οποίο πιστεύεται ότι είναι πιστό αντίγραφο της Αρτέμιδας του Πραξιτέλη. Αργότερα, το 343 π.Χ. ο Πραξιτέλης σκάλισε σε πεντελικό μάρμαρο ένα επίσης διάσημο γλυπτό, γνωστό για την τελειότητά του, τον Ερμή με τον Διόνυσο. Στην ύστερη εποχή της δημιουργικότητάς του φιλοτέχνησε το άγαλμα του «Αναπαύοντος Σατύρου». Περίπου το 330 π.Χ. ο Πραξιτέλης πέθανε.
H Λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς
Η Λέσχη των Κνιδίων μέσα από τις εικόνες του Πολύγνωτου. Η περιγραφή είναι παρμένη από την Τρωάδα (Ίλιον) με την αναπαράσταση της άλωσης της Τροίας. «Πάνω από την Κασσωτίδα υπάρχει οικοδόμημα με ζωγραφιές στο οποίο βρίσκονται τα έργα του Πολύγνωτου. Είναι δωρεά προς τους κατοίκους της Κνίδου. Αυτό το κτίριο ονομάζεται Δελφική Λέσχη (χώρος για συζήτηση), επειδή στην αρχαιότητα συγκεντρώνονταν εδώ για να κάνουν σοβαρές συζητήσεις, αλλά και να πουν αστεία και παραμύθια. Το ότι τέτοια κτίρια - λέσχες – βρισκόταν σε όλη την αρχαία ελληνική επικράτεια μας περιγράφει ο Όμηρος στην Ραψωδία Σ΄(325-330) της «Οδύσσειάς» του [4] :
325 Μον’ αγαπούσε τον Ευρύμαχο και πλάγιαζε μαζί του.
326 Και τώρα αυτή με φαρμακόλογα στον Οδυσσέα μιλούσε :
327 Συφοριασμένε ξένε, τα ’χασες, έχει σαλέψει ο νους σου!
328 Σε χαλκουργειό δεν πας καλύτερα να πέσεις να πλαγιάσεις
329 ή σε καμιά λέσχη, μόν’ κάθεσαι με τόσους άνδρες μέσα
330 και φλυαρείς έτσι απερίσκεπτα χωρίς να νιώθεις φόβο!
Στους Δελφούς υπήρχαν τα κτίρια που απεικονίζονται στο παρακάτω σχήμα σύμφωνα με την ταξινόμηση και αρίθμησή τους :
1. Λέσχη Κνιδίων
2. Στοά θεάτρου
3. Θέατρο
4. Ιερό Διονύσου
5. Εξέδρα
6. Μνημείο Θεσσαλών – Δωρεά Δάοχου
7. Τέμενος Νεοπτόλεμου
8. Στοά Αττάλου
9. Σκηνή
10. Μνημείο Κρατήρα (με σκηνές από το κυνήγι του Μ. Αλεξάνδρου)
11. Μνημείο Προυσία
12. Τρίποδες Γέλωνα και Ιέρωνα
13. Ναός Απόλλωνα
14. Βωμός της Χίου
15. Στήλη των Όφφεων (Τρίποδες Πλαταιέων)
16. Άρμα της Ρόδου
17. Πηγή
18. Ιερό ομοφυλόφιλων
19. Σφίγγα των Ναξίων
20. Ιερό της Σιβύλλεως
21. Στοά των Αθηναίων
22-24 Θησαυροί των Ποτιδαίων
25. Θησαυροί των Αθηναίων
26. Βουλευτήριο
27. Θησαυρός των Κνιδίων
28. Σκάλα
29. Θησαυρός των Κυρηναίων
30. Θησαυρός των Αιολέων
31. Θησαυρός των Θηβαίων
32. Θησαυρός των Σιφνίων
33. Θησαυρός των Σικυόνων
34. Δώρα του Τάραντα
35-37 Δώρα του Άργους
38 . Δώρα του Λύσσανδρου Λακεδαιμονίου
39. Δώρα των Αρκάδων
40. Δώρα των Αθηναίων
41. Δώρα των Κερκυραίων
Το τέλος της Κνίδου πρέπει να συνδυαστεί με τις επιδρομές των Περσών και των Αράβων στα παράλια της Μικράς Ασίας κατά τον 6ο και 7ο μ.Χ. αι. Από την εποχή της ακμής του Βυζαντίου έχουν διασωθεί τα ερείπια δύο (2) βασιλικών διακοσμημένων με ψηφιδωτά άριστα διατηρημένα μέχρι σήμερα.
ΠΗΓΕΣ
ΠΗΓΗ :http://www.ktdrus.gr/index.files/Dorian_Exapolis_Knidos.html
Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος
Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος
Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος.
Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος
Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος
Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος
Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος.
Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.