Έλληνες χειριστές PZL P.24 στο «αεροδρόμιο» του
Κατσικά, στα Γιάννενα, Φεβρουάριος του 1941.
Τα PZL P.24 της 22ας Μοίρας Δίωξης, παραταγμένα
στο αεροδρόμιο του Σέδες. Άνοιξη 1940.
Παρακάτω αναφέρω περιληπτικά 4 βιογραφικά σημειώματα (από τις δεκάδες που υπάρχουν) ηρώων πιλότων του 1940.
1. ΜΑΡΙΝΟΣ ΜΗΤΡΑΛΕΞΗΣ (1916-1948)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Μαρίνος Μητραλέξης, γεννήθηκε σε ένα χωριό της Μεσσηνίας, τον Μιλά, κοντά στην Κυπαρισσία, το 1916.
Τον Οκτώβριο του 1936 εισήλθε στην (τότε) Σχολή Αεροπορίας, απ' όπου αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού (χειριστή) τον Αύγουστο του 1938. Τοποθετήθηκε στην 22η Μοίρα Διώξεως, στη Μίκρα της Θεσσαλονίκης, ενώ η οικογένειά σου ήταν στην Πελοπόννησο.
Το αεροσκάφος PZL P.24 που χειριζόταν ο Μητραλέξης, ήταν το F-16 της τότεΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ, καθώς αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά των καταδιωκτικών της. Η διαφορά είναι ότι ενώ το F-16 σήμερα είναι ένα φονικότατο εργαλείο στα χέρια των χειριστών της ΠΑ, το PZL ανήκε σε μια κατηγορία πολύ αξιόλογων καταδιωκτικών, που είχαν μόλις καταστεί παρωχημένα, από τη νέα γενιά μαχητικών τύπου Bf-109, Hurricane κλπ.
Μετά το κατόρθωμα της 2ας Νοεμβρίου 1940, στο οποίο όχι μόνο εμβόλισε και κατέρριψε το εχθρικό αεροσκάφος, αλλά συνέλαβε και τους
ιταλούς στο έδαφος, (αφού πρώτα τους συστήθηκε και τους χαιρέτισε στρατιωτικά) προτάσσοντας το περίστροφό του, τους επιβίβασε σε αυτοκίνητο της Χωροφυλακής και τους παρέδωσε αρμοδίως, ο νεαρός υποσμηναγός δεν επιτρέπει στον εαυτό του να γίνει ένας διάττων αστέρας και συνεχίζει με τη Μοίρα του, το καθήκον που υπηρετούσε και πριν τη 2α Νοεμβρίου.
Στις 9 Φεβρουαρίου, η 22η ΜΔ εμπλέκεται στην περιοχή της Πρεμετής με Ιταλικά μαχητικά και η ιταλική αεροπορία πλήττεται σκληρά. Ο Μητραλέξης πιστώνεται με τρεις επιβεβαιωμένες καταρρίψεις και άλλη μία πιθανή ενώ άλλη μία κατάρριψη για την 22η ΜΔ πιστώνεται ο επισμηνίας Δάγγουλας Επαμεινώνδας. Την επόμενη μέρα, στην ίδια περιοχή, ο Μητραλέξης καταρρίπτει άλλο ένα ιταλικό καταδιωκτικό, ένα FIAT G.50bis.
Αυτή είναι και η τελευταία κατάρριψη του Μαρίνου Μητραλέξη ο οποίος έχει φτάσει σε σύνολο τις 5 επιβεβαιωμένες και άλλη μία πιθανή.
Ο Μητραλέξης διαφεύγει στη Μέση Ανατολή και εντάσσεται στην αναγεννημένη εντός των κόλπων της RAF, Πολεμική Αεροπορία. Διακρίνεται σε όλες τις επιχειρήσεις της Βορείου Αφρικής για το θάρρος και την τόλμη του. Παράλληλα, γίνεται αγαπητός σε όλους γιατί παρά το γεγονός ότι η φήμη του προηγείτο αυτού, εμφανιζόταν πάντα ένας χαμογελαστός και ευδιάθετος.
Ο Μαρίνος Μητραλέξης ήταν αμοιβαία αποδεκτός από όλους και αποτελούσε μία θρυλική μορφή. Τιμήθηκε με πλήθος ηθικών διακρίσεων για την προσφορά του στο Έθνος την πενταετία 1940-1945.
Αυτόν τον άνθρωπο δεν τον ξέρει κανείς εκπαιδευτικός στην Ελλάδα, κανείς δάσκαλος ή καθηγητής, ούτε αναφέρεται καθόλου στα σχολικά βιβλία.
Σε μία εκπαιδευτική πτήση τον Σεπτέμβριο του 1948 με ένα AS.10 Oxford λόγω βλάβης που παρουσίασε ο κινητήρας, ο Χάρος βρήκε την ευκαιρία που ήθελε και δεν του χαρίστηκε. Το AS.10 βούτηξε στη θαλάσσια περιοχή της Τήνου και το τριμελές του πλήρωμα βούλιαξε στα λημέρια του Ποσειδώνα.
Για τις ενέργειές του τη 2α Νοεμβρίου 1940, ο υποσμηναγός- τότε- Μητραλέξης, τιμήθηκε με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας και είναι ο μόνος Αεροπόρος στον οποίο απονεμήθηκε η ηθική αυτή διάκριση ενώ διαρκούσε ο πόλεμος. (ο Αναστάσιος Μπαρδαβίλιας παρασημοφορήθηκε με την ανώτατη αυτή διάκριση μετά θάνατον για την ενέργειά του στις 11 Φεβρουαρίου 1941).
Μετά θάνατον, ο Μητραλέξης προήχθη στον βαθμό του Αντισμηνάρχου.
Η πιο γνωστή φωτογραφία ελληνικού PZL P.24. Είναι τραβηγμένη στο Σέδες την άνοιξη του 1940.
2. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΛΚΑΝΑΣ
- Γεννήθηκε το 1916 στους Χράνους Αρκαδίας.
- Τον Αύγουστο του 1936 κατατάχθηκε στο Τμήμα Υπαξιωματικών της Σχολής Αεροπορίας. Αποφοίτησε τον Σεπτέμβριο του 1938 με τον βαθμό του Σμηνία και ειδικότητα χειριστή.
- Στις 18 Νοεμβρίου 1940, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης αποστολής περιπολίας με αεροπλάνο PZL (Δ123) της 23ης Μοίρας Διώξεως, ενεπλάκη σε αερομαχία με ιταλικά αεροπλάνα διώξεως στην περιοχή Ιβάν της Αλβανίας, ΒΑ της Κορυτσάς. Ο Βαλκανάς ήταν ο μόνος από τους χειριστές της 23ης Μοίρας που δεν είχε ακόμα στο ενεργητικό του κατάρριψη εχθρικού αεροσκάφους. Την αερομαχία πάνω από το Μόροβα τη θεώρησε σαν την ευκαιρία που ζητούσε και που δεν του είχε παρουσιαστεί ως τότε.
- Όταν εξαντλήθηκαν όλα τα πυρομαχικά του, σύμφωνα με την μαρτυρία του Μοιράρχου του, Επισμηναγού Γρηγόριου Θεοδωρόπουλου, ο Βαλκανάς θέλοντας να μιμηθεί το κατόρθωμα του Μαρίνου Μητραλέξη, μετά την εξάντληση των πυρομαχικών του, πραγματοποίησε επίθεση αυτοκτονίας, έπεσε με το αεροπλάνο του πάνω σε ένα ιταλικό καταδιωκτικό με αποτέλεσμα και τα δύο αεροπλάνα μαζί με τα πληρώματά τους να πιάσουν φωτιά και να καούν.
3. ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γεννήθηκε το 1915 στα Βίλλια Αττικής.
Τον Οκτώβριο του 1932 κατατάχθηκε στο Τμήμα Αξιωματικών της Σχολής Αεροπορίας. Αποφοίτησε τον Νοέμβριο του 1935 με τον βαθμό του Ανθυποσμηναγού.
Υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες της Αεροπορίας. Με την έκρηξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου τοποθετήθηκε στην 21η Μοίρα Διώξεως.
Στις 2 Νοεμβρίου του 1940, ως αρχηγός σχηματισμού, ανέλαβε την αντιμετώπιση εχθρικών αεροσκαφών που κατευθύνονταν εναντίον της πόλεως των Ιωαννίνων. Κατά τη διάρκεια όμως άνισης αερομαχίας (3 ελληνικά καταδιωκτικά - 15 ιταλικά καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά) το αεροπλάνο του Σακελλαρίου, τύπου PZL, χτυπήθηκε από τα εχθρικά πυρά και κατέπεσε στην περιοχή Ζίτσας Ιωαννίνων με αποτέλεσμα τον ηρωικό θάνατο του χειριστή.
Χωριό των Ιωαννίνων μετονομάστηκε προς τιμήν του ήρωα πιλότου.
Το μικρό χωριό Κουτρουλάδες Ιωαννίνων, εδώ και 75 χρόνια έχει μετονομαστεί σε Σακελλαρικό. Η αλλαγή του ονόματός του έγινε προς τιμήν του ήρωα Γιάννη Σακελλαρίου, του πρώτου πιλότου που έπεσε μαχόμενος υπερασπίζοντας την πατρίδα το 1940, όταν το αεροσκάφος του καταρρίφθηκε από ιταλικά βομβαρδιστικά.
Ο Ιωάννης Σακελλαρίου γεννήθηκε το 1915 στα Βίλια Αττικής και ήταν μοναχοπαίδι. Τον Νοέμβριο του 1935 αποφοίτησε από τη Σχολή Αεροπορίας με τον βαθμό του ανθυποσμηναγού και ήταν ο πρώτος αεροπόρος που εκπαιδεύτηκε στα καταδιωκτικά. Το μεσημέρι της 2ας Νοεμβρίου του '40, ως αρχηγός σχηματισμού, ο 25χρονος πιλότος ανέλαβε την καταδίωξη ιταλικών βομβαρδιστικών που στόχευαν την πόλη των Ιωαννίνων. Τα πολυβόλα των ιταλικών αεροπλάνων κατάφεραν να πλήξουν το PZL του νεαρού ανθυποσμηναγού, το κατέρριψαν και συνετρίβη σε ένα αυλάκι στους Κουτρουλάδες, στην περιοχή της Μονής των Πατέρων.
Oταν σταμάτησαν οι εκρήξεις, οι στρατιώτες σήκωσαν το σώμα του πιλότου, το τύλιξαν με αλεξίπτωτο και μiα κουβέρτα και το μετέφεραν στο χωριό, όπου τον έθαψαν. Την επομένη του θανάτου του, στις 3 Νοεμβρίου, οι ανταποκριτές βρετανικών και αμερικανικών ειδησεογραφικών πρακτορείων αφιέρωσαν άρθρα στον ηρωισμό του Ελληνα Iκάρου. Ο πατέρας του στο άκουσμα του θλιβερού μαντάτου για τον μοναχογιό του δεν έκλαψε, αλλά γεμάτος περηφάνια έγραψε λίγους στίχους: «Ψηλά από τα Γιάννινα φωνή αγγέλου φθάνει / ετοίμασε, πατέρα μου, το δάφνινο στεφάνι. / Τις αδελφές μου φίλησε, της μάνας μου το χέρι / στάσου στη θέση μου πιστός στο κάθε θέλημά τους / και πες της υπερήφανη, πρώτη αυτή να ξέρει / πως η άλλη μάνα, η Ελλάς, με κράτησε κοντά της».
Το 1953 η ηπειρώτικη γη που δέχτηκε το νεκρό σώμα του αεροπόρου μετονομάστηκε με απόφαση των κατοίκων της σε Σακελλαρικό προκειμένου να τιμήσει τη θυσία του, ώστε να μην ξεχαστεί ο ηρωικός θάνατός του. Στις 25 Αυγούστου του 1990 η Αδελφότητα Σακελλαριωτών τίμησε τον ήρωα με την αποκάλυψη της προτομής του στο σχολείο του χωριού.
Ο Ιωάννης Σακελλαρίου γεννήθηκε το 1915 στα Βίλια Αττικής και ήταν μοναχοπαίδι. Τον Νοέμβριο του 1935 αποφοίτησε από τη Σχολή Αεροπορίας με τον βαθμό του ανθυποσμηναγού και ήταν ο πρώτος αεροπόρος που εκπαιδεύτηκε στα καταδιωκτικά. Το μεσημέρι της 2ας Νοεμβρίου του '40, ως αρχηγός σχηματισμού, ο 25χρονος πιλότος ανέλαβε την καταδίωξη ιταλικών βομβαρδιστικών που στόχευαν την πόλη των Ιωαννίνων. Τα πολυβόλα των ιταλικών αεροπλάνων κατάφεραν να πλήξουν το PZL του νεαρού ανθυποσμηναγού, το κατέρριψαν και συνετρίβη σε ένα αυλάκι στους Κουτρουλάδες, στην περιοχή της Μονής των Πατέρων.
Oταν σταμάτησαν οι εκρήξεις, οι στρατιώτες σήκωσαν το σώμα του πιλότου, το τύλιξαν με αλεξίπτωτο και μiα κουβέρτα και το μετέφεραν στο χωριό, όπου τον έθαψαν. Την επομένη του θανάτου του, στις 3 Νοεμβρίου, οι ανταποκριτές βρετανικών και αμερικανικών ειδησεογραφικών πρακτορείων αφιέρωσαν άρθρα στον ηρωισμό του Ελληνα Iκάρου. Ο πατέρας του στο άκουσμα του θλιβερού μαντάτου για τον μοναχογιό του δεν έκλαψε, αλλά γεμάτος περηφάνια έγραψε λίγους στίχους: «Ψηλά από τα Γιάννινα φωνή αγγέλου φθάνει / ετοίμασε, πατέρα μου, το δάφνινο στεφάνι. / Τις αδελφές μου φίλησε, της μάνας μου το χέρι / στάσου στη θέση μου πιστός στο κάθε θέλημά τους / και πες της υπερήφανη, πρώτη αυτή να ξέρει / πως η άλλη μάνα, η Ελλάς, με κράτησε κοντά της».
Το 1953 η ηπειρώτικη γη που δέχτηκε το νεκρό σώμα του αεροπόρου μετονομάστηκε με απόφαση των κατοίκων της σε Σακελλαρικό προκειμένου να τιμήσει τη θυσία του, ώστε να μην ξεχαστεί ο ηρωικός θάνατός του. Στις 25 Αυγούστου του 1990 η Αδελφότητα Σακελλαριωτών τίμησε τον ήρωα με την αποκάλυψη της προτομής του στο σχολείο του χωριού.
4. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΗΣ
Η πόλη της Κοζάνης έχει τιμήσει τον Αεροπόρο Υπσγό Ε. Γιάνναρη, δίδοντας το όνομά του σε οδό της πόλης.
ΟΔΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ
Γράφει η μαθήτρια Νάσια Βλάχου, μαθήτρια της Δ2 του 17ου Δημοτικού σχολείου Κοζάνης. (25 Οκτωβρίου 2010)
Ο υποσμηναγός Γιάνναρης Ευάγγελος γεννήθηκε στις 1-1-1916 στην Αθήνα. Την 23η Σεπτεμβρίου 1936 εισήλθε στη σχολή αεροπορίας όπου μετά από τριετή φοίτηση αποφοίτησε πρώτος και απέκτησε πτυχίο ιπτάμενου και ονομάσθηκε μόνιμος Ανθυποσμηναγός. Την 28η Οκτωβρίου 1940, με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, τοποθετήθηκε στο 2ο Ανεξάρτητο Σμήνος Παρατηρήσεως της 3ης Μοίρας Στρατιωτικής Συνεργασίας. Την 30η Οκτωβρίου 1940, ο υποσμηναγός Ευάγγελος Γιάνναρης και ο Αρχισμηνίας Λεωνίδας Τζάντας επέβαιναν στο Σ-44 αεροσκάφος HENSCHEELL 126, αφού είχαν διαταχθεί να εκτελέσουν αποστολή αναγνώρισης στόχων άνωθεν του μετώπου του τομέα της Πίνδου και ταυτόχρονα να επέμβουν στον επίγειο αγώνα με βόμβες και πολυβόλα. Η εκτέλεση της αποστολής, όπως αυτή είχε καθοριστεί, κατέστη αδύνατη λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσε στην περιοχή των στόχων, γι’ αυτό το λόγο το πλήρωμα άλλαξε πορεία και κατευθύνθηκε προς την Κορυτσά με σκοπό το βομβαρδισμό των εκεί αεροδρομίων. Στη διαδρομή το ελληνικό αεροσκάφος συνάντησε εχθρικό ιταλικό σχηματισμό πέντε υπερσύγχρονων καταδιωκτικών CR-42 FIAT με τα οποία ενεπλάκη σε σφοδρή αερομαχία με αποτέλεσμα να καταρριφθεί στην τοποθεσία Προφήτης Ηλίας του οικισμού «Βασιλειάδα» Καστοριάς με τον ηρωικό θάνατο του υποσμηναγού Ευάγγελου Γιάνναρη και τον ελαφρύ τραυματισμό του αρχισμηνία Τζάντα Λεωνίδα.
Μία λεπτομέρεια του ιστορικού αυτού γεγονότος είναι ότι την αποστολή αυτή έπρεπε να εκτελέσει ένας φίλος του υποσμηναγού ο οποίος μόλις είχε φτάσει από την Αθήνα στη μονάδα και ήταν κουρασμένος.
Γράφει η μαθήτρια Νάσια Βλάχου, μαθήτρια της Δ2 του 17ου Δημοτικού σχολείου Κοζάνης. (25 Οκτωβρίου 2010)
Ο υποσμηναγός Γιάνναρης Ευάγγελος γεννήθηκε στις 1-1-1916 στην Αθήνα. Την 23η Σεπτεμβρίου 1936 εισήλθε στη σχολή αεροπορίας όπου μετά από τριετή φοίτηση αποφοίτησε πρώτος και απέκτησε πτυχίο ιπτάμενου και ονομάσθηκε μόνιμος Ανθυποσμηναγός. Την 28η Οκτωβρίου 1940, με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, τοποθετήθηκε στο 2ο Ανεξάρτητο Σμήνος Παρατηρήσεως της 3ης Μοίρας Στρατιωτικής Συνεργασίας. Την 30η Οκτωβρίου 1940, ο υποσμηναγός Ευάγγελος Γιάνναρης και ο Αρχισμηνίας Λεωνίδας Τζάντας επέβαιναν στο Σ-44 αεροσκάφος HENSCHEELL 126, αφού είχαν διαταχθεί να εκτελέσουν αποστολή αναγνώρισης στόχων άνωθεν του μετώπου του τομέα της Πίνδου και ταυτόχρονα να επέμβουν στον επίγειο αγώνα με βόμβες και πολυβόλα. Η εκτέλεση της αποστολής, όπως αυτή είχε καθοριστεί, κατέστη αδύνατη λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσε στην περιοχή των στόχων, γι’ αυτό το λόγο το πλήρωμα άλλαξε πορεία και κατευθύνθηκε προς την Κορυτσά με σκοπό το βομβαρδισμό των εκεί αεροδρομίων. Στη διαδρομή το ελληνικό αεροσκάφος συνάντησε εχθρικό ιταλικό σχηματισμό πέντε υπερσύγχρονων καταδιωκτικών CR-42 FIAT με τα οποία ενεπλάκη σε σφοδρή αερομαχία με αποτέλεσμα να καταρριφθεί στην τοποθεσία Προφήτης Ηλίας του οικισμού «Βασιλειάδα» Καστοριάς με τον ηρωικό θάνατο του υποσμηναγού Ευάγγελου Γιάνναρη και τον ελαφρύ τραυματισμό του αρχισμηνία Τζάντα Λεωνίδα.
Μία λεπτομέρεια του ιστορικού αυτού γεγονότος είναι ότι την αποστολή αυτή έπρεπε να εκτελέσει ένας φίλος του υποσμηναγού ο οποίος μόλις είχε φτάσει από την Αθήνα στη μονάδα και ήταν κουρασμένος.
Πιστός στη φιλία και στο καθήκον ο Ευάγγελος Γιάνναρης είναι ο ΠΡΩΤΟΣ Ελληνας αξιωματικός των Ε.Δ που θυσιάστηκε για την πατρίδα στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, γι’ αυτό και η πατρίδα μας τον τίμησε μετά το θάνατο με το σταυρό του ιπταμένου.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
ακομα και εμεις που υπηρετήσαμε στην π.α. δεν τα ακούσαμε αυτά
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΠΑΡΧΕΙ Η ΠΡΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΠΙΛΟΤΟΣ ΙΚΑΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΜΕΤΑΞΑ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ. ΔΕΝ ΓΡΑΦΕΙ ΚΕΝΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ. ΝΤΡΟΠΗ ΜΑΣ. ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΑΡΘΡΟ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ/ή
ΔιαγραφήΌπως ασφαλώς γνωρίζεις οι «Αυτόχθονες Έλληνες» δεν είναι ένα ιστολόγιο αφιερωμένο αποκλειστικά στις Ένοπλες Δυνάμεις και ειδικότερα στην Πολεμική Αεροπορία. Ασχολείται με τα διαχρονικά επιτεύγματα του Αυτόχθονα Ελληνικού Λαού, τις νίκες του, τις δραματικές στιγμές του, τις εξάρσεις και τις καταπτώσεις του. Δεν είναι δυνατόν να καλύψει, και μάλιστα με λεπτομέρειες, όλα τα ζητήματα που αφορούν τον Ελληνισμό. Παρόλα αυτά καταβάλλει, στο μέτρο του δυνατού, φιλότιμες προσπάθειες. Πρέπει να θέτουμε πάντοτε κάποιες προτεραιότητες.
Τώρα στο συγκεκριμένο ζήτημα πρέπει να πούμε τα εξής: Η καθ΄όλα άξια Ελληνίδα Ίκαρος σκοτώθηκε κατά την εκπαίδευσή της, όχι σε μάχη εναντίον του εχθρού. Και έχουμε μεγάλες ενοχές γιατί ακόμη δεν προλάβαμε να κάνουμε έστω και μία μικρή αναφορά, σε πραγματικά χιλιάδες περιπτώσεις γενναίων Ελλήνων και Ελληνίδων που πολέμησαν τους εχθρούς της πατρίδας ατρόμητα και σκοτώθηκαν γι αυτήν. Σαν γυναίκα και σαν άξια αεροπόρος της ηρωικής εκείνης εποχής, έχει από μας την τιμή και τον σεβασμό που δικαιούται. Πάντως όταν μπορέσουμε, θα ασχοληθούμε και με αυτό το θέμα καθώς και με άλλα συναφή.
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ