4. Ρωμαϊκές Λεγεώνες

Ο  Ρωμαίος  λεγεωνάριος    

ΟΡΓΑΝΩΣΗ  ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ  ΕΠΙΜΟΝΗ  ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ   ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΑΦΟΣΙΩΣΗ 

Οι Ρωμαίοι, υιοθετώντας και αποδεχόμενοι  τις πολεμικές παραδόσεις των λαών 

του μεσογειακού χώρου, δημιούργησαν μια ισχυρή πολεμική μηχανή, η υπεροχή  της οποίας  στο  πεδίο  της  μάχης  ήταν αδιαμφισβήτητη.  ΟΙ  

ΡΩΜΑΪΚΕΣ  ΛΕΓΕΩΝΕΣ έγιναν συνώνυμο των κατακτήσεων και της εδαφικής εξάπλωσης, ενώ οι πολεμικές μέθοδοι των Ρωμαίων επιβίωσαν για αιώνες μέσα από τις πραγματείες της πολεμικής τέχνης και εφαρμόστηκαν στις συγκρούσεις που διεξήχθησαν ακόμη και κατά τους νεώτερους χρόνους.

Η  στρατιωτική δύναμη που οδήγησε στην συγκρότηση της  Ρωμαϊκής  

Αυτοκρατορίας από τα ιταλικά εδάφη  έως την  Μεσοποταμία  και από τις ακτές της Ερυθράς θάλασσας  μέχρι την  γερμανόφωνη  κεντρική  Ευρώπη, δεν ήταν άλλη από τις πανίσχυρες και άριστα εκπαιδευμένες Λεγεώνες.

Ο  ΚΙΓΚΙΝΑΤΟΣ

Λεύκιος  Κουίνκτιος  Κιγκινάτος   πολιτικός και στρατιωτικός  ηγέτης  της αρχαίας Ρώμης, του οποίου η απέραντη αρετή εξαίρεται ως παροιμιώδης στη Ρωμαϊκή ιστορία.

Ήταν πατρίκιος και ανήκε στην οικογένεια των Κοϊντίων. Το  460  π.Χ.  έγινε  ύπατος. Τελειώνοντας τη θητεία του, δεν δέχτηκε να επανεκλεγεί στο αξίωμα αυτό, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν παράνομο. 

Είχε ένα μικρό χωράφι πέρα από τον Τίβερη και ασχολήθηκε με την καλλιέργειά του.

Το  458  π.Χ. ανακηρύχθηκε από την   Σύγκλητο  Δικτάτορας,  με την εντολή να πολεμήσει τους Αικούους, οι οποίοι πολιορκούσαν το στρατόπεδο του υπάτου Μινούκιου στο όρος Άλγιδο του Λατίου.

 Εν σώματι οι συγκλητικοί, φορώντας τις τηβέννους τους, πήγαν στον Κιγκινάτο να του αναγγείλουν ότι ανακηρύχθηκε δικτάτορας. Τον βρήκαν να καλλιεργεί το χωράφι του. Τους ζήτησε να περιμένουν, πήγε στο σπίτι του και φόρεσε την τήβεννό του κι έπειτα βγήκε να μιλήσουν. Την άλλη μέρα ξεκίνησε να πολεμήσει, νίκησε τους Αικούους και απεγκλώβισε τον Μινούκιο. Επέστρεψε στη Ρώμη, έκανε θρίαμβο και κατόπιν παραιτήθηκε από το αξίωμα του δικτάτορα  

και  επέστρεψε  στο  χωράφι  του. Ο χρόνος από την ανακήρυξή του σε δικτάτορα μέχρι την παραίτησή του ήταν 16 μέρες.

Η  ΡΩΜΑΪΚΗ ΛΕΓΕΩΝΑ, Η ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ  

ΣΤΡΑΤΟΥ

Η  Ρωμαϊκή λεγεώνα (από την λατινική λέξη legio που σημαίνει "επιστράτευση", "στρατολόγηση", από το legere "επιλέγω") υποδηλώνει συνήθως τη βασική μονάδα του αρχαίου ρωμαϊκού στρατού που στελεχώθηκε ειδικά από Ρωμαίους πολίτες.

Αρχικά  ως "λεγεώνα"   εννοείτο  το σύνολο του ρωμαϊκού  στρατού.

Η λεγεώνα αποτελούνταν συνήθως από 4.000 - 10.000 άνδρες. Συγκροτούνταν από 30 τάγματα και κάθε τάγμα είχε 2 εκατονταρχίες. Συνολικά η λεγεώνα είχε 60 εκατονταρχίες.

Τη διοίκηση του πεζικού είχαν οι χιλίαρχοι  (6 χιλίαρχοι ενώ υπήρχαν και 60 εκατόνταρχοι). Στο ιππικό δεν ασκούσε  ένας τη διοίκηση, διαιρούνταν σε ίλες που καθεμιά είχε 3 δεκαρχίες.  Επικεφαλής κάθε δεκαρχίας τοποθετούνταν ο δέκαρχος.

Προκειμένου η διοίκηση να γίνει περισσότερο αποτελεσματική, οι εκατονταρχίες αντικαταστάθηκαν από τάγματα 200 ανδρών. Ο Μάριος αντικατέστησε τα τάγματα με τις  κοόρτεις.   Δέκα κοόρτεις αποτελούσαν μια λεγεώνα.  Από τους πολέμους με τους Σαμνίτες  κι έπειτα ο ρωμαϊκός στρατός αποτελούνταν από 4 λεγεώνες.

Στη στρατιωτική της ακμή η Ρωμαϊκή  Αυτοκρατορία   επί  Τραϊανού   διέθετε  55 λεγεώνες.

 Ο  ΛΕΓΑΤΟΣ

Η  λεγεώνα, είχε σαν επικεφαλής έναν Λεγάτο, ανώτατο αξιωματούχο προερχόμενο από τις ανώτερες κοινωνικά τάξεις των Πατρικίων. Αυτός διοικούσε με την βοήθεια αρκετών αξιωματικών, όπως χιλίαρχων, εκατόνταρχων, αλλά και πολιτικών που ανελάμβαναν διάφορες θέσεις και ευθύνες στο στράτευμα.

Στις συγκρούσεις, βαρύνουσα σημασία είχαν και οι συμβουλές των βετεράνων της μονάδας, τόσο των υπαξιωματικών όσο και των απλών λεγεωνάριων. Ο επικεφαλής, τους άκουγε με προσοχή εάν ενδιαφερόταν να νικήσει σε μία μάχη και υπήρξαν περιπτώσεις που όταν δεν λήφθηκε  υπ’ όψιν η γνώμη τους, η λεγεώνα ηττήθηκε και εκμηδενίστηκε.

Ο  ΕΛΛΗΝΑΣ  ΠΟΛΥΒΙΟΣ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  

ΡΩΜΑΪΚΗ  ΛΕΓΕΩΝΑ

•       Ο  ιστορικός  Πολύβιος,  ο  οποίος εξιστορεί τα γεγονότα  από  το  218-146 πΧ, αναφέρει λεπτομερώς την οργάνωση της ρωμαϊκής λεγεώνας,  που αριθμούσε 4.000 άνδρες.

•       Ήταν οργανωμένη σε σπείρες (munipulus), η οποία αποτελούσε τη βασική τακτική μονάδα.

•       Κάθε σπείρα υποδιαιρούνταν σε δύο λόχους (centuria), οι οποίοι παρατάσσονταν ένας δεξιά και ένας αριστερά.

•       Ο λόχος αριθμούσε 80-100 άνδρες.

•       Η λεγεώνα ήταν οργανωμένη σε 30 σπείρες παραταγμένες ανά δέκα, σε τρεις παράλληλες σειρές

•       Κατά τη διάταξη της λεγεώνας σε μάχη την πρώτη γραμμή την αποτελούσαν οι άστατοι (hastati), οι οποίοι αποτελούσαν τους νεαρούς, που μόλις είχαν στρατευτεί.

•       Πίσω τους ακολουθούσαν οι πρίγκιπες (principes). Αυτές οι δύο πρώτες γραμμές ονομάζονταν antepilani και ήταν οπλισμένοι με μακρόστενες ασπίδες και με υσσούς (pila), οι οποίοι ήταν ένα είδος δόρατος.

•       Πίσω τους ήταν ανεπτυγμένοι οι τριάριοι (triarii), οι οποίοι στις τάξεις τους περιλάμβαναν τους ωριμότερους άνδρες (βετεράνοι στρατιώτες).

•       Ο οπλισμός τους ήταν ίδιος με τους υπόλοιπους, με τη διαφορά ότι αντί για υσσό κρατούσαν hasta. Η ονομασία hastate υπονοεί τους λεγεωνάριους, οι οποίοι ήταν οπλισμένοι με hasta.

Μια τυπική λεγεώνα της αυτοκρατορικής περιόδου, αποτελείτο από έξι κοόρτεις (τάγματα με την σημερινή ορολογία), και κάθε κοόρτις από έξι εκατονταρχίες. Το σύνολο των λεγεωνάριων έφτανε τις 3.500 άνδρες, μαζί όμως με τα επικουρικά σώματα ή τις μονάδες ιππικού και των ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών, η δύναμη άγγιζε τις 5.000 άνδρες.

 Πιστεύεται, πως στην ακμή της αυτοκρατορικής περιόδου, το σύνολο των μάχιμων δυνάμεων, έφτανε πάνω από τις 120.000 άρτια εξοπλισμένους και εκπαιδευμένους λεγεωνάριους, δύναμη ουσιαστικά ακαταμάχητη για τα δεδομένα της εποχής.

  

Ο λεγεωνάριος και ο οπλισμός του

Η  βασική  μονάδα  της  Λεγεώνας  ήταν ο  Ρωμαίος  στρατιώτης,  

ο  Λεγεωνάριος.

Ο λεγεωνάριος ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένος και κυρίως διέθετε πειθαρχία και σιγουριά. Τα στοιχεία αυτά τον βοηθούσαν να μην πανικοβάλλεται στις επιθέσεις των αντιπάλων στρατών καθώς και των  

βάρβαρων φυλών, οι οποίες ήταν μαζικές και τρομακτικές, αλλά ασυντόνιστες και ανοργάνωτες.

 Έτσι, οι  λεγεώνες πολεμώντας σε στιβαρούς και προστατευμένους σχηματισμούς, κατάφερναν να επικρατούν των γενναίων μεν, αλλά απείθαρχων βαρβάρων.

Φυσικά υπήρξαν και αρκετές εξαιρέσεις. Λεγεώνες με κακή διοίκηση και χαμηλό ηθικό, ή λεγεώνες που έδωσαν μάχη υπό κακές συνθήκες, ηττήθηκαν και υπέστησαν μεγάλες απώλειες.

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ  ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΟΥ

Ο λεγεωνάριος, εισερχόταν στην μάχη φορώντας αρθρωτή πανοπλία (lorica segmenta), η οποία του εξασφάλιζε προστασία και ευκινησία. Διέθετε μια 

μεγάλη παραλληλόγραμη ασπίδα (scutum) και κράνος με γείσο στον αυχένα για επιπλέον προστασία.

Βασικά του επιθετικά όπλα ήταν το ελαφρύ δόρυ (pilum) και το βαρύ αμφίστομο ξίφος (gladius). Το δόρυ διέθετε μια μακριά σιδερένια αιχμή και εκτοξευόταν όταν ο επιτιθέμενος είχε πλησιάσει αρκετά. Το δόρυ αυτό ακόμα και αν καρφωνόταν στην ασπίδα του, την αχρήστευε διότι έβγαινε πολύ δύσκολα και στην μάχη η διαδικασία ήταν σχεδόν αδύνατη. Το ξίφος ήταν μία ιδιαίτερη περίπτωση.

Με μήκος γύρω στα 70 εκατοστά, το περίφημο gladius, είχε την δυνατότητα να επιφέρει συντριπτικά πλήγματα στον αντίπαλο και να αποκόψει χέρια, πόδια ή και το κεφάλι του πολεμιστή.

Σαν εφεύρεση είχε τις ρίζες του στην Ιβηρική για αυτό και ενίοτε ονομάζεται gladius Hispana. Το σύνολο του οπλισμού έπαιζε σημαντικό ρόλο στην απόδοση των λεγεώνων στην μάχη.

ΑΜΥΝΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ  ΤΟΥ  ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΟΥ     

Κάθε στρατιώτης ήταν εξοπλισμένος με το βασικό αμυντικό και επιθετικό εξοπλισμό.  Όλα τα είδη ένδυσης ήταν στρατιωτικό πρότυπο, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να αμύνεται και να επιτίθεται  Υπήρχαν τρία βασικά αμυντικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της επίθεσης. Ο θώρακας

δημιουργήθηκε για να αντέχουν μια μετωπική επίθεση. Το κράνος έγινε για να αποτρέψει τη σύνθλιψη και τα χτυπήματα στο κεφάλι και το πρόσωπο. Το πιο σημαντικό από τα τρία όμως ήταν η ασπίδα. Η ασπίδα χρησιμοποιήθηκε για να αποκρούσει τις επιθέσεις σε στενή μάχη.

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ  ΤΟΥ  ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΟΥ

Ο επιθετικός εξοπλισμός αποτελείται από δύο τύπους οπλικών συστημάτων. Το πρώτο είναι το ακόντιο. Το ακόντιο είχε κατασκευαστεί για να σκοτώσει με την πρώτη φορά τον εχθρό του. Το δεύτερο επιθετικό όπλο που χρησιμοποιούσε ο στρατιώτης ήταν το κοντό ξίφος.  Το κοντό ξίφος χρησίμευε κυρίως στην στενή μάχη.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ   TOY  ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΟΥ

Μαζί με αυτά τα όπλα ήταν και η ενδυμασία των στρατιωτών. Ως στρατιώτης, ήταν υποχρεωμένος να φοράει ορισμένα ενδύματα. Ο πρώτος από αυτές ήταν ο χιτώνας. Το επόμενο στρώμα της ενδυμασίας ήταν σαν ένα σακάκι, έναςμανδύας, ο οποίος  φοριόταν πάνω από το χιτώνα. Στο επόμενο και τελευταίο στρώμα της εμφάνισης , κάθε στρατιώτης φορούσε ένα ζευγάρι  βαριές μπότεςπου χρησιμεύουν για την πορεία.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥ  ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΟΥ

Ως προσωπικό όπλο θα έπρεπε κάθε στρατιώτης να έχει ένα στιλέτο. Όπως και τα άλλα είδη του εξοπλισμού, το στιλέτο υπέστη κάποιες αλλαγές κατά τη διάρκεια του 1ου αι. Γενικώς, είχε μια μεγάλη και αιχμηρή λεπίδα 18 έως 28 cm μακρύ και 5 cm ή περισσότερο σε πλάτος. Αλλάχθηκε κάνοντας την λεπίδα λίγο λεπτότερη, περίπου 3mm, και η λαβή επίσης  φτιάχτηκε από μέταλλο. Η γλωττίδα ήταν ευρεία και επίπεδη αρχικά, και η λαβή ήταν καρφωμένη μέσα από αυτό.

Επίσης οι Ρωμαίοι είχαν ένα σπαθί το οποίο ήταν 50 cm-60 cm, το οποίο χρησιμοποιήθηκε  από τους Ρωμαίους  τον 3ο π.Χ. αιώνα.

Η σπάθα θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε σπαθί. Τις περισσότερες φορές είχε τα χαρακτηριστικά όπως τα ξίφη της μέσης Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.  Στο 1ο αιώνα, το ρωμαϊκό ιππικό άρχισε να χρησιμοποιεί αυτά τα ξίφη. Στα τέλη του δεύτερου και στις αρχές του τρίτου αιώνα, το ρωμαϊκό πεζικό άλλαξε πλέον τα ξίφη.

Η χάστα είναι μια λατινική λέξη που σημαίνει δόρυ.  Κατασκευάστηκε από τη ρωμαϊκή λεγεώνα οι οποίοι έδωσαν το όνομά τους σε αυτό. Ένα δόρυ είχε περίπου είχε 6 πόδια μήκους, επίσης ήταν κατασκευασμένη από τέφρα και η κεφαλή από σίδηρο.

Το πίλουμ είναι ένα βαρύ ακόντιο που χρησιμοποιούνταν συνήθως από το ρωμαϊκό στρατό. Ήταν περίπου 2 μέτρα μήκος ο κορμός του αποτελούταν από σίδηρο περίπου 7mm και 60 εκατοστά μήκος.-

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ

Διαβάστε επίσης: 

Παγκόσμια παραδείγματα στρατιωτικής αρετής

1. Η πολεμική αρετή των Αχαιών – Οι Μυρμιδόνες.

2. Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

3. Μακεδονική  φάλαγγα