Αυτόχθονες Έλληνες: ΕΙΣ ΑΙΩΝΙΑ ΜΝΗΜΗ: Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ 49 ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΑΠΟ ΤΣΑΜΗΔΕΣ.

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΕΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΣΑΜΗΔΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΟΠΛΑ ΣΕ ΓΕΡΜΑΝΟ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟ

"Ο συγκρατούμενος και συνεκτελεσθείς ιερεύς Ευάγγελος Τσαμάτος, ο λεβεντοπαπάς αυτός της Παραμυθιάς, άρχισε την «Μεγάλην Αγρυπνίαν» και το πρωί έψαλλαν οι ίδιοι την Νεκρώσιμον Ακολουθία τους. Τους έβαλαν πρώτα και έσκαψαν μόνοι των τους τάφους των. Κατά την ώρα της εκτελέσεως τους ωμίλησεν ο συγκρατούμενος και συνεκτελεσθείς Εμμανουήλ Γκοτζαρέλης, Διευθυντής της Αγροτικής Τραπέζης και Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Αγώνος της Παραμυθιάς και πέφτοντας κάτω από τις δολοφονικές σφαίρες των εκτελεστών τους ζητωκραύγασαν όλοι για τη «Μεγάλη Ελλάδα», που γι΄αυτήν έχυναν το αγνό Ελληνικό αίμα τους. Μετά την εκτέλεση οι Μουσουλμάνοι τους εσύλησαν, τους πήραν τα χρήματα και λοιπά είδη που είχαν, τους έβγαλαν τα ρούχα τους και τα παπούτσια τους και τους έρριξαν στην τάφρο, που οι ίδιοι είχαν ανοίξει".

Το κείμενο προέρχεται από την εφημερίδα «Επαναστάτης», της 24ης Μαρτίου 1944 και αναφέρεται στα θύματα των Τσάμηδων στην Παραμυθιά τον Σεπτέμβριο του 1943.

Την 29ην Σεπτεμβρίου του 1943 συνελήφθησαν παρά των Μουσουλμάνων Παραμυθιάς, πρωτοστατούντων των μπέηδων Νουρή Ντίνου, Μαζάρ Ντίνου και Ρετζέπ Ντίνου τεσσαράκοντα εννέα (49) πρόκριτοι της Επαρχίας Παραμυθίας και εξετελέσθησαν ομαδικώς, ως συννενοούμενοι και υποθάλπτοντες τας Εθνικάς Οργανώσεις Ελλήνων Ανταρτών.

Στην αρχή διεδόθη ότι οι συλληφθέντες θα εκρατούντο ως όμηροι και θα απεστέλλοντο εις Ιωάννινα και αι οικογένειαί των φρόντισαν και τους εφοδίασαν με χρήματα, τρόφιμα και διάφορα άλλα είδη.

Αντί ν΄αποσταλούν όμως εις Ιωάννινα μετεφέρθησαν ολίγον έξω της πόλεως παρά το παρεκκλήσιον Άγιος Γεώργιος (Παραμυθιάς) όπου και εξετελέσθησαν παρά Γερμανών και Μουσουλμάνων, αφού τους έβαλαν πρώτα και έσκαψαν μόνοι των τους τάφους των!

Την θλιβεράν τύχην των οι δυστυχείς εγνώριζον από το προηγούμενο βράδυ της εκτελέσεως. Την είχεν εκμυστηρευθεί ένας Γερμανός υπαξιωματικός στον κρατούμενον ιατρόν Ελευθέριον Βαλασκάκην, μη τυχόν μπορούσαν να διαθέσουν κανένα μέσον διά την απαλλαγήν των.

Οι δυστυχείς όμως γνωρίζοντες καλά που οφείλετο η σύλληψίς των το πήραν απόφαση ότι δεν είχαν πλέον ελπίδα σωτηρίας. Ο Έγδαρ Πόε γράφει κάπου: «Τίποτε δεν ομοιάζει με ένα μαύρον διάδρομον όσο ένας μαύρος διάδρομος». Έτσι «τίποτε άλλο δεν ομοιάζει με την τραγωδία των 49 μελλοθάνατων εκείνο το βράδυ όσο η τραγωδία των θυμάτων αυτών της Μουσουλμανικής θηριωδίας και αναλγησίας».

Ο συγκρατούμενος και συνεκτελεσθείς ιερεύς Ευάγγελος Τσαμάτος, ο λεβεντοπαπάς αυτός της Παραμυθιάς, άρχισε την «Μεγάλην Αγρυπνίαν» και το πρωί έψαλλαν οι ίδιοι την Νεκρώσιμον Ακολουθία τους.

Ήταν κάτι το απερίγραπτο και κάτι το εξαιρετικά συγκινητικό οι ώρες εκείνες της αγωνίας τους, οι αγωνιώδεις εκείνες ώρες, που προηγούνται μιας εκτελέσεως. «Όποιος αποτολμά να περιγράψη τέτοιες στιγμές λέγει ο Αντρέγιεφ στους «Εφτά κρεμασμένους του» διαπράττει ιεροσυλία».

Κατά την ώρα της εκτελέσεως τους ωμίλησεν ο συγκρατούμενος και συνετελεσθείς Εμμανουήλ Γκοτζαρέλης, Διευθυντής της Αγροτικής Τραπέζης και Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Αγώνος της Παραμυθιάς και πέφτοντας κάτω από τις δολοφονικές σφαίρες των εκτελεστών τους ζητωκραύγασαν όλοι για τη «Μεγάλη Ελλάδα», που γι΄αυτήν έχυναν το αγνό Ελληνικό αίμα τους.

Μετά την εκτέλεση οι Μουσουλμάνοι τους εσύλησαν, τους πήραν τα χρήματα και λοιπά είδη που είχαν, τους έβγαλαν τα ρούχα τους και τα παπούτσια τους και τους έρριξαν στην τάφρο, που οι ίδιοι είχαν ανοίξει.

Αυτοί είναι οι «αδελφοί» και «σύμμαχοι» των Εαμιτών. Οι τεσσαράκοντα εννέα (49) εκτελεσθέντες πρόκριτοι της Παραμυθιάς είναι οι κάτωθι:

1. Ιερεύς Ευάγγελος Τσαμάτος, αρχιερατικός επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθιάς.

2. Εμμανουήλ Γκοτζαρέλης, διευθυντής της Αγροτικής Τραπέζης Παραμυθιάς και Πρόεδρος του Εθνικού Αγώνος Παραμυθιάς.

3. Ελευθέριος Βαλασκάκης, ιατρός, διευθυντής του Υγειονομικού Κέντρου Νομού Θεσπρωτίας.

4. Απόστολος Χρυσοχόου, συνταξιούχος Σχολάρχης και Γραμματεύς της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθιάς.

5. Αθανάσιος Ρίγγας, έμπορος.

6. Ευάγγελος Νάστος, έμπορος.

7. Κωνσταντίνος Σιωμόπουλος, Γυμνασιάρχης.

8. Νίκος Γιαννάκης, καθηγητής.

9. Κωνσταντίνος Κατσούλης, διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου.

10. Ευθύμιος Ευαγγέλου, επιχειρηματίας.

11. Νίκος Μπάρμπας, έμπορος υφασμάτων.

12. Σπυρίδων Νικολάου Μπάρμπας, μαθητής του Γυμανσίου.

13. Κωνσταντίνος Κουρσούμης, επιχειρηματίας.

14. Βασίλειος Παπαθανασίου, πρόεδρος των επιστράτων Παραμυθιάς.

15. Περικλής Κακούρης, δημοδιδάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς και λογοτέχνης.

16. Ιωάννης Μπαζάκος, δημοδιδάσκαλος.

17. Ανδρέας Στρουγγάρης, έμπορος.

18. Κωνσταντίνος Ιωάννου Κωσταγιάννης, επιχειρηματίας.

19. Παναγιώτης Ιωάννου Κωσταγιάννης, τελειόφοιτος Γυμνασίου.

20. Γεώργιος Σιαμάς, υπάλληλος του Γραφείου Τ.Τ.Τ. Παραμυθιάς.

21. Γεώργιος Πάσχος, έμπορος, αντιπρόεδρος της Κοινότητος Παραμυθιάς.

22. Αθανάσιος Ράφτης, έμπορος.

23. Ιωάννης Μητσιώνης, πρόεδρος του Συλλόγου Πολυτέκνων του Νομού Θεσπρωτίας.

24. Θεοφίλης Φείδης εκ Σαγιάδος, λογιστής της Γεωργικής Υπηρεσίας.

25. Ανδρέας Παρέτης, χρυσοχόος.

26. Κωνσταντίνος Τζώης, χαρτοπώλης.

27. Νίκος Αποστολίδης, υποδηματοποιός.

28. Νικόλαος Τσαμάτος, εμπορορράπτης εν Ηγουμενίτση, υιός του προαναφερθέντος αρχιερατικού επιτρόπου της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθιάς.

29. Γεώργιος Τσούλας, Γραμματεύς της Κοινότητος Παραμυθιάς.

30. Κωνσταντίνος Τσούλας, επιχειρηματίας.

31. Θεόδωρος Τσούλας, υποδηματοποιός.

32. Κωνσταντίνος Αληγιάννης, έμπορος.

33. Σωτήριος Κ. Αληγιάννης, έμπορος, πατήρ και υιός.

34. Δημήτριος Αληγιάννης, έμπορος.

35. Ιωάννης Δημητ. Αληγιάννης, έμπορος, πατήρ και υιός.

36. Νικόλαος Μάνος, έμπορος.

37. Γεώργιος Μαρέτας, επιχειρηματίας.

38. Σπυρίδων Μήτσιος, εστιάτωρ.

39. Δημήτριος Κλήμης, επιχειρηματίας.

40. Γεώργιος Μουσελίμης, ράπτης.

41. Θωμάς Φάτσιος, κτηματίας.

42. Σταύρος Μουσελίμης.

43. Κωνσταντίνος Ζιάγκος.

44. Κωνσταντίνος Σπανός.

45. Ηρακλής Σπανός.

46. Χαράλαμπος Δρίμψιας.

47. Λεωνίδας Πάσχος.

48. Πάκος Πάκος.

49. Κωνσταντίνος Μήτσης.

Ηθικοί αυτουργοί:

1. Χασάν Αβδονλά.

2. Νουρής Ντίνος.

3. Μαζάρ Ντίνος.

4. Ρετζέπ Ντίνος.

5. Ομέρ Μουράτ.

6. Σαλή Χαφούζ.

7. Ρεφή Μπέης.

8. Μεχμέτ Φουάτ Πρόνιος.

9. Ζέκιος Ζεκήρ Γιαγιάς.

10. Κιάζος Μουλετσίνης κλπ.

Η επιστολή του Νουρή Ντίνο Μπέη προς τον Μουσολίνι

Η επιστολή εστάλη τον Φεβρουάριο του 1943 , φυλάσσεται στα ιταλικά αρχεία και στην τελευταία της παράγραφο και άσχετα με τις μετέπειτα εξελίξεις ,ο Νορή Ντίνο Μπέης ζητά από τον Καβαλιέρε,όπως αποκαλεί τον Ντούτσε ,να περάσουν οι Τσάμηδες στην Αλβανία, προφανώς γιατί είχει αντιληφθεί τις ευθύνες τους για τα εγκλήματα που είχαν διαπράξει.

Ο Νουρή Ντίνο Μπέης γεννήθηκε στην Παραμυθιά και όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος κατά της Ελλάδος οργάνωσε ένοπλα τμήματα βοήθειας προς τους Ιταλούς και αργότερα προς τους Γερμανούς.

Η άλλη προσπάθεια των Ιταλών ήταν η υποδαύλιση αποσχιστικού κινήματος από τους μουσουλμάνους αλβανόφωνους τους λεγόμενους Τσάμηδες. Την πρωτοβουλία αυτήν την είδαν θετικά οι Γερμανοί όταν από το 1943 ανέλαβαν τον έλεγχο της ιταλοκρατούμενης ζώνης, γιατί οι Τσάμηδες διέκειντο φιλικά και προς τους Γερμανούς. Έτσι προσπαθώντας να ενδυναμώσουν τους Τσάμηδες δημιούργησαν την «Σκιπετάρικη Χωροφυλακή» η οποία καταδυνάστευε τον εγχώριο πληθυσμό στη Νότια Αλβανία, που ουσιαστικά ήταν Έλληνες Βορειοηπειρώτες, αλλά και στην Θεσπρωτία.

«Η αφοσίωσή μου και οι από πλέον των 40 ετών παρασχεθείσες υπηρεσίες στην Ιταλία με υποχρεώνουν να σας αναφέρω όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην Τσαμουριά, Ελλάδα και Νότια Αλβανία όπου έτυχα μάρτυς και θύμα μιας ύπουλης επίθεσης, που κόστισε την ζωή και αρκετών Ιταλών στρατιωτών.
Στη Νότια Αλβανία η κατάσταση έχει καταντήσει ανησυχητική. Η έλλειψη συνετών οδηγιών και η αδυναμία των αρχών επέτρεψε την διείσδυση της εχθρικής προπαγάνδας με την δημιουργία ανταρτικών ομάδων, οι οποίες καλυμμένες με τη μάσκα υποθετικών εθνικιστικών σκοπών είναι αναρχικά όργανα παρακινούμενα από πράκτορες και οδηγίες, που έχουν διεισδύσει από την Ελλάδα.

Όλοι οι καλοί Αλβανοί πατριώτες είναι σύμφωνοι στο συμπέρασμα, ότι αυτοί οι αναρχικοί είναι προδότες της πατρίδας τους, και η ενδεχόμενη αδιαφορία της Ιταλίας θα άφηνε την Αλβανία έρμαιο των Ελληνικών και Σλαβικών βαρβαροτήτων, που θα κατέστρεφαν την Αλβανία και θα κατέσφαζαν τους Αλβανούς επειδή ασπάσθηκαν την Ιταλική υπόθεση.

Η εμπειρία μου και η γνώση μου των μερών και των ατόμων, μου επιτρέπουν να διαβεβαιώσω ότι υπάρχει ακόμη (δυνατότητα) επανορθώσεως της παρούσης καταστάσεως υπό την προϋπόθεση της δραστηριοποιήσεως αμέσως και με αποφασιστικότητα και του κατακερματισμού στις ρίζες της αρχής αυτού του επικίνδυνου κινήματος, πριν αυτό μπορέσει να πάρει έκταση καταστροφική. Δεν είναι αυτές οι στιγμές για να αναζητήσουμε τις ευθύνες των διαπραχθέντων σφαλμάτων, ούτε να φανούμε αδύναμοι ανεχόμενοι την αναρχία και την εξέγερση, κι αυτό για να μην ξαναδούμε να επαναλαμβάνονται τα γεγονότα της Vallona (Σ.Σ Αυλώνα) του 1920 όταν χρειάστηκε να επιμείνω πολύ στον κόμη Storza (τότε υπουργό Eξωτερικών) για να τον πείσω ότι εάν δεν μπορούσε να αποφύγει την εκκένωση της Αλβανίας, να μην αποσυρθεί πριν καταστείλει την εξέγερση.

Αυτοί που τον τελευταίο καιρό είχαν την εξουσία στην Αλβανία αποδείχθηκαν αδύναμοι και συμβιβαστικοί προς τους αντάρτες προς μεγάλη ζημιά της Ιταλίας και της Αλβανίας. Σήμερα θα χρειαζόταν να διαλέξουμε κατάλληλα άτομα που μπορούν να αναλάβουν την αποστολή και την ευθύνη της απόλυτης καταστολής αυτών των σκοτεινών κινημάτων. Αυτά τα άτομα πρέπει να είναι πιστοί και δοκιμασμένοι φίλοι της Ιταλίας, από πατριωτισμό και όχι από χρηματισμό, να κατέχουν όλη την απαραίτητη ενεργητικότητα και αποφασιστικότητα, χωρίς φόβο να εμπλακούν με σκοπό να διεξαγάγουν ένα ανηλεές κυνηγητό στους αντάρτες και τους φίλους των και εν ανάγκη να καταστρέψουν τις εστίες τους και τα χωριά που τους βοηθούν αρχίζοντας από το Curvelesi.

Εάν δεν θεωρηθεί σκόπιμο να γίνει αυτό από μέρους των Ιταλικών δυνάμεων, δεν θα είναι δύσκολο να πετύχουμε τον σκοπό με τον σχηματισμό των 6.000 εθελοντών Τσαμουριωτών και Κοσοβάρων που είναι πραγματικοί φίλοι της Ιταλίας επειδή γνωρίζουν τι τους περιμένει εάν αυτή τους εγκαταλείψει.
Όσον αφορά την Τσαμουριά, πρέπει να σας αναφέρω Εξοχώτατε, ότι η αφοσίωση από εμάς τους Τσαμουριώτες στην Ιταλία, μας επέσυρε όλες τις διώξεις που η πονηριά των ελληνικών κυβερνήσεων μπόρεσε να σχεδιάσει. Για την συνεργασία μας με τα Ιταλικά στρατεύματα το 1917 και κατά την διάρκεια αυτού του πολέμου, δεν υπάρχει οικογένεια που να μην πλήρωσε με το αίμα την καταστροφή του σπιτιού και την αφαίρεση της ιδιοκτησίας. Σήμερα η παρουσία των Ιταλικών στρατευμάτων μας επέτρεψε να επιστρέψουμε στη χώρας μας, αλλά το μαρτύριο μας συνεχίζεται ακόμα σ' αυτή την άτυχη περιοχή, παρά την υπόσχεση που μας έδωσε η Εξοχότητά σας.

Εμείς ελπίζαμε να ελευθερωθούμε από την Ελλάδα αλλά δυστυχώς μας κόβεται η ανάσα, βλέποντας ότι εμείς και η χώρα μας είμαστε εγκαταλελειμμένοι στα χέρια των διωκτών μας της Αθήνας, όταν στα νησιά του Ιονίου οι Έλληνες που δεν έκαναν τίποτα, για να το αξίζουν από την Ιταλία χαίρουν μιας απόλυτης δικαιοσύνης και ασφάλειας με μια τέλεια πολιτική και οικονομική Ιταλική διοίκηση, κάτω από τη συνετή διεύθυνση ενός ανθρώπου έξυπνου σωστού και τιμημένου.

Όλοι οι Έλληνες είναι οπλισμένοι, και μέρα με τη μέρα περιμένουν την πολυπόθητη άφιξη των Άγγλων, απευθύνοντας μας συχνά απειλητικά υπονοούμενα. Οι Τσαμουριώτες εν τω μεταξύ μου έχουν συχνά απευθύνει την ερώτηση: «Η Ιταλία πολέμησε την Ελλάδα για την Τσαμουριά, γιατί τώρα δεν υπολογίζει την πίστη μας και μας αφήνει στο έλεος των κοινών μας εχθρών;».
Όλοι φοβούνται ότι η Ιταλία θα αποσυρθεί αφήνοντάς τους σε μια κατάσταση πολύ χειρότερη από εκείνη του 1917 και παρακαλούν οι οικογένειές τους να επιτραπεί να μπουν στην Αλβανία, και στους άνδρες να επιστραφούν τα όπλα που παρέδωσαν στις στρατιωτικές αρχές.

Αυτός ο κόσμος οπλισμένος δυνατός και γενναιόδωρος θα μπορούσε να υπερασπιστεί τη γη του, και να πεθάνει για την αφοσίωσή του στην Ιταλία.
Ντίνο

Ρώμη, 26 Φεβρουαρίου 1943»

O ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΟΤΗΣ ΝΟΥΡΗ ΝΤΙΝΟ ΜΠΕΗΣ

Ο Νουρή Ντίνο Μπέης γεννήθηκε στην Παραμυθιά. Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος από την φασιστική Ιταλία εναντίον της Ελλάδος, οργάνωσε ένοπλα τμήματα, βοηθώντας τους Ιταλούς και αργότερα τους Γερμανούς. Στο βιβλίο του «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» ο γνωστός αριστερός διανοούμενος Δημήτριος Γληνός, (σελ. 22-23) γράφει: «Και κατέβηκαν ακόμα, πίσω από τους Γερμανοϊταλούς στην Ελληνική Ήπειρο οι γενναίοι Αρβανίτες, για το πατροπαράδοτο πλιάτσικο».

Αμέσως μετά την συνθηκολόγηση και της κατάληψη της Ελλάδας οι Ιταλοί έσπευσαν να ανταμείψουν το Νουρή Ντίνο Μπέη. Με διάταγμα της ιταλικής κυβέρνησης διορίστηκε «Ύπατος Αρμοστής Θεσπρωτίας». Ο αδελφός του Ναζάρ Ντίνο διορίσθηκε συνταγματάρχης της «Μιλίτσια», δηλαδή της Πολιτοφυλακής. Το ίδιο διάταγμα διόριζε τον πρώην υπουργό Φεϊζή Αζότι «Πολιτικό Αρμοστή» της Αλβανικής Κυβέρνησης στα εδάφη Κοσσόβου, της Δίβρης και της Στρούγκας.

Αργότερα, τα δύο αδέρφια με επίνευση των Ιταλών, δημιούργησαν την οργάνωση «Κσίλι Νασιονάλ Σκιπετάρ» (Εθνική Αλβανική Επιτροπή), ένα είδος τοπικής κυβερνήσεως, που για λόγους συντομίας λεγόταν «Ξίλια» (K.S.I.L.I.A) . Η οργάνωση αυτή δημιούργησε 14 τάγματα που έκαναν φοβερά εγκλήματα εις βάρος των Ελλήνων κατοίκων της περιοχής. Ειδικότερα οι ηγέτες των Τσάμηδων, μπέηδες μεγαλοτσιφλικάδες από την εποχή της Τουρκοκρατίας, συνεργάστηκαν με τις κατοχικές αρχές και συμμετείχαν σε διώξεις, καταστροφές, και μαζικές εκτελέσεις. Γνωστότερη είναι η εκτέλεση 49 προκρίτων της Παραμυθιάς, τον Σεπτέμβριο 1943, που έκαναν οι Γερμανοί με υπόδειξη των Τσάμηδων.

Μετά την απελευθέρωση, το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων της Ελλάδας, καταδίκασε με την υπ. αριθμ. 344 απόφαση της 29 Μαΐου 1945, σε θάνατο 1.930 Μουσουλμάνους Τσάμηδες. Όμως ουδεμία απόφαση εκτελέστηκε, γιατί οι Τσάμηδες είχαν ήδη εκδιωχθεί από τα ελληνικά εδάφη.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΥΛΙΔΗ: «ΟΙ ΑΛΒΑΝΟΤΣΑΜΗΔΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΟΧΗ».

Το βιβλίο του Βασίλη Παυλίδη «Οι Αλβανοτσάμηδες της περιοχής Παραμυθιάς και η Κατοχή» αποτελεί μια βραβευμένη, πολύτιμη μαρτυρία, ενός ανθρώπου που έζησε όσο λίγοι από κοντά την τραγωδία του ηπειρωτικού ελληνισμού τα χρόνια της κατοχής. Το βραβευμένο από την Ακαδημία έργο, κυκλοφόρησε από τους απογόνους του συγγραφέα, που θεωρούν ότι το θέμα των Αλβανοτσάμηδων δεν έχει ακόμη τελειώσει.

«Θέλαμε χρόνια να βγει αυτό το βιβλίο. Ο πατέρας μου το έγραψε γιατί πίστευε ότι θα προσφέρει στον τόπο. Πρώτα έβαζε τον τόπο. Έτσι σκεφτόταν και έτσι μας έμαθε και μας. Ήξερε επίσης, και αυτό είναι βασικό και για μας, ότι αργά ή γρήγορα θα άρχιζε η προσπάθεια για τον εξωραϊσμό των ενόχων. Έπρεπε λοιπόν να είμαστε έτοιμοι, να έχουμε επιχειρήματα, να σώσουμε τη φωνή όσων υπέστησαν τα πάνδεινα από τους αλβανοτσάμηδες.» Η Αλεξάνδρα Παυλίδου-Θωμά, μιλά με πάθος και συγκίνηση για τον πατέρα της. Της το λέω και μου απαντά πως αυτό το πάθος είναι κληρονομικό. Χαρούμενη που επιτέλους κρατά στα χέρια της το πολύτιμο για ένα από τα εθνικά μας θέματα βιβλίο, συγκινημένη -«τώρα αναπαύτηκε και ο πατέρας μου»- πιστεύει ότι η έκδοση προσφέρει ένα ακόμη όπλο στο οπλοστάσιο του υπουργείου Εξωτερικών, όταν το θέμα των Αλβανοτσάμηδων ξανάρθει στην επιφάνεια.

«Στην αρχή προσπαθήσαμε να βρούμε εκδότη, αλλά οι προσπάθειές μας δεν ευοδώθηκαν. Εν τέλει, μετά την έκδοση, πριν λίγα χρόνια, ενός βιβλίου που μαγείρευε τα εγκλήματα και τις τραγωδίες που έζησαν οι ηπειρώτες από τους δοσίλογους αλβανοτσάμηδες και αποπειρούνταν συμψηφισμούς, αποφασίσαμε όλα τα αδέλφια μαζί ότι έπρεπε οπωσδήποτε να βγει το βιβλίο. Αν η πολιτική του τόπου, όπως μας δίδαξε ο εθνικός μας ποιητής, οφείλει να υπηρετεί την αλήθεια, ό,τι κάνουμε για να σωθεί και να διαδοθεί αυτή η αλήθεια είναι εν τέλει ιερό.»

Το βιβλίο του Βασίλη Παυλίδη «Οι Αλβανοτσάμηδες της περιοχής Παραμυθίας και η Κατοχή», γράφτηκε μετά από παράκληση του Δήμου Παραμυθίας και, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, «ως μικρή προσφορά εις την γενέτειράν» του. Ο συγγραφέας γνώριζε άριστα το θέμα. Βάσει του κατηγορητηρίου και του ημερολογίου εγκλημάτων που κατέθεσε πρώτος αυτός στο Ειδικό Δικαστήριο δοσιλόγων των Ιωαννίνων (ακολούθησαν οι αδελφοί Μητσιώνη), καταδικάστηκαν οι εγκληματίες του πολέμου. Ας αναφερθεί για την ιστορία ό,τι πρόκειται για την απόφαση 344/23/5/1946.

Μετά από αυτό, ο Βασίλης Παυλίδης έκανε έρευνα ιστορική της περιοχής και των γεγονότων και συνέγραψε το βιβλίο, το οποίο ξεκίνησε το 1945 και παρεδόθη στο Δήμο το 1947. Κατόπιν, το 1955 κατατέθηκε στην Ακαδημία Αθηνών. Δύο χρόνια αργότερα, το 1957, έτυχε του δευτέρου Βραβείου Ιστορίας της Ακαδημίας (αρ. Απ. 33054).

Το βιβλίο είναι μοναδικό από πολλές απόψεις. Γράφτηκε από άνθρωπο που μετείχε τόσο στους αγώνες όσο και στις πολιτικές αποφάσεις, αφού είχε οριστεί διοικητής Ντουσκάρας από το Ναπολέοντα Ζέρβα. Παράλληλα, ο Β.Π., μάρτυς αυτόπτης και αυτήκοος και κάποτε πρωταγωνιστής των κυριοτέρων γεγονότων, είχε ξεκινήσει ήδη από το 1932 να ερευνά, να μελετά και να συγγράφει την ιστορία των Αλβανοτσάμηδων, με τη συνέπεια που διακρίνει όλο το ιστορικό του έργο. Αρκεί να αναφερθεί ότι, για λόγους αρχής και αντικειμενικότητας, αποφεύγει να αναφερθεί στον εμφύλιο όπου εκφεύγει του συγκεκριμένου θέματος.

Με ακρίβεια, σεβασμό στην αλήθεια και με καθαρό βλέμμα καταγράφει ενέργειες, σχέσεις, εγκλήματα, αιτίες και αφορμές, μάχες και συγκρούσεις, όλο το χρονικό της προδοσίας και των εγκλημάτων πολέμου όπως και τον αγώνα, τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των Ελλήνων της περιοχής ώστε να επιβιώσουν και να ελευθερωθούν από το φασιστικό και ναζιστικό ζυγό.

Tο εξώφυλλο του βιβλίου είναι έργο του ζωγράφου - αγιογράφου Γιάννη Θωμά, εγγονού του συγγραφέα. Ο Γιάννης Θωμάς έχει αγιογραφήσει πολλές εκκλησίες στην Ήπειρο και αλλού, μεταξύ των οποίων οι Ιεροί Ναοί Αγ. Παρασκευής Κοσμηράς, Αγ. Σπυρίδωνος Νεοχωρόπουλου, Αγ. Κυριακής Πολυδώρου. Έχει επίσης κάνει πλήθος εκθέσεων ζωγραφικής, φορητών Αγιογραφιών, εικονογραφήσεων, και έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε διεθνή έκθεση, κατακτώντας την πρώτη θέση.

Βιογραφικό του συγγραφέα Βασίλη Παυλίδη

Ο Βασίλης Παυλίδης ή Παύλου γεννήθηκε το 1914 στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας. Το 1932 έλαβε το δίπλωμα του πενταταξίου Διδασκαλείου Ιωαννίνων. Εργάστηκε ως δάσκαλος και παράλληλα ξεκίνησε να καταγράφει στοιχεία της λαογραφίας της Ηπείρου. Μιλούσε γαλλικά, ιταλικά, αρβανίτικα (αλβανικά) και κάποια τούρκικα. Επεδίωξε να διδάξει εκτός πόλεων και κυρίως σε αρβανιτόφωνα χωριά. Προπολεμικά κάνει την εμφάνισή του στα γράμματα με άρθρα και μελετήματα στον Τύπο της Παραμυθιάς, στο Θεσπρωτικό Βήμα και κατόπιν στον Τύπο των Ιωαννίνων και της Αθήνας. Κατά καιρούς αρθρογράφησε στις εφημερίδες Ακρόπολη, Απογευματινή, Βραδυνή, Εμπρός κ.ά. για θέματα Ιστορίας και Λαογραφίας. Είχε λάβει τέσσερα βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, ένα εκ των οποίων για την εργασία του «Οι Αλβανοτσάμηδες της περιοχής Παραμυθίας και η Κατοχή», την οποία υπέβαλε το 1955 (βραβείο 1957). Η εργασία αυτή κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2009 από την οικογένειά του.
Πολέμησε κατά των Ιταλών το 1940 και κατόπιν, κατά την περίοδο της Κατοχής, πολέμησε τους κατακτητές από τις γραμμές του ΕΔΕΣ. Υπηρέτησε ως πολιτικός διοικητής Ντουσκάρας και διαφωτιστής, διορισθείς από τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Για τη δράση του έχει τιμηθεί με μετάλλιο εξαιρέτων πράξεων, μετάλλιο ανδρείας, μετάλλιο ανδραγαθίας κ.α. Το 1973 του προτάθηκε υφηγεσία στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης, την οποία αρνήθηκε για λόγους συνείδησης.
Νυμφεύθηκε τη Βιργινία Κούκια.

Απέκτησαν πέντε παιδιά και επτά εγγόνια. Πέθανε στις 30 Σεπτεμβρίου 1983.

ΣΗΜΕΡΑ οι αλβανικές Αρχές «κινούν» μια συντονισμένη επιχείρηση υφαρπαγής ελληνικών περιουσιών σε περιοχές «φιλέτα», με πρόσχημα την τουριστική ανάπλαση. Ακυρώνουν (ή αρνούνται να αποδώσουν) τίτλους ιδιοκτησίας και κατεδαφίζουν κτίσματα (ακόμη και ιστορικές εκκλησίες, όπως τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου πέρυσι στο χωριό Δρυμάδες). Και όλα αυτά μέσα σε ένα όργιο αδιαφάνειας, διαφθοράς και πλαστογραφίας, με τις κατασχεθείσες περιουσίες συνήθως να καταλήγουν αντί πινακίου φακής στα χέρια «ημετέρων» της κυβέρνησης, που αναλαμβάνουν να τις αξιοποιήσουν αναπτυξιακά.

«Αυτό γίνεται κατά κόρον, και μόνο ενάντια σε ελληνικές οικογένειες», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Νέστορας Βάρφης, γέννημα-θρέμμα Χειμαρριώτης.

Χωρίς προειδοποίηση
Και πράγματι, στις 28 Οκτωβρίου, ανήμερα της εθνικής εορτής, τουλάχιστον 19 οικογένειες Ελλήνων της Χειμάρρας έλαβαν ειδοποιητήρια, υπογεγραμμένα από τον... ελληνικής καταγωγής δήμαρχο Γιώργο Γκόρο, που τις καλούσαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους εντός πέντε ημερών (ξεκινώντας από την 27η Οκτωβρίου), γιατί αυτά πρόκειται να... κατεδαφιστούν στο πλαίσιο σχεδίου για την ανάπλαση της πόλης. Ο λόγος για μια σειρά από ειδοποιητήρια που εμφανίστηκαν ξαφνικά στην πόρτα, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση, και χωρίς να έχουν διευκρινιστεί καν απαραίτητα στοιχεία (όπως είναι για παράδειγμα το ύψος της αποζημίωσης για κάθε κτίσμα κ.ά.).

«Είναι η πρώτη φορά που στέλνονται τόσο πολλές ειδοποιήσεις ταυτόχρονα και μάλιστα με τόσο προκλητικό περιεχόμενο», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Λεωνίδας Παππάς, γενικός πρόεδρος της ομογενειακής οργάνωσης «Ομόνοια».

«Σε αυτά τα σπίτια ζουν άνθρωποι», καταγγέλλει με πόνο ψυχής ο κ. Γκίνης Ρολάντος. Μόνιμος κάτοικος Χειμάρρας εδώ και δεκαετίες, ο κ. Ρολάντος είχε την... ατυχία να είναι ένας από τους ανθρώπους που έλαβαν το προκλητικό ειδοποιητήριο. «Ο σκοπός τους είναι να διώξουν το ελληνικό στοιχείο από τη Χειμάρρα. Πίσω από τον δήμαρχο είναι ο πρωθυπουργός, και πίσω από τον πρωθυπουργό βρίσκεται η μαφία της Αλβανίας. Θα υπερασπιστούμε τις περιουσίες μας. Ας μας σκοτώσουν. Η ελπίδα μας είναι στην Ελλάδα, να το ξέρετε. Αυτοί εδώ έχουν βαλθεί να μας διώξουν», καταγγέλλει ο κ. Ρολάντος στο «Εθνος της Κυριακής».

«Εγινε μια πρώτη συζήτηση στα μέσα του περασμένου Ιουνίου, υποτίθεται για να ενημερωθεί ο λαός για το καλούμενο σχέδιο ανάπλασης», μας εξηγεί ο ίδιος, ανατρέχοντας στο πρόσφατο παρελθόν. «Εμείς τότε δεν συμφωνήσαμε με το σχέδιο που μας έφεραν, ένα σχέδιο που όπως διαπιστώσαμε είχε διαμορφωθεί στα κρυφά, χωρίς διαβούλευση. Από τον Ιούνιο και μετά δεν έγινε καμία άλλη συζήτηση. Το μυριζόμασταν ωστόσο ότι το κακό έρχεται».

Το «κακό» έμελλε να έρθει την 28η Οκτωβρίου, ανήμερα της εθνικής επετείου. «Δεν ξέρουμε εάν ήταν τυχαία η ημερομηνία. Εμείς πάντως το θεωρούμε προσβολή», συνεχίζει ο κ. Ρολάντος.

«Θέλουν να μας εξοντώσουν», συμφωνεί από την πλευρά του ο κ. Πάνος Δημαλέξης.

Γεννημένος στη Χειμάρρα, από πάππου προς πάππον Χειμαρριώτης, ο κ. Δημαλέξης έλαβε ειδοποιητήριο να εκκενώσει ένα μαγαζί 25 τ.μ. που λειτουργεί σήμερα σαν μίνι μάρκετ. «Μα το μαγαζί αυτό το χτίσαμε μόλις πριν από δέκα χρόνια, με την άδεια και τις οδηγίες της τότε δημοτικής Αρχής», μας λέει. «Ο αρχιτέκτονας του δήμου μού είχε πει τότε πώς να το κάνω και τώρα μου στέλνουν ειδοποιητήριο ότι θα το γκρεμίσουν». «Ο Χότζα είχε πάρει το μαγαζί του πατέρα μου. Μετά το 1991 διεκδικήσαμε κάποια από τα εδάφη που μας ανήκαν και αυτοί σήμερα θέλουν να μας πάρουν ό,τι έχει απομείνει. Τρεις πολυκατοικίες έχουν χτίσει στη γη τη δική μας», συνεχίζει ο κ. Δημαλέξης, αποκηρύσσοντας το σύγχρονο αλβανικό κράτος ως «διεστραμμένο».

«Οπως επί Χότζα»
Την εποχή του Χότζα σπεύδει να θυμηθεί και ο κ. Νέστορας Βάρφης, γέννημα-θρέμμα Χειμαρριώτης και αυτός. «Τα τελευταία τρία χρόνια η κατάσταση έχει επιδεινωθεί πάρα πολύ. Δεν έχει καμία μα καμία διαφορά από τη δικτατορία του Χότζα», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Βάρφης, ο οποίος δεν έλαβε ειδοποιητήριο, αλλά κινδυνεύει να χάσει μια οικογενειακή έκταση 20.000 τ.μ. με καλλιέργειες κοντά στην παραλία. «Εκεί έχουμε έναν ελαιώνα και τα χωράφια μας. Μιλάμε για κτήματα παππούδων και προπάππων», μας εξηγεί και συνεχίζει: «Ο δήμαρχος, ο πρωθυπουργός, τα αλβανικά δικαστήρια, όλοι αυτοί μας κάνουν πόλεμο. Μας σπρώχνουν να φύγουμε, και υπό αυτές τις συνθήκες, εάν δεν φύγουμε φέτος, θα αναγκαστούμε να φύγουμε του χρόνου ή του? παραχρόνου».

«Υπάρχει τρομερή αγωνία και ανασφάλεια», σημειώνει από την πλευρά του ο κ. Φρέντης Μπελέρης, πρόεδρος του παραρτήματος της «Ομόνοιας» στη Χειμάρρα. «Δεν υπήρξε ξανά τόσο διεφθαρμένη κυβέρνηση ποτέ πριν στην Αλβανία. Και οι προηγούμενοι ήταν διεφθαρμένοι, αλλά όχι έτσι. Αυτοί σήμερα συμπεριφέρονται με έναν τρόπο τύπου -μου αρέσει το σπίτι σου, θα έρθω να στο πάρω-».

Οι 49 εκτελεσθέντες Έλληνες της Παραμυθιάς από Τσάμηδες

Ιερεύς Ευάγγελος Τσαμάτος, αρχιερατικός επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθιάς.