Η «ΚΑΙΟΜΕΝΗ ΒΑΤΟΣ» ΤΟΥ ΜΩΥΣΗ ΕΓΙΝΕ ΤΕΛΙΚΑ Η ΕΠΤΑΦΩΤΗ ΛΥΧΝΙΑ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ (ΜΕΝΟΡΑ). Β΄ ΜΕΡΟΣ

Διαβάστε επίσης: Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΦΩΤΗΣ ΛΥΧΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ (ΜΕΝΟΡΑ). Α΄ ΜΕΡΟΣ

(Οι  πληροφορίες  είναι  από  το  καταπληκτικό  βιβλίο  του  Μ.  Καλόπουλου: "Ο  ΕΝΟΠΛΟΣ  ΔΟΛΟΣ".  Ο  γράφων  συστήνει  στους  αναγνώστες  των  "Αυτόχθονων  Ελλήνων"  να  προμηθευτούν  ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ  και  να  διαβάσουν  με  προσοχή  το  εξαιρετικό  αυτό  σύγγραμμα).

«Σύμφωνα με την βιβλική περιγραφή η Επτάφωτος Λυχνία είναι ένας τυπικός θάμνος. Εκτός από κορμό και κλαδιά, είναι γεμάτη και με λουλούδια, που προφανώς συνοδεύονται και από φύλλα»! 
ΤΑ  ΚΡΙΝΑ
Και ποιήσεις λυχνίαν εκ χρυσίου καθαρού, τορευτήν... ...εξ δε καλαμίσκοι εκπορευόμενοι εκ πλαγίων, τρεις καλαμίσκοι της λυχνίας εκ του κλίτους αυτής του ενός και τρεις καλαμίσκοι της λυχνίας εκ του κλίτους του δευτέρου. Και τρεις κρατήρες εκτετυπωμένοι καρυίσκους εν τω ενί καλαμίσκω, σφαιρωτήρ και κρίνον. Ούτως τοις εξ καλαμίσκοις τοις εκπορευομένοις εκ της λυχνίας. Και εν τη λυχνία τέσσαρες κρατήρες εκτετυπωμένοι καρυίσκους - εν τω ενί καλαμίσκω οι σφαιρωτήρες και τα κρίνα αυτής».

Μια πήλινη κατασκευή (σε μια εποχή που η κεραμική είναι στην ακμή της), με πολλούς διάτρητους βραχίονες, με άπειρες μικροοπές μαυρισμένη απ’ την επανειλημμένη χρήση και καθισμένη πάνω σε μια τέτοια κατάλληλη αεροπηγή εύφλεκτων αερίων, στους πρόποδες μάλιστα ατμιδικού βουνού, είναι η πιθανότερη εκδοχή της καιόμενης βάτου.

Ιστορικά  βρισκόμαστε  περίπου στο  1200  π.Χ. 
Οι  περισσότεροι  ιστορικοί  τοποθετούν  τον  Τρωϊκό  πόλεμο  γύρω  από  αυτήν  την  ημερομηνία.  Σύμφωνα  όμως  με  την  δική μας  πρωτότυπη  πρόταση,  που  δημοσιεύθηκε  αναλυτικά στους  "Αυτόχθονες  Έλληνες",  ο  Τρωϊκός  πόλεμος  διεξήχθη  από  το  1300  π.Χ.  μέχρι  το  1291  π.Χ.,  δηλαδή  εκατό  χρόνια  νωρίτερα.

 

 Ένας  Αιγύπτιος  ιερέας  και  πρίγκιπας  με  το  αιγυπτιακό  όνομα  Οσαρσίφ,  γνωστός  σε  μας  σήμερα  σαν  Μωυσής,  εκδιώχθηκε  από  την  Αίγυπτο  και  τώρα    φιλοξενείται  από τους Μαδιανίτες, που κατοικούν  στην  Χερσόνησο  του  Σινά και είναι μια  συγγενική  σημιτική  φυλή  με  τους  Εβραίους. Φαίνεται  ότι  οι Μαδιανίτες αποφάσισαν  να  βοηθήσουν  τους  Εβραίους,  οι  οποίοι  είναι  υπόδουλοι  των  Αιγυπτίων, να απελευθερωθούν. Οι Εβραίοι αργότερα, κατόπιν διαταγής του θεού τους, του Ιεχωβά, θα σφάξουν αλύπητα όλους Μαδιανίτες.  Πράγματι  οι  Εβραίοι, με  αρχηγό  τον Μωυσή,  θα προβούν σε συστηματική  γενοκτονία  των  Μαδιανιτών  (ούτε ένας ζωντανός). 

ΙΣΤΟΡΙΚΗ  ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ: 

Σύμφωνα  με την εκδοχή του ιστορικού Ιώσηπου που βασίζεται στον Μανέθωνα, ο Μωυσής ήταν ένας Αιγύπτιος ιερέας ονόματι Οσαρσήφ που οργάνωσε ανταρσία ανάμεσα σε καταπιεσμένους Αιγυπτίους. Αφού άρπαξε την εξουσία από τον Φαραώ, με την βοήθεια των Χαναανιτών συμμάχων του, επέβαλε μία βασιλεία τρόμου στην χώρα, καταστρέφοντας τους ναούς της, βεβηλώνοντας τα ιερά της και λεηλατώντας την χώρα. Μετά ο Οσαρσήφ κυβέρνησε επί δεκατρία χρόνια προτού ο εξόριστος Φαραώ σχηματίσει νέο στρατό και κυνηγήσει αυτόν και τους οπαδούς του στην Χαναάν.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Αρτάπανο (2ος αιώνας π.χ), ο Μωυσής ενώ βρισκόταν στην Αιγυπτιακή αυλή, είχε δεχθεί μεγάλες τιμές από τους ιερείς και σε αναγνώριση των ικανοτήτων του ονομάστηκε Ερμής. Ο Ερμής ταυτίζεται με τον Αιγύπτιο Θεό ΤΩΘ και τον Ερμή τον Τρισμέγιστο.

Σύμφωνα  με τους περισσότερους ερευνητές το όνομα Μωυσής είναι καθαρά Αιγυπτιακής προέλευσης, προερχόμενο από την Αιγυπτιακή λέξη «Μς» που σημαίνει «γεννήθηκε». (Το Μωυσής είναι μία Ελληνοποιημένη απόδοση της αρχικής Αιγυπτιακής αυτής λέξης).  Το ότι το όνομα είναι Αιγυπτιακό θα ήταν εξάλλου λογικό, εφόσον η Αιγύπτια πριγκίπισσα που υιοθέτησε και έδωσε το όνομα αυτό στο βρέφος, δεν θα του έδινε Εβραϊκό όνομα εφόσον οι Εβραίοι ήταν επί διωγμό σύμφωνα με την Βίβλο.

Ό Μανέθωνας σε ένα γράμμα του που δημοσιεύεται στο «Contra Appiano» του Ίώσηπου, λεει ότι έγραψε στα χρόνια του Πτολεμαίου Β' του Φιλάδελφου. Εκεί παρουσιάζεται ως μεγάλος ιερέας και γραφέας των ιερών της Αιγύπτου και ότι γεννήθηκε στη Σεβηνή και κατοικούσε στην Ηλιούπολη. Ο Μανέθωνας μετέφερε στα ελληνικά ότι περιείχαν τα ιερά κείμενα. Ο Μανέθωνας με τη βοήθεια του Τιμόθεου έγραψε τα έξης έργα: 1. «Αιγυπτιακά» ή ιστορία της Αιγύπτου. 2. «Βίβλος του Σώθεως» ή «ο Κυνικός Κύκλος» 3. «Η ιερά Βίβλος» 4. «Επιτομή των Φυσικών», 5. «Περί εορτών», 6. «Περί Αρχαϊσμού και Ευσεβείας», 7. «Περί κατασκευής των Κυφίωv» (Θυμιαμάτων) και 8. «Τα προς Ηρόδοτο». Ξεχωριστά πρέπει να μνημονεύσουμε τα «Κείμενα» του Ερμή του Τρισμέγιστου που είναι το βιβλίο μύησης των αρχαίων ιερών της Αιγύπτου. Και αυτό αποδόθηκε στο ελληνικό πνεύμα, δηλαδή δεν είναι αυτό που θα λέγαμε μετάφραση.Στα «Αιγυπτιακά» του ο Μανέθωνας δίνει τις δυναστείες έτσι όπως τις κρατούσαν στα ιερά, αλλά με εξελληνισμένα ονόματα. Αν εξαιρέσουμε τα «Κείμενα» του Ερμή του Τρισμέγιστου πού σώθηκαν σχεδόν ολόκληρα, όλο το έργο του Μανέθωνα χάθηκε. Σώθηκαν μόνο αποσπάσματα σε έργα των ιστορικών των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Η συγκέντρωση των αποσπασμάτων αυτών αποτελεί το έργο του Μανέθωνα πού δημοσιεύεται σε χωριστό τόμο. Από τα αποσπάσματα βγαίνει ότι ο Μανέθωνας έκανε προσπάθεια να συνδέσει τα ιστορικά στοιχεία της Αιγύπτου με τα Ελληνικά δεδομένα, αλλά και με την ιστορία των Εβραίων. Τα πιο σημαντικά αποσπάσματα σώθηκαν από τον Ιώσηπο στο έργο του Contra Apionem βιβλίο Α' από το Σύγγελο Γεώργιο το Μοναχό, το Σέξτο Ιούλιο Αφρικανό, τον Ευσέβειο κ.ά.

  ΙΟΘΟΡ  ΚΑΙ  ΜΩΥΣΗΣ

 Ο  αρχιερέας  της  φυλής  των Σημιτών Μαδιανιτών,  ο  Ιοθόρ,  απόγονος  και αυτός του  μάγου – προφήτη  Αβραάμ,  έχει  μεγάλα  σχέδια  για  τον  Μωυσή. Ο  Μωυσής, σαν  πρώην ιερέας και πρίγκιπας  της  Αιγύπτου,  γνωρίζει  πρόσωπα και πράγματα της  χώρας  της Αιγύπτου.  Άρα  είναι ο κατάλληλος, αφού εκπαιδευτεί σε ορισμένα πράγματα από τον Ιοθόρ, να αναλάβει το έργο της απελευθερώσεως των Εβραίων. Προς  το  παρόν  βέβαια «ο  Μωυσής βόσκει τα πρόβατα του Ιοθόρ, πενθερού αυτού, ιερέως της Μαδιάμ, εις το όρος του θεού Χωρήβ, στο Σινά». Ο Μωυσής, προφανώς αγνοεί τα σχέδια αλλά και τις προχωρημένες «τέχνες» του δασκάλου Ιοθόρ. Ο Μωυσής, όταν δολοφόνησε ένα σημαντικό αυλικό της Αιγύπτου και αναγκάστηκε, κυνηγημένος απ’ τον Φαραώ, να καταφύγει κοντά στον μακρινό του  συγγενή Ιοθόρ, προφανώς δεν γνώριζε ότι εισέρχεται άθελά του σε μια δυναμική ομάδα θεουργών, που κρατούσαν την τέχνη της θαυματοποιίας στα ύψη των δοξασμένων προγόνων προφητών  τους  Αβραάμ,  Ισαάκ,  Ιακώβ  και  Ιωσήφ.

Ο Ιοθόρ λοιπόν, είναι ένας στυγνός κατασκευαστής εντυπώσεων και είναι προφανές ότι δεν είχε και δεν θα μπορούσε να έχει καμία συναισθηματική σχέση με τις ηθογεννητικές διαδικασίες της φυσιολογικής ευγενούς θρησκευτικότητας. Ο ίδιος δεν κάνει τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο (όπως είμαστε τώρα σε θέση να διακρίνουμε) από το να βελτιώσει ελαφρά αυτά που ήταν ήδη ικανοί να κάνουν όλοι οι εκλεκτοί Χαλδαίοι ιερείς-μάγοι της εποχής του. Με τη σημαντική διαφορά βέβαια, ότι πολύ λίγοι θα είχαν ένα τόσο πρόσφορο βουνό, όπως το Σινά, για να συλλέξουν τα όπλα της θεουργίας τους και ασφαλώς ακόμα λιγότεροι, είχαν έναν ολόκληρο αμαθή λαό διαθέσιμο, για να εφαρμόσουν την απόλυτη ιερατική τους εξουσία.

Ο  ΒΟΣΚΟΣ  ΜΩΥΣΗΣ  ΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ «ΚΑΙΟΜΕΝΗ ΒΑΤΟ»

Μία ημέρα ο Μωυσής, αφού ενυμφεύθη μια από τις κόρες του Ιοθόρ και έβαλε μια σειρά στη ζωή της εξορίας του, βόσκοντας τα πρόβατα του πεθερού του, στην περιοχή του Σινά που καλείται Χωρήβ, βλέπει κατάπληκτος μια "βάτο" να καίγεται, χωρίς όμως να κατακαίεται. Ο Μωυσής δεν είναι κανένας χωριάτης βοσκός, έχει σπουδάσει όλες τις ιερές τέχνες των Αιγυπτίων και ξέρει να συγκρατεί τους εντυπωσιασμούς του.

Αυτό όμως που βλέπει, ξεπερνά τις γνώσεις του.  

Αποφασισμένος να καλοεξετάσει αυτό που του φαίνεται ανεξήγητο, πλησιάζει μονολογώντας: «ας παρατηρήσω το μέγα τούτο θέαμα, γιατί η βάτος δεν κατακαίεται, (η διερευνητική αντίδραση είναι αναμενόμενη από έναν γνώστη των Αιγυπτιακών μυστηρίων, αλλά τα «θαύματα», δεν πρέπει ούτε να τα πλησιάζεις ούτε να τα παρατηρείς από πολύ κοντά). «Ως είδεν ο Κύριος τον Μωυσήν ότι έστρεψεν δια να παρατηρήσει εφώνησε προς αυτόν και είπε. Μη εγγίσης εδώ, λύσον τα υποδήματα σου εκ των ποδών σου διότι ο τόπος επί του οποίου ίστασαι είναι γη αγία» Εξ.Γ΄3-5.  Ο Μωυσής με επιτακτικό τρόπο καθηλώνεται σε απόσταση ασφαλείας από την καιόμενη βάτο, που ήθελε να εξακριβώσει το γιατί δεν κατακαίεται. Ακολουθεί μεγάλη συζήτηση με τον θεό και ο Μωυσής χωρίς να πλησιάσει ή να αγγίσει τη βάτο της θεϊκής παρουσίας, μυείται στην ιδέα της μεγάλης αποστολής, για απελευθέρωση των σκλαβωμένων αδελφών του από την Αίγυπτο.

ΜΗ  ΕΡΜΗΝΕΥΣΕΙΣ

Φαίνεται σχεδόν απίστευτο, ότι χιλιετίες τώρα, η «καιόμενη βάτος» αφήνει έκθαμβη και άφωνη την ανθρωπότητα, χωρίς έκτοτε και μέχρι σήμερα να τολμήσουμε να παραβούμε την εντολή, «Μη πλησιάσεις», «μη εγγίσεις», και φυσικά... «μη ερμηνεύσεις».

Δεν υπάρχει, διεθνώς, καμία προσπάθεια για ορθολογική αναζήτηση ερμηνείας, έστω και μία απλοϊκή. Οτιδήποτε, που έστω και αδέξια, θα επιχειρούσε να απομυθοποιήσει αυτό το παγκόσμιο σύμβολο θεϊκής παρουσίας, όπως π.χ. ότι δεν ήταν παρά μια σκαλισμένη μορφή βάτου στο μαλακό βράχο, όπου διοχετεύετο κάποια καύσιμος ύλη της εποχής, που θα μπορούσε να εκληφθεί απ’ την αφήγηση ως καιόμενη βάτος κλπ. Δυστυχώς μόνο ύμνους και αυθεντικές επαναλήψεις του «θαύματος» θα βρείτε, ακόμα και από τους πιο προχωρημένους δήθεν κριτικούς της Βίβλου.

Ας δούμε όμως πόσο δύσκολο είναι τελικά, αξιοποιώντας ό,τι είναι γνωστό για το ιερό όρος Χωρήβ, να οδηγηθούμε σε μια πιθανή ερμηνεία.

«Ο  Μωυσής έβοσκε τα πρόβατα του Ιοθόρ, πενθερού αυτού, ιερέως της Μαδιάμ... εις το όρος του θεού Χωρήβ». Απ’ τη θέση εκείνη την προσοχή του τράβηξε το θέαμα της καιόμενης βάτου. Συνεπώς, η θέση του εντυπωσιακού αυτού φαινομένου, δεν πρέπει να ήταν παρά ελαφρώς μόνο ψηλότερα απ’ τον κάμπο βοσκής. Στους πρόποδες δηλαδή του όρους, απ’ όπου θα μπορούσε πράγματι ένα τέτοιο φαινόμενο να τραβήξει την προσοχή ενός βοσκού, που αμέριμνος λίγο χαμηλότερα έβοσκε το κοπάδι του. 

Βρισκόμαστε λοιπόν, κάπου χαμηλά στους πρόποδες του όρους. Κι αυτό είναι σημαντική διάγνωση, μια και στους πρόποδες, συμβαίνουν από γεωλογικής πλευράς, όπως θα δούμε, σημαντικότερα πράγματα απ’ ότι στην κορυφή του όρους. 

Ο  ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ  ΚΑΙ  Η  ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ  ΜΥΗΣΗΣ  ΤΟΥ ΜΩΥΣΗ  ΣΤΑ  ΙΟΘΟΡΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ  ΤΟΥ  ΣΙΝΑ.

 Α.   «Λύσον τα υποδήματα σου... διότι ο τόπος επί του οποίου ίστασαι είναι γη αγία».

Ο θεϊκός οικοδεσπότης (προφανώς ο ίδιος ο Ιοθόρ κρυπτόμενος όπισθεν των βράχων), υποδέχεται τον εκλεκτό του  με την  ξεκάθαρη και παράξενη απαίτηση  να βγάλει τα υποδήματά  του.

Τα περί "αγίας γης" που καθηλώνουν γυμνόποδα τον Μωυσή, δεν αφορούν καθ’οιονδήποτε τρόπο την ιερότητα του χώρου. Σε καμία μελλοντική συνάντηση του Ιεχωβά και των ανθρώπων, όπως π.χ. στην Σκηνή του μαρτυρίου, στον Ναό του Σολομώντος κ.λ.π. δεν επανετέθη το ανυπόδητο των προσερχομένων ως απαράβατη προϋπόθεση. Και εν πάση περιπτώσει, πουθενά στις γραφές δεν δικαιολογείται η άποψη ότι η ανυποδησιά ταιριάζει στους ιερούς χώρους. Άλλοι είναι οι προφανείς λόγοι, όπως τώρα μπορούμε εκ του ασφαλούς να υποθέσουμε. Η γνωριμία με τον θεό στη συγκεκριμένη γωνία του όρους, έπρεπε να γίνεται κάτω από απόλυτο έλεγχο των προσερχομένων. Έτσι οι ρητές απαγορεύσεις: «Μη πλησιάσης (Ο΄μη εγγίσης) εδώ», καθώς και το «λύσον τα υποδήματα σου... σε συνδυασμό με το αιχμηρό δάπεδο του άβατου ιερού τόπου, έδωσαν μια καλή λύση στους σχεδιασμούς των αρχαίων θεουργών. 

Β.   «υπό τους πόδας αυτού, ως έδαφος εστρωμένον εκ λίθων σαπφείρου»!

Το δάπεδο λοιπόν, που φιλοξενεί τον θεό, το δάπεδο της "άγιας γης", είναι στρωμένο με «πλίνθους σαπφείρου»! Κομμάτια δηλαδή από αιχμηρό κρυσταλλικό υλικό, που καθιστά για τον ανυπόδητο Μωυσή πραγματικά αδύνατο και απροσπέλαστο το μεσοδιάστημα ανάμεσα σ’ αυτόν, την καιόμενη βάτο και τον αθέατο ιεροφάντη - θεουργό Ιοθόρ!

Καθηλωμένος με όλους κυριολεκτικά τους τρόπους, ο Μωυσής υποχρεώνεται να γίνει ο ανίσχυρος αποδέκτης όλης της σκηνογραφικής προετοιμασίας του απίθανου αυτού θαυματοπλάστη Χαλδαιο-Μαδιανίτη αρχιερέα του Σινά, που σαν τον καλύτερο ιεροφάντη αρχαίων μυστηρίων, περνά τους μαθητές του από την αναγκαία μυητική κλίμακα εντυπωσιασμών, πριν τους παραδώσει τα μυστικά της ιερής δύναμης, που με φαντασία και συνέπεια υπηρετεί!

(Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι το "άβατο" και το "άδυτο" των υστερότερων χριστιανικών ναών, έλκουν την ονομασία τους από τέτοια απίστευτα αλλά πέρα για πέρα αληθινά, όπως διαπιστώνουμε, περιστατικά της αρχαιότητας).

Η συγκεκριμένη περιγραφή της μύησης του Μωυσή είναι πράγματι απόλυτα εφάμιλλη, με τα λιγοστά που γνωρίζουμε περί μυήσεων για την αρχαιότητα. Από τους αρχαίους  έχουμε λιγοστές περιγραφές τέτοιων μυήσεων. Ο Απουλήιος  π.χ.  στο έργο του «Μεταμορφώσεις» στις περιπτώσεις αυτών των μυήσεων αναφέρει ότι, συνήθως,  κάποιο βάραθρο, φωτιά, επίδεση των οφθαλμών ή αδιαπέραστο σκότος παρεμβάλλεται ανάμεσα στον ιεροφάντη και τον εντυπωσιασμένο μυούμενο. Με ανάλογους τρόπους γίνεται σήμερα η μύηση των μασόνων στις μασονικές στοές.

ΠΟΥ  ΣΤΕΚΟΤΑΝ  Ο  ΘΕΟΣ  ΤΟΥ  ΙΣΡΑΗΛ;

Αξίζει να ρίξουμε μια εξεταστική ματιά στο πέτρωμα, «όπου έστεκε ο θεός του Ισραήλ», που μας περιγράφεται: «ως έδαφος εστρωμένον εκ «πλίνθους σαπφείρου» και ως «το στερέωμα του ουρανού κατά την καθαρότητα».

Το έδαφος λοιπόν, ήταν ολόκληρο στρωμένο από διαυγέστατους πεντακάθαρους σαπφειρικούς κρυσταλλό-πλινθους.   

Το  δάπεδο λοιπόν της  "αγίας γης" όπου έστεκε ο θεός του Ισραήλ και που αποτελείτο από άφθονους "πλίνθους σαπφείρου", είναι για μας η καλύτερη δυνατή πληροφορία, για να μας βοηθήσει να φτάσουμε στο εξής ενδιαφέρον συμπέρασμα:

Οι ατμίδες αερίων (απ’ τις οποίες, υποχρεωτικά δημιουργήθηκαν τα συγκεκριμένα πνευματολυτικά πετρώματα του σαπφείρου) σίγουρα έζωναν κατά το παρελθόν τους βράχους αυτής τουλάχιστον της περιοχής.

Η σύσταση των ατμιδικών αερίων όπως είδαμε: «ποικίλλει κατά περιστάσεις και εξηγείται με την γνώση των τοπικών γεωλογικών συνθηκών». Δεν μένει λοιπόν παρά να ελέγξουμε το υπέδαφος του Σινά για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων, για την αναφλεξιμότητα ή μη των ατμιδικών αυτών αερίων.

Το Σινά, στην εποχή αυτή, ήταν χώρος με πολύτιμα αποθέματα χαλκού και αμέτρητες οργανωμένες αποστολές από Χαλδαία και Αίγυπτο που κατέφθαναν για να προμηθευτούν την πολύτιμη πρώτη ύλη.

Το Σινά έχει ακόμα πολλές θερμές πηγές που μαρτυρούν με σαφήνεια ότι μέχρι σήμερα, τρεις χιλιάδες χρόνια μετά, το υπέδαφος του Σινά, εξακολουθεί να διαθέτει την απαραίτητη γεωθερμική δύναμη που είναι και η γενεσιουργός αιτία των ατμιδικών αερίων.

Η δύναμη της φλεγόμενης βάτου  είναι  η ατμιδική δράση εύφλεκτων αερίων στους πρόποδες του Σινά με το ξεχωριστό τοπωνύμιο Χωρήβ.

Μια πήλινη κατασκευή (σε μια εποχή που η κεραμική είναι στην ακμή της), με πολλούς διάτρητους βραχίονες, με άπειρες μικροοπές μαυρισμένη απ’ την επανειλημμένη χρήση και καθισμένη πάνω σε μια τέτοια κατάλληλη αεροπηγή εύφλεκτων αερίων, στους πρόποδες μάλιστα ατμιδικού βουνού, είναι η πιθανότερη εκδοχή της καιόμενης βάτου.

Τι άλλο θα έκαναν άλλωστε τόσοι ιερείς σ’ένα τόσο πλεονεκτικό βουνό, αν δεν φρόντιζαν να εμπεδώσουν την λατρεία του θεού που υπηρετούν, αξιοποιώντας τα προσόντα του τόπου και μετατρέποντάς τα σε θρησκο-δονητικούς εντυπωσιασμούς;

Μα, δεν θα ανατιναχθεί μια ατμίδα εύφλεκτου αερίου αν κάποιος την ανάψει; Όχι, και απόδειξη αυτού είναι ο συνηθισμένος αναπτήρας αερίου, που ανάβει με τον γνωστό μας ακίνδυνο τρόπο.

Μπορούμε όμως να  στηρίξουμε μέσα απ’ τα κείμενα των γραφών, την ιδέα μιας τέτοιας κατασκευής, πήλινης ή από οποιοδήποτε άλλο άφλεκτο υλικό, που "καθισμένη" πάνω σε μια τέτοια έξοδο εύφλεκτων αερίων, πρώτον θα έκρυβε εντελώς την φυσική προέλευση της φλόγας και δεύτερον θα μετέτρεπε μια απλή ίσως και τυχαία ανακάλυψη σε απίστευτη κερδοφόρα επιχείρηση γοητείας;

Θα επιχειρήσουμε να δώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες στην πιθανότητα ύπαρξης αυτής της κατασκευής, μελετώντας προσεκτικά την περιγραφή μιας άλλης περίτεχνης για την εποχή εκείνη κατασκευής... μιας κατασκευής που άφησε εποχή και έγινε το έμβλημα ενός ολόκληρου λαού. Ας δούμε λοιπόν λίγα πράγματα για την περιλάλητη επτάφωτη λυχνία.

Η  ΕΠΤΑΦΩΤΟΣ  ΛΥΧΝΙΑ ΕΧΕΙ ΚΟΡΜΟ, ΚΛΑΔΙΑ  ΚΑΙ…ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

Η επτάφωτος λυχνία, ουσιαστικά έχει το σχήμα μιας μονοεπίπεδης βάτου, αφού οι βραχίονές της είναι ανεπτυγμένοι σ’ένα και μόνο επίπεδο.

Η επτάφωτος λυχνία εκτός από "κορμό" και "κλάδους", έχει και κάτι που δεν γνωρίζαμε... φυλλαράκια και λουλούδια.

Αν λοιπόν στην ίδια κατασκευή, προσθέσουμε περιμετρικά σε διάφορα μεγέθη περισσότερους τέτοιους  "κλάδους", τότε έχουμε πράγματι μια τυπική θαμνοειδή λυχνία, που δεν φαίνεται να  απέχει και πολύ απ’ τον πολυθρύλητο χαρακτηρισμό της καιόμενης βάτου.

Σε αρχαιότερες αναπαραστάσεις, που ασφαλώς προσεγγίζουν περισσότερο την αυθεντική κατασκευή της αρχαίας αυτής λυχνίας, βλέπουμε εκτός των ανωτέρω, να έχει φαρδιά διογκωμένη κωνική βάση, που θυμίζει και δικαιολογεί ίσως την δυνατότητα, η κατασκευή αυτή να "καθίσει" πάνω σ’έναν φυσικό κώνο, απ’ αυτούς που μικρές ατμίδες δημιουργούν συνήθως από φερτές ύλες.

Η επτάφωτη  λυχνία ήταν ο φυσικός απόγονος της «καιόμενης βάτου».

Προωθώντας λίγο τα βιβλικά δεδομένα, κάνουμε τη σκέψη ότι ο αρχικός πετυχημένος εντυπωσιασμός της καιόμενης βάτου, (στην οποίαν ο Μωυσής ασφαλώς δεν πρέπει να ήταν ο μόνος που κατέθεσε τον θαυμασμό του, αλλά πιθανότατα πολλοί άλλοι, πριν και μετά απ’ αυτόν) δεν ξεχάστηκε. Αλλά, μετετράπη σε φορητό αντικείμενο ενθύμησης και λειτουργικού εντυπωσιακού φωτισμού, δηλαδή σε επτάφωτη λυχνία. Διατηρώντας ενδεχομένως και την σπουδαιότατη αρχή της λειτουργίας της.  

Σταδιακά έγινε δικαιολογημένα το σύμβολο ενός λαού, ένεκα της πραγματικά μεγάλης προσφοράς της, στην αρχική της μορφή ως καιομένης βάτου. Γιατί πραγματικά, απ’ την καιόμενη βάτο ξεκινά κυριολεκτικά η ιστορία του λαού Ισραήλ, αφού μπροστά στους πετυχημένους εντυπωσιασμούς της, πείθεται τελικώς ο μεγάλος ήρωας της βιβλικής ιστορίας Μωυσής, να αναλάβει το απελευθερωτικό του έργο!

Η  ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ  ΤΗΣ  ΛΥΧΝΙΑΣ  ΚΑΤΑ  ΤΗΝ  «ΠΑΛΑΙΑ  ΔΙΑΘΗΚΗ»

Ας διαβάσουμε λίγα πράγματα για την κατασκευή της διάσημης αυτής λυχνίας, για να δούμε αν πράγματι μπορούν να στηριχθούν οι παραπάνω σκέψεις.

ΤΑ... ΑΝΘΗ  ΤΗΣ  ΛΥΧΝΙΑΣ (ΚΑΛΑ  ΚΑΝΕΙΣ  ΜΕΧΡΙ  ΣΗΜΕΡΑ  ΔΕΝ  ΔΙΑΒΑΣΕ  ΤΗΝ  ΛΕΞΗ  "ΤΑ  ΑΝΘΗ"; 

 «Και θέλεις κάμει λυχνία εκ χρυσίου καθαρού, σφυρήλατον (Ο΄ τορευτήν) και ο κορμός αυτής και οι κλάδοι, (Ο΄καλαμίσκοι... καλαμοειδείς, δηλαδή διάτρητοι) αι λεκάναι αυτής οι κόμβοι αυτής και τα άνθη αυτής, οι  κόμβοι και τα άνθη θέλουσιν είσθαι εν σώμα μετ’ αυτής... εξ  κλάδοι (Ο΄καλαμίσκοι) εκ των πλαγίων αυτής... τρεις κλάδοι  εκ του ενός πλαγίου, και τρεις  εκ  του  άλλου πλαγίου, εις τον έναν κλάδον θέλουσιν είσθαι τρεις λεκάναι αμυγδαλοειδείς, εις κόμβος και εν άνθος και... ούτω θέλει γίνει (και) εις τους εξ  κλάδους, τους εξερχομένους εκ της λυχνίας... και θέλεις κάμει τους λύχνους αυτής επτά... Και (το σημαντικότερο) πρόσεχε να κάμης  (την λυχνία)  κατά τον τύπο αυτών τον δειχθέντα εις σε επί του όρους.»

 Εξ. ΚΕ΄ 31-40.

Εβδομήκοντα: τορευτή (εκ του τορέω ή τορεύω: τρυπώ πέρα για πέρα, διατρυπώ, εισδύω, διαπερώ, Λεξ. Σταματάκου.-Liddell-Scott) και συνεπώς καλαμοειδή και διάτρητη.

 ΓΕΜΑΤΗ ΜΕ  ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ  Η  ΕΠΤΑΦΩΤΟΣ ΛΥΧΝΙΑ

Το πολύ ενδιαφέρον στη βιβλική περιγραφή είναι, ότι πράγματι η τελική κατασκευή, έχει ότι και ένας τυπικός θάμνος. Εκτός από κορμό και κλαδιά, είναι γεμάτη και με λουλούδια, που προφανώς συνοδεύονται και από φύλλα!

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι, ότι η τεχνοτροπία κατασκευής της θαμνοειδούς αυτής λυχνίας, δεν είναι του Μωυσή, αλλά όπως ξεκάθαρα ομολογείται, αυτή παρεδόθη στο Μωυσή ψηλά στο όρος!

Αυτή η σκέψη λοιπόν περισσότερο από κάθε τι άλλο, μας οδηγεί στην ενδιαφέρουσα εκδοχή ότι και η επτάφωτος διάτρητη (καλαμοβραχίονη) λυχνία, αρχικώς σε κάποια παραλλαγή της, λειτούργησε ως καιόμενη βάτος, "καθισμένη" πάνω σε εύφλεκτη ατμίδα αερίου, απ’ αυτές που όλα δείχνουν ότι δεν έλλειπαν απ’ την περιοχή. Φαίνεται λοιπόν, πως τουλάχιστον αρχικά η καλαμοβραχίονη «επτάφωτη λυχνία» και «καιόμενη βάτος» μοιραζόταν την ίδια αρχή λειτουργίας.

Μαλιστα η σκέψη ότι η αρχική κατασκευή ήταν πήλινη, (ή μεταλλική) δίνει με άνεση μεγάλα κατασκευαστικά περιθώρια, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να πλησιάζει ολοένα και πιο πολύ στα τελικά χαρακτηριστικά τόσο της επτάφωτης λυχνίας, άλλο τόσο και της καιόμενης βάτου. Ως γνωστόν, ο πηλός ευκολότατα μπορεί να δημιουργήσει διάτρητους βραχίονες, πλάθοντας σε ρολούς, απλά φύλλα πηλού, που μπορούν μάλιστα εύπλαστα ακόμα να πάρουν οποιοδήποτε ακανόνιστο σχήμα. Στην αρχική ανθεκτική βάση της, μπορεί να δέχεται έπ’ αόριστο νέες μικρότερες διάτρητες προσθήκες, που συνεχώς προσκολλημένες πάνω στους προηγούμενους καλοψημένους βραχίονες, θα δίνουν ολοένα και περισσότερο την εντύπωση μιας  πολύκλωνης βάτου. Αν μάλιστα δεχθούμε ότι τα ενδιάμεσα σφαιρίδια που αναφέρονται στην περιγραφή ως «κόμβος» λειτουργούν σαν ενδιάμεση θέση στήριξης, τότε σταδιακά με μικρά καλαμοειδή τμήματα και κόμβους, μπορούμε να οργανώσουμε ένα εντυπωσιακό σύνολο από διάτρητους βραχίονες, που λίγο θα διαφέρει από κανονικό σχήμα βάτου. 

Ο ευφάνταστος κατασκευαστής, ασφαλώς και φρόντισε οι κλώνοι αυτοί (που λειτουργούν σαν δίαυλοι αερίου, παρόμοιας λειτουργικής αρχής λυχνία είναι η απλούστατη εργαστηριακή λύχνος του Bunsen, που χρησιμοποιούν οι χημικοί) να διαθέτουν από την αρχή ατέλειωτες μικρές ή και μεγαλύτερες εξόδους (τρυπούλες), απ’ αυτές, που με πολύ μεγάλη ευκολία μπορεί κανείς να δημιουργήσει ακόμα και με ένα αιχμηρό κλαδάκι, πάνω στον νωπό πήλινο κύλινδρο...! Το τελικό αποτέλεσμα, καθισμένο πάνω σε εύφλεκτη έξοδο αερίου, λαμπαδιάζοντας με τις μύριες μικρές ή μεγάλες άκαπνες φλόγες του, δεν ξέρω σε τι θα διέφερε απ’ τον τελικό διάσημο χαρακτηρισμό της «καιόμενης βάτου», που ο εντυπωσιασμένος Μωυσής του απέδωσε.

 

Επτάφωτη λυχνία (ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)
                 

Ανακατασκευή του μενορά του Ναού του Σολομώντα από το Temple Institute
 

Η επτάφωτος λυχνία (στα εβραϊκά μενορά, מְנוֹרָה ) ήταν φωτιστικό σκεύος με επτά λυχνάρια, που έκαιγε αρχικώς στα άγια της Σκηνής του Μαρτυρίου στην έρημο και στη συνέχεια στον Ναό του Σολομώντα. Με τον καιρό έγινε σύμβολο των Ισραηλιτών και της ιουδαϊκής θρησκείας, ενώ σήμερα εμφανίζεται και ως ένα από τα σύμβολα του κράτους του Ισραήλ μαζί με το εξάκτινο Αστέρι του Δαβίδ.

Επτάφωτες λυχνίες εισήχθηκαν στους χριστιανικούς ναούς κατά το πρότυπο της βιβλικής και συμβολίζουν τα επτά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος ή τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας.

Η αρχαία λυχνία

Η πρωτότυπη επτάφωτος λυχνία, όπως περιγράφεται στην Αγία Γραφή, ήταν κατασκευασμένη από συμπαγή χρυσό και είχε ύψος τριών πήχεων. Οι έξι κλάδοι της καμπυλώνονταν προς τα επάνω ώστε οι κορυφές τους να είναι παράλληλες με το κεντρικό στέλεχος.

Η Πεντάτευχος γράφει ότι ο Θεός απεκάλυψε το σχέδιο της λυχνίας στον Μωυσή και περιγράφει λεπτομερώς την κατασκευή της στο 25ο κεφάλαιο της Εξόδου (κε΄ 31-40):

  ΟΙ...ΚΡΙΝΟΙ 

Και ποιήσεις λυχνίαν εκ χρυσίου καθαρού, τορευτήν... ...εξ δε καλαμίσκοι εκπορευόμενοι εκ πλαγίων, τρεις καλαμίσκοι της λυχνίας εκ του κλίτους αυτής του ενός και τρεις καλαμίσκοι της λυχνίας εκ του κλίτους του δευτέρου. Και τρεις κρατήρες εκτετυπωμένοι καρυίσκους εν τω ενί καλαμίσκω, σφαιρωτήρ και κρίνον. Ούτως τοις εξ καλαμίσκοις τοις εκπορευομένοις εκ της λυχνίας. Και εν τη λυχνία τέσσαρες κρατήρες εκτετυπωμένοι καρυίσκους - εν τω ενί καλαμίσκω οι σφαιρωτήρες και τα κρίνα αυτής. Ο σφαιρωτήρ υπό τους δύο καλαμίσκους εξ αυτής, και σφαιρωτήρ υπό τους τέσσαρας καλαμίσκους εξ αυτής. Ούτως τοις εξ καλαμίσκοις τοις εκπορευομένοις εκ της λυχνίας. Οι σφαιρωτήρες και οι καλαμίσκοι εξ αυτής έστωσαν - όλη τορευτή εξ ενός χρυσίου καθαρού. Και ποιήσεις τους λύχνους αυτής επτά, και επιθήσεις τους λύχνους, και φανούσιν εκ του ενός προσώπου. Και τον επαρυστήρα αυτής και τα υποθέματα αυτής εκ χρυσίου καθαρού ποιήσεις. Πάντα τα σκεύη ταύτα τάλαντον χρυσίου καθαρού. `Ορα ποιήσεις κατά τον τύπον τον δεδειγμένον σοι εν τω όρει.

— Μετάφραση των Εβδομήκοντα

Μέχρι το 2009 η αρχαιότερη γνωστή αναπαράσταση της λυχνίας σωζόταν στον θριγγό της Αψίδας του Τίτου, μνημείο του θριάμβου του στη Ρώμη μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ.. Αλλά το 2009 ανακαλύφθηκαν στα Μάγδαλα τα ερείπια μιας συναγωγής με κεραμικά χρονολογούμενα πριν την καταστροφή του Δεύτερου Ναού. Ανάμεσα στα ερείπια αυτά ανακαλύφθηκε μία ορθογώνια πέτρα με χαραγμένο, μεταξύ άλλων, ένα σχέδιο της επτάφωτης λυχνίας που διαφέρει καθαρά από την απεικόνιση της Αψίδας του Τίτου και πιθανώς χαράχθηκε από κάποιον που είχε δει το πραγματικό μενορά που υπήρχε εκείνη την εποχή στον Ναό της Ιερουσαλήμ. Οι κλάδοι αυτής της λυχνίας είναι πολυγωνικοί και όχι στρογγυλεμένοι, ενώ η βάση δεν είναι βαθμιδωτή αλλά τριγωνική.

Αναπαραστάσεις επτάφωτης λυχνίας έχουν βρεθεί σε τάφους και μνημεία από τον 1ο αιώνα ως συχνά χρησιμοποιούμενο σύμβολο του Ιουδαϊσμού και των Ισραηλιτών.

Ως προς την έμπνευση του σχήματος, έχει υποστηριχθεί ότι η μορφή του μενορά μοιάζει με αυτή του είδους φυτού Salvia palaestina. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη σύγχρονη αναπαράσταση, η αρχαία επτάφωτος λυχνία δεν είχε επτά κεριά, καθώς δεν υπήρχαν τότε, δεν ήταν δηλαδή κηροπήγιο.

Οι λύχνοι της επτάφωτης λυχνίας ανάβονταν καθημερινά με νωπό, αγιασμένο ελαιόλαδο και έκαιγαν από το βράδυ μέχρι το πρωί (Έξοδος κζ΄ 20-21). Ο Εβραίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος αναφέρει ότι οι τρεις από τους επτά λύχνους επιτρεπόταν να καίνε και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, σύμφωνα με την προφορική εβραϊκή παράδοση, το Ταλμούδ (Rashi, Tractate Shabbat 22b), μόνο ο κεντρικός λύχνος αφηνόταν να καίει όλη την ημέρα, και μάλιστα κατά θαυματουργικό τρόπο αφού, ξεκινώντας με την ίδια ποσότητα λαδιού και απτόμενος πρώτος, παρέμενε αναμμένος όταν οι άλλοι 6 λύχνοι είχαν κάψει όλο το λάδι τους και είχαν σβήσει. Αυτό το αποκαλούμενο «θαύμα του ner hama'aravi» (= του δυτικού λύχνου) λέγεται ότι σταμάτησε 40 περίπου χρόνια πριν την καταστροφή του Δεύτερου Ναού (Ταλμούδ, Yoma 39a).

Η αρχική επτάφωτος λυχνία κατασκευάσθηκε για τη Σκηνή του Μαρτυρίου και η Βίβλος καταγράφει την ύπαρξή της όταν οι Ισραηλίτες διέσχισαν τον Ιορδάνη. Ωστόσο δεν αναφέρεται καθόλου κατά τα έτη των μετακινήσεων της Κιβωτού της Διαθήκης επί Σαμουήλ και Σαούλ. Αντί αυτής ο Σολομών στον Ναό του κατασκευάζει 10 λυχνίες (Β΄Χρον. δ΄ 7) που λεηλατούνται και μεταφέρονται στη Βαβυλώνα από τους εισβολείς (Ιερεμίας νβ΄ 19) αιώνες αργότερα.

Κατά την αναστήλωση του Ναού μετά την εβδομηντάχρονη αιχμαλωσία της Βαβυλώνας δεν αναφέρεται επιστροφή της επτάφωτης λυχνίας, αλλά μόνο «σκευών» (Έσδρας α΄ 9-10). Το βιβλίο των Μακκαβαίων αναφέρει ότι ο Αντίοχος ο Επιφανής ανήρπασε «τις λυχνίες» (πληθυντικός) όταν εισέβαλε και λεηλάτησε τον Ναό (Α΄ Μακ. α΄ 21). Καμιά άλλη βιβλική αναφορά δεν υπάρχει.

 

Αναπαράσταση της επτάφωτης λυχνίας του Ναού του Σολομώντα στην Αψίδα του Τίτου στη Ρώμη.

Η μοίρα της επτάφωτης λυχνίας που υπήρχε στον Δεύτερο Ναό καταγράφεται από τον Ιώσηπο: μεταφέρθηκε στη Ρώμη, όπου και επιδείχθηκε κατά τον θρίαμβο του Βεσπασιανού και του Τίτου. Πιθανότατα παρέμεινε στη συνέχεια στον Ναό της Ειρήνης στη Ρώμη μέχρι και τη λεηλασία από τους Βησιγότθους του Αλάριχου Α΄ το 410. Το πιθανότερο όμως είναι ότι η επτάφωτος λυχνία αρπάχθηκε από τους Βανδάλους κατά την επιδρομή τους στη Ρώμη το 455 και μεταφέρθηκε στην πρωτεύουσά τους Καρχηδόνα. Ο Βυζαντινός στρατός του στρατηγού Βελισσαρίου πιθανώς το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη το 533: Σύμφωνα με τον Προκόπιο λιτανεύθηκε στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης κατά τη θριαμβική παρέλαση του Βελισσαρίου. Ο Προκόπιος προσθέτει ότι το σκεύος στάλθηκε αργότερα πίσω στην Ιερουσαλήμ, όπου δεν υπάρχει πλέον αναφορά σε αυτό. Πιθανώς καταστράφηκε κατά τη λεηλασία της Ιερουσαλήμ από τους Πέρσες το 614.

Σύμφωνα με Εβραίους διανοούμενους η επτάφωτος λυχνία συμβόλιζε το ιδανικό του παγκόσμιου διαφωτισμού. Οι επτά λύχνοι της συμβολίζουν τους κλάδους της ανθρώπινης γνώσεως, που αναπαριστούν οι έξι πλάγιοι λύχνοι, οι οποίοι ανυψωμένοι στρέφονται προς τον κεντρικό λύχνο, που συμβολίζει το φως του Θεού. Επιπροσθέτως η επτάφωτος λυχνία συμβολίζει τη Εξαήμερο Δημιουργία του κόσμου, με τον κεντρικό λύχνο να συμβολίζει το Σάββατο, την έβδομη ημέρα της αναπαύσεως του Θεού. Λέγεται επίσης ότι συμβολίζει τη φλεγόμενη και μη καιόμενη βάτο που αντίκρυσε ο Μωυσής στο όρος Χορέβ.

Ο Κλήμης Αλεξανδρείας και ο Φίλων ο Ιουδαίος γράφουν ότι οι επτά λύχνοι της χρυσής επτάφωτης λυχνίας αναπαριστούσαν τους επτά αρχαίους «πλανήτες» με τη σειρά: Σελήνη, Ερμής, Αφροδίτη, Ήλιος, Άρης, Δίας και Κρόνος.

Η επτάφωτος λυχνία υπάρχει στον θυρεό του Κράτους του Ισραήλ, αυτή η αναπαράστασή της όμως βασίζεται στην απεικόνιση της Αψίδας του Τίτου.

Στον νεότερο Ιουδαϊσμό το μενορά είναι στενά συνδεδεμένο με την εβραϊκή Εορτή των Φώτων (Χανουκά): Σύμφωνα με το Ταλμούδ, μετά τη βεβήλωση του Ναού της Ιερουσαλήμ από τους Σελευκίδες, υπήρχε σφραγισμένο (άρα μη βεβηλωμένο) ελαιόλαδο που μόλις επαρκούσε για να τροφοδοτήσει τον λύχνο του Ναού για μία ημέρα. Κατά θαυματουργό τρόπο όμως το λάδι έκαψε επί οκτώ ημέρες, χρόνο αρκετό για να παραχθεί νέο αγιασμένο ελαιόλαδο.

 

ΤΟ  ΤΑΛΜΟΥΔ  ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ  ΤΗΝ  ΧΡΗΣΗ  ΕΠΤΑΦΩΤΗΣ  ΛΥΧΝΙΑΣ  ΕΞΩ  ΑΠΟ  ΤΟΝ  ΝΑΟ.  ΓΙ  ΑΥΤΟ  ΤΟ  ΜΕΝΟΡΑ  ΤΟΥ  ΧΑΝΟΥΚΑ  ΕΧΕΙ  ΕΝΝΕΑ  ΛΥΧΝΟΥΣ

         Το Ταλμούδ αναφέρει επίσης (Menahot 28b) ότι απαγορεύεται η χρήση επτάφωτης λυχνίας έξω από τον Ναό. Για τον λόγο αυτό το μενορά του Χανουκά έχει εννέα λύχνους ή κεριά (οκτώ κλάδοι συν ο κεντρικός), ώστε ο όρος «επτάφωτος λυχνία» δεν είναι πλέον σωστός. Αυτός ο τύπος του μενορά αποκαλείται hanukiah ή και chanukkiyah στη σύγχρονη εβραϊκή. 
         Στις συναγωγές και στους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς υπάρχει λύχνος συνεχώς αναμμένος, μπροστά στην Κιβωτό και στην Αγία Τράπεζα αντιστοίχως, που δεν πρέπει να συγχέεται με την επτάφωτο λυχνία. Στους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς η χρήση της επτάφωτης λυχνίας έχει διατηρηθεί μέσα στο ιερό, είτε πάνω, είτε πίσω από την Αγία Τράπεζα. Η λυχνία αυτή είναι συνήθως ένα κηροπήγιο με επτά κεριά που ανάβουν μόνο κατά τη διάρκεια των ακολουθιών, είτε όλα, είτε τα τρία κεντρικά. 
         Στον Ταοϊσμό η «Επτάστερος Λυχνία» κι-σινγκ-ντενγκ (七星燈) είναι μία λυχνία με επτά καντήλια που ανάβουν σε αναπαράσταση των επτά αστέρων της Μεγάλης `Αρκτου. Η ύπαρξή της είναι απαραίτητη σε όλους τους ναούς του Ταοϊσμού και τα καντήλια της δεν σβήνουν ποτέ. Κατά τις πρώτες 9 ημέρες της εορτής του ένατου σεληνιακού μήνα, μία επιπλέον λυχνία με 9 συνδεδεμένους λύχνους μπορεί να ανάβεται συμβολίζοντας τα άστρα της Μεγάλης `Αρκτου και δύο ακόμα «βοηθητικά», με τα οποία συναποτελούν τους Εννέα Αυτοκρατορικούς Αστέρες, γιους του Ντου Μι που ορίσθηκαν από την Ταοϊκή Τριάδα να κρατούν τα Βιβλία της Ζωής και του Θανάτου της ανθρωπότητας. Οι λύχνοι αντιπροσωπεύουν το φως των επτά αστέρων και το άναμμά τους πιστεύεται ότι συγχωρεί τις αμαρτίες και επιμηκύνει τον χρόνο ζωής.

Το μεγαλύτερο επτάφωτο μενορά στον κόσμο βρίσκεται στο Μανάντο της Ινδονησίας και έχει ύψος 18,9 μέτρα. Για σύγκριση, το ορειχάλκινο μενορά-γλυπτό έξω από το Κοινοβούλιο του Ισραήλ (Κνεσέτ) έχει ύψος 5 μέτρων.-

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ