Αγριοκρεμμύδα : To γούρι της πρωτοχρονιάς με τις θεραπευτικές ιδιότητες που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα

Κάθε Πρωτοχρονιά κάνει την εμφάνισή του,κρεμασμένος για γούρι στην εξώπορτα χιλιάδων σπιτιών ένας ταπεινός βολβός,η αγριοκρεμμύδα ή ασκέλα,όπως την λέμε σε μερικά χωριά του Νησιού και των Κυκλάδων.
Σκίλλη η παραθαλάσσια η αγριοκρεμμύδα της αρχιχρονιάς.Το έθιμο την θέλει να κρέμεται για γούρια στις εξώπορτες κάθε Πρωτοχρονιά.
Από τον Πυθαγόρα (6ος αι.π.χ)μαθαίνουμε ότι αν η κρεμμύδα κρεμιέται στην εξώπορτα,γίνεται φάρμακο που απωθεί,διώχνει τις ασθένειες.
Το σκυλοκρέμμυδο, κρεμμύδα ή μπότσικα, σκίλλα η σχινοκέφαλος,(Scilla maritima ή urginea maritima): Είναι ένα γνωστό και συνηθισμένο φυτό στην Ελλάδα.

Φυτρώνει κυρίως σε αγρούς, δάση και βράχια και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Τα φυτοφάγα ζώα δεν το τρώγουν διότι έχει πικρή γεύση και περιέχει δηλητήριο, το οποίο μπορεί από μια απλή επαφή να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό.
Δεν χρήζει ιδιαίτερης καλλιέργειας και φροντίδας, διότι έχει μεγάλη ανθε-κτικότητα σε οποιαδήποτε κλιμα-τολογική συνθήκη που επικρατεί στις παραμεσόγειους χώρες.
 Έχει την δυνατότητα ακόμη κι αν το ξεριζώσεις τελείως από τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει ν’ αναπτύσσεται κανονικά και να βγάζει νέα φύλλα, ακόμη και άνθη.
To φυτό, πού σαν πάρει όλη του την ανάπτυξη έχει βολβό πού φτάνει στο μέγεθος μικρής κεφαλής παρουσιάζει μακρύ στέλεχος ως ένα μέτρο, με πολλά άνθη,τα άνθη της λευκοπράσινα με ρόδινες ραβδώσεις,βγαίνουν τον Σεπτέμβριο,πριν από εκείνα των φυτών φθινοπωρινής άνθησης,
σε μεγάλο τσαμπί (άφθονα μικρά κρινάκια). . Τα φύλλα του είναι μακριά, πλατειά και λεία. Αυτά βγαίνουν αφού παρουσιασθούν τα άνθη.
Το Σκυλοκρέμμυδο, είναι η Σκίλλη των Αρχαίων, οι νεότεροι Έλληνες κατά τόπους του έχουν αποδώσει διαφορετικές ονομασίες.
Στα νησιά του Αιγαίου το ονόμαζαν κουβαρόσκιλλα ή αρχιδόσκιλλα, στην Σύρο κρεμμυδόσκιλλα, στην Αίγινα- Λακωνία και Πάρο ασκέλλα, στην Κρήτη ασκυλλλητούρα, στην Κεφαλλονιά ασκικονάρα, ασκιλλοκάρα, αγιοβασιλίτσα και κουτσούνα, στην Ηλεία και στην Αρκαδία μποτσίκι ή γυφτοκρέμμυδο και στην Αιτωλία βασιλοκουτσούνα.

Το φυτό αυτό φύεται σχεδόν σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, φυτρώνει ανάμεσα στους βράχους, κάτω από τους θάμνους και στις πλαγιές των αγρών.

Λαογραφία.

Στην χώρα μας που οι δεισιδαιμονίες περισσεύουν λέγεται ότι για ν’ αποφεύγεις το κακό όταν ιδείς να φυτρώνει σκυλοκρέμμυδο να γονατίσεις και να δαγκώσεις το φυλλαράκι που προβάλλει από το χώμα, που είναι άσπρο με μαύρες βούλες. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι' αυτό την πρωτοχρονιά κρεμούν σκυλοκρέμμυδο στα σπίτια τους.

Το σκυλοκρέμμυδο είναι συνηθισμένο φυτό που μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι, το αναφέρουν σχεδόν όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς σαν φυτό ιστορικό, μαγικό, θεραπευτικό συνδεδεμένο με την γονιμότητα.
Στην αρχαία Αρκαδία το χρησιμοποιούσαν στην λατρεία του Πάνα για να βοηθήσει στην γονιμότητα της Γης και ν’ απωθήσει μακριά τις κακόβουλες δυνάμεις. Λέγεται ότι για να εξαγνίσεις ένα χώρο αρκεί να κάνεις ένα γύρω κρατώντας μια αγριοκρεμμύδα.
Σχετικά με την μαντική της άνθησής της στην οποία αναφέρεται και ο Θεόφραστος,στο"Περί Φυτών Ιστορίας" λέγεται πως αν ανθίσει πρώιμα ο χειμώνας είναι μαλακός και η Άνοιξη έρχεται νωρίς και είναι ευνοϊκή για τις καλλιέργειες.Βέβαια,εκείνο που εξέπληττε πάντα τους ανθρώπους είναι ...."το φύσει εύζωον και βλαστικόν του φυτού,κυρίως δε η έκτακτος,μεγάλη ζωτικότης του βολβού,δυναμένου επί μακράν να ζει και ανθεί και εκτός του εδάφους "(Θεόφραστος)
Από τον Πυθαγόρα (6ος αι.π.χ)μαθαίνουμε ότι αν η κρεμμύδα κρεμιέται στην εξώπορτα,γίνεται φάρμακο που απωθεί,διώχνει τις ασθένειες.
Ο σπουδαίος Γεωπόνος Π.Γεννάδιος αναφέρει στο "Φυτολογικόν Λεξικόν" (1914) ότι συνεχίζεται η παλαιά αρχαία συνήθεια να κρεμιέται στην πόρτα του σπιτιού ή στην οροφή των εργαστηρίων ένας θαλερός βολβός της κρεμμύδας ώστε να προφυλάσσει από το κακό μάτι.
Την πανάρχαιη πίστη στην αλεξίκακον ισχύ του βολβού ενισχύουν οι θεραπευτικές του ιδιότητες.
Είχαν να λένε για τον Επιμενίδη τον Κρήτα ότι κατανικούσε ασθένειες και λοιμούς ολόκληρους, συνιστώντας στους ασθενείς το φάγωμα της εδώδιμης σκίλλας.

Γενικά το στέλεχός της το χρησιμοποιούσαν ως μέσο μαντικής για τον προσδιορισμό της καλής χρονιάς. Λένε ότι όταν είναι μεγάλη η ανθοφορία του, η χρονιά θα είναι καλή. Αν όμως τα άνθη του είναι λειψά η χρονιά δεν θα 'ναι καθόλου καλή.
Τα ζώα δεν το τρώνε και ο χυμός του προκαλεί δερματίτιδα αν έρθει σε επαφή με το δέρμα. Γενικά η κρεμμύδα ακόμα και όταν βγαίνει απ' τη γη, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη.
Ο λαός, πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτικής της δύναμη η κρεμμύδα δύναται να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα γι' αυτό τον λόγο την πρωτοχρονιά συνηθίζεται να κρεμούν την κρεμμύδα στα σπίτια τους και την φυλάνε όλο το χρόνο για προστασία καλή τύχη και υγεία. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο καλοτυχίας και υγείας που αναφέρεται ήδη από τον 6ον αιώνα από τον Πυθαγόρα . Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας γι' αυτό την πρωτοχρονιά κρεμούν σκυλοκρέμμυδο στα σπίτια τους, σήμερα είναι ένα έθιμο που τείνει να εγκαταλειφθεί.
Ιστορική αναδρομή :
Οι άνθρωποι από πολύ ενωρίς εχρησιμοποίησαν το φυτό αυτό για φαρμακευτικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Οι αρχαίοι Αυγύπτιοι εγνώριζαν τις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού και αναφέρεται στον Πάπυρο του Ebers (1500 π.Χ.). Ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ.) αναφέρεται επανειλημμένως στην Σκίλλη των παραλιών και στις ποικίλες ιδιότητες αυτής: «Όλως δε πλείους αι διαφοραί των ριζών εν τοις υλήμασιν και λαχανώδεσιν… αι δε λεπυρώσεις ή φλοιώδεις, οίον αι τε της σκίλλης και του βολβού και έτι κρομύου και των τούτοις ομοίων». Και συνεχίζει: «Κατά δε τα φύλλα τοις τε μεγέθεσιν και τοις σχήμασιν… η δε σκίλλα πλατύ και ευδιαίρετον…».  Σε άλλο δε σημείο σημειώνει: «ʼπαντα μεν ούν φιλόζωα τα κεφαλόρριζα μάλιστα δ’ η σκίλλα· και γάρ κρεμαννυμένη ζη και πλειστόν γε χρόνον διαμένει· δύναται δε και τα θησαυριζόμενα σώζειν, ώσπερ την ρόαν εμπηγνυμένου του μίσχου και των φυτευομένων δε είναι βλαστάνει θάττον εν αυτή· λέγεται δε και προ των θυρών της εισόδου φυτευθείσαν αλεξητήριον είναι της επιφερομένης δηλήσεως». Είναι αξιοσημείωτο, ότι ο Θεόφραστος αναφέρει, ότι η Σκίλλη η παράλιος, φυτευομένη μπροστά από την είσοδο της οικίας, δρα ως «αλεξητήριον», ήτοι έχει αποτροπαϊκές ιδιότητες, εκδιώκουσα κάθε κακό, πίστη, η οποία διατηρείται μεταξύ του λαού μας συνεχώς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το γεγονός αυτό, αποδεικνύει μεταξύ άλλων την ενότητα και την συνέχεια της ιστορίας και του πολιτισμού μας.

Ο Διοσκουρίδης (9-79 μ.Χ.) αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής:«Σκίλλα δύναμιν έχει δριμείαν, πυρωτικήν· πολύχρηστος δε γίνεται οπτηθείσα· σταιτί δε ή πηλώ περιπλάττεται και δίδεται ως κλίβανον η άνθραξιν εγκρύβεται, μέχρι αν οπτηθή ικανώς… λαμβάνεται δε το μεσαίτατον των έξωθεν περιαιρουμένων. Και έμεται δε εντμηθείσα… και ξηραίνεται δε εν σκιά τμηθείσα… και έλαιον σκιλλητικόν χρώμεθα, προς δε ραγκάδας τας εν ποσί το ένδον της ωμης (σκίλλης) συν ελαίω ζεσθέν η συνρητίνη τηχθέν επιτίθεται, εχεοδήκτοις τε κατάπλασμα εψηθείσα συν όξει· της δε υπτής προς εν μέρος της σκίλλης προσεκλεάναντες αλών οπτών μέρη οκτώ δίδομεν κοχλιάριον εν ή δύο νήστεσι προς μάλαξιν κοιλίας, εις ποτήματα τε και αρωματικάς δυνάμεις και εφ’ ων ούρησιν κινήσθαι θέλομεν και επί υδρωπικών και στομαχικών, οις επιπολάζει τα σιτία και επί ικτέρου, στροφουμένων, βηττόντων χρονίως, ασθματικών, αναφορικών· αυτάρκης δε ολκή τριωβόλου συν μέλιτι εκλειχθείσα· και συγκαθέψεται δε τω μέλιτι και βιβρώσκεται προς τα αυτά, μάλιστα πέψει συνεργούσα· άγει δεν γλοιώδει κατά κοιλίαν εφθή δε προς τα αυτά ποιεί ομοίως λαμβανομένη· φυλάσσεσθαι δε αυτής δει την δύσιν, εφ ων ελκωσίς τις έστιν εντός· ποιεί και προς ακροχορδύνας και χιμέτλας εγχρισθείσα οπτή· το σε σπέρμα αυτής λείον αναληφθέν εν ισχάδι ή μέλιτι και βρωθέν μαλάσσει κοιλίαν, έστι δε και αλεξιφάρμακον όλη προ των θυρών κρεμαμένη».

Είναι επίσης αξιοπαρατήρητο, ότι ο Διοσκουρίδης, εκτός από την χρήση της Σκίλλης στη θεραπευτική, συνιστά το κρέμασμα αυτής έμπροσθεν των εισόδων των οικιών, ως «αλεξιφάρμακον», ήτοι με αποτροπαϊκό χαρακτήρα, προκειμένου η οικία και ολόκληρη η οικογένεια να προστατεύονται από κάθε κακό.
Ο αυτός Διοσκουρίδης αναφέρεται στο «σκιλλητικόν όξυς», ήτοι ξύδι από την Σκίλλην και στις θεραπευτικές του χρήσεις:
«Σκιλλητικόν όξυς σκευάζεται τον τρόπον τούτον… Ευθετεί δε διακλυζόμενον μεν προς ούλα μυδώντα, στέλλον και στερροποιούν αυτά και προς οδύντας κινουμένους και τας περί στόμα δυσωδίας, ικανώς ανασκευάζον αυτάς, καταρροφούμενον δε προς βρόγχον στερεόν και τυλώδει ποιεί και τον ήχον εντονον και λαμπρόν αποτελεί. Παραλαμβάνεται δε και προς στομαχικούς και δυσπεπτούντας και επιλημπικούς, σκοτοδινιώντας, μελαγχολικούς, απηλιθωμένους, έτι δε και προς υστερικάς πνίγας και σπλήνας υπερόγκους και ισχιάδας· αναλαμβάνει δε και τους λίαν ασθενείς και το σώμα υγιεινόν και εύχρουν κατασκευάζει. Έτσι δε και οξυδερκές και προς δυσηκοίαν ενστήναι δυνατόν, εάν εγχυματίζεται. Και καθόλου δε προς άπαντα ενεργεί, πλην ελκώσεως των εντός».

Ακόμη ο Διοσκουρίδης αναφέρεται στον «από της σκίλλης οίνον» και στις χρήσεις αυτού: «Ο δε από σκίλλης οίνος γίνεται ούτω… ευθετεί δε απεψίας και διαφθοράς τροφής και τους απεμούντας ταύτην εφ ων τε πάχος έγκειται στομάχω η κοιλία, σπληνικοίς, ικτερικοίς, καχέκταις, υδρωπικοίς, δυσουρούσι, στρουφουμένοις, πνευματουμένοις, παραλυτικοίς, σκοτωματικοίς, ρίγεσι χρονίοις, σπάσμασι, καταμηνίων τε αγωγός. Ήκιστα δε νεύρα λυπεί, άμεινον δε ο παλαιότερος. Φυλάσσεται δε δει αυτού την χρήσιν εν τε πυρετοίς και επί των εντός εχόντων έλκος».

 Θεραπεία:

Παλιά κατά την παράδοση, λέγεται όταν κάποιος άνθρωπος είχε τρέμουλο, έλειωναν σκυλοκρέμμυδο το ανακάτευαν με λάδι και με κοπανισμένους σπόρους σιναπιού και έκαναν εντριβές στον ασθενή, λέγοντας την φράση: «Κρεμμύδι σκυλοκρέμμυδο, σινάπι και λίγο λάδι και στο καλό το τρέμουλο, προτού να ’ρθεί το βράδυ!». Και τοιουτοτρόπως του περνούσε το τρέμουλο.

Είναι κυρίως διουρητικό και τονωτικό της καρδιάς, στις περιπτώσεις υδρωπικίας, πού οφείλεται στην καρδιά.
 Είναι ακόμη αποχρεμπτικό στις περιπτώσεις με βρογχικά και κοκίτη, και ευεργετικό στη σπλήνα και στην πνευμονία.
 Χρησιμοποιείται ως βάμμα 1)5 – 0,5 – 4 γρ. με ποτό, ως κρασί, σε πολύ μικρές δόσεις, ως σκόνη (0,1 – 0,5 γρ.).
Εξωτερικώς γίνεται πάστα για καταπλάσματα και βάμμα για εντριβές.

Φαρμακευτικά ό βολβός χρησιμοποιείται με πολλά άλλα παρασκευάσματα (σύνθετο κρασί, οξύμελι κρασί Τρουσσώ κλπ.).
Συστατικά δραστικά του φυτού είναι η «Σκιλλαρίνη» ή «Σκιλλιπικρίνη» και μια Σαπωνίνη, ή «Σαπωσκιλλίνη».

Ο βολβός του θεραπεύει τους έρπητες (λειχήνες)
Έκοβαν ένα κομμάτι από τον βολβό και έτριβαν μ’ αυτό το σημείο του δέρματος που έπασχε, αφού προηγουμένως το χάραζαν για ν’ απορροφήσει ευκολότερα τον χυμό. Τοιουτοτρόπως εξαφανίζονταν εντελώς οι έρπητες.

Επίσης στο σκυλοκρέμμυδο αποδίδουν την ιδιότητα να διατηρεί τα δόντια καθαρά, γερά και λευκά. Τρίβοντας τα δόντια με τον βολβό.

Για τους κοριούς. Στούμπισε σκυλοκρέμμυδο και ανακάτωσε το με ξύδι, άλειψε το κρεβάτι με ένα σφουγγάρι να ψοφήσουν.

Κουνούπια. Αν πάρεις ένα μποτσίκι και το κοπανίσεις στο γουδί με λίγο λάδι και λίγο ρετσίνι και φύλλο ευκαλύπτου και το απλώσεις στον γύρω χώρο, απωθεί τα ενοχλητικά έντομα και κυρίως τα κουνούπια κατά τους θερινούς μήνες .

Για τα ποντίκια. Στούμπισε σκυλοκρέμμυδο με ρίγανη και δυόσμο και ρίξε μέσα στο χώρο που έχει ποντίκια, την άλλη ημέρα, τα ποντίκια θα έχουν εγκαταλείψει τον χώρο και δεν επιστρέφουν πάλι.

Βαφική υφασμάτων: Οι κόκκινες φλούδες του σκιλοκρέμμυδου μας δίνουν χρώμα πορτοκαλί, αρκετά ζωηρό. Τις μουσκεύουν στο νερό τέσσερις έως πέντε ημέρες και μετά τις βράζουν με λίγη στυπτηρία. Αν θέλουν να πετύχουν ωραίο κόκκινο χρώμα προσθέτουν και ένα κουταλάκι κρεμέζι.

ΠΗΓΗ : kentromeletisarxaiasthourias.wordpress - http://botanologio.blogspot.gr/