Αυτόχθονες Έλληνες: Ο "Χάλκινος" θησαυρός του Πειραιά

Του Στέφανου Μίλεση

Ήταν 18 Ιουλίου του 1959 όταν ένα συνεργείο ύδρευσης - αποχέτευσης με την επωνυμία ΥΔΡΕΞ, σκάβοντας στη διασταύρωση των οδών Βασ. Γεωργίου Α΄ και Φίλωνος με σκοπό την κατασκευή νέων υπονόμων προσέκρουσε πάνω σε αρχαία.

Ο χειριστής του κομπρεσσέρ Σακελλίου αισθάνθηκε ότι το έμβολο του μηχανήματος βρήκε σε στερεό αντικείμενο. Σταμάτησε για να τραβήξουν τα χώματα και είδε κατάπληκτος να προβάλλουν τα δάκτυλα χεριού ενός αγάλματος.

Αμέσως ειδοποιήθηκε η Αρχαιολογική Υπηρεσία η οποία έφερε στο φως ένα χάλκινο άγαλμα κούρου (ύψους 1.90μ), ένα χάλκινο άγαλμα κόρης (1.94μ) και μαρμάρινη ερμαϊκή στήλη.

Στο μεταξύ η είδηση της ανεύρεσης των σπάνιας τέχνης αγαλμάτων, που θεωρείται από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά γεγονότα, έδωσε αφορμή να συρρεύσουν πλήθη Πειραιωτών επί τόπου προκειμένου να τα δούν.

Το ίδιο απόγευμα κατέφτασαν επί τόπου ο Υπουργός Παιδείας (Βογιατζής), ο Υφυπουργός Οικονομικών (Αλιμπράντης), ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας (Ανδριανόπουλος) και ο Δήμαρχος Πειραιώς κ. Ντεντιδάκης.

Τέτοια χάλκινα αγάλματα αρχαϊκής τέχνης δεν είχαν βρεθεί ποτέ μέχρι τότε αλλά μέχρι και σήμερα. Η μοναδικότητά τους ανατάραξε τους αρχαιολόγους όλου του κόσμου.

Μπροστά η οδός Φίλωνος. Κάθετα η Λεωφόρος Βασ. Γεωργίου Α΄. Στο βάθος δεξιά ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα. Ακριβώς δεξιά ο Τινάνειος Κήπος. Στα αριστερά μας το Μέγαρο Σπυράκη. Βλέπουμε ακριβώς το σημείο της ανασκαφής (1959)

Ο τότε Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως κ. Τσάτσος ζήτησε τηλεφωνικά να μάθει οτιδήποτε που θα μπορούσε να διαφωτίσει τον τότε Πρωθυπουργό κ. Καραμανλή ο οποίος κατέβηκε προσωπικά να δεί τα ευρήματα.

Συνεχίζοντας πλέον η αρχαιολογική υπηρεσία την ανακασκαφή και λίγο πιο κάτω την 25 Ιουλίου του 1959 βρήκε χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς (ύψους 2.35μ), χάλκινο άγαλμα της Αρτέμιδος (1.55μ) και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα όπως ασπίδες, στήλες κ.ο.κ.

Χάλκινα αγάλματα φυσικού μεγέθους και μάλιστα κλασσικών χρόνων υπήρχαν λιγοστά στο αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών προερχόμενα από ναυάγια

Συνεπώς η ταυτόχρονη ανακάλυψη τεσσάρων (4) χάλκινων αγαλμάτων χαρακτηρίστηκε από τους επιστημονικούς κύκλους ως η "ανεύρεση του θησαυρού του Πειραιά".

Τα ευρήματα με τα χώματα ακόμα μεταφέρονταν στο τότε μικρό αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά, ενώ πλήθος ξένων ανταποκριτών κάλυπταν το γεγονός παγκοσμίως.

Άνευ απαντήσεως το ερώτημα:

Το μεγάλο ερώτημα της ανασκαφής ήταν το εξής: Ποιός τοποθέτησε τα αγάλματα όλα μαζί εντός δωματίου 12 τ.μ. θαμμένο κάτω από την Λεωφόρο Βασ. Γεωργίου Α΄, δωμάτιο το οποίο μέχρι και σήμερα δεν έχει ανασκαφεί.

Τα αγάλματα που είχαν βρεθεί ήταν τοποθετημένα μαζί αλλά και συσκευασμένα ώστε να μεταφερθούν. Αλλά από ποιόν;

Ο Θάλαμος προχωρά κάτω από την Λεωφόρο Βασ. Γεωργίου Α΄, που μέχρι και σήμερα δεν έχει ανασκαφτεί

Κάποιοι είπαν ότι αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας των Αθηνών από τον Ρωμαίο ύπατο Σύλλα που κατέκτησε την πόλη το 86 π.χ., άλλοι μίλησαν από νεώτερους αρχαιοκάπηλους εποχής Τινάν (διαβάστε την σχετική ανάρτηση) και Γαλλικής κατοχής του Πειραιά. Άρα όταν μιλάνε για θησαυρό, ουσιαστικά μιλάνε για κάτι που δεν ανήκε στον πειραιά αλλά συσκευάστηκε και τοποθετήθηκε εκεί (κοντά στο λιμάνι) προκειμένου να μεταφερθεί.

Άλλοι ισχυρίζονται ότι τα αρχαία αυτά που βρέθηκαν κοσμούσαν αρχαία του Πειραιά δηλαδή προέρχονταν από την πόλη που βρέθηκαν.

Η στιγμή της αποκάλυψης της ορειχάλκινης Αρτέμιδας με την φαρέτρα

Το σημείο πάντως που βρέθηκαν μόνο ως τυχαίο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Εκεί κοντά υπήρχε ο ναός του Διός Σωτήρος, δίπλα η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνος και εκεί κοντά στεγάζετο και ο Τούρκος Τελώνης.

Μέσα από το σκάμμα εμφανίζεται μια ερμαϊκή στήλη


Η περιέργεια για τους πειραιώτες έχει φτάσει στο κατακόρυφο. Σκαρφαλώνουν για να δουν κι αυτοί τα μοναδικά χάλκινα αγάλματα κούρου και κόρης