Ο ποταμός της Νέδας αποτελεί ένα τοπίο απαράμιλλου φυσικού κάλλους που χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, πλούσια βλάστηση, επιβλητικούς βράχους, κατάφυτες πλαγιές, μικρούς καταρράκτες και διαυγή ανοιχτοπράσινα νερά. Πηγάζει από το Λύκαιον Όρος και αποτελεί το σύνορο Μεσσηνίας και Ηλείας. Πήρε το όνομά του από την ομώνυμη Νύμφη που υπήρξε τροφός του Διός. Στο φαράγγι που σχηματίζετε στον ρου του ποταμού υπάρχει το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης.
Η Νέδα πηγάζει από το όρος Λύκαιο, κοντά στο χωριό Πέτρα, στα ορεινά της Μεσσηνίας κοντά στα όρια με την Αρκαδία. Διανύοντας μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων που αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας το ποτάμι εκβάλλει στο Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία. Η διάσχυση της αποτελεί πρόκληση και ξεχωριστή εμπειρία για τον επισκέπτη και χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, πλούσια βλάστηση, επιβλητικούς
βράχους και διαυγή ανοιχτοπράσινα νερά.
Ο ποταμός σε ένα μεγάλο μήκος της πορείας του διασχίζει ένα στενό φαράγγι απαράμιλλου φυσικού κάλους με κατάφυτες πλαγιές και μικρούς καταρράκτες.
Το φαράγγι της Νέδας χαρακτηρίζεται από μοναδική υδροχαρή βλάστηση, κατάφυτες πλαγιές με είδη της ευμεσογειακής βλάστησης - πλατάνια, αγριοβελανιδιές, συκιές και πουρνάρια - αλλά και με ιδιαίτερα πλούσια πανίδα, αποτελούμενη από βίδρες, σπάνια ερπετά και είδη νυχτερίδων (που υπάρχουν στο σπήλαιο του Στομίου), προσδίδουν ιδιαίτερη οικολογική αξία στην περιοχή.
Σε διαφορετικά σημεία του ποταμού υπάρχουν τρεις καταρράκτες οι οποίοι καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες, με εξαιρετική διαύγεια και τυρκουάζ χρωματισμούς του νερού.
Αρκετά είναι τα δύσκολα σημεία με στενά περάσματα και ορμητικό ρεύμα του νερού όπου χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη διάβαση. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά της νέας Φιγαλείας βρίσκεται μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, το Στόμιο, απ' όπου περνούν τα νερά του ποταμού. Στην περιοχή, κρεμασμένο σε μια πλαγιά υπάρχει το κατάλευκο εκκλησάκι της Παναγίας.
Από το σημείο αυτό υπάρχουν δύο εναλλακτικές πεζοπορικές διαδρομές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Η πρώτη ακολουθεί το ποτάμι από την πλευρά της Ηλείας και μετά από 1.30' ώρα διαδρομής μέσα σε ένα άγριο πευκοδάσος φτάνει στα νερά του Ιονίου, στη θέση Πρασιδάκι.
Η δεύτερη ακολουθώντας το ποτάμι από την πλευρά της Μεσσηνίας περνά από τα χωριά Καρνιές και Φόνισσα και καταλήγει στην Ελαία. Το φαράγγι δεν υπόκειται σε κάποιο ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας
Η Νύμφη Νέδα:
Σύμφωνα με την Μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη).
Στην Μυθολογία μας οι Πελασγοί Αρκάδες αναφέρονται ως αρχαιότατοι Έλληνες, ενώ στην "γέννηση" του Διός στο Λύκαιον Όρος συνηγορούν και τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στο ιερό του Διός στο όρος, τα οποία αποδεικνύουν την εκεί λατρεία του Πατέρα Θεού από το -3500.
Όλοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές των Αρκαδικών πόλεων με πρώτο τον βασιλιά Λυκάονα ο οποίος ίδρυσε την κοντινή Παναρχαία Λυκόσουρα.
Σύμφωνα με το μύθο, επειδή εκείνη την εποχή η Αρκαδία ήταν άνυδρη κι η Ρέα δεν έβρισκε νερό, χτύπησε με ένα ραβδί τη γη και έτσι δημιουργήθηκε το ποτάμι που ονομάστηκε Νέδα από τη νύμφη, ενός από τα δύο ελληνικά ποτάμια με γυναικείο όνομα (το άλλο ποτάμι είναι η Αραπίτσα στην Νάουσα).
Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλύτωσαν από τα δόντια του πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κούρητες για να το διασώσουν από τις ορέξεις του Κρόνου.
Οι Νύμφες κατά τον Όμηρο είναι θυγατέρες του Δία Αιγιόχου, του θεού της θύελλας. Φαίνεται να έχουν σχέση με τα νερά των βροχών που έρχονται από τον ουρανό, πέφτουν στην γή και αναβλύζουν από τις πηγές στην επιφάνεια.
Υπάρχει μιά θρησκευτική συνήθεια στο βουνό Λύκιο στην Αρκαδία την οποία περιγράφει ο Παυσανίας. Στις εποχές μεγάλης ξηρασίας, ο ιερέας του Λυκαίου Διός, πήγαινε στην πηγή Αγνώ και εξευμένιζε την Νύμφη με θυσίες και προσευχές. Ύστερα έριχνε ένα κλαδί βελανιδιάς στην επιφάνεια της πηγής. Σε λίγο κανείς έβλεπε το νερό να αναβράζει, σηκώνονταν ατμοί και σχηματίζονταν ένα σύννεφο το οποίο τραβούσε κι άλλα και τελικά η βροχή ερχόταν.
Το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης:
Η Ευρυνόμη σύμφωνα με τον πελασγικό μύθο ήταν μία από τις παλαιότερες θεές η οποία
προέκυψε από το πρωταρχικό Xάος. Eκείνη διαχώρισε τον ουρανό από τη θάλασσα κι έπλασε από το Bόρειο Άνεμο το σύζυγό της Oφίωνα με μορφή φιδιού. H Eυρυνόμη έφερε στον κόσμο ένα Aβγό, το οποίο χωρίστηκε στη μέση δημιουργώντας τον ήλιο, τη σελήνη, τα άστρα, τα βουνά, τα ποτάμια και τα ζωντανά πλάσματα. Tο ζευγάρι κυριάρχησε στον Όλυμπο μέχρι τη στιγμή που η Eυρυνόμη γκρέμισε τον Oφίωνα στα βάθη της γης και δημιούργησε τους Tιτάνες και τις Tιτανίδες και τον Πελασγό, τον πρώτο άνθρωπο, που προήλθε από τη γη της Aρκαδίας. Όταν κυριάρχησαν ο Kρόνος και η Pέα, η Eυρυνόμη αποσύρθηκε στη θάλασσα, όπου εκεί μαζί με τη Θέτιδα υποδέχτηκε τον Ήφαιστο όταν εκείνος εκδιώχθηκε από τον Όλυμπο.
Mετά την επικράτηση των Oλύμπιων θεών παρουσιάζεται σαν κόρη του Ωκεανού και της Tηθύος. Mαζί με το Δία γέννησε τις Xάριτες (Aγλαΐα, Eυφροσύνη, Θάλεια).
Ο Παυσανίας τοποθετεί το ιερό στο σημείο της συμβολής ενός παραποτάμου (Λύμαξ) με την Νέδα, σε μέρος αρκετά δυσπρόσιτο. Είναι μια κρυφή σπηλιά κάτω από τους καταρράκτες. Είναι ένα σημείο τόσο εμφανές και άφαντο ταυτόχρονα, που πολλοί μπορούν να περάσουν, αλλά αν δεν το ψάξουν δεν θα το βρουν. Ο Παυσανίας όμως, σε καθοδηγεί ακριβώς εκεί που οι Φιγαλείς ,λάτρευαν την αλυσοδεμένη πια Ευρυνόμη. Το μεγάλο μυστικό της Νέδας που κρατάει καλά φυλαγμένο αιώνες τώρα στα σπλάχνα της.
Υπήρχε η άποψη ότι Ευρυνόμη ήταν μια από τις προσωνυμίες της Άρτεμης. Το ιερό της Ευρυνόμης, το οποίο περιβαλλόταν από πολλά και πυκνά κυπαρίσσια, λειτουργούσε μια ορισμένη μέρα κάθε χρόνο και τότε μόνο γίνονταν οι θυσίες από τους πιστούς. Ο Παυσανίας δεν έτυχε να βρεθεί στη Φιγάλεια την ημέρα της γιορτής της θεάς, οπότε δεν μπόρεσε να δει το άγαλμα της και να μας δώσει την περιγραφή του.
Του είχαν όμως περιγράψει την ξύλινη λατρευτική εικόνα της θεάς που είχε τη μορφή γυναίκας ως τους γλουτούς ενώ το κάτω μέρος είχε τη μορφή ψαριού.
Έτσι δικαιώνονταν αυτοί που υποστήριζαν ότι είναι κόρη του Ωκεανού. Ο Παπαχατζής αναφέρει πως η Ευρυνόμη ήταν ίσως δαιμονική ύπαρξη του κάτω κόσμου. Γι' αυτό απέφευγαν τις ιεροπραξίες οι οποίες γίνονταν μόνο μια φορά τον χρόνο , ενώ είχαν δέσει το ξόανό της με χρυσές αλυσίδες, όπως μας παραδίδει ο Παυσανίας.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Περί των ιερών σπηλαίων της Ευρυνόμης και της Δήμητρος Μέλαινας στον ποταμό της Νέδας στην Τριφυλία. Απόσπασμα από την ταινία τεκμηρίωσης "Προολύμπιες θεότητες" με τον Ισπανό Ελληνιστή και Ερευνητή ΠΕΔΡΟ ΟΛΑΓΙΑ .
Η Νέδα πηγάζει από το όρος Λύκαιο, κοντά στο χωριό Πέτρα, στα ορεινά της Μεσσηνίας κοντά στα όρια με την Αρκαδία. Διανύοντας μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων που αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας το ποτάμι εκβάλλει στο Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία. Η διάσχυση της αποτελεί πρόκληση και ξεχωριστή εμπειρία για τον επισκέπτη και χαρακτηρίζεται από συνεχή εναλλαγή τοπίου, πλούσια βλάστηση, επιβλητικούς
βράχους και διαυγή ανοιχτοπράσινα νερά.
Ο ποταμός σε ένα μεγάλο μήκος της πορείας του διασχίζει ένα στενό φαράγγι απαράμιλλου φυσικού κάλους με κατάφυτες πλαγιές και μικρούς καταρράκτες.
Το φαράγγι της Νέδας χαρακτηρίζεται από μοναδική υδροχαρή βλάστηση, κατάφυτες πλαγιές με είδη της ευμεσογειακής βλάστησης - πλατάνια, αγριοβελανιδιές, συκιές και πουρνάρια - αλλά και με ιδιαίτερα πλούσια πανίδα, αποτελούμενη από βίδρες, σπάνια ερπετά και είδη νυχτερίδων (που υπάρχουν στο σπήλαιο του Στομίου), προσδίδουν ιδιαίτερη οικολογική αξία στην περιοχή.
Σε διαφορετικά σημεία του ποταμού υπάρχουν τρεις καταρράκτες οι οποίοι καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες, με εξαιρετική διαύγεια και τυρκουάζ χρωματισμούς του νερού.
Αρκετά είναι τα δύσκολα σημεία με στενά περάσματα και ορμητικό ρεύμα του νερού όπου χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη διάβαση. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά της νέας Φιγαλείας βρίσκεται μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, το Στόμιο, απ' όπου περνούν τα νερά του ποταμού. Στην περιοχή, κρεμασμένο σε μια πλαγιά υπάρχει το κατάλευκο εκκλησάκι της Παναγίας.
Από το σημείο αυτό υπάρχουν δύο εναλλακτικές πεζοπορικές διαδρομές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Η πρώτη ακολουθεί το ποτάμι από την πλευρά της Ηλείας και μετά από 1.30' ώρα διαδρομής μέσα σε ένα άγριο πευκοδάσος φτάνει στα νερά του Ιονίου, στη θέση Πρασιδάκι.
Η δεύτερη ακολουθώντας το ποτάμι από την πλευρά της Μεσσηνίας περνά από τα χωριά Καρνιές και Φόνισσα και καταλήγει στην Ελαία. Το φαράγγι δεν υπόκειται σε κάποιο ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας
Η Νύμφη Νέδα:
Σύμφωνα με την Μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη).
Στην Μυθολογία μας οι Πελασγοί Αρκάδες αναφέρονται ως αρχαιότατοι Έλληνες, ενώ στην "γέννηση" του Διός στο Λύκαιον Όρος συνηγορούν και τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στο ιερό του Διός στο όρος, τα οποία αποδεικνύουν την εκεί λατρεία του Πατέρα Θεού από το -3500.
Όλοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές των Αρκαδικών πόλεων με πρώτο τον βασιλιά Λυκάονα ο οποίος ίδρυσε την κοντινή Παναρχαία Λυκόσουρα.
Σύμφωνα με το μύθο, επειδή εκείνη την εποχή η Αρκαδία ήταν άνυδρη κι η Ρέα δεν έβρισκε νερό, χτύπησε με ένα ραβδί τη γη και έτσι δημιουργήθηκε το ποτάμι που ονομάστηκε Νέδα από τη νύμφη, ενός από τα δύο ελληνικά ποτάμια με γυναικείο όνομα (το άλλο ποτάμι είναι η Αραπίτσα στην Νάουσα).
Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλύτωσαν από τα δόντια του πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κούρητες για να το διασώσουν από τις ορέξεις του Κρόνου.
Οι Νύμφες κατά τον Όμηρο είναι θυγατέρες του Δία Αιγιόχου, του θεού της θύελλας. Φαίνεται να έχουν σχέση με τα νερά των βροχών που έρχονται από τον ουρανό, πέφτουν στην γή και αναβλύζουν από τις πηγές στην επιφάνεια.
Υπάρχει μιά θρησκευτική συνήθεια στο βουνό Λύκιο στην Αρκαδία την οποία περιγράφει ο Παυσανίας. Στις εποχές μεγάλης ξηρασίας, ο ιερέας του Λυκαίου Διός, πήγαινε στην πηγή Αγνώ και εξευμένιζε την Νύμφη με θυσίες και προσευχές. Ύστερα έριχνε ένα κλαδί βελανιδιάς στην επιφάνεια της πηγής. Σε λίγο κανείς έβλεπε το νερό να αναβράζει, σηκώνονταν ατμοί και σχηματίζονταν ένα σύννεφο το οποίο τραβούσε κι άλλα και τελικά η βροχή ερχόταν.
Το Ιερό σπήλαιο της Ευρυνόμης:
Η Ευρυνόμη σύμφωνα με τον πελασγικό μύθο ήταν μία από τις παλαιότερες θεές η οποία
Mετά την επικράτηση των Oλύμπιων θεών παρουσιάζεται σαν κόρη του Ωκεανού και της Tηθύος. Mαζί με το Δία γέννησε τις Xάριτες (Aγλαΐα, Eυφροσύνη, Θάλεια).
 |
| Η Ευρυνόμη (αριστερά) σε αγγείο με τον Έρωτα |
Ο Παυσανίας τοποθετεί το ιερό στο σημείο της συμβολής ενός παραποτάμου (Λύμαξ) με την Νέδα, σε μέρος αρκετά δυσπρόσιτο. Είναι μια κρυφή σπηλιά κάτω από τους καταρράκτες. Είναι ένα σημείο τόσο εμφανές και άφαντο ταυτόχρονα, που πολλοί μπορούν να περάσουν, αλλά αν δεν το ψάξουν δεν θα το βρουν. Ο Παυσανίας όμως, σε καθοδηγεί ακριβώς εκεί που οι Φιγαλείς ,λάτρευαν την αλυσοδεμένη πια Ευρυνόμη. Το μεγάλο μυστικό της Νέδας που κρατάει καλά φυλαγμένο αιώνες τώρα στα σπλάχνα της.
Υπήρχε η άποψη ότι Ευρυνόμη ήταν μια από τις προσωνυμίες της Άρτεμης. Το ιερό της Ευρυνόμης, το οποίο περιβαλλόταν από πολλά και πυκνά κυπαρίσσια, λειτουργούσε μια ορισμένη μέρα κάθε χρόνο και τότε μόνο γίνονταν οι θυσίες από τους πιστούς. Ο Παυσανίας δεν έτυχε να βρεθεί στη Φιγάλεια την ημέρα της γιορτής της θεάς, οπότε δεν μπόρεσε να δει το άγαλμα της και να μας δώσει την περιγραφή του.
Του είχαν όμως περιγράψει την ξύλινη λατρευτική εικόνα της θεάς που είχε τη μορφή γυναίκας ως τους γλουτούς ενώ το κάτω μέρος είχε τη μορφή ψαριού.
Έτσι δικαιώνονταν αυτοί που υποστήριζαν ότι είναι κόρη του Ωκεανού. Ο Παπαχατζής αναφέρει πως η Ευρυνόμη ήταν ίσως δαιμονική ύπαρξη του κάτω κόσμου. Γι' αυτό απέφευγαν τις ιεροπραξίες οι οποίες γίνονταν μόνο μια φορά τον χρόνο , ενώ είχαν δέσει το ξόανό της με χρυσές αλυσίδες, όπως μας παραδίδει ο Παυσανίας.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Περί των ιερών σπηλαίων της Ευρυνόμης και της Δήμητρος Μέλαινας στον ποταμό της Νέδας στην Τριφυλία. Απόσπασμα από την ταινία τεκμηρίωσης "Προολύμπιες θεότητες" με τον Ισπανό Ελληνιστή και Ερευνητή ΠΕΔΡΟ ΟΛΑΓΙΑ .
http://aristomenismessinios.blogspot.gr/2015/05/blog-post_67.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.