"Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ 1225 Π.Χ. ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΡΑΦΕΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ. Η ΣΕΙΡΑ ΑΡΘΡΩΝ ΤΩΝ «ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» ΑΝΑΛΥΕΙ (ΑΠΟ ΤΙΣ 19 ΜΑΪΟΥ 2015) ΛΕΠΤΟΜΕΡΩΣ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΟΥ 1250 Π.Χ. .

ΔΙΑΒΑΣΤΕ  ΤΗΝ  ΣΕΙΡΑ  ΑΡΘΡΩΝ  ΤΩΝ  "ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ  ΕΛΛΗΝΩN":

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ (1.300 π.Χ.)

ΚΑΙ Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΧΑΙΩΝ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΩΪΚΟ ΠΟΛΕΜΟ 

Χάρτης της Ανατολικής  Μεσογείου  κατά  την περίοδο Αμάρνα  (1.350 π.Χ.  -  50  χρόνια  πριν  την   έναρξη   του  Τρωϊκού πολέμου), που δείχνει τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής: το  κράτος  της  Αιγύπτου (πράσινο), το  κράτος  των  Χετταίων (Χάττι - κίτρινο), το  Κασσιτικό   βασίλειο  της  Βαβυλώνας  (μωβ),    το  κράτος  της Ασσυρίας  (γκρι),  και  το κράτος  Mittani  (κόκκινο).  Οι  περιοχές   με  το  ήπιο  χρώμα   παρουσιάζουν  τα   εδάφη  με  άμεσο  κρατικό  έλεγχο, οι  περιοχές  με το  ζωηρό  χρώμα   αντιπροσωπεύουν  τις σφαίρες επιρροής  των αντίστοιχων  κρατών.  Η έκταση της Αχαϊκής κυριαρχίας εμφανίζεται με πορτοκαλί χρώμα. Το  1.350  π.Χ.  υπήρχαν  4  μεγάλα  κράτη  (Βαβυλών,  Αίγυπτος,  Χετταίοι  και  Αχαιίς)  και  αρκετά  μικρότερα  βασίλεια.

 «Τέλεια Καταιγίδα»: Τι προκάλεσε την κατάρρευση του Μινωικού και του  Μυκηναϊκού πολιτισμού

«Μια "καταιγίδα από γεγονότα" προκάλεσε την κατάρρευση του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού» υποστηρίζει ο Αμερικανός αρχαιολόγος Έρικ Κλάιν σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Ελ. Μάρκου του ΑΠΕ-ΜΠΕ. 

Τι συνέβη το 1177 π.Χ.; Η κατάρρευση του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού, όπως και άλλων, ισχυρίζεται ο Δρ. Έρικ Κλάιν, αρχαιολόγος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον των ΗΠΑ. 

Κι αν η ημερομηνία (την οποία αναφέρει και στο βιβλίο του «1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed») είναι ενδεικτική, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις αιτίες που την προκάλεσαν: «Την Ύστερη Εποχή του Χαλκού συντελέστηκε μια “τέλεια καταιγίδα” από καταστροφικά γεγονότα», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Κλάιν, εκθέτοντας τόσο τα γεγονότα αυτά, όσο και τους λόγους που η θεωρία του έχει τόση απήχηση. 

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

 

Σύμφωνα με την έρευνά σας, τι προκάλεσε την κατάρρευση του Μινωικού και Μυκηναϊκού πολιτισμού; Οι αιτίες αυτές είναι κοινές και για την πτώση άλλων πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου, όπως οι Χετταίοι, οι Βαβυλώνιοι κ.α.;

Η κύρια θέση μου είναι ότι θα πρέπει να συντελέστηκε μια «τέλεια καταιγίδα» από καταστροφικά γεγονότα, που προκάλεσαν την κατάρρευση πολιτισμών της Ύστερης Εποχής του Χαλκού λίγο μετά το 1200 π. Χ. Υπάρχουν ενδείξεις ότι υπήρξε κλιματική αλλαγή, ξηρασία και πείνα, σεισμοί, εισβολές και εσωτερικές εξεγέρσεις, που επηρέασαν τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους, καθώς και πολλούς άλλους, αν όχι όλους, από τους πολιτισμούς της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Αν και άνθρωποι έχουν επιζήσει από παρόμοιες καταστροφές που ήρθαν μεμονωμένα, όπως η ανασυγκρότηση μετά από σεισμούς ή η διαβίωση μέσω ξηρασιών, τι γίνεται όταν όλα αυτά συμβαίνουν συγχρόνως ή σε μικρή απόσταση μεταξύ τους; Θα ήταν πολύ δύσκολη η επιβίωση αν όλες ή οι περισσότερες από τις παραπάνω καταστροφές έγιναν την ίδια στιγμή ή πολύ κοντά η μία μετά την άλλη, όπως φαίνεται ότι συνέβη μεταξύ 1225 και 1175 π. Χ. Αυτός πιστεύω ότι ήταν ο λόγος που οι πολιτισμοί της Ύστερης Εποχής του Χαλκού δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν την «τέλεια καταιγίδα» και κατέρρευσαν.

Τι συνέδεε αυτούς τους πολιτισμούς, εκτός από τον τελικό αφανισμό τους; Μπορούμε να πούμε ότι ζούσαν σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον σαν το σημερινό;

Ο κόσμος της Μεσογείου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περίπου 1600-1100 π. Χ.), από τη δυτική Μεσόγειο και το Αιγαίο ως την Ανατολική Μεσόγειο, την Εγγύς Ανατολή και το Αφγανιστάν, αλληλοσυνδεόταν, ήταν δηλαδή παγκοσμιοποιημένος για την εποχή του. Αλληλοεπιδρούσαν, είχαν εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις, ρύθμιζαν βασιλικούς γάμους, έστελναν διεθνείς πρεσβείες, καθιέρωναν οικονομικά εμπάργκο κοκ. Ένας λόγος που διατηρούσαν δεσμούς μεταξύ τους ήταν και η ανάγκη για χαλκό και κασσίτερο για την παραγωγή ορείχαλκου, που ήταν το κύριο μέταλλο της εποχής. Ο χαλκός προερχόταν κυρίως από την Κύπρο και ο κασσίτερος από το Αφγανιστάν, όπως και το lapis lazuli. Ο χρυσός ερχόταν από την Αίγυπτο. Τόσο οι ακατέργαστες ύλες όσο και τα τελικά προϊόντα πωλούνταν και ανταλλάσσονταν σε βασιλικό επίπεδο. Θα έλεγα ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής ήταν τόσο συνδεδεμένοι μεταξύ τους εκείνη την περίοδο που η πτώση του ενός επηρέασε και τους άλλους, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν όλοι σταδιακά, όπως μια αλυσίδα ντόμινο.

Ποιοι ήταν οι «'Ανθρωποι της Θάλασσας» και ποια η σχέση τους με τον αφανισμό αυτών των πολιτισμών;

Αυτή είναι μια εξαιρετική ερώτηση, που δυστυχώς δεν γνωρίζουμε την απάντησή της, τουλάχιστον με σιγουριά. Ξέρουμε τα ονόματά τους, μας τα λένε οι Αιγύπτιοι και μπορούμε να υποθέσουμε ότι η προέλευση κάποιων από αυτούς ήταν η Σικελία, η Σαρδηνία και η νότια Ιταλία (κάποιες ομάδες αποκαλούνται Shekelesh και Shardana, που ηχούν γνώριμες). Ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα ενσωματώθηκαν κι άλλοι στη διαδρομή, καθώς μετακινούνταν από τα δυτικά στα ανατολικά κατά μήκος της Μεσογείου. Έτσι, πιθανόν μεταξύ των «Λαών της Θάλασσας» να ήταν και ομάδες από περιοχές που καταλαμβάνουν σήμερα η Ελλάδα και η Τουρκία. Ακόμα όμως δεν έχουμε προσδιορίσει μια «πατρίδα» γι' αυτούς. Κύρια «κληρονομιά» τους φαίνεται ότι ήταν οι Φιλισταίοι και ο πολιτισμός τους, καθώς η ομάδα από τους «Λαούς της Θάλασσας» που οι Αιγύπτιοι αποκαλούν Peleset είναι πιθανόν αυτοί που γνωρίζουμε ως Φιλισταίους από τη Βίβλο. Φαίνεται ότι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Χαναάν και ίσως αφομοιώθηκαν με τους ντόπιους πληθυσμούς, πριν την άνοδο του Ισραήλ. Όσον αφορά τη σύνδεσή τους με την εξαφάνιση των διαφόρων πολιτισμών, οι «Λαοί της Θάλασσας» είχαν κατηγορηθεί στο παρελθόν γι' αυτό, νομίζω όμως ότι η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη και μπορεί να υπήρξαν και οι ίδιοι τόσο θύματα όσο και καταπιεστές.

Ποιες είναι οι κύριες πηγές των ερευνών σας;

Χρησιμοποιώ πολλές, συμπεριλαμβανομένων παλαιότερων και πιο πρόσφατων δημοσιεύσεων σχετικά με την κατάρρευση των πολιτισμών που είχαν ακμάσει επί αιώνες πριν από την τελική πτώση τους. Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία δημοσιευμένα από το 2010, την εποχή εκείνη προκλήθηκε κλιματική αλλαγή υπό μορφή ξηρασίας που «χτύπησε» τη Συρία, τη Χαναάν (σημερινό Ισραήλ), την Κύπρο και την Ελλάδα στο τέλος της Εποχής του Χαλκού. Τα δεδομένα από την ανάλυση γύρης και από άλλες επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν αυτό που είχαμε υποψιαστεί, δηλαδή ότι υπήρξαν ξηρασίες, οι οποίες μπορεί να διήρκεσαν ως και τρεις αιώνες σε κάποιες περιοχές. Αυτό το γεγονός οδήγησε σε λιμούς, για τους οποίους διαβάζουμε σε γραπτά αρχεία της εποχής, τόσο από το Ουγκαρίτ στη βόρεια Συρία όσο και από τη Χαττούσα, πρωτεύουσα των Χετταίων στη σημερινή Τουρκία.

ΟΙ  ΤΕΣΣΕΡΙΣ  ΜΕΓΑΛΕΣ  ΔΥΝΑΜΕΙΣ  ΤΗΣ  ΕΠΟΧΗΣ  ΤΟΥ  1250  Π.Χ.  (ΑΙΓΥΠΤΟΣ, ΑΣΣΥΡΟΒΑΒΥΛΩΝΙΑ, ΧΕΤΤΑΙΑ, ΑΧΑΙΙΣ),  ΟΤΑΝ  ΑΡΧΙΣΕ  ΤΟ  (ΕΙΚΟΣΑΕΤΕΣ)  ΞΗΡΟ  ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ  ΓΕΓΟΝΟΣ.  ΣΑΡΑΝΤΑ    (40)  ΧΡΟΝΙΑ  ΜΕΤΑ  ΤΗΝ  ΛΗΞΗ  ΤΟΥ  ΤΡΩΪΚΟΥ  ΠΟΛΕΜΟΥ.  Ο  ΟΔΥΣΣΕΑΣ  ΠΙΘΑΝΟΝ  ΝΑ  ΖΟΥΣΕ  ΑΚΟΜΗ,  ΟΓΔΟΝΤΑΡΗΣ,  ΚΑΙ  ΝΑ  ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΣΕ  ΣΑΝ  Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΟΜΗΡΟΣ  ΤΙΣ  ΠΑΛΙΕΣ  ΕΝΔΟΞΕΣ  ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ  ΤΟΥ  ΣΤΗΝ  ΤΡΟΙΑ  ΚΑΙ  ΤΙΣ  ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ  ΤΟΥ.

   
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Η  ΠΑΓΩΜΕΝΗ  ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑ  ΣΤΗΝ  

ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ AΡΧΙΣΕ ΤΟ 1.250 Π.Χ.

Το  1.250  π.Χ.  - όλοι  οι  κλιματολόγοι συμφωνούν - ξεκίνησε   μία  παγωμένη  εικοσαετία  στην  κατοικήσιμη  νότια  Ευρώπη,  η οποία   προκάλεσε  μεγάλες  ιστορικές   αλλαγές. 

Το  σημαντικώτερο  αυτό κλιματικό  γεγονός  που  αφορά  και τον  Ελληνικό  λαό  έγινε το 1.250  π.Χ.,κράτησε 20 χρόνια και   είχε  την  καθολικότερη  επίδραση  στις  δραστηριότητες του
ανθρώπου  στην  ανατολική Μεσόγειο.   
Η  ψυχρή  και  ξερή  αυτή  εποχή  προκάλεσε  την  ΠΤΩΣΗ  ΤΟΥ   ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, την καταστροφή της Αυτοκρατορίας   των  Χετταίων  και  τις δύσκολες  χρονιές που πέρασαν οι Αιγύπτιοι,
οι  Ασσύριοι  και  οι  Βαβυλώνιοι.  Τότε  εμφανίσθηκαν  οι  λαοί  της   θάλασσας,  που ήταν  ομάδες ανθρώπων, οι  οποίες αναγκάσθηκαν
να  μεταναστεύσουν,  περιπλανώμενοι  στην  ανατολική Μεσόγειο  (περιπλανώμενοι στο πέλαγος-Πελασγοί-Φιλισταίοι), για  να   εξασφαλίσουν τροφή.     

Οι  ανασκαφές  δείχνουν  μεγάλη  μείωση  του  πληθυσμού  της   Αχαϊκής  Ελλάδας στα τέλη του 13^ου και  κατά  την διάρκεια   του  12^ου αιώνα π.Χ.  
Ιδίως  η  Μεσσηνία  και  η  Λακωνία  ερημώθηκαν  για  δύο αιώνες.   (Ντέσμπορω,  «Οι Τελευταίοι  Μυκηναίοι»).

Ο  Ντέσμπορω  δίνει  και  τα  εξής  στοιχεία  για  την  μείωση   του  αριθμού των γνωστών  κατοικημένων τοποθεσιών στο   διάστημα  μεταξύ  13ου και 12ου αιώνα π.Χ.  

"Στην  Πύλο  οι  οικισμοί  (πόλεις και χωριά)  μειώθηκαν από 150  σε 14  (!),  στην  Λακωνία  από  30  σε  7,  στην  Αργολίδα   από  44  σε  14,  στην  Αττική  από  24  σε  12,  στην  Βοιωτία   από 27  σε  3".

Οι  πληθυσμοί  των  νησιών  του  Αιγαίου  και  της  ηπειρωτικής   Ελλάδος  μαστίζονται  από  φτώχεια.  Οι αντιθέσεις και  οι συγκρούσεις  φουντώνουν και  οι   μετακινήσεις  εντείνονται.  Ένα μεταναστευτικό κύμα εκδηλώνεται  προς  τις  ζεστές  χώρες της  ανατολικής  Μεσογείου.   Ακριβώς  τότε  εμφανίζονται  «οι  λαοί  της  θάλασσας».  

Φτωχοί,  πεινασμένοι  και  εξαθλιωμένοι Αχαιοί  μαζί  με  ομάδες   άλλων λαών  της  Μικράς  Ασίας,  της  Ιταλίας.  της  Σικελίας   και  της  Σαρδηνίας,  όλοι  χτυπημένοι  από το  «ψυχρό  κλιματικό   γεγονός»,  βρίσκουν  την  ευκαιρία  για εγκατάσταση  σε  πιο  θερμές  χώρες και μετακινούνται ανατολικά.  Ζ.Π.

Το βιβλίο σας, που δημοσιεύτηκε το 2014 και αφορά όλα τα παραπάνω, έχει τίτλο «1177 π. Χ.: Το Έτος που Κατέρρευσαν Πολιτισμοί». Γιατί διαλέξατε αυτή τη χρονολογία ως το έτος της καταστροφής;

Η κατάρρευση διήρκεσε περίπου έναν αιώνα, από το 1225 ως το 1125 π. Χ. Όμως, το 1177 π.Χ. είναι ένα καλό σημείο αναφοράς, καθώς εκείνη τη χρονιά οι «Λαοί της Θάλασσας» εισέβαλαν για δεύτερη φορά και ως τότε πολλές από τις πόλεις είχαν ήδη καταστραφεί. Έτσι, χρησιμοποιώ την ημερομηνία αυτή ως «συντομογραφία» για όλη την κατάρρευση, όπως χρησιμοποιούμε το 476 μ. Χ. για την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, παρά το γεγονός ότι δεν κατέρρευσε ακριβώς εκείνο το έτος.

Το βιβλίο σας είχε μεγάλη επιτυχία, καθώς μεταφράστηκε σε πέντε γλώσσες (δυστυχώς όχι στα ελληνικά), πούλησε περισσότερα από 125.000 αντίτυπα σε διάφορες εκδόσεις, ενώ βίντεο στο διαδίκτυο με πρόσφατες διαλέξεις σας ως προς το θέμα έχουν παρακολουθήσει περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι. Γιατί συμβαίνει αυτό, κατά τη γνώμη σας;

Απ: Πιστεύω ότι το πρόσφατο ενδιαφέρον -ίσως και λίγο νοσηρό- με την κατάρρευση έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση του πόσο ευαίσθητος (ή αδύναμος) είναι ο κόσμος που ζούμε σήμερα, κυρίως υπό το πρίσμα της οικονομικής κατάρρευσης στις ΗΠΑ πριν μερικά χρόνια, αλλά και των οικονομικών προβλημάτων στην Ελλάδα και των γεγονότων που συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή και αλλού. Οι άνθρωποι ανησυχούν ότι μπορεί να αντιμετωπίζουν σήμερα μια κατάσταση παρόμοια με αυτή του 1177 π. Χ. με την κλιματική αλλαγή, τους σεισμούς, τους λιμούς από την ξηρασία και τις εξεγέρσεις.

Θα θέλατε το βιβλίο σας να μεταφραστεί στην Ελλάδα;

Απ: Ελπίζω ένας Έλληνας εκδότης να ενδιαφερθεί για τη δημοσίευση της μετάφρασης του βιβλίου μου. Πιστεύω ότι θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον για πολλούς ανθρώπους στην Ελλάδα, όχι μόνο για τις συζητήσεις μου γύρω από την πτώση των πολιτισμών, αλλά και επειδή το μεγαλύτερο μέρος του μιλάει για το τι είναι αυτό που κατάρρευσε, συμπεριλαμβανομένων των Μυκηναίων της ελληνικής ενδοχώρας και των Μινωιτών στην Κρήτη. Οφείλω να παραδεχτώ ότι είμαι πολύ ευχαριστημένος που το βιβλίο πουλάει καλά παντού και σε τόσες διαφορετικές μεταφράσεις, γιατί αυτό σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι διαβάζουν για την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, τους Μυκηναίους και τους Μινωίτες, γεγονός που με χαροποιεί ιδιαίτερα ως αρχαιολόγος.

Πηγή: Flashnews, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελ. Μάρκου).


  ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ

Υ.Γ.

Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός κατέρρευσε από παρατεταμένη ξηρασία 300 ετών

Φως στο μυστήριο της πτώσης των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου

Ερευνητές έριξαν φως στο μυστήριο για το πως εξαφανίστηκαν πολιτισμοί της Ανατολικής Μεσογείου, όπως ο  Μυκηναϊκός, πριν από περίπου 3.200 χρόνια.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με νέα επιστημονική γαλλο-βελγική έρευνα, η κατάρρευσή τους οφείλεται στις αλλαγές του κλίματος. Ειδικότερα μια παρατεταμένη ξηρασία διάρκειας περίπου 300 ετών ήταν κυρίως υπεύθυνη για την κατάρρευση των Μυκηναίων, των Χετταίων της Ανατολίας και άλλων πολιτισμών της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Ντέιβιντ Κανιέβσκι του Πανεπιστημίου Πολ Σαμπατιέ της Τουλούζης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό PLoS ONE, μελέτησαν υπολείμματα γύρης και πλαγκτού, που βρέθηκαν σε διαδοχικά ιζήματα του βυθού μιας αρχαίας λίμνης στη Λάρνακα της Κύπρου, η οποία κάποτε ήταν λιμάνι, αλλά μετά (γύρω στο 1350 πΧ) περικλείστηκε από την ξηρά.

Μέσω της ανάλυσης των στοιχείων που βρήκαν στη λίμνη, οι ερευνητές δημιούργησαν μια εικόνα για τις διαχρονικές μεταβολές του κλίματος που συνέβησαν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Το βασικό συμπέρασμά τους είναι ότι η κλιματική αλλαγή και κυρίως η χρόνια ξηρασία μετά τον 13ο αιώνα πΧ προκάλεσαν μια σειρά από πολέμους, λιμούς και εσωτερικές αναταραχές, που με τη σειρά τους επέφεραν την κατάρρευση των άλλοτε ισχυρών και ένδοξων πολιτισμών, μεταξύ των οποίων αυτού που ανθούσε στην προϊστορική Ελλάδα, του Μυκηναϊκού.

Οι μεταβολές στα ισότοπα άνθρακα και στα είδη φυτών που βρέθηκαν στη λίμνη, δείχνουν ότι βαθμιαία το κλίμα έγινε ολοένα πιο ξηρό και άνυδρο λόγω της σημαντικής μείωσης των βροχών, με συνέπεια οι γεωργικές καλλιέργειες να καταστραφούν. Αυτή η εξέλιξη εκτιμάται ότι οδήγησε τους πληθυσμούς της ευρύτερης περιοχής σε αδυναμία διατροφής, σε πολιτικοοικονομικές κρίσεις, μαζικές μεταναστεύσεις, πολέμους και επιδρομές (όπως των αινιγματικών «λαών της θάλασσας» κατά της Αιγύπτου περίπου το 1300 πΧ). Η μελέτη της κυπριακής λίμνης δείχνει ότι η γεωργία στην περιοχή είχε εισέλθει σε περίοδο κρίσης έως το 1200 πΧ και δεν κατάφερε να ανακάμψει πριν το 850 πΧ.

Συνδυάζοντας στοιχεία από τη μελέτη των πινακίδων με σφηνοειδή γραφή, καθώς και την αλληλογραφία μεταξύ βασιλιάδων της περιοχής, οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η κρίση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (που ονομάστηκε και «σκοτεινή εποχή») ήταν μια πολύπλοκη διαδικασία, η οποία αρχικά «πυροδοτήθηκε» από την κλιματική αλλαγή και τελικά οδήγησε στο κάψιμο των μεγάλων πόλεων και στον αφανισμό ή το ξερίζωμα πολλών πληθυσμών.