Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2016

Ο ΣΕΦΕΡΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ




 Ο Γιώργος Σεφέρης με τον Έζρα Πάουντ στην Αθήνα το 1965 


 KANTO  I



Μετάφραση: Γιῶργος Σεφέρης
Γιώργου Σεφέρη, Ἀντιγραφές, Ἴκαρος, Ἀθήνα 2005
Σημειώσεις επεξηγηματικές: Π. Δρακόπουλος



Κα τότε κατηφορίσαμε στ καράβι,1
Κυλήσαμε τν καρένα στ θάλασσα τ θεοτική,
Σηκώσαμε τ' λμπουρο κα τ παν στ μελαν τοτο καράβι,
Κα τ φορτώσαμε μ' ρνιά, φορτώσαμε μαζ κα τ κορμιά μας

Βαρι π δάκρυα, κι ο γέρηδες λόπρυμα
Μς πραν πέρα μακρι μ τ πρησμένο καραβόπανο,
Τς Κίρκης τούτη τέχνη, τς καλοχτένιστης θες.
Τότες καθίσαμε στν κουπαστή, κι γέρας μάγκωνε τ τιμόνι.
τσι λάρμενοι, περνούσαμε τ πέλαγο ς ν τελειώ­σει μέρα.

ποκοιμήθη λιος, σκιοι σ' λάκερο τν κεανό,
Κα τότες μπήκαμε στ πι βαθι νερά,
Στς Κιμμέριες χρες, κα στς πολυάνθρωπες πολι­τεες
Σκεπασμένες μ μι κρουστ καταχνιά, ποτς δν τν τρυπάει
χτιδοβόλος λιος

Μήτε ταν βγαίνει στ' ψηλ κοντ στ' στέρια
Μήτε ταν σκύβει ν γυρίσει πίσω π τν ορανό·
Νύχτα λόμαυρη τεντωμένη κε πάνω στος μοιρους νθρώπους.

Πίσω τ ρέμα το κεανο, κι ρθαμε τότε
Στν τόπο πού μς ρμήνεψε Κίρκη.

δ κάνανε θυσίες Περιμήδης κι Ερύλοχος
Κα τραβώντας τ σπαθ π τ μερί μου
σκαψα τ τετράπηχο χαντάκι·

Χύσαμε τότε σπονδς στν κάθε νεκρό,

Πρτα δρόμελι κι πειτα γλυκ κρασί, νερ κι σπρο λεύρι.
Κα προσευκήθηκα πολ στ' δύναμα κεφάλια το θα­νάτου·

Καθς γυρίσω στν θάκη, γονους ταύρους τος κα­λύτερους
Ν τος θυσιάσω, πλούτη στοιβάζοντας στν πυρά,

Κα γι τν Τειρεσία μοναχ να ρνί, ναν κατάμαυρο μπροστάρη.
Χύθηκε τ αμα σκοτειν στν τράφο,

Ψυχς ξω π τ ρεβος, λείψανα πεθαμένων, νυφάδες,

Νέοι κα γέροντες πο βασανίστηκαν πολύ·
Ψυχς κηλιδωμένες π δάκρυα νωπά, τρυφερς παρ­θένες,

ντρες πολλοί, χτυπημένοι μ τς χάλκινες λόγχες τν κονταριν,
Σκύλα τς μάχης, χοντας κόμη τ' ρματα ματω­μένα,

Τοτοι πληθαναν κα μαζεύουνταν τριγύρω μου, φω­νάζοντας,

χνα μ σκέπασε. Πρόσταξα στος συντρόφους κι λ­λα σφαχτάρια.
Σφάξανε τ κοπάδι, ρνι σφαγμένα μ τ χαλκ·
χυσα μύρα κι κραξα στος θεος

Στν κραται Πλούτωνα κα στν παινεμένη Περσε­φόνη·
Γύμνωσα τ στεν σπαθί,
Κάθισα γι ν διώχνω τος βιαστικος δύναμους νεκρούς,
σο ν' κούσω τν Τειρεσία.

λλ ρθε πρτος λπήνωρ, φίλος μας λπή­νωρ,
θαφτος, πορριγμένος πάνω στ μεγάλη γς,
Κουφάρι πο τ' φήσαμε στ σπίτι τς Κίρκης,
κλαυτο κι σαβάνωτο· τ βάσανα μς κέντριζαν γι' λλο.

ξιολύπητο πνεμα. Κα φώναξα μιλώντας βιαστικά:
«λπήνωρ, πς φτασες στ σκοτειν τοτο κρο­γιάλι ;

Πεζοδρόμος ρθες ξεπερνώντας τος θαλασσινούς;»

Κα ατς βαρι μιλώντας :
«Τύχη κακι κα τ πολ κρασί. Γλίστρησα στ μέ­γαρο τς Κίρκης.
Κατεβαίνοντας τν ψηλ σκάλα φύλαχτος

πεσα πάνω στν τοχο,
Τσάκισα τ κόκαλο το αχένα, κι ψυχ γύρεψε τν δη.

Μ σύ, Βασιλιά, παρακαλ θυμήσου με, κλαυτον, θαφτο,

Σώριασε τ' ρματά μου, φτιάξε μου τάφο στν κρο­γιαλιά, κα γράψε:
νας μοιρος νθρωπος κα μ’ νομα μελλούμενο.
Κα στσε τ κουπί μου πο λαμνα μαζ μ τος συν­τρόφους.»

ρθε κι ντίκλεια κα τν διωξα, κι στερα Τει­ρεσίας Θηβαος,
Κρατώντας τ χρυσ ραβδί, μ γνώρισε κα μίλησε πρτος:

«ρθες ξανά; Γιατί; Κακορίζικε νθρωπε,

Μέσα στος νήλιαγους νεκρούς, στν χαρη τούτη χώρα;

Τραβήξου π' τν τάφρο, φησε τ αματερ πιοτό μου
Γι ν μαντέψω.»

Κα τραβήχτηκα πίσω,
Κι ατς δυναμωμένος π τ αμα επε τότες : «­δυσσέα
Θ γυρίσεις διαβαίνοντας τν πεισμωμένο Ποσειδώνα
Πάνω σ μαρες θάλασσες,
Θ χάσεις λους τος συντρόφους.» Κα τότες ντί­κλεια ρθε.

Μενε συχος Divus. Θέλω ν π τν ντρέα Divus,
In officina Wecheli, 1538, 2  ξω π τν μηρο·
Κι ρμένισε πλάι σ Σειρνες κι πειτα πέρα στ' νοιχτ
Κα πρς τν Κίρκη.

Venerandam, 3

Κατ τ φράση το Κρητικο, χρυσοστέφανη φρο­δίτη,
Cypri munimenta sortita est4, πασίχαρη, orichalci 5
μ τς μαλαματένιες

Ζνες κα τος στηθόδεσμους, σ μ τ μαρα βλέφαρα
Φέρνοντας τ χρυσ κλωνάρι το ργειφόντη 6. τσι
λοιπόν:






1. Το ποίημα δεν έχει αρχή και τέλος: ο ποιητής θέλησε να μοιάζει με σωζόμενο απόσπασμα αρχαίου κειμένου.



2. Ο Andrea Divo (Andreas Divus) ήταν ομηριστής φιλόλογος. Αντίτυπο μετάφρασής του της Οδύσσειας (Homeri Odyssea ad verbum translata, Andrea Divo... interprete, έκδοση του γνωστού με το εκλατινισμένο όνομα παρισινού οίκου Christiani Wecheli, 1538) λέγεται ότι είχε αγοράσει ο Πάουντ από παλαιοπωλείο στο Παρίσι. Στον τόμο περιλαμβάνονταν επίσης η Βατραχομυομαχία σε μετάφραση Άλδου Μανούτιου και μνοι Ομηρικοί σε μετάφραση Georgio Dartona του Κρητός.
3. Η Αφροδίτη είναι Σεβάσμια, Venerandam, κατά τον ‘Υμνο της (V) που μετέφρασε ο Georgio Dartona ο Κρής.
4. «αυτή που τα οχυρά κατέχει όλης της Κύπρου» (μτφρ Ε.Λαδιά-Δ.Παπαδίτσα), από τον 
Ύμνο αρ. VI.
5. ορειχάλκινο
6. ο «χρυσόρραπις Αργειφόντης», ο χρυσόρραβδος, ονομασία του Ερμή στην Οδύσσεια 
( ε’ 87)
__________________________________________
μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης από "Αντιγραφές"



Ανάλυση του Σεφέρη για τα "Κάντος"  του Πάουντ




«Στις 12 Ιουλίου του 1959, ο Σεφέρης σημειώνει στο ημερολόγιό του πως άκουσε στο ραδιόφωνο, και για πρώτη φορά, την «καταπληκτικά έντονη», «καταπληκτικά ρυθμική και χρωματισμένη μ'’ εναλλαγές του δυνατού και του ήπιου» φωνή του Πάουντ. 



Ο Πάουντ απαγγέλλει, μεταξύ άλλων, τα Cantos I, XIII και XLIX. Τα δύο πρώτα είχαν ήδη μεταφραστεί από τον Σεφέρη. Είναι πολύ πιθανόν η απαγγελία αυτή να έδωσε το έναυσμα για την απόπειρα μετάφρασης και του Canto XLIX την ίδια χρονιά, σε συνδυασμό με το γεγονός πως το μεταγενέστερο Canto μοιάζει να επισκέπτεται ξανά τον τόπο του ήδη μεταφρασμένου Canto XII, σαν προέκταση της χειρονομίας του».

«Ο αναγνώστης γυρίζοντας τις σελίδες, ζαλίζεται παρατηρώντας ένα σωρό παρεμβολές ξένων κειμένων, περιστατικών ή στιχομυθιών - πολλές φορές σε ξένες γλώσσες - προσώπων γνωστών από την ιστορία ή ολότελα άγνωστων, που δεν μπορεί να εξηγήσει την απροσδόκητη παρουσία τους, τοπίων που μεταφέρουν την κλασσική εποχή στην Αναγέννηση, στους καιρούς μας ή το αντίθετο.



   Δυσκολεύεται να κάνει την ανάλυση του κειμένου που έχει μπροστά του και που είναι, νομίζω, άσκοπο να την επιχειρήσει προτού εξοικειωθεί με το κλίμα της ποίησης αυτής. 

Ίσως είναι καλύτερο να έχει υπόψη του, στην αρχή, ότι ο Pound μεταχειρίζεται την ποιητική μεταφορά, με την κυριολεκτική της σημασία, σαν μια μεταφορά που μεταφέρει στ' αλήθεια μέσα στο έργο του όλα όσα μπόρεσαν να μαζέψουν οι αντένες ενός πνεύματος αδηφάγου, που έχει προσεταιριστεί ένα μεγάλο πλήθος από τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την τωρινή ζωή μας, είτε είναι κείμενα των Ελλήνων και των Ρωμαίων, είτε ο μεσαίωνας, είτε η Αναγέννηση, είτε η προδαντική ποίηση των προβηγκιανών.

   Και τα μεταφέρει με οδηγό, σχεδόν αποκλειστικά, το αίσθημα της ρηματικής λειτουργίας ανήσυχο, ατίθασο, δεσποτικό, που δεν παραδέχεται κανένα σχεδόν προδιαγραμμένο διάκοσμο, καμιά διάταξη και καμιά άλλη ιεραρχία, εκτός από την ιεραρχία, αν μπορεί να ειπωθεί έτσι, ενός ρυθμικού παλμού». 

___ Πηγή: [Γεωργίου Σεφέρη, Νέα Γράμματα, Απρίλιος-Ιούνιος 1939].





 
Ezra Pound – Canto XLIX  - 
Canto τν φτά Λιμνν,  πόσπασμα


«Γιά τίς φτά λίμνες, κι’ χι πό χέρι νθρώπου τοτοι ο στίχοι:
Βροχή· δειο ποτάμι· να ταξίδι,
φωτιά πό μαργωμένο σύννεφο· χοντρή βροχή στό μούχρωμα
κάτω πό τς καλύβας τήν σκεπή εταν να φανάρι.
Εναι βαρειά τά καλάμια· λυγισμένα·
καί τά μπαμπού μιλον θλεγες κλανε.

Φεγγάρι φθινοπωρινό· λόφοι γύρω σέ λίμνες
πάνω στό λιόγερμα1
Τό βράδι μοιάζει μιά κουρτίνα σύννεφα,
θάμπωμα πάνω σέ σπηλιάδες· καί διακρίνεις
ψηλούς τούς μυτερούς μίσχους τς κανέλας,
νας κρύος σκοπός μές στά καλάμια.
Πίσω π’ τό λόφο το καλόγερου καμπάνα
πού παίρνει νεμος.
Πανιά πέρασαν δθε τόν πρίλη· μπορε νά ξαναρθονε τόν χτώβρη
βάρκα χάνεται στ’ σήμι· ργά·
λιος καίει μονάχος στό ποτάμι.

κε πού τό κρασάτο φλάμπουρο σμίγει τό λιόγερμα
Σπάνιες καμινάδες καπνίζουν στό παράλληλο φς».
___________________________________________________________________________
Ezra Pound – Canto XLIX  [ πόσπασμα ], ΑΝΕΚΔΟΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ



Canto XLIX:

 Μιά ματιά στόν Παράδεισο

Τό «Canto τν φτά Λιμνν», πως εναι γνωστό τό Canto XLIX, ναπνέει σχεδόν στό κέντρο τς γραφς νός Παραδείσου, πως θέλησε τά Cantos του Πάουντ, καί ποτελε καί τό διο, μέ τά λόγια το ποιητ, μιά ψη ματιά στόν Παράδεισο. 

κδίδεται τό 1937 καί εναι χώ το Canto XIII, μέ τό ποο συνδέεται μέσω τς ννοιας τς ργανικς ρμονίας καί τάξης πως διατυπώνεται στή διδασκαλία το Κομφούκιου, καί μιά προοικονομία τν Cantos κινεζικς στορίας (LII-LXI). 

ταν, σύμφωνα μέ τήν κόρη το Μαίρυ ντέ Ράχεβιλτς (Mary de Rachewiltz), να πό τά γαπημένα Cantos το διου το Πάουντ καί Χιού Κέννερ (Hugh Kenner) τό ποκαλε ξονα γύρω πό τόν ποο περιστρέφονται τά Cantos, συμπυκνώνοντας τσι τήν διαίτερη σημασία του.




O Έζρα Πάουντ, ο καλύτερος ποιητής του 20ου αιώνα, κατά τον Χέμινγουεϊ (οι υπόλοιποι απλά φοβούνται να το πούνε ανοιχτά) τάραξε τα νερά αλλάζοντας την ποίηση μια για πάντα. Πολλά είναι τα επίθετα που του έχουν δοθεί, "γίγαντας της διανόησης", "ψυχοπαθής ναζί", "παγκόσμιος άνθρωπος", "πεφωτισμένος φασίστας", "προδότης", "ήρωας", "τρελός", "¨τιτάνας" κτλ
Έζησε δημιουργώντας και πέθανε πιστός στις ιδέες και αιώνιες αξίες του Ευρωπαϊκού πολιτισμού παρά τις διώξεις, τα βασανιστήρια και την χλεύη των δούλων του "αιώνιου εχθρού", όπως έλεγε:«Αν δεν κάνεις θυσίες για τις Ιδέες σου, ή εσύ δεν αξίζεις ή οι ιδέες σου».

Ο Pound γεννήθηκε στο Hailey (1885) του Αϊντάχο, μεγάλωσε στο Wyncote, φοίτησε στο κολέγιο Χάμιλτον και στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας. Δίδαξε γαλλικά και ισπανικά στο Κολέγιο Wabash, απολύθηκε γιατί ένα βράδυ πρόσφερε στέγη σε μια απένταρη χορεύτρια. Αμέσως ξενιτεύτηκε στην Ευρώπη (1907). Έμεινε ένα χρόνο στη Βενετία, όπου τύπωσε (1908) την πρώτη του συλλογή "A lune spento". Το 1909 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο και άρχισε να εμφανίζεται με προκλητική εμφάνιση στα καλλιτεχνικά σαλόνια. Εκεί τύπωσε τις συλλογές του Personae και Exultations, πρωτοστατώντας στο αμερικάνικο ποιητικό κίνημα του εικονισμού. Το 1914 παντρεύτηκε τη Dorothy Shakespear, αποχτώντας ένα γιο (1926). Αργότερα την εγκατέλειψε για να συνδεθεί έως το τέλος της ζωής του με την πιανίστα Όλγα Rudge. Καρπός του δεσμού τους υπήρξε η κόρη τους πριγκίπισσα Mary de Rachewiltz. Την εποχή εκείνη παρακίνησε τον Τζόυς και τον Έλιοτ να τυπώσουν τα έργα τους, περιέκοψε σχεδόν τη μισή "Έρημη χώρα" του Έλιοτ και της έδωσε την τελική της μορφή. Παράλληλα ασχολήθηκε και με τη μουσική. Συνέθεσε (μουσική και λιμπρέτο) την όπερα "Francois Villon" και ήταν από τους πρώτους που ανακάλυψαν στον αιώνα μας τον Βιβάλντι.
Φύση ανήσυχη, ευγενική και συνάμα μαχητική, μπορούσε να βοηθάει από το υστέρημα του τους φίλους του ή να αναπτύσει μια δική του οικονομική θεωρία περί κοινωνικής πίστεως, να μελετά επί χρόνια νεκρές γλώσσες για να μεταφράζει ή να παραφράζει αρχαία κείμενα από το πρωτότυπο ή να αγορεύει κατά των Εβραίων από το ραδιοφωνικό σταθμό της Ρώμης. Αυτές οι τακτικές εκπομπές συνεχίστηκαν σ΄ όλο το διάστημα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Ακολούθησε η σύλληψή του (1945) από τα αμερικάνικα στρατεύματα που κατέκτησαν την Ιταλία, η απομόνωσή του σ΄ ένα ξέσκεπο κλουβί με συρματοπλέγματα σαν ζώο στην Πίζα και η μεταφορά του στην Ουάσιγκτον (1945) για να δικαστεί για προδοσία. Αδυνατώντας να βρουν αποδείξεις για τα "εγκλήματα" του κρίθηκε "διανοητικά ακατάλληλος" για δίκη και κλείστηκε σε ψυχιατρική κλινική. Αποφυλακίστηκε (1958) και ξαναγύρισε τον ίδιο χρόνο στην Ιταλία, αποβιβαζόμενος στην αγαπημένη του Βενετία χαιρέτισε τον κόσμο που τον περίμενε φασιστικά!
Πέθανε στη Βενετία  στις 2/11/1972.-


ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ











Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.