ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΤΟΧΗ ΠΙΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΟΡΜΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΩΤΙΚΟΤΗΤΑ
Αναπαράσταση της Μακεδονικής φάλαγγας κατά τη μάχη
«…μηδέν ‘εωρακέναι φοβερώτερον και δεινότερον φάλαγγος μακεδονικής…»
«…δεν έχω δει κάτι φοβερότερο και τρομερότερο από τη μακεδονική φάλαγγα…»
Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
«Καθιέρωσε την υποχρεωτική στρατολογία, την όποια καί εσυστηματοποίησε και ούτως εδημιούργησε πρώτος και συστηματικώς αυτός, «εθνικόν» στρατόν, όστις πάλιν συνέβαλε μεγάλως εις την ανάπτυξιν μεταξύ των Μακεδόνων ισχυρόν πνεύματος εθνικής ενότητος». Αυτό διαφοροποιεί το μακεδονικό στρατό από τούς στρατούς των ελληνικών πόλεων. Ο δικός τους στρατός ήταν «πολιτικός», αποτελούμενος από ενόπλους πολίτες, οι όποιοι στρατεύονταν, όταν το επέβαλλε ή ανάγκη.
Ο στρατός του Φιλίππου ήταν κατ’ εξοχήν «στρατιωτικός», αποτελούμενος από ένα εθνικό σύνολο εύρωστων αγροτοποιμένων, πού εξελίχθησαν σταδιακά σ’ επαγγελματίες πολεμιστές και διευθύνονταν από ειδικό σώμα επαγγελματιών αξιωματικών.
Οι στρατιώτες αυτοί υποβάλλονταν σε καθημερινές σκληρές ασκήσεις, εθίζονταν σε μακρινές πορείες, είχαν μεγάλη αντοχή και φοβερή πειθαρχία.
Ο Φίλιππος χώρισε την επικράτειά του (μόνο του αρχικού βασιλείου του σε 12 στρατολογικές περιφέρειες (Βοττιαία, Λυγκηστίς, Βισαλτία, Ορεστίς, Εορδαία, Πιερία, Ελυμιώτις, Τυμφιώτις, Κρηστωνία, Αλμωπία, Ημαθία, Μυγδονία) που αντιστοιχούσαν στις γεωγραφικές της περιοχές. Οι στρατιωτικές μονάδες συγκροτούντο με βάση αυτή τη διαίρεση. Οι άνδρες του πεζικού, «πεζέταιροι» (=πεζοί σύντροφοι), προέρχονταν από τις έξι πεδινές περιφέρειες και από τις έξι ορεινές. Ήταν όλοι ελεύθεροι επαγγελματίες, είτε αγρότες είτε αστοί.
Κάθε επαρχία όφειλε να δίνει μία τάξη, πεζεταίρων, αποτελούμενη από περίπου 1500 άνδρες (αν και ο αριθμός προφανώς δεν παρέμενε σταθερός).
Οι επίλεκτοι ανάμεσα στους πεζέταιρους αποτελούσαν το σώμα των υπασπιστών (που αργότερα ονομάζονταν και αργυράσπιδες), οι οποίοι αριθμούσαν 3.000 χωρισμένοι σε σώματα των 1000. Όπως φανερώνει το όνομά τους το διακριτικό τους ήταν οι στρογγυλές μεγάλες ασπίδες που έφεραν. Σε διάταξη μάχης τοποθετούνταν στα δεξιά του πεζικού, σε θέση τιμητική και επικίνδυνη, προκειμένου να εξοστρακίζουν τα εχθρικά βέλη.
H ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΣΑΡΙΣΣΑ
Ο βασικός οπλισμός των στρατιωτών της φάλαγγας ήταν η σάρισσα, ένα δόρυ μήκους 6 περίπου μέτρων, το οποίο θεωρείται ότι κρατούσαν με τα δύο χέρια κατά την πορεία. Στη βάση κάθε σάρισσας υπήρχαν ένας ή δύο σαυρωτήρες, δηλαδή αιχμηρά στηρίγματα για να ακουμπούν με ασφάλεια τη σάρισσα στο έδαφος όταν σταματούσαν. Κατά την επίθεση οι πέντε πρώτες σειρές στρατιωτών κρατούσαν τις σάρισσες προτεταμένες προς τον εχθρό, σχηματίζοντας έτσι ένα δάσος από αιχμές δοράτων.
Η σάρισα ήταν κατασκευασμένη από σκληρό ξύλο κρανιάς, δέντρο που αφθονεί στα βουνά της δυτικής Μακεδονίας. Η κρανιά φτάνει σε μεγάλο ύψος με ευθύ κορμό, παρέχοντας έτσι δόρατα με μεγάλο μήκος, σχετικά ελαφρά, με σκληρότητα και αντοχή. Η λέξη είναι άγνωστης ετυμολογίας και προφανώς αποτελεί κατάλοιπο ιδιωματισμού της μακεδονικής διαλέκτου, ή λεξιδάνειο από τους γειτονικούς λαούς. Σάρισες ονομάζονταν τα μακεδονικά δόρατα και προ του Φιλίππου, αυτός όμως είναι που επινόησε την αύξηση του μήκους τους και ως εκ τούτου δημιούργησε τη μακεδονική φάλαγγα.
Σύγχρονες μετρήσεις υπολόγισαν το βάρος της στα 8 κιλά (με μήκος 6,5 μέτρα).
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ
Η Μακεδονική Φάλαγγα αποτελούσε τον χαρακτηριστικό τρόπο παράταξης μάχης του Μακεδονικού Πεζικού.
Η μακεδονική φάλαγγα είχε την καταγωγή της στην οπλιτική φάλαγγα την οποία ο Φίλιππος Β΄είχε την ευκαιρία να μελετήσει όταν ζούσε αιχμάλωτος στη Θήβα υπό τον Επαμεινώνδα. Οι φαλαγγίτες ήταν επαγγελματίες στρατιώτες, που ασκούνταν καθημερινά, και γι’ αυτό υπερτερούσαν έναντι των πολιτών-οπλιτών. Κάθε φάλαγγα αποτελούνταν από 16 επί 16 σειρές στρατιωτών. Στην αρχή και το μέσον κάθε στήλης υπήρχε ένας αρχηγός.
Όπως προκύπτει από τις περιγραφές αλλά και τα αρχαιολογικά δεδομένα, φαίνεται πως μόνον οι πρώτες σειρές ( ή η πρώτη σειρά) φορούσε θώρακα μεταλλικό. Οι υπόλοιποι στρατιώτες της φάλαγγας φορούσαν θώρακα από δέρμα ή πυκνά υφασμένο λινό (όπως αυτός που εικονίζεται στη λεγόμενη «σαρκοφάγο του Αλέξανδρου»). Η εξάρτυσή τους συμπληρωνόταν με περικνημίδες και μεταλλικά κράνη.
Η βασική μονάδα κατά τον 4ο αιώνα ήταν η Τάξη (1536 άνδρες), υπό τον ταξίαρχο.
Υπομονάδα της, το σύνταγμα (256) υπό το συνταγματάρχη, οι άνδρες του οποίου τάσσονταν σε βάθος 16 ζυγών, σχηματίζοντας το Λόχο, με μέτωπο άλλων 16, σχηματίζοντας το τετράγωνο του συντάγματος. Πρώτος σε κάθε λόχο ήταν ο διοικητής του, ο Λοχαγός και τελευταίος ο υποδιοικητής του, ο Ουραγός.
Άλλοι αξιωματικοί ήταν ο Ημιλοχίτης (διοικητής 8 ανδρών) και ο Ενωμοτάρχης (4).
Κάθε τάξη συγκροτούνταν από 6 συντάγματα, ενώ 32 τάξεις συγκροτούσαν ένα Κέρας.
Όλη η παράταξη αποτελούνταν από τα δύο Κέρατα (αριστερό – δεξιό, συνολικά 64 τάξεις).
Η προέλευση κάθε τάξης από συγκεκριμένη περιοχή συνέβαλλε στο να σφυρηλατείται καλύτερα το πνεύμα της ομάδας και να εξασφαλίζεται καλύτερη απόδοση της φάλαγγας.
Κύρια αποστολή της Μακεδονικής Φάλαγγας στο πεδίο της μάχης, ήταν να καθηλώσει τα αντίπαλα στρατεύματα, να τα αγκιστρώσει, παίζοντας έτσι αμυντικό ρόλο, ή να τα πιέσει δημιουργώντας μια τακτική βάση ανάπτυξης επιχειρησιακών κινήσεων για το υπόλοιπο στράτευμα. Στην επίτευξη αυτού του στόχου, ασφαλώς συνέβαλλε και η καθίζηση του ηθικού που προκαλούσε στους αντιπάλους.
Κύριο πλεονέκτημα της Μακεδονικής φάλαγγας υπήρξε η τρομερή δύναμη κρούσης που παρέτασσε στο εμπρόσθιο τόξο, καθώς οι σάρισες των τριών πρώτων σειρών εκτείνονταν τουλάχιστον πέντε μέτρα μπροστά από το μέτωπό της. Το βάθος των ανδρών της έδινε μια ακαταμάχητη ορμή που ήταν πρακτικά αδύνατο να σταματηθεί από μπροστά.
Κύρια μειονεκτήματα της Μακεδονικής φάλαγγας υπήρξαν τα εκτεθειμένα πλευρά της και η αδυναμία άμυνας σε περίπτωση διάσπασης ή ρήγματος.
Οι Μακεδόνες στρατηλάτες χρησιμοποίησαν την φάλαγγα ώστε να αγκιστρώσουν τις δυνάμεις του αντιπάλου επάνω της, να τις εγκλωβίσουν, και στην συνέχεια να επιτύχουν το αποφασιστικό πλήγμα με το βαρύ ιππικό τους (Εταίροι, Σαρισοφόροι ιππείς, Θεσσαλοί).
Αυτή η τακτική διδάσκεται ακόμα και σήμερα στις στρατιωτικές ακαδημίες διεθνώς ως τακτική Σφύρας και Άκμωνος (εν προκειμένω Άκμων=φάλαγγα, Σφύρα=Ιππικό).-
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.