ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΝ ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΟΤΙ ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΥΝ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ. ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΥΝ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ, ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΟΡΚΙΖΟΝΤΑΙ ΠΙΑ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΑΥΤΟΝ. ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΟΡΚΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΟΥΔΑΙΟ ΜΑΓΟ ΜΑΪΜΩΝΙΔΗ.

Ο Όρκος του Ιπποκράτη δεν δίδεται σήμερα από τους τελειοφοίτους των ελληνικών ιατρικών σχολών.

ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΟΡΚΟΥ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ ΣΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ ΑΠΟ ΚΙΝΕΖΟΥΣ ΚΑΙ ΙΤΑΛΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ.

 Ο Όρκος του Ιπποκράτη έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο. Στον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας     (Νόμος 3418/05, άρθρο 2 παράγραφος 2 εδάφιο α΄) αναφέρεται:

«Ο ιατρός τηρεί τον όρκο του Ιπποκράτη, ασκεί το έργο του σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και πρέπει, κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, να αποφεύγει κάθε πράξη ή παράλειψη η οποία μπορεί να βλάψει την τιμή και την αξιοπρέπεια του ιατρού και να κλονίσει την πίστη του κοινού προς το ιατρικό επάγγελμα».

Ο  Όρκος του  πτυχιούχου της ελληνικής ιατρικής σχολής, σήμερα:

"Του πτυχίου της Ιατρικής αξιωθείς, όρκον ομνύω προ του Πρυτάνεως και του Προέδρου της Ιατρικής Σχολής και πίστιν καθομολογώ τήνδε: Από του ιερού περιβόλου του σεπτού τούτου τεμένους των Μουσών εξερχόμενος κατ΄ επιστήμην βιώσομαι, ασκών ταύτην δίκην θρησκείας εν πνεύματι και αληθεία. Ούτω χρήσιμον εμαυτόν καταστήσω προς άπαντας τους δεσμένους της εμής αρωγής, και εν πάση ανθρώπων κοινωνίας αεί προν ειρήνην και χρηστότητα ηθών συντελέσω, βαίνων εν ευθεία του βίου οδώ, προς την αλήθειαν και το δίκαιον αποβλέπων και τον βίον ανυψών εις τύπον αρετής υπό την σκέπην της σοφίας. Ταύτην την επαγγελίαν επιτελούντι είη μοι, συν τη ευλογία των εμών καθηγητών και πεφιλημένων δασκάλων, ο θεόν εν τω βίω βοηθός".

Ο  ΟΡΚΟΣ  ΤΩΝ  ΓΙΑΤΡΩΝ  ΣΤΗΝ  ΚΡΗΤΗ

Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, οι τελειόφοιτοι καθομολογούν τα εξής:

«Αφού κρίθηκα άξιος του πτυχίου της ιατρικής, ενώπιον του πρυτάνεως και του Προέδρου του τμήματος ιατρικής, δίνω τον όρκο:
Να ασκώ την ιατρική επιστήμη, αφιερώνοντας τη ζωή μου στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Να σέβομαι και να ευγνωμονώ τους δασκάλους μου και να θεωρώ τους συνεπιστήμονές μου ως αδερφούς μου. Να ασκώ την ιατρική με ευσυνειδησία και αξιοπρέπεια και να διαφυλάττω με όλες μου τις δυνάμεις την τιμή και τις ευγενείς παραδόσεις του ιατρικού λειτουργήματος. Η υγεία και η αξιοπρέπεια των ασθενών μου να είναι η κύρια φροντίδα μου και να τηρώ εχεμύθεια σε ό,τι αυτοί μου εμπιστεύονται. Μα μην επιτρέψω να παρεμποδίσουν θρησκευτικές, εθνικές, φυλετικές, πολιτικές ή κοινωνικές διαφορές την εκπλήρωση του καθήκοντός μου προς τους ασθενείς μου. Να περιβάλω με πλήρη σεβασμό την ανθρώπινη ζωή και να μη χρησιμοποιήσω τις ιατρικές μου γνώσεις εναντίον της ανθρωπότητας, ακόμα και αν βρεθώ υπό απειλή. Ορκίζομαι, με πλήρη ελευθερία βούλησης να τηρώ με τη βοήθεια του Θεού τις παραπάνω υποσχέσεις σε όλη μου τη ζωή».

ΛΑΡΙΣΣΑ

Στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διαβάσαμε την εξής σημείωση:

 «Ο αρχαίος όρκος του Ιπποκράτη, παρά το γεγονός ότι εκφράζει μια πολιτισμική παράδοση, είναι απαρχαιωμένος σε πολλά σημεία του και έχει εγκαταλειφθεί στις περισσότερες Ιατρικές Σχολές του κόσμου. Έχουμε διαγράψει τις αναφορές στις αρχαίες θεότητες, εκτός από αυτές που έχουν συμβολική αξία, την απαγόρευση της εγχείρησης, της ευθανασίας και της έκτρωσης και της σεξουαλικής επαφής με τους αρρώστους. Εναλλακτικά, μπορούμε να υιοθετήσουμε το εξής, πιο σύγχρονο κείμενο, αλλά αυτό πρέπει να το αποφασίσουν κυρίως οι εκπρόσωποι της Ιατρικής Σχολής…».
Η παραπάνω σημείωση υπάρχει στο σχέδιο του εσωτερικού κανονισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που επεξεργάστηκαν οι 5 Σύλλογοι Εργαζομένων και εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Ενιαίου Συλλόγου Διδασκόντων στις 29 Οκτωβρίου 2008.
Το κείμενο που προτείνεται στην παραπάνω σημείωση να υιοθετηθεί και να πάρει τη θέση του αρχαίου πρωτότυπου κειμένου, είναι βεβαίως ένας κουτσουρεμένος όρκος του Ιπποκράτη, αφού έχουν αφαιρεθεί τα «απαρχαιωμένα» μέρη του αυθεντικού Όρκου!

ΑΘΗΝΑ

Στην ιστοσελίδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διαβάσαμε πριν λίγο καιρό τα εξής σχετικά με τον όρκο:

«O όρκος αυτός δεν δίδεται σήμερα, καταχωρείται όμως γιατί αποτελεί μαρτυρία του υψηλού και φωτισμένου επιπέδου της Ιατρικής του Ιπποκράτη που έλαμψε τη χρυσή αυτή εποχή του Ελληνισμού και του Ελληνικού πνεύματος».

Ο Όρκος του Ιπποκράτη

Το αρχαίο κείμενο του Όρκου του Ιπποκράτη είναι το ακόλουθο:

1. Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρόν καί Ἀσκληπιόν καί Ὑγείαν και Πανάκειαν καί θεούς πάντας τε και πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατά δύναμιν καί κρίσιν ἐμήν ὅρκον τόνδε καί ξυγγραφήν τήνδε.
2. Ἡγήσεσθαι μέν τόν διδάξαντά με την τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καί βίου κοινώσεσθαι, καί χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσεσθαι, καί γένος τό ἐξ αὐτοῦ ἀδελφεοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄρρεσι, καί διδάξειν τήν τέχνην ταύτην, ἥν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καί ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καί ἀκροήσιος καί τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσι καί τοῖσι τοῦ ἐμέ διδάξαντος καί μαθηταῖσι συγγεγραμμένοις τε καί ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικώ, ἄλλῳ δέ οὐδενί.
3. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ᾿ ὠφελείῃ καμνόντων κατά δύναμιν καί κρίσιν ἐμήν, ἐπί δηλήσει δέ καί ἀδικίῃ εἴρξειν.
4. Οὐ δώσω δέ οὐδέ φάρμακον οὐδενί αἰτηθείς θανάσιμον, οὐδέ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε˙ ὁμοίως δέ οὐδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω.
5. Ἁγνῶς δε καί ὁσίως διατηρήσω βίον τόν ἐμόν καί τέχνην τήν εμήν.
6. Οὐ τεμέω δε οὐδέν μην λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δε ἐργάτῃσιν ἀνδράσιν πρήξιος τῆσδε.
7. Ἐς οἰκίας δε ὁκόσας ἄν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ᾿ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτός ἐών πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καί φθορίης τῆς τε ἄλλης καί ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καί ἀνδρείων, ἐλευθέρων τε καί δούλων.
8. Ἅ δ᾿ ἄν ἐν θεραπείῃ ἤ ίδω ἤ ακούσω, ἤ καί ἄνευ θεραπείης κατά βίον ἀνθρώπων, ἅ μή χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τά τοιαῦτα.
9. Ὅρκον μέν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι καί μή ξυγχέοντι εἴη ἐπαύρασθαι καί βίου καί τέχνης, δοξαζομένῳ παρά πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τόν αἰεί χρόνον˙ παραβαίνοντι δέ καί ἐπιορκέοντι, τἀναντία τουτέων.

Ὅρκος Ἱπποκράτους στην Αγγλική

Βρίσκεται σε όλα τα νοσοκομεία-ιατρεία-φαρμακεία  του εξωτερικού και ορκίζονται σ΄αυτόν  εδώ και 2.400 χρόνια όσοι ασχολούνται με την ανθρώπινη υγεία.

«I swear by Apollo, the healer, Asclepius, Hygieia, and Panacea, and all the Gods and Goddesses, making them my witnesses, that I will fulfill according to my ability and judgment this oath and this covenant:

To hold him who has taught me this art as equal to my parents, to live in common with him and, if he is in need of money to give him a share of mine. To look upon his children as my own brothers, and to teach them this art -if they desire to learn it- without fee and covenant; to give a share of precepts and oral instruction and all the other learning to my own sons, and to those of him who has been my teacher, and to disciples who have signed the covenant and have taken an oath according to the medical law, and no one else.
I will apply dietetic measures for the benefit of the sick according to my ability and judgment; I will keep them from harm and injustice. I will give no deadly medicine to any one if asked, nor suggest any such counsel; similarly I will not give to a woman an abortive remedy.
In purity and holiness I will preserve my life and my art.
I will not use the knife, even on sufferers from stone, but will let this operation to specialized practitioners. Whatever houses I may visit, I will come for the benefit of the sick, keeping myself far from all intentional injustice and ill-doing, among others of sexual deeds on bodies female or male, be they free or slaves. What I may see or hear in the course of the treatment or even outside of it in regard to the life of men, which ought not to be spread outside, I will keep secret, considering them improper to talk about.

If I keep this oath and not violate it may I enjoy my life and my art respected by all men and in all time to come.
But if I transgress it and swear falsely, let the reverse be my lot.»

   Ο  ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ  Ο  ΚΩΟΣ

 Ο Ιπποκράτης ο Κώος (460-370 πΧ, κατά προσέγγιση) θεωρείται η μεγαλύτερη ιατρική διάνοια της ιστορίας και δικαίως του έχει αποδοθεί ο τίτλος του «πατέρα της ιατρικής». Με το έργο του αύξησε τις ιατρικές γνώσεις σε όλους τους τομείς, απάλλαξε την ιατρική από την δεισιδαμονία, την χειραφέτησε από την μαγεία και την ιερατική παράδοση και διαμόρφωσε για το ιατρικό επάγγελμα μια μέθοδο και μια δεοντολογία, που αποτελούν μέχρι σήμερα την θεμελιακή του βάση.  Ο Ιπποκράτης εθεωρείτο 20ος απόγονος του Ηρακλή από την πλευρά της μάνας του και 18ος εγγονός του Ασκληπιού από την πλευρά του πατέρα του.  Ο Γαληνός αποκαλεί τον Ιπποκράτη: «Θείο, μέγιστο των ιατρών και πρώτο ανάμεσα στους φιλοσόφους».

Στην  αρχαία  Ελλάδα  υπήρχαν δυο διαφορετικές σχολές ιατρικής, της Κω και της Κνίδου.

Οι διαφορές της πρακτικής των δυο σχολών ήταν οι εξής:
1. Οι Κώοι απέδιδαν ιδιαίτερη προσοχή στον άρρωστο, ενώ οι Κνίδιοι στην αρρώστια.
2. Οι Κώοι επέμεναν περισσότερο στην εξέλιξη και στην πρόγνωση των νόσων, ενώ οι Κνίδιοι επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους στα διαγνωστικά σημεία.
3. Οι Κώοι μελετούσαν περισσότερο τα κοινά χαρακτηριστικά, ενώ οι Κνίδιοι τα επί μέρους χαρακτηριστικά των νόσων.
4. Οι Κώοι εξέταζαν λεπτομερώς το σύνολο των ψυχοσωματικών εκδηλώσεων ενώ οι Κνίδιοι τα πάσχοντα όργανα των αρρώστων.
5. Οι Κώοι είχαν περισσότερο συνθετική κρίση, ενώ οι Κνίδιοι χρησιμοποιούσαν αναλυτική μεθοδολογία.
 

Ο Όρκος που αποδίδεται στον Ιπποκράτη περιλαμβάνεται στο Σώμα του έργου του (Corpus Hippocraticum) και αποτελεί την «Βίβλο» της ιατρικής δεοντολογίας.  Τόν απήγγειλαν οι γιατροί που επρόκειτο να γίνουν μέλη της ιπποκρατικής ομάδας. Κατά τον Ιπποκράτη ο γιατρός πρέπει να έχει βαθιά μόρφωση, να είναι φιλάνθρωπος, πράος και σοβαρός, εχέμυθος και εγκρατής.  Ο Όρκος του Ιπποκράτη θεσμοποιήθηκε ως ο όρκος των ιατρών, ανά τον κόσμο. Είναι τιμή της Ελλάδος να ορκίζονται όλοι οι γιατροί του κόσμου τον όρκο αυτόν.

Τα νεώτερα χρόνια ερευνητές αμφισβήτησαν ότι συγγραφέας του Όρκου είναι ο Ιπποκράτης και υποστήριξαν ότι γράφτηκε αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του, χωρίς να παραγνωρίζουν ότι απηχεί την νοοτροπία του. Κυριώτερος εκπρόσωπος αυτής της άποψης είναι ο γερμανός φιλόλογος και ιστορικός της ιατρικής Λούντβιχ Εντελστάιν (1902-1965), που υποστηρίζει ότι έχει γραφτεί από τους Πυθαγόρειους.

Με την πάροδο του χρόνου ο όρκος έχει υποστεί αλλαγές για να είναι συμβατός με την εποχή του. Την περίοδο του Βυζαντίου είχαν αφαιρεθεί οι αναφορές στους αρχαίους θεούς και γινόταν επίκληση στον ένα και μοναδικό Θεό.Το 1948 με τη «Διακήρυξη της Γενεύης» ο Παγκόσμιος Ιατρικός Σύλλογος δημιούργησε μια σύγχρονη εκδοχή του όρκου, που δίνει έμφαση στην ουμανιστική διάσταση του ιατρικού επαγγέλματος και το ιατρικό απόρρητο. Έκτοτε έχει υποστεί έξι ακόμη τροποποιήσεις.

Το 1948 με τη διακήρυξη της Γενεύης ο Παγκόσμιος Ιατρικός Σύλλογος δημιούργησε μια σύγχρονη εκδοχή του όρκου. Μπορεί σε αυτήν να μην υπήρχε πια η επίκληση των αρχαίων θεών αλλά υπήρχε και διατηρείται μέχρι σήμερα το ιατρικό απόρρητο. Στη φετινή γενική συνέλευση του Συλλόγου που έγινε στο Σικάγο η διακήρυξη της Γενεύης εκσυγχρονίστηκε για άλλη μια φορά.

Η υγεία των ιατρών

«Η νέα εκδοχή εστιάζει πολύ περισσότερο στην αυτονομία του ασθενούς» δηλώνει ο Φρανκ Ούλριχ Μοντγκόμερι, πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Ιατρικού Συλλόγου της Γερμανίας και αναπληρωτής επικεφαλής του Παγκόσμιου Ιατρικού Συλλόγου.

Πλέον στους ιατρικούς όρκους περιλαμβάνονται και κανόνες που αφορούν την υγεία των ίδιων των ιατρών προκειμένου να μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς να κάνουν εκπτώσεις στην ποιότητα. «Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ιατροί που υποφέρουν από υπερκόπωση ή άλλες ασθένειες ρισκάρουν να μην ασκούν την ιατρική με τον καλύτερο τρόπο» λέει ο γερμανός επιστήμονας Ούρμπαν Βίζινγκ που συμβουλεύει τον Παγκόσμιο Ιατρικό Σύλλογο σε ζητήματα ηθικής και συμμετείχε στον εκσυγχρονισμό του όρκου.

Διαφάνεια και κοινός όρκος

Επιπλέον η νέα εκδοχή ζητά και περισσότερη διαφάνεια από τους ιατρούς. Θα πρέπει να ενημερώνουν τους ασθενείς για τις διαγνώσεις και τις θεραπείες αλλά και τα αποτελέσματα ιατρικών ερευνών που μπορεί να μην είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με έρευνα της Transparency International σε πολλές περιπτώσεις τέτοιου είδους έρευνες καταλήγουν στο συρτάρι και οι ασθενείς δεν ενημερώνονται ποτέ.

Ποιο ρόλο παίζει όμως η σύγχρονη εκδοχή του όρκου του Ιπποκράτη; Πρόσφατα ο Ούρμπαν Βίζινγκ και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν έρευνα η οποία έδειξε ότι μόνο λίγοι ιατρικοί σύλλογοι χρησιμοποιούν τον όρκο της Γενεύης προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν για παράδειγμα νέους ιατρούς να ασκούν τα καθήκοντά τους υπεύθυνα.

Ο Σύγχρονος Όρκος των Ιατρών συντάχθηκε το 1964 από τον Λουίς Λασάνια (Luis Lasagna), διαπρεπή καθηγητή φαρμακολογίας, και Πρύτανη στη Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts της Μασαχουσέτης.

Ο όρκος της "σύγχρονης" ιατρικής

Ορκίζομαι να πληρώ, εις το καλύτερο των δυνάμεων και της κρίσης μου, αυτήν την σύμβαση:

Θα σέβομαι τα με κόπο αποκτηθέντα επιστημονικά επιτεύγματα όλων εκείνων των ιατρών των οποίων τώρα τα βήματα ακολουθώ, και με χαρά θα μοιράζομαι και εγώ τις δικές μου γνώσεις με εκείνους που θα ακολουθήσουν.

Θα εφαρμόζω, προς όφελος των αρρώστων, όλα τα μέσα που απαιτούνται, αποφεύγοντας όμως εκείνες τις παγίδες της υπέρ του δέοντος αγωγής και του θεραπευτικού νιχιλισμού (μηδενισμού).

Θα θυμάμαι ακόμα ότι, εκτός από επιστημονικότητα, υπάρχει και τέχνη στην ιατρική, και ότι η ζεστασιά, η συμπάθεια, και η κατανόηση μπορούν να μετρήσουν περισσότερο από το νυστέρι του χειρουργού, ή του χημικού το φάρμακο.

Δεν θα ντραπώ να πω «δεν γνωρίζω», ούτε και θα αρνηθώ να ζητήσω τη βοήθεια συναδέλφων μου όταν απαιτηθεί η ειδικότητα ενός άλλου για την ανάρρωση ενός ασθενούς μου.

Θα σέβομαι την ιδιωτική ζωή των αρρώστων μου. Τα προβλήματα που μου εκμυστηρεύονται δεν είναι για να τα μαθαίνει όλος ο κόσμος.

Ειδικά, οφείλω να χειρίζομαι με μεγάλη προσοχή ζητήματα ζωής και θανάτου. Εάν τύχει σε μένα να σώσω μια ζωή, αυτό θα είναι καλοδεχούμενο. Όμως μπορεί να ανατεθεί σε μένα η ευθύνη να πάρω μια ζωή.  Αυτή η φοβερή ευθύνη πρέπει να αντιμετωπιστεί με μεγάλη ταπεινότητα αλλά και με επίγνωση της δικής μου αδυναμίας. Πάνω απ’ όλα, δεν πρέπει ποτέ να το παίζω Θεός.

Θα θυμάμαι ότι δεν νοσηλεύω ή θεραπεύω κάποιον πίνακα καταγραφής πυρετού ή έναν καρκίνο που μεγαλώνει, αλλά έναν άρρωστο άνθρωπο, του οποίου η αρρώστια μπορεί να επηρεάσει την οικογένειά του και την οικονομική της κατάσταση. Η ευθύνη μου έναντί του συμπεριλαμβάνει και αυτά τα σχετικά προβλήματα, εάν πράγματι θέλω να λέω πως φροντίζω όσο χρειάζεται εκείνους που νοσούν.
Θα προλαμβάνω την νόσο όποτε το μπορώ, καθώς η πρόληψη είναι προτιμότερη από την αποθεραπεία.

Θα θυμάμαι ότι παραμένω μέλος της κοινωνίας, με ειδικές υποχρεώσεις προς όλους τους συνανθρώπους μου - εκείνους που είναι υγιείς στο νου και στο σώμα, αλλά και εκείνους που είναι αδύναμοι και ασθενούν.

Εάν δεν παραβιάσω αυτόν τον όρκο, ας αξιωθώ να απολαύσω τη ζωή και τη τέχνη, με τον σεβασμό των συνανθρώπων μου όσο ζω, και να με θυμούνται με τρυφερότητα όταν φύγω. Είθε να ενεργώ πάντα με γνώμονα την διαφύλαξη των υψηλών παραδόσεων του λειτουργήματός μου, και να έχω τη μακρά εμπειρία της χαράς να θεραπεύω όσους ζητήσουν τη βοήθειά μου.

Η Παγκόσμια Ιατρική Ένωση ενέκρινε τη νέα μορφή του Ιπποκρατικού Όρκου, προκειμένου να συμπεριλάβει τις αλλαγές στο χώρο της ιατρικής δεοντολογίας.

Η σημαντικότερη αλλαγή είναι η έμφαση στην αυτονομία του ασθενούς, καθώς στον Όρκο του 2017 έχει εισαχθεί η ακόλουθη ρήτρα: «Θα σέβομαι την αυτονομία και την αξιοπρέπεια του/της ασθενούς μου». Επιπλέον, μία ασυνήθιστη νέα ρήτρα απαιτεί από τους ιατρούς να φροντίζουν τη δική τους υγεία: «Θα φροντίζω την υγεία μου, την ευεξία μου και τις ικανότητές μου, προκειμένου να παρέχω περίθαλψη υψηλοτάτων προδιαγραφών». Τέλος, οι ιατροί υποχρεούνται να μοιράζονται τις γνώσεις τους για το καλό των ασθενών τους και για την πρόοδο της φροντίδας της υγείας.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του Όρκου του 2017:

«ΩΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΙΑΤΡΟΣ:

ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να αφιερώσω τη ζωή μου στην υπηρεσία της ανθρωπότητας

Η ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΥΕΞΙΑ ΤΟΥ/ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΟΥ θα είναι η κύρια προτεραιότητά μου

ΘΑ ΣΕΒΟΜΑΙ την αυτονομία και την αξιοπρέπεια του/της ασθενούς μου

ΘΑ ΤΡΕΦΩ τον ύψιστο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή

ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΤΡΕΨΩ εκτιμήσεις για την ηλικία, την ασθένεια ή την αναπηρία, τα πιστεύω, την εθνική καταγωγή, το φύλο, την εθνικότητα, την πολιτική τοποθέτηση, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την κοινωνική θέση ή για κάθε άλλο παράγοντα να σταθούν ανάμεσα στο καθήκον μου και στον/στην ασθενή μου

ΘΑ ΣΕΒΟΜΑΙ τα μυστικά που μου εμπιστεύονται, ακόμα και αφού ο/η ασθενής αποβιώσει

ΘΑ ΕΞΑΣΚΩ το επάγγελμά μου με ευσυνειδησία και αξιοπρέπεια και σύμφωνα με την ορθή ιατρική πρακτική

ΘΑ ΕΝΙΣΧΥΩ την τιμή και τις ευγενείς παραδόσεις του ιατρικού επαγγέλματος

ΘΑ ΑΠΟΤΙΩ στους καθηγητές, τους συναδέλφους και τους μαθητές μου τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη που τους οφείλω

ΘΑ ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ  τις ιατρικές γνώσεις μου για το καλό του/της ασθενούς και για την πρόοδο της φροντίδας της υγείας

ΘΑ ΦΡΟΝΤΙΖΩ την υγεία μου, την ευεξία μου και τις ικανότητές μου, προκειμένου να παρέχω περίθαλψη υψηλοτάτων προδιαγραφών

ΔΕΝ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ τις ιατρικές μου γνώσεις για να παραβιάζω τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, ακόμα και υπό απειλή

ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ επίσημα, ελεύθερα και στην τιμή μου».

Κάποιες προσθήκες ή αλλαγές σε σύγχρονες εκδοχές του όρκου είναι:

«Δεν θα βλάψω κανέναν εσκεμμένα για τα συμφέροντα κάποιου τρίτου.» Αποφεύγεται έτσι η συμμετοχή γιατρών σε εκτελέσεις καταδικασμένων σε θάνατο. Μπορεί να παρίσταται γιατρός στον χώρο εκτέλεσης αλλά μόνο για να εξακριβώσει τον θάνατο.

«Να αποφεύγω να κάνω πράγματα που άλλες ειδικότητες μπορούν να χειριστούν καλύτερα.» Η αναφορά του αρχικού όρκου στις λιθιάσεις (πέτρα των νεφρών ή της ουροδόχου κύστης) γίνεται σήμερα κατανοητή ως ένας πρώιμος καταμερισμός των ιατρικών υπηρεσιών σε τομείς όπως η χειρουργική, η οποία δεν είχε αναγνωριστεί μέρος των καθηκόντων του γιατρού τα αρχαία χρόνια.

«Να κρατώ το καλό του ασθενούς ως πρώτη προτεραιότητα.» Αν υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, όπως το καλό της κοινωνίας ή του συστήματος δικαιοσύνης ή της κερδοσκοπίας του γιατρού, προέχει το καλό του ασθενή.

«Να αποφεύγω να διατηρώ σεξουαλικές σχέσεις ή άλλους ανάρμοστους δεσμούς με τον ασθενή ή με την οικογένεια του ασθενούς.» Καθότι οι προσωπικές συναισθηματικές σχέσεις μεταξύ γιατρού και ασθενή ή συγγενή του μπορεί να δημιουργήσουν προκαταλήψεις ή κίνητρα για να προκληθεί κακό (π.χ. αν υπάρχει σχέση μεταξύ γιατρού και συζύγου του ασθενή), ο κανόνας αυτός αποτελεί συνήθως και μέρος της νομοθεσίας (περί δεοντολογίας), εκτός του όρκου.

ΟΡΚΟΣ

1. ΟΡΚΟΣ Ετυμολογία • Ετυμολογικά η λέξη «Όρκος» προέρχεται από το αρχ. Έρκος (= φραγμός < είργω). • Ως Όρκος θεωρείται η υπόσχεση ή η βεβαίωση, η οποία δίνεται με την επίκληση ενός ιερού προσώπου ή πράγματος, ως απόλυτο μάρτυρα, για την αλήθεια ή όχι κάποιου γεγονότος.

2. • Η επίκληση, μάλιστα, του Θείου στοιχείου έχει την έννοια ότι η παραβίαση της υπόσχεσης ή η ψεύτικη επιβεβαίωση από το άτομο που ορκίζεται, επισύρει τη Θεία τιμωρία, υπό την έννοια ότι δεσμεύει άμεσα ή έμμεσα την τιμή και την προσωπικότητα του προσώπου που δίνει τον όρκο, επιδιώκοντας να πείσει για το ειλικρινές της δήλωσής του αυτής.

3. • Ο όρκος, επομένως, πηγάζει άμεσα από τη θρησκευτική πίστη, η οποία βασίζεται στη θρησκευτική συνείδηση του ατόμου και αποκτά τη μέγιστη σημαίνουσα βαρύτητα αποκλειστικά και μόνο στην περίπτωση που ο άνθρωπος που επικαλείται το Θεό πιστεύει σε Αυτόν ουσιαστικά και συνακόλουθα αναγνωρίζει και αποδέχεται, λόγω της πίστης του αυτής, ότι εάν παραβεί τον όρκο, θα πρέπει να τιμωρηθεί, λόγω της ασέβειάς του αυτής και ότι όντως θα τιμωρηθεί.

4. Οι Όρκοι αρχίζουν με επίκληση των Θεών, πρώτα των αρμόδιων θεοτήτων και ύστερα όλων των άλλων. Όλοι τους καλούνται αυτή την επίσημη στιγμή σαν Μάρτυρες πως ο όρκος θα τηρηθεί. Στην Ιλιάδα βλέπουμε τον Αγαμέμνονα να δέεται στο Δία, που είναι ο αρμόδιος των Ελλήνων θεός, και παράλληλα γίνεται επίκληση του Ηλίου- ουρανού, της γης με τους ποταμούς, και του Κάτω κόσμου, δηλ. ένας όρκος που βάζει μάρτυρα ολόκληρο το σύμπαν. Ανέκαθεν ήταν δυνατόν διάφορα αντικείμενα να αναχθούν σε μάρτυρες του όρκου. Η Ήρα ορκίζεται στο κεφάλι του Διός και στη συζυγική κλίνη, ο Αχιλλέας στην Ιλιάδα ορκίζεται στο σκήπτρο του, το οποίο δεν πρόκειται να ανθίσει ποτέ. Το σκήπτρο, που αντιπροσωπεύει εδώ τον όρκο, επενδύεται με τη θεϊκή δύναμη και επιφορτίζεται να τιμωρήσει τον Ατρείδη αν επιορκήσει.

5. OΡΚΟΣ   Στην ελληνική και στη ρωμαϊκή μυθολογία με το όνομα Όρκος είναι γνωστή μία θεότητα την οποία οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν προσωποποίηση του όρκου που δίνεται. Ο Όρκος μυθολογείται ως γιος της θεάς Έριδας ή του Αιθέρα και της θεάς Γαίας. Ο Όρκος τιμωρούσε τους επίορκους, όσους δηλαδή καταπατούσαν τον όρκο που είχαν δώσει. Στη ρωμαϊκή μυθολογία ο Όρκος ταυτίζεται μερικώς με τον Πλούτωνα ή Άδη.

Στην αμερικανική εφημερίδα «Baltimore Sun» δημοσιεύτηκε το 2001 εκτενές άρθρο σχετικό με τον όρκο του Ιπποκράτη, στο οποίο γράφονταν και τα εξής: «Μολονότι ορισμένες ιατρικές σχολές προβάλλουν θέμα αναθεώρησης του όρκου, ώστε να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες της αμερικανικής κοινωνίας, η πλειοψηφία των μεγαλύτερων ιατρικών σχολών των ΗΠΑ συμφωνεί ότι η σημασία του όρκου του Ιπποκράτη έγκειται στο γεγονός ότι δεν αφορά μόνο την ιατρική, αλλά και την ψυχή, την ανθρώπινη διάσταση που καθιστά το επάγγελμα του ιατρού αποστολή προσφοράς προς τον συνάνθρωπο».

Ο  ΙΟΥΔΑΙΟΣ  ΜΑΓΟΣ  ΜΑΪΜΩΝΙΔΗΣ

Πολύ περισσότερο έντονα θρησκευτική είναι η εκδοχή του μάγου  Μαϊμωνίδη, που επίσης χρησιμοποιείται στις  ΗΠΑ  εναλλακτικά του Ιπποκρατικού  Όρκου. Ο Όρκος του Μαϊμωνίδη, μάγου  γιατρού του 12ου αιώνα, μπορεί να βρεθεί εδώ (η γνωστή Προσευχή του Μαϊμωνίδη είναι διαφορετικό κείμενο, και μπορείτε να το βρείτε εδώ).

ΟΙ  ΑΡΑΒΕΣ  ΚΑΙ  Ο  ΟΡΚΟΣ  ΤΟΥ  ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ

Οι Άραβες ίδρυσαν την πρωτεύουσα Βαγδάτη, το έτος 762 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλ Μανσούρ, δεύτερου χαλίφη της δυναστείας των Αββασίδων. Μέχρι τέλους του 8ου αιώνα έγινε λαμπρότατο κέντρο μάθησης και κουλτούρας, κυρίως την εποχή του Χαρούν Αλ Ρασίντ. Στη Βαγδάτη ιδρύθηκε η σχολή ”Bayt al Hikmah” (οίκος της σοφίας) το 830 από τον al Mamun, στον οποίο μετέφεραν όλες τις κλασσικές επιστήμες της εποχής (ινδικές, περσικές, κινέζικες κυρίως όμως ελληνικές, ελληνιστικές και ελληνορωμαϊκές). Στον οίκο της σοφίας μετέφεραν κυρίως την Περσική σχολή Jundishapur στη δημιουργία της οποίας είχαν παίξει σημαντικότατο ρόλο οι Νεστωριανοί, μετά το 451 μ.Χ. και οι έλληνες σοφοί της Ακαδημίας των Αθηνών μετά το κλείσιμό της το 529 μ. Χ. Η σχολή αυτή έχει ακόμη πιο παλιές σχέσεις με τις κλασσικές ελληνικές επιστήμες, από την ίδρυσή της λίγο μετά το 388 μ.Χ. Σ' αυτή, η επιστημονική γλώσσα ήταν η Ελληνική και  δίπλα της η Περσική, Συριακή και η Αραβική.

Ο Shapur ο 3ος παντρεύτηκε μια όμορφη Ελληνίδα Πριγκίπισσα, η οποία νοσταλγούσε την Κωνσταντινούπολη. Ο Shapur για να την ευχαριστήσει της επεφύλαξε μια ιδιαίτερη έκπληξη: έκτισε αυτή την πόλη. Όταν την αντίκρισε η πριγκίπισσα, είπε μια φράση που στα Περσικά σημαίνει ”είναι πολύ πιο ωραία από την Κωνσταντινούπολη και την Αντιόχεια”. Η παραφθορά της φράσης αυτής έγινε στα Αραβικά Jundishapur. Ακόμη ο Shapur διαμόρφωσε το όλο περιβάλλον της πόλης που έκτισε ώστε να θυμίζει έντονα Βυζάντιο.

Η δυναστεία των Αββασίδων ήταν όλοι φορείς των ελληνικών αντιλήψεων, υποστηρικτές και λάτρεις των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων. Ίδρυσαν ειδικό σώμα μεταφραστών, που τους ανέθεσαν το έργο εξεύρεσης, συλλογής και μετάφρασης όλων των ελληνικών, φιλοσοφικών, ιατρικών και άλλων επιστημών. Η πλειοψηφία των μεταφραστών ήταν Νεστωριανοί (Σύριοι, Άραβες). Ο επικεφαλής και πιο διάσημος από αυτούς ήταν ο Hunain Ibn Is-haq al ibadi, γιατρός, ιστορικός και μεταφραστής, γνωστός στη Δύση ως Ιωαννίτιος (809-873 μ.Χ.), γεννημένος στη Χίρα της Μεσοποταμίας. Ήταν ο πιο βαθύς μελετητής της ελληνικής γλώσσας, μεταξύ των σοφών της Ανατολής. Κατείχε άπταιστα τις τέσσερις γλώσσες της εποχής, την Αραβική, τη Συριακή, την Ελληνική και την Περσική. Σε αυτόν οφείλεται η δημιουργία των όρων και της επιστημονικής γλώσσας των Αράβων. Έκανε πάνω από διακόσιες μεταφράσεις από τα ελληνικά στα συριακά και αραβικά. Ήταν ο επίσημος μεταφραστής του al Mutawakkil. Μετέφρασε όλη την Ιπποκρατική Συλλογή (corpus Hippocraticum), τα έργα του Αριστοτέλη, του Ορειβάσιου, του Δισκουρίδη, του Γαληνού κ.ά. Οι μεταφράσεις του ήταν τόσο ακριβείς και κλασσικές, ώστε έχουν μεγάλη σημασία ακόμη και σήμερα για την κριτική των κειμένων των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων για ανασύσταση. Πληρωνόταν το βάρος των βιβλίων του σε χρυσό, έτσι παράγγειλε στους κατασκευαστές χαρτιού το πιο βαρύ και χονδρό χαρτί και διέτασσε τους γραφείς να γράψουν με μεγάλα γράμματα και να αφήνουν μεγάλα μεσοδιαστήματα. Γνώριζε απ' έξω τον Όμηρο (Ιλιάδα).

Ο ανεψιός από την αδελφή του Hubaish ibn al- asm και μαθητής του, μετέφρασε τον όρκο στα Αραβικά από τις Συριακές μεταφράσεις του θείου του και κάτω από την επίβλεψή του, το έτος 850 μ.Χ. περίπου, έργο αφιερωμένο στον φιλανθρωπιστή και επιστήμονα Βin Shakir. Επίσης μια δεύτερη μετάφραση, αφιερωμένη στον φιλανθρωπιστή - ιατρό Isa bin Yahya.

Η Ιπποκρατική συλλογή ήταν γνωστή στην Ανατολή από και μετά την εποχή της περίφημης βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, που ιδρύθηκε από τον Πτολεμαίο Φιλάδελφο (282-246 π.Χ.). Ο Ιπποκράτης επίσης ήταν γνωστός, καθώς έμενε στην Ανατολή μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ο κήπος που δίδαξε ιατρική και θεράπευε αρρώστους στη Δαμασκό, είναι γνωστός ως σήμερα και διατήρησε την ονομασία ”Κήπος του Ιπποκράτη” μέχρι την εποχή του Εl Gifti, το 13ο αιώνα μ.Χ. Η Δαμασκός θεωρείται ότι είναι η πρώτη πόλη στον κόσμο, που δίδαξε συστηματικά ιατρική ο Ιπποκράτης. Επίσης ο Ιπποκράτης έμεινε στην Αίγυπτο και στη Λιβύη. Απ' όλη την Ιπποκρατική συλλογή ο Όρκος, που αποτελεί αθάνατο κλασσικό κείμενο, εντυπωσίαζε τους Άραβες και επιθύμησαν να τον ενστερνιστούν. Οι ουμανιστικές αρχές, οι έννοιες που αποδίδουν με σαφήνεια τις υποχρεώσεις του ιατρού απέναντι στον άρρωστο, τους οικείους του και το κοινωνικό σύνολο, η προσωπικότητα του ιατρού (ευσεβής, έξυπνος, λογικός, με καλή μνήμη, σεμνός, απλός, ευπρεπής, όχι φιλάργυρος, με θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις, να μη χορηγεί θανατηφόρα φάρμακα, να μη κάνει εκτρώσεις,) η ανάγκη να τιμά ο μαθητής το δάσκαλό του, να τηρεί το απόρρητο και το περιεκτικό περιεχόμενο του όρκου είναι έννοιες που γράφτηκαν 1.300 χρόνια πριν φθάσουν στους Άραβες το 850 μ.Χ. Και αφού ο όρκος μελετήθηκε και αναλύθηκε, υιοθετήθηκε με ενθουσιασμό από τους σοφούς της Ανατολής και διαδόθηκε ευρέως, ως μοναδικός όρκος, μεταξύ των ιατρών και σπουδαστών της ιατρικής στη Βαγδάτη και σε όλες τις νέες σχολές της ιατρικής (Σαμαρκάνδης, Δαμασκού, Καΐρου και έπειτα μέχρι τη Κόρδοβα της Αραβικής Ισπανίας - σύνολο σχολών 35.

Η τροποποίηση αφορούσε μόνο την εισαγωγή του Όρκου, δηλαδή αντί ”Ομνύω Απόλλωνα, ιατρόν και Ασκληπιόν και Υγείαν και Πανάκειαν και Θεούς πάντας τε και πάσας” διαμορφώθηκε σε ”Ορκίζομαι στο Θεό το θεραπευτή, άρχοντα της ζωής και του θανάτου, χορηγό της υγείας και δημιουργό της γιατρειάς και κάθε θεραπείας. Ορκίζομαι σε όλους τους πιστούς, άνδρες και γυναίκες”. Το υπόλοιπο μέρος του Όρκου διατηρήθηκε όπως ήταν η απόδοσή του ακριβώς και στην ελληνική. Στην τελευταία έκδοση του όρκου, που δημοσιεύτηκε το 1993, η εισαγωγή μίκρυνε και έγινε ”Ορκίζομαι στο Θεό, το γιατρό, χορηγό της υγείας και της γιατρειάς”.

  ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ


  Διαβάστε  και  τα  άρθρα:
 

 Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ


 Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ



ΔΗΛΩΣΗ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΣΤΟ ΙΟΥΔΑΪΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ : «ΘΑ ΠΟΛΕΜΗΣΩ ΤΟΝ ΝΑΤΙΒΙΣΜΟ. ΑΝ ΜΕ ΔΙΟΡΙΣΟΥΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ ΟΙ ΞΕΝΕΣ ΠΡΕΣΒΕΙΕΣ, ΘΑ ΣΥΝΤΡΙΨΩ ΤΟΥΣ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ»