Μικρά Ασία : Φασηλίδα Λυκίας

Η Φασηλίδα (αρχ. Φασηλίς), υπήρξε για πολλούς αιώνες ελληνική πόλη και σημαντικό λιμάνι στη νότιο Μικρά Ασία, απέναντι από την Κύπρο και δυτικά, κοντά στη σημερινή Αττάλεια, και είναι γνωστή κυρίως για την πολιορκία της από τους Έλληνες το 469 ή 466 π.Χ. κατά την εκστρατεία τους εναντίον των περσικών δυνάμεων που είχαν τότε συγκεντρωθεί στις εκβολές του Ευρυμέδοντα ποταμού. Τα χρόνια εκείνα η Φασηλίδα τελούσε υπό περσική κυριαρχία και οι Έλληνες προσπάθησαν και πέτυχαν να την αποσπάσουν από αυτήν. Οι περισσότεροι την ενέτασσαν τότε στην περιοχή της Λυκίας αν και μερικοί την ενέτασσαν στης Παμφυλίας(Ο Στράβωνας στη «Γεωγραφία» του αναφέρει ότι ανήκει στη Λυκία ενώ το Λεξικό «Σούδα» ή «Σουίδα» αναφέρει ότι ανήκε στην Παμφυλία), επειδή ήταν τρόπον τινά μεθοριακή πόλη.

Η Φασηλίδα είχε ιδρυθεί από Ροδίους, δηλαδή Δωριείς στην καταγωγή, γύρω στο 700 π.Χ.

Παρά τη δωρική της καταγωγή, πάντως, υπήρξε στη συνέχεια για καιρό το ανατολικότερο σημείο ουσιαστικής αθηναϊκής επιρροής στα νότια παράλια της Μικράς Ασίας επί της Μεσογείου. Η στρατηγική της θέση και ο εξαίρετος ελλιμενισμός που προσέφερε την έκαναν να υποστεί πολλές επιδρομές και καταλήψεις, αλλά επιβίωσε ως ισχυρό εμπορικό λιμάνι μέχρι τον 11ο μ.Χ.. Ύστερα μαράζωσε είτε λόγω των πειρατών είτε λόγω γειτονικού έλους. Ρωμαϊκά ερείπια διασώζονται μέχρι σήμερα στην αρχαία θέση, η οποία βρίσκεται κοντά στο χωριό Τεκίροβα, στον κόλπο της Αττάλειας 

Σχεδιάγραμμα της πόλεως την Ρωμαϊκή εποχή

Η πολιορκία της από τον Κίμωνα

Η Φασηλίδα ήταν κτισμένη σε στρατηγική θέση επάνω σε ισθμό μεταξύ δύο πολύ καλών λιμένων και γι’ αυτό εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα από τα ασφαλέστερα και πιο πολυσύχναστα λιμάνια της Λυκίας. Ως διαμετακομιστικό κέντρο και απλός σταθμός ελλιμενισμού εξυπηρετούσε εμπορικά τη Φοινίκη, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την γειτονική της Παμφυλία καθώς και το εσωτερικό της Μικράς Ασίας καθώς και τα παράλια της σημερινής Μέσης Ανατολής αλλά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Η Φασηλίδα είχε καταληφθεί από τους Πέρσες όταν αυτοί επεκτάθηκαν σε όλη τη Μικρά Ασία –άγνωστο πότε ακριβώς.

Οι Αθηναίοι ως ηγέτες της Συμμαχίας της Δήλου είχαν αποφασίσει μετά τη λήξη των Περσικών Πολέμων να κρατήσουν στο εξής τους Πέρσες μακριά από την Ιωνία. Όταν έμαθαν ότι περσικές δυνάμεις πεζικού και ναυτικού συγκεντρώνονταν στον Ευρυμέδοντα ποταμό, στην Παμφυλία, κατάλαβαν ότι οι Πέρσες είχαν σκοπό να κινηθούν παραλιακά για την ανακατάληψη της Ιωνίας –οι Πέρσες δεν ήθελαν να χωρίζουν το πεζικό από το ναυτικό τους, τουλάχιστον όταν είχαν ως εχθρούς τους Έλληνες. Ο Κίμωνας έφυγε τότε με το στόλο του (200 τριήρεις και περίπου 5.000 άνδρες) από την Κνίδο, αρχαία πόλη απέναντι από τη Νίσυρο, και κατευθύνθηκε στην Φασηλίδα, επειδή αυτή εξακολουθούσε να βρίσκεται σε περσικά χέρια και ο Κίμωνας ήξερε πόσο σημαντικό σημείο ανεφοδιασμού θα μπορούσε να αποδειχτεί στην πορεία των Περσών προς την Ιωνία.

Αργυρός στατήρας της Φασήλιδος - 4ος αι.π.Χ

Γνωρίζοντας πιθανώς ότι στις τριήρεις των Περσών μπορεί να προστίθεντο και άλλες 80 φοινικικές από την Κύπρο, βιαζόταν να επιτεθεί προτού έρθουν οι ενισχύσεις των αντιπάλων του. Οι Πέρσες είχαν ήδη 200 τριήρεις στις εκβολές του Ευρυμέδοντα και μέχρι στιγμής οι δυνάμεις τους ήταν ίσες. Έκρινε όμως σκόπιμο να καταλάβει πρώτα το διπλό λιμένα των Φασηλιτών. Η Φασηλίδα , ήταν μεν ελληνική πόλη, αλλά η ηγεσία της (πιθανόν και η κοινή γνώμη της) δεν διετίθετο να προσχωρήσει στον ελληνικό συνασπισμό. Στην πόλη κατά πάσα πιθανότητα υπήρχε εξάλλου τοποθετημένη και περσική φρουρά. Οι Φασηλίτες ξεκαθάρισαν λοιπόν στον Κίμωνα ότι δεν δέχονταν να ελλιμενισθεί εκεί ο στόλος του και ότι επιπλέον δεν θα επέτρεπαν ούτε την τροφοδοσία του στρατού του. Εκείνος προχώρησε σε πολιορκία παρότι στο ελληνικό στρατόπεδο κυριαρχούσε μεγάλη νευρικότητα, αφού ήταν γνωστό ότι οι Πέρσες απείχαν οδικά 80 χιλιόμετρα και ελλιμενίζονταν ακριβώς απέναντι στον κόλπο της σημερινής Αττάλειας. Για να συντηρηθεί μάλιστα το ελληνικό στράτευμα και τα πληρώματα, οι άνδρες έπρεπε να λεηλατούν τις γύρω περιοχές και η παράταση της πολιορκίας στοίχιζε σε τρόφιμα, δυνάμεις και ηθικό.

Οι Χίοι, που ανήκαν στη Συμμαχία της Δήλου , είχαν από παλιά καλές εμπορικές σχέσεις με τη Φασηλίδα. Φέρονται να μεσολάβησαν μεταξύ του Κόνωνα και των κατοίκων της Φασηλίδας για να επιτευχθεί συμφωνία και να πάρει τέλος η μέχρι τότε ατελέσφορη πολιορκία. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο πέταξαν μηνύματα καρφωμένα ή τυλιγμένα στα βέλη τους στο εσωτερικό της πόλης και έτσι μπόρεσαν να συνεννοηθούν με τους κατοίκους της και να καταλήξουν σε συμφωνία. Ίσως η συμφωνία ήταν οι Φασηλίτες να δεχτούν να διώξουν την περσική φρουρά ή να ανατρέψουν την τυχόν φιλοπερσική κυβέρνησή τους, ή τίποτε από αυτά. Πάντως με κάποιο τρόπο ανατράπηκε το σκηνικό και τα μηνύματα στα βέλη κατέληξαν στο να ενταχθεί η Φασηλίδα στη Συμμαχία της Δήλου, παρέχοντας στρατό και αποδεχόμενη να καταβάλλει 10 τάλαντα κάθε χρόνο –το συμμαχικό φόρο.

Ο Κίμωνας έχοντας πλέον τα νώτα του καλυμμένα, διάσχισε τον κόλπο και επιτέθηκε στο στόλο των Περσών. Οι τελευταίοι, στη μάχη στον Ευρυμέδοντα ποταμό για άγνωστους λόγους (αλλά μάλλον επειδή δεν είχαν έρθει ακόμα οι φοινικικές ενισχύσεις) προτίμησαν να δώσουν μάχη με το πεζικό τους και να αποσύρουν το στόλο τους στον ποταμό (ήταν φαρδύς και πλωτός μέχρι αρκετά ψηλά στην ενδοχώρα). Η ήττα τους ήταν συντριπτική και απάλλαξε τους Έλληνες και άλλους λαούς της περιοχής από περσικές ενοχλήσεις για περίπου 20 χρόνια -μέχρι το 451 π.Χ.

Ελληνική επιγραφή ελληνιστικής εποχής 

Οι ιστορικοί δεν γνωρίζουν ποιες ήταν τότε οι πραγματικές προθέσεις του μέσου πολίτη της Φασηλίδας –αν δηλαδή ο λαός της ήθελε να προσχωρήσει στη Συμμαχία της Δήλου ή εκβιάστηκε. Ο λόγος είναι ότι οι πηγές δεν αναφέρουν λεπτομέρειες και παράλληλα η γεωγραφική θέση της Φασηλίδας ήταν πολύ πιο ευάλωτη στην κοντινή περσική απειλή από άλλες πόλεις της Ιωνίας. Μπορεί δηλαδή οι κάτοικοι να θεωρούσαν ότι η Συμμαχία της Δήλου δεν ήταν σε θέση να τους προστατέψει από τον επεκτατισμό των Περσών και κατά συνέπεια να φοβούνταν ότι σε περίπτωση που διευκόλυναν τους υπόλοιπους Έλληνες σύντομα θα το πλήρωναν πολύ ακριβά, όχι γιατί η κυρίως Ελλάδα ή οι Ίωνες θα αδιαφορούσαν, αλλά επειδή θα αδυνατούσαν. Άλλο ενδεχόμενο είναι οι κάτοικοι ή ίσως μόνον η κυβέρνηση των Φασηλιτών (που φαίνεται να ήταν αριστοκρατική ή ολιγαρχική) να μη δυσανασχετούσαν με την περσική επικυριαρχία, μια που συνήθως οι Πέρσες είχαν διακριτική παρουσία και ειδικά όσες πόλεις είχαν αριστοκρατικά πολιτεύματα δεν ένιωθαν βαριά την κατοχή –οι δημοκρατικές πόλεις ήταν εκείνες που αντιδρούσαν περισσότερο στον περσικό έλεγχο.

Η Φασηλίδα παρέμεινε ελεύθερη για αρκετά χρόνια, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσα ακριβώς. Αναφέρεται ξανά στους όρους της ειρήνης μεταξύ Ελλήνων και Περσών το 449 π.Χ. όπου σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελό προβλεπόταν ότι «στη Φασηλίδα δε θα επιτρεπόταν πλέον ο ελλιμενισμός πολεμικού στόλου». Αυτό δείχνει ότι η περιοχή καθιερώθηκε μεταξύ Ελλήνων και Περσών να είναι ουδέτερο λιμάνι. Κατοπινά είναι γνωστό ότι οι περισσότερες πόλεις της Λυκίας αποστάτησαν από τη Συμμαχία της Δήλου εκτός από την Φασηλίδα και την Τελμεσσό και ότι οι Αθηναίοι προσπάθησαν να τις επαναφέρουν. Οι κάτοικοι της Λυκίας τους νίκησαν και έμειναν στην αυτονομία τους, ώσπου επανακατακτήθηκαν από τους Πέρσες, άγνωστο πότε ακριβώς. Επίσης άγνωστο είναι αν η Φασηλίδα παρέμεινε ανεξάρτητη ή υποτάχθηκε μαζί με τις άλλες πόλεις της Λυκίας, όμως λογικά αφού οι Πέρσες προέλασαν σε όλη την περιφέρεια αποκλείεται να άφηναν ουδέτερο ένα λιμάνι στρατηγικής σημασίας σαν το δικό της. Το 412 π.Χ. πάντως η Λυκία αναφέρεται πλέον ως σύμμαχος των Περσών.

Τμήμα της κεντρικής λιθόστρωτης οδού 

Όταν περίπου 80 χρόνια αργότερα ο Μέγας Αλέξανδρος προχώρησε στην εκστρατεία του εναντίον των Περσών, πέρασε και από την Φασηλίδα που συμπεριελήφθη στις κατακτήσεις του. Μετά το θάνατό του η πόλη περιήλθε στον έλεγχο διάφορων ελληνιστικών βασιλείων, άλλοτε της Αιγύπτου και άλλοτε της Ρόδου. Γύρω στο 170 π.Χ. ο Άτταλος Β΄ της Περγάμου έκτισε την Αττάλεια, σε απόσταση περίπου 40 χιλιομέτρων από την Φασηλίδα και φρόντισε ιδιαίτερα για το λιμάνι της πόλης του, γεγονός που μπορεί να οδήγησε σταδιακά το λιμάνι της Φασηλίδας σε δεύτερη μοίρα. Γύρω στο 160 π.Χ., η Φασηλίδα πέρασε στον έλεγχο των Ρωμαίων που σχημάτισαν στην περιοχή τη διοίκηση Λυκίας

Φαίνεται πως κάποια στιγμή στη συνέχεια πέρασε, όπως πολλοί λιμένες της περιοχής αλλά και νησιά του Αιγαίου, στα χέρια πειρατών. Οι Ρωμαίοι χρειάστηκε να δίνουν μάχες για να την αποσπούν από αυτούς, καθώς οι Φασηλίτες είχαν ιδιαίτερες εμπορικές συμφωνίες και συνθήκη ειρήνης τρόπον τινά με τους ισχυρούς πειρατές της Κιλικίας. Όταν οι Ρωμαίοι κατάφεραν γύρω στο 50 π.Χ. να καταλάβουν τον Ολυμπο, μια γειτονική πόλη, πολιόρκησαν και την Φασηλίδα. Τότε την υπερασπιζόταν κάποιος ονόματι Ζηνίκετος  που είχε εκεί το «πειρατήριό του» όπως αναφέρει ο Στράβωνας και διαφέντευε επίσης την Παμφυλία και τον Ολυμπο. Όταν πια ο Ζηνίκετος διαπίστωσε ότι δεν είχε ελπίδα διαφυγής, έβαλε φωτιά στα πάντα, σκότωσε την οικογένειά του και αυτοκτόνησε πέφτοντας και ο ίδιος στις φλόγες.

Η Κεντρική οδός και μέρος της αγοράς της πόλης

Αν και η Φασηλίδα συνήλθε από την καταστροφή, οι φυσικές αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων είχαν μεταβάλει ορισμένα σημεία σε βάλτους που όχι μόνoν μύριζαν άσχημα αλλά και γίνονταν αιτία μετάδοσης ασθενειών, γεγονός που οδήγησε πιθανόν και στον σταδιακό μαρασμό της πόλης. Ε είναι γνωστό ότι είχε ενεργή δράση γιατί διέθετε επίσκοπο το 459 μ.Χ. Επίσης το 787 μ.Χ. αντιπροσωπεύτηκε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο κατά της εικονομαχίας. Αναφέρεται τέλος μέχρι το 1200 στα αρχεία των επισκοπών και αρχιεπισκοπών του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ανήκε δηλαδή στους Βυζαντινούς για πολλούς αιώνες.

Σαρκοφάγος στο νότιο λιμάνι της πόλεως 

Οι Βυζαντινοί την ανακαταλάμβαναν κατά καιρούς από πειρατές, αλλά ο έλεγχος ήταν πια δύσκολος. Η πόλη καταλήφθηκε από τους άραβες και έγινε όπως πολλές πόλεις της περιοχής σημείο συγκρούσεων μεταξύ Σταυροφόρων και Αράβων αλλά και Βυζαντινών. Τον 11ο αιώνα ήταν πλέον μια εξαιρετικά φτωχή πόλη. Καταλήφθηκε από Τούρκους του 1076 και ανακαταλήφθηκε από Βυζαντινούς ώσπου πέρασε στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο έμεινε για τρία χρόνια στα χέρια των Ιταλών και το 1921 ξαναδόθηκε στην Τουρκία.

Αξιοθέατα

Το πιο πολυσύχναστο μέρος της πόλης ήταν η λεωφόρος με τις κιονοστοιχίες, στρωμένη με πέτρα, η οποία συνέδεε το βόρειο με το νότιο λιμάνι. Υποτίθεται, ότι στο μέσον της λεωφόρου υπήρχε μια κυκλική πλατεία, η Αγορά, στο δυτικό άκρο της οποίας βρισκόταν το Βουλευτήριο.

Στο ανατολικό άκρο βρίσκονται τα ερείπια των ρωμαϊκών λουτρών με το σύστημα θέρμανσης των δαπέδων με πισίνες κρύου και ζεστού νερού.

Επίσης, διασώζεται το θέατρο του 4^ου αι. π.Χ. που περιλαμβάνει 20 σειρές καθισμάτων και είναι χωρητικότητας 3000 θεατών.

Το αρχαίο θέατρο

Η πρόσοψή του καλυπτόταν με μαρμάρινα ανάγλυφα και στην κορυφή υπήρχε το άγαλμα του θεού της ψυχαγωγίας, Βάκχου. Το θέατρο αυτό, τα ρωμαϊκά χρόνια μετατράπηκε σε αρένα και για την προστασία των θεατών από τα άγρια ζώα, σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες υπήρχαν κλουβιά. Στη δυτική πλαγιά της ακρόπολης της Φασελίδας μπορεί κανείς να δει τα ερείπια δύο ναών – της Αθηνάς Παλλάδας και του Ερμή ,σύμφωνα με το μύθο στον ναό της Αθηνάς εκτιθόταν το δόρυ του Αχιλλέα. Στη βόρεια είσοδο της ακρόπολης βρίσκεται η αψίδα θριάμβου προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού. 

 Αρκετά καλά διατηρημένα είναι τα ερείπια του αρχαίου υδραγωγείου, δεύτερου σε μέγεθος στη Μικρά Ασία μετά από αυτό της Ασπένδου, λίγο ανατολικότερα. Το υδραγωγείο αυτό βρίσκεται στο βόρειο μέρος της πόλης και ο ταμιευτήρας του προσέδιδε στην πόλη φρέσκο πόσιμο νερό. Έχουν διασωθεί τα ερείπια του ταμιευτήρα, ο οποίος διαθέτει υπόγεια δεξαμενή και το μυστικό της κατασκευής της μέχρι σήμερα δεν έχει λυθεί. Πολύ επιμελημένα ήταν κατασκευασμένος και προστατευμένος με ειδικά οικοδομικά στηρίγματα. 

To Ρωμαϊκό υδραγωγείο 

Το νότιο λιμάνι της Φασελίδας υπηρετούσε στρατιωτικούς σκοπούς. Εκεί διασώθηκαν τα ερείπια ενός ισχυρού τείχους, χτισμένου πάνω σε ψηλό βράχο, ενώ τα υπολείμματα του πύργου παρατήρησης προκαλούν μεγαλειώδη εντύπωση. 

Στις δύο νεκροπόλεις με πολλούς τάφους, προσελκύουν την προσοχή οι τάφοι των οποίων οι στέγες είναι στολισμένες με τις μορφές του Έρωτα και των λεόντων.

Όλα τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών βρίσκονται και εκτίθενται στο μουσείο της Αττάλειας.

Φωτογραφιες :

www.ktdrus.gr

https://en.wikipedia.org

https://www.hikebiketravel.com

https://www.romeartlover.it

Πηγή : www.ktdrus.gr

         https://en.wikipedia.org

Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος


Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος. 

Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος

Μικρά Ασία : Δωριέων Εξάπολις - Κνίδος Καρίας

Μικρά Ασία: Αρχαία Άντανδρος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Φώκαια Ιωνίας

Μικρά Ασία : Αρχαία Σμύρνη Ιωνίας.

Μικρά Ασία : Ερυθρές Ιωνίας.

Μικρά Ασία :Κλαζομενές Ιωνίας

Μικρά Ασία : Τέως Ιωνίας.

Μικρά Ασία : Κολοφώνα Ιωνίας

Μικρά Ασία : Νότιον Ιωνίας

Μικρά Ασία : To Ιερό του Απόλλωνα στην Κλάρο

Μικρά Ασία :Λέβεδος Ιωνίας

Μικρά Ασία : 'Εφεσος Ιωνίας

Μικρά Ασία : Το ιερό της Αρτέμιδος στην Έφεσο

Μικρά Ασία : Πριήνη Ιωνίας

Μικρά Ασία : Μίλητος Ιωνίας

Μικρά Ασία : Το Ιερό του Απόλλων στα Δίδυμα

Μικρά Ασία : Mητρόπολις Ιωνίας

Μικρά Ασία : Αλικαρνασσός Καρίας

Μικρά Ασία : Ιασός Καρίας

Μικρά Ασία : Ηράκλεια Λάτμου Καρίας

Μικρά Ασία : Κύμη Αιολίδος 

Μικρά Ασία : Κύζικος Μυσίας 

Μικρά Ασία : Πέργαμος Μυσίας 

Μικρά Ασιά : Χαλκηδών Βιθυνίας 

Μικρά Ασία : Νίκαια Βιθυνίας 

Μικρά Ασία : Μαγνησία του Μαίανδρου 

Μικρά ασία : Σινώπη Πόντου 

Μικρά Ασία : Τραπεζούντα Πόντου

Μικρά Ασία : Αμισός Πόντου  

Μικρά Ασία : Σίδη Παμφυλίας

Μικρά Ασία : Πέργη Παμφυλίας

Μικρά Ασία : Σίλλυον Παμφυλίας

Μικρά Ασία : Άσπενδος Παμφυλίας

Μικρά Ασία : Τερμησσός Πισιδίας

Μικρά Ασία : Σαγαλασσός Πισιδίας

Μικρά Ασία : Σέλγη Πισιδίας