ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΟ 5500 Π.Χ. ΕΓΡΑΦΑΝ ΜΕ ΜΙΑ ΑΡΧΕΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Α΄. ΜΙΑ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ 5.000 ΚΑΤΟΙΚΩΝ.

To 1932 η στάθμη της λίμνης της Καστοριάς κατέβηκε και δεκάδες ξύλινα υποστυλώματα ήρθαν στην επιφάνεια. Την περίοδο εκείνη ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας Α. Κεραμόπουλος ερευνούσε τη Δυτική Μακεδονία με σκοπό να να εντοπίσει την κοιτίδα των αρχαίων Μακεδόνων.  Όταν έφτασε κοντά στο χωριό Δισπηλιό ήρθε αντιμέτωπος με μια μοναδική ανακάλυψη. Ανακάλυψε έναν προϊστορικό οικισμό που παρέμενε κρυμμένος κάτω από τη στάθμη του νερού για πολλά χρόνια. Ο Κεραμόπουλος ερεύνησε την περιοχή και συνέλεξε τμήματα οψιανού και όστρακα από χειροποίητα αγγεία.

Ο ίδιος έγραψε στο ημερολόγιό του: «Ανέσκαψα μεγάλην έκτασιν της λιμναίας πασσαλοπήκτου κώμης παρά την νοτίαν όχθην της λίμνης της Καστοριάς. Πάντα τα σημεία της κώμης ταύτης υπήρξαν εξ ίσου γόνιμα εις ευρήματα νεολιθικής εποχής. Συνελέξαμεν περί τα 530 λίθινα εργαλεία και τινάς λίθους ειργασμένους και απερριμμένους».


Πάσσαλοι που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές. Ο προϊστορικός οικισμός βρίσκεται στη θέση Νησί και χρονολογείται στη Νεότερη Νεολιθική εποχή.


Η περιοχή που πραγματοποιήθηκαν οι αρχαιολογικές έρευνες ονομάζεται Νησί και ο Κεραμόπουλος πίστευε ότι δημιουργήθηκε από δομικά υλικά που έριξαν οι άνθρωποι για να χτίσουν πάνω τις καλύβες τους και το αποκαλούσε «επακτή γη».


 

Οι κορμοί δέντρων χρησιμοποιήθηκαν για τον σκελετό, λεπτά κλαριά πλεγμένα με σκοινί για τους τοίχους, λάσπη από τη λίμνη και άχυρα για τις στέγες

Ο οικισμός περιτριγυριζόταν από έναν λίθινο περίβολο που τον προστάτευε από τα φουσκωμένα νερά της λίμνης.

Οι έρευνες του Κεραμόπουλου συνεχίστηκαν μέχρι τη δεκαετία του ’40 και σταμάτησαν όταν ξέσπασε ο πόλεμος.  Το 1965 η στάθμη του νερού έπεσε ξανά και θύμισε στους αρχαιολόγους την ύπαρξη του οικισμού.
Τότε, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ν. Μουτσόπουλος επανήλθε στο Δισπηλιό και έκανε εκτεταμένη έρευνα. Ανακάλυψε μεταξύ άλλων, μια νεολιθική βάρκα, θέσεις επτά προϊστορικών φούρνων, ποικιλία αγγείων, ειδώλια και κοσμήματα.

 

Το Δισπηλιό απέχει 7 χλμ από την πόλη της Καστοριάς και αποτελεί το μοναδικό ανασκαμμένο νεολιθικό λιμναίο οικισμό στην Ελλάδα

Πολλές χιλιετίες πριν, ένα χωριό από ξύλινα σπίτια βρισκόταν στις όχθες της λίμνης. Ήταν κυκλικά και ορθογώνια και οι τοίχοι τους είχαν κατασκευαστεί από κλαδιά και καλάμια. Τα σπίτια στηρίζονταν σε ξύλινες πλατφόρμες πάνω στο νερό.
 

Ο λιμναίος οικισμός χρονολογείται από το 5.500 έως το 3.500 π.Χ. Κάλυπτε μια έκταση 20.000 στρεμμάτων και την περίοδο ακμής του κατοικούνταν από 5.000 ανθρώπους. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την αλιεία, το κυνήγι, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, μέχρι που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγκατέλειψε την περιοχή για άγνωστο λόγο. Πιθανόν για να ζήσουν σε πιο εύφορες περιοχές.

 

Η πινακίδα παρέμεινε στον βυθό της λίμνης για 7.500 χρόνια. Απεικονίζει μια πρώτη μορφή γραφής που προηγήθηκε της γραμμικής Α

Τη δεκαετία του ΄90, στα ρηχά της λίμνης ανακαλύφτηκε μια ξύλινη επιγραφή που χρονολογείται το 5.260 π.Χ. και είναι γνωστή ως η «πινακίδα του Δισπηλιού». Είναι από τα παλαιότερα δείγματα γραφής στην Ευρώπη, που ο καθηγητής Χαρμουζιάδης είχε χαρακτηρίσει ως «μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να ερμηνεύσουμε».

 

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν, μεταξύ άλλων, μια νεολιθική βάρκα, θέσεις επτά προϊστορικών φούρνων, ποικιλία αγγείων, ειδώλια και κοσμήματα

Τα επόμενα χρόνια, οι αρχαιολόγοι έκαναν αναπαράσταση του προϊστορικού χωριού. Κατασκεύασαν οχτώ ξύλινα σπίτια στις όχθες της λίμνης, τα οποία δίνουν στους επισκέπτες τη δυνατότητα να δουν πως ήταν η καθημερινότητα των προϊστορικών ανθρώπων στις όχθες της λίμνης πριν από χιλιάδες χρόνια.

 

  Η  ΠΙΝΑΚΙΔΑ  ΤΟΥ  ΔΙΣΠΗΛΙΟΥ

 

 

 

 

 

 

Το «γραπτό κείμενο» για το οποίο γίνεται λόγος είναι η περίφημη «πινακίδα του Δισπηλιού», η οποία ήρθε στο φως το 1993 στον λιμναίο οικισμό στο Δισπηλιό της Καστοριάς, στις ανασκαφές που διεύθυνε ο αρχαιολόγος και καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας του ΑΠΘ Γιώργος Χουρμουζιάδης Πάνω στην πινακίδα αυτή, που χρονολογήθηκε με άνθρακα 14 στο 5260 π.Χ., φαίνονται χαράγματα, τα οποία, κατά τον καθηγητή Χουρμουζιάδη, αποτελούν «γραπτό κώδικα επικοινωνίας», «μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να ερμηνεύσουμε» (συνέντευξη στη Χαρά Κιοσσέ, στο Βήμα, 1.8.1999).

Η πινακίδα ήταν ξύλινη και το ξύλο είναι κατεξοχήν φθαρτό υλικό. Αν διατηρήθηκε τόσες χιλιάδες χρόνια, αυτό οφείλεται στο ότι ήταν χωμένη μέσα στη λάσπη της λίμνης, υπό αναερόβιες συνθήκες. Όπως έχει συμβεί με πάρα πολλά παρόμοια ευρήματα, μόλις εκτέθηκε σε περιβάλλον πλούσιο σε οξυγόνο, υπέστη φθορές. Η πινακίδα βρίσκεται λοιπόν υπό συντήρηση και δεν έχει «δημοσιευτεί» όπως νομίζω ότι είναι η αρχαιολογική ορολογία. Ωστόσο, έχουμε φωτογραφία της από το βιβλίο Δισπηλιό: 7500 χρόνια μετά (University Studio Press, 2002) που έχει εκδοθεί με επιμέλεια του Γ. Χουρμουζιάδη.

Η ανακοίνωση για την εύρεση της «πινακίδας» έγινε τον Φεβρουάριο του 1994, σε αρχαιολογικό συνέδριο αφιερωμένο στο ανασκαφικό έργο στη Β. Ελλάδα. Τότε, ο Γ. Χουρμουζιάδης παρουσίασε και οκτώ από τα σύμβολα που διέκρινε πάνω στην πινακίδα. Ακολούθησε ένα πρώτο βιβλίο του (Το Δισπηλιό Καστοριάς – ένας λιμναίος προϊστορικός οικισμός, 1996), όπου παρατίθενται 11 σήματα από την πινακίδα, σε αντιπαραβολή με σύμβολα της Γραμμικής Α και Β.  Στο συνέδριο του 1994 αποφαίνεται  ότι η πινακίδα «Είναι το μοναδικό έγγραφο-εύρημα όπου τα σήματα του δεν έχουν ιδεογραφικό χαρακτήρα (με μορφές ανθρώπων, ζώων, του ήλιου κ.ά.) και παρουσιάζουν προχωρημένο χαρακτήρα αφαίρεσης, άρα είναι προϊόν διανοητικής επεξεργασίας».

Επίσης  αναφέρει  ότι:  «για να αποκρυπτογραφήσει κανείς ένα κείμενο πρέπει δίπλα στα “σήματα” ή στα ιδεογράμματα να υπάρχει και κάτι το οποίο να του είναι ήδη γνωστό, όπως συνέβη με τον Σαμπολιόν και τη Ροζέτα, όπου επάνω στην πέτρα ήταν χαραγμένα σε αντιστοιχία τρία κείμενα: το ιερογλυφικό, το ελληνιστικό και το δημοτικό. Στην έφυδρη όμως πινακίδα του Δισπηλιού, στην πινακίδα δηλαδή που παρέμεινε στον βυθό της λίμνης 7.500 χρόνια, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα».

Παρόμοιες ενεπίγραφες πινακίδες, της ίδιας πάνω κάτω εποχής, δεν είναι πολύ σπάνιες -ο κ. Χουρμουζιάδης, στην αρχική ακόμα ανακοίνωσή του είχε κάνει λόγο για «παλαιοευρωπαϊκή γραφή», διότι ξέρει ότι παρόμοιες πινακίδες, και μάλιστα πήλινες, έχουν βρεθεί στην Ταρτάρια, στη Ρουμανία (χρονολογούνται στο 5400 πΧ), καθώς και στη Γραντέσνιτσα της Βουλγαρίας (στην 5η χιλιετία πΧ).  Αλλά και σε όλη την Ευρώπη έχουν βρεθεί παρόμοια σύμβολα σε πολύ παλιές χρονολογίες, κάτι που οδηγεί πολλούς επιστήμονες να υποθέσουν ότι τα σύμβολα στις βραχογραφίες, σε πολύ παλιότερες εποχές (30.000 χρόνια πριν και πάνω) αποτελούν ίχνη των απαρχών ενός συστήματος γραφής, αφού κάποια από τα σύμβολα αυτά επαναλαμβάνονται σε πολλές τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Στο βιβλίο  «Πόθεν και πότε οι Έλληνες», από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης,(http://tinyurl.com/bjf7s7k)  ο  Θ. Γιαννόπουλος, προσπαθεί  με  τον  γνωστό  ακαδημαϊκό  τρόπο  να  απαντήσει  στα ερωτήματα που θέτει η πινακίδα του Δισπηλιού.  Αναφέρεται  στην  θεωρία του Ρένφριου και λέει ότι ταυτόχρονα με την εξάπλωση της γεωργίας από την Ανατολία, μέσω της Ελλάδας προς την Ευρώπη, εξαπλώθηκε και η, επίσης ινδοευρωπαϊκή, γλώσσα των φορέων της νέας γνώσης.

ΜΙΑ  ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ 

ΕΡΜΗΝΕΙΑ  ΤΗΣ  ΠΙΝΑΚΙΔΑΣ

Το Δισπηλιό (που, ως ονομασία, σημαίνει «Διπλό Σπήλαιο») συνδέεται με την αινιγματική «Μακεδονία» της απώτατης αρχαιότητας, δηλ. την πανάρχαια Ελλοπία ή αλλιώς το «κράτος των Σελλών»  και  αποτελεί τον αρχαιότερο παγκόσμιο πολιτισμό! Και βέβαια η πρώτη αυτή έλλογη κοινωνική δόμηση είναι η Μήτρα της Ελλάδας και της ελληνικής κοσμοθεωρίας, σε κάθε επίπεδο: φιλοσοφικό, θρησκευτικό, εθνικό, ανθρωπολογικό... Η απόκρυφη γεωπολιτική, που είναι η υπέρτατη γνώση ως απορροή ανώτερου νου, είναι κατηγορηματική στο «πόρισμά» της: η Ελλοπία του απώτατου παρελθόντος (με επίκεντρο τη σημερινή επαρχία της Δρόπολης  της  Βορείου  Ηπείρου) είναι το πανελλήνιο κέντρο γέννησης και ανάπτυξης του πλανητικού ελληνικού πολιτισμού ή αλλιώς της «ελληνικής παγκοσμιοποίησης».

Στο τεύχος 147 του περιοδικού «Δαυλός», του Μαρτίου 1994, σε άρθρο που υπογράφει ο Καλλίμαχος Διογένους.
 

Η  επιγραφή του Δισπηλιού  ερμηνεύεται  ως  εξής:  

«Αν βάλουμε στη σειρά τα στοιχεία της επιγραφής, θα δούμε μια ομαλή συνέχεια και εξέλιξη στον τρόπο του γραπτώς εκφράζεσθαι των Πελασγών, και ότι μέσα σε χιλιετίες από της δημιουργίας του γένους των Ιναχιδών με επίκεντρο το Πελασγικόν Άργος ανιχνεύονται οι καταστροφείς της Αιγαιΐδος, οι εμφανίσεις (μετά κάθε καταστροφή) νέων κέντρων ανασυγκρότησης των Πελασγών και οι μεταναστευτικές τους ροές. Θα επρότεινα να μη προσκολλούμεθα στην χρονολογία 5.260 π.Χ. (χρονολόγηση ευρήματος Καστοριάς), ωσάν να ήτο αυτή η αφετηρία της όλης διαδικασίας της γραφής στην Ελλάδα».  

«Με βάση την απλή φωτογραφία του ανεγνώρισα πρώιμους χαρακτήρες Ελληνικής Γραφής Α (Πελασγικούς) και ανέγνωσα την πρώτη γραφή.

Από αυτήν προκύπτει, ότι: 

α) Ο Κάστωρ (και προφανώς ο Πολυδεύκης) ήταν υπαρκτό πρόσωπο.  

β) Ο Κάστωρ ήταν «ήρως» (επομένως, όπως και οι λοιποί Αργοναύτες, μυημένος στο ναό της Ογμίας Αθηνάς στις Θήβες).  

γ) Η ονομασία Καστοριά (ως περιοχή) είναι πανάρχαια και εντασσόταν στη Θεσπρωτία (γνωστή και αυτή) από του 5.260 π.Χ. 

δ) Η λίμνη της Καστοριάς κατονομάζεται ως «η της Θεσπρωτίας λίμνη της Δύσης». Όμως τούτο μπορεί να αποδοθεί και ως «λίμνε δυσίν» (ως δυϊκός αριθμός = «δύο λίμνες»). Επομένως υπήρχε και «λίμνη (Θεσπρωτική) της Ανατολής»; (ποια ήταν αυτή, ή αυτές, εναπόκειται στους γεωλόγους να τις εντοπίσουν).  

ε) Ο Κάστωρ και οι απόγονοί του «Κάστορες» της Θεσπρωτίας μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά (αρχαία Πελασγικά) και όχι «ινδοευρωπαϊκά».

στ) Ο χώρος (Θεσπρωτία) ήταν ελληνικός και όχι άλλων τινών  α) θεωρία Νικολάου Πλάτωνος περί «Φοινίκης», πόλης και παραποτάμου του Καλαμά με το όνομα «Κάδμος» στην Θεσπρωτία και β) θεωρία ξένων περί «Νεκρομαντείου» στον Αχέροντα κλπ. κλπ.)»...  

Παραθέτv την απόπειρα ερμηνείας της πρώτης σειράς των συμβόλων της πινακίδας του Δισπηλιού Καστοριάς, που πραγματοποίησε ο ως άνω αρθογράφος:  

«Κείμενο εκ δεξιών βάσει των συλλαβών: ta – Kasudora – tosoparae – limne – dusi – eroe.  

Κείμενο στη νεώτερη ελληνική προφορά: ΤΑ ΚΑΣΝΤΟΡΑ ΘΕΣΠΡΑΕ ΛΙΜΝΕ ΔΥΣΙ ΗΡΩΕ.  

Ελεύθερη απόδοση: "Στον Κάστορα της Θεσπρωτίας λίμνης της Δύσης (ή των δύο λιμνών) τον ήρωα".

 

ΜΕΡΙΚΕΣ  ΛΟΓΙΚΕΣ  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΓΛΩΣΣΑ  ΚΑΙ  ΓΡΑΦΗ

Οι  πανεπιστημιακοί  γλωσσολόγοι  αναγνωρίζουν  ότι  δεν έχει μετρηθεί ποτέ, ούτε και μπορεί να μετρηθεί, πόσος χρόνος χρειάζεται για να εμφανιστούν κάποιες έννοιες σε μια γλώσσα. Οι γλώσσες  εξελίσσονται ανάλογα με τις ανάγκες των κοινοτήτων που τις χρησιμοποιούν. Αν μια κοινότητα δεν έχει ανάγκη μια έννοια, η αντίστοιχη λέξη ίσως να μην επινοηθεί ποτέ. Αν ξαφνικά μια μέρα αποκτήσει αυτή την ανάγκη, η λέξη θα επινοηθεί αμέσως για να την εκφράσει.

Ο αριθμός των λημμάτων μιας γλώσσας τελικά  τι  σημαίνει  όσον  αφορά   την αξία και τη χρησιμότητά της;

Αν πάρουμε ως μέτρο σύγκρισης τα σημερινά  λεξικά (και αφού σκεφτούμε  ότι  τελικά  αυτές οι συγκρίσεις δεν έχουν νόημα), έχουμε:

Oxford English Dictionary ― 300.000 λήμματα

Merriam-Websters ― 470.000 λήμματα

Deutsches Wörterbuch ― 330.000 λήμματα

Academic Dictionary of Lithuanian ― 500.000 λήμματα

Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Μπαμπινιώτης) ― 150.000 λήμματα.

Το Βικιλεξικό έχει πάνω από 80.000 λήμματα στην ελληνική γλώσσα

Επιπλέον, τα 150.000 λήμματα του Μπαμπινιώτη, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του λεξικού, περιλαμβάνουν τα κυρίως λήμματα, τα ενδολήμματα, τα υπολήμματα και τα υποσελίδια λήμματα, καθώς επίσης και κύρια ονόματα και ακρωνύμια, ενώ στο Λεξικό της Οξφόρδης, με αυτές τις προσθήκες στον υπολογισμό, ο αριθμός των λημμάτων ξεπερνά τις 600.000.



ΜΙΑ  ΑΠΟΨΗ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΠΙΝΑΚΙΔΑ ΤΟΥ  ΔΙΣΠΗΛΙΟΥ

 Η ανακάλυψη της πινακίδας και η παλαιότητά της έθεσαν αμέσως επί τάπητος το ερώτημα αν τα χαράγματα είναι τυχαίες γραμμές ή αποτελούν αρχαίο δείγμα γραφής, παλιότερο από αυτό των Αιγυπτίων και των Σουμερίων. Σε περίπτωση που απαντήσουμε καταφατικά στο ερώτημα, προκύπτουν άλλα: υπάρχουν παρόμοια ευρήματα; Τι τύπος γραφής εκπροσωπείται στην πινακίδα; Ποια είναι η γλώσσα που κρύβεται πίσω από τα σημάδια;

Για να απαντήσουμε, θα πρέπει να δούμε το θέμα σε ευρύτερο πλαίσιο: το εύρημα στο Δισπηλιό δεν είναι μεμονωμένο, ούτε μοναδικό στην Ευρώπη. Παρόμοιου τύπου χαράγματα έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικές τοποθεσίες στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στην Ουκρανία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και σε άλλα μέρη της Ευρώπης και είναι της ίδιας ή και παλαιότερης ηλικίας από αυτά της πινακίδας του Δισπηλιού. Αυτό είναι ενθαρρυντικό ως προς το βασικό ερώτημα: τα χαράγματα δε πρέπει να αποτελούν τυχαία ορνιθοσκαλίσματα, αλλά αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής εικονιστικής παράδοσης που εκκινά από την παλαιολιθική εποχή. 

Αποτελούν όμως συστηματική γραφή; Η ωμή απάντηση είναι ότι δεν γνωρίζουμε. Κι εδώ, ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε ορισμένους εύλογους συλλογισμούς: σημάδια τέτοιου τύπου εμφανίζονται ήδη πλάι στα αρχαιότερα έργα τέχνης του κόσμου, τις βραχογραφίες στα παλαιολιθικά ευρωπαϊκά σπήλαια. Συνοδεύουν τα ζώα που απεικονίζονται ως ένα είδος συμπληρώματος: είναι απλά διακοσμητικά μοτίβα; Είναι σύμβολα για τα ονόματα των ζώων; Είναι «υπογραφές» καλλιτεχνών; Έχουν κάποια μαγική χρήση; Υποδηλώνουν μια συμπυκνωμένη σκέψη για τα εικονιζόμενα;  Αποτελούν έναν κώδικα επικοινωνίας όπως τα σήματα της τροχαίας, ο οποίος δεν εξαρτάται από μια συγκεκριμένη γλώσσα; Υποδηλώνουν απλώς ένα είδος «φόβου» του κενού χώρου που καλύπτεται με γεωμετρικά σχέδια; Μπορεί η καταγωγή τους να είναι πολλαπλή και να μην σχετίζεται μόνο με την τέχνη των σπηλαίων, αλλά και με την ανταλλαγή αγαθών στο εμπόριο, την αποθήκευση ποσοτήτων προϊόντων, την επικοινωνία, την καταγραφή ιδιοκτησίας (σφραγίδες, θυρεοί) κ.ο.κ. Σ’ αυτή την περίπτωση θα είχαμε όντως ένα πρώτο δείγμα εικονιστικής γραφής, όπου τα σύμβολα παραπέμπουν σε νοήματα και λέξεις (όχι σε συλλαβές ή φθόγγους). Μπορεί το σύστημα να ήταν ατελές ή ημιτελές, ανάλογα με τις ανάγκες των ανθρώπινων κοινωνιών που το δημιούργησαν. Πάντως η ιδέα των συμβόλων διαδόθηκε σε όλη την ήπειρο, γεγονός που υποδηλώνει εμπορικές συναλλαγές μακρινών αποστάσεων και ανεπτυγμένο δίκτυο επικοινωνιών, αλλά και ένα είδος Πολιτιστικής Κοινής. Μπορούμε, λοιπόν, εύλογα να υποθέσουμε ότι οι κάτοικοι του Δισπηλιού είχαν επαφές με την ευρωπαϊκή ήπειρο και αλληλεπιδρούσαν με τους κατοίκους άλλων περιοχών. Το να μοιράζονται μαζί τους εκτός από αγαθά και ιδέες δεν έχει τίποτα το απίθανο. 

Συνεπώς εύλογα μπορούμε να υποθέσουμε την ύπαρξη μιας παλαιοευρωπαϊκής γραπτής παράδοσης, μια εκδοχή της οποίας ήταν και η γραφή της πινακίδας του Δισπηλιού. Η ύπαρξη και άλλων εγχάρακτων αντικειμένων από τον οικισμό ενισχύει αυτή την υπόθεση. Τέλος, όσον αφορά τη γλώσσα των κατοίκων: το υπάρχον υλικό δεν επιτρέπει την αποκρυπτογράφηση. Έτσι δεν μπορούμε να πούμε τίποτα για το ζήτημα.

 

 

Η Ελληνική και η Κινέζικη είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. H  Ελληνική  Ομηρική  γλώσσα  είναι  γλώσσα απίστευτου πλούτου σε έννοιες.  Λογικά  οι  Ομηρικές  λέξεις  και  έννοιες  θα  χρειαζόταν  χιλιάδες χρόνια γλωσσικής εξέλιξης.
  Από  την  άλλη  μεριά  ο Όμηρος δεν υπήρξε ο πρώτος, αλλά ο τελευταίος και διασημότερος μιας μεγάλης σειράς επικών ποιητών, των οποίων τα ονόματα έχουν διασωθεί (Κρεώφυλος, Πρόδικος, Αρκτίνος, Αντίμαχος, Κιναίθων, Καλλίμαχος) καθώς και τα ονόματα των έργων τους (Φορωνίς, Φωκαΐς, Δαναΐς, Αιθιοπίς, Επίγονοι, Οιδιπόδεια, Θήβαις…) δεν έχουν όμως διασωθεί τα ίδια τα έργα τους.
Το διεθνές λεξικό Webster’s (Webster’s New International Dictionary) αναφέρει: «Η Λατινική και η Ελληνική, ιδίως η Ελληνική, αποτελούν ανεξάντλητη πηγή υλικών για την δημιουργία επιστημονικών όρων», ενώ οι Γάλλοι λεξικογράφοι Jean Bouffartigue και Anne-Marie Delrieu τονίζουν: «Η επιστήμη βρίσκει ασταμάτητα νέα αντικείμενα ή έννοιες. Πρέπει να τα ονομάσει. Ο θησαυρός των Ελληνικών ριζών βρίσκεται μπροστά της, αρκεί να αντλήσει από εκεί. Θα ήταν πολύ περίεργο να μην βρει αυτές που χρειάζεται».
Ο Γάλλος συγγραφέας Ζακ Λακαρριέρ, έκθαμβος μπροστά στο μεγαλείο της Ελληνικής, είχε δηλώσει σχετικώς: «Η Ελληνική γλώσσα έχει το χαρακτηριστικό να προσφέρεται θαυμάσια για την έκφραση όλων των ιεραρχιών με μια απλή εναλλαγή του πρώτου συνθετικού. Αρκεί κανείς να βάλει ένα παν – πρώτο – αρχί- υπέρ- ή μια οποιαδήποτε άλλη πρόθεση μπροστά σε ένα θέμα. Κι αν συνδυάσει κανείς μεταξύ τους αυτά τα προθέματα, παίρνει μια ατελείωτη ποικιλία διαβαθμίσεων. Τα προθέματα εγκλείονται τα μεν στα δε σαν μια σημασιολογική κλίμακα, η οποία ορθώνεται προς τον ουρανό των λέξεων».

Προ ολίγων ετών κυκλοφόρησε στην Ελβετία το λεξικό ανύπαρκτων λέξεων (Dictionnaire Des Mots Inexistants) όπου προτείνεται να αντικατασταθούν Γαλλικές περιφράσεις με μονολεκτικούς όρους από τα Ελληνικά. Π.χ. androprere, biopaleste, dysparegorete, ecogeniarche, elpidophore, glossoctonie, philomatheem tachymathie, theopempte κλπ. περίπου 2.000 λήμματα με προοπτική περαιτέρω εμπλουτισμού.

Για  να  μιλήσει  κάποιος  γλωσσολόγος  με  αδιαμφισβήτητο  κύρος  και  να  διαμορφώσει μια οριστική κρίση  για  το  πολύ  δύσκολο  θέμα  της  γλώσσας,  χρειάζεται να έχει  μία  σχετική  ευχέρεια σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Επίσης  θα  πρέπει να  κατέχει  καλά  την  Φιλοσοφία  της  γλώσσας  και  να  γνωρίζει  Ανθρωπολογία  και  Νευροψυχολογία.  Δεν  υπάρχει  τέτοιος  άνθρωπος.

Πολλές  φορές  θα  συναντήσουμε  τον  ισχυρισμό  ότι  οι  λεγόμενες  «συνθετικές»  γλώσσες  είναι  οι   πλουσιότερες γλώσσες,  λόγω του εν δυνάμει απεριόριστου λεξιλογίου τους. Σ' αυτήν την ομάδα μπορείτε να βρείτε κυρίως τις γερμανικές  γλώσσες (Γερμανικά,  Δανικά, Ολλανδικά  κλπ),  αλλά  και  τα  Ελληνικά. 

Η δύναμη της Ελληνικής γλώσσας βρίσκεται στην ικανότητά της να πλάθεται όχι μόνο προθεματικά ή καταληκτικά, αλλά διαφοροποιώντας σε μερικές περιπτώσεις μέχρι και την ρίζα της λέξης (π.χ. «τρέχω» και «τροχός» παρ’ ότι είναι από την ίδια οικογένεια αποκλίνουν ελαφρώς στην ρίζα).

Η Ελληνική γλώσσα είναι ειδική στο να δημιουργεί σύνθετες λέξεις με απίστευτων δυνατοτήτων χρήσεις, πολλαπλασιάζοντας το λεξιλόγιο.

 Η Αγγλική γλώσσα  δεν μπορεί να είναι λακωνική όπως είναι η Ελληνική, καθώς για να μην είναι διφορούμενο το νόημα της εκάστοτε φράσης, πρέπει να χρησιμοποιηθούν επιπλέον λέξεις.
Για παράδειγμα η λέξη «drink» ως αυτοτελής φράση δεν υφίσταται στα Αγγλικά, καθώς μπορεί να σημαίνει «ποτό», «πίνω», «πιές» κτλ. Αντιθέτως στα Ελληνικά η φράση «πιες» βγάζει νόημα, χωρίς να χρειάζεται να βασιστείς στα συμφραζόμενα για να καταλάβεις το νόημά της.

Το ίδιο πρόβλημα, σε πολύ πιο έντονο φυσικά βαθμό, έχει και η Κινεζική γλώσσα. Όπως μας λέει και ο Κρητικός δημοσιογράφος Α. Κρασανάκης: «Επειδή οι απλές λέξεις είναι λίγες, έχουν αποκτήσει πάρα πολλές έννοιες, για να καλύψουν τις ανάγκες της έκφρασης, π.χ.: «σι» = γνωρίζω, είμαι, ισχύς, κόσμος, όρκος, αφήνω, θέτω, αγαπώ, βλέπω, φροντίζω, περπατώ, σπίτι κ.τ.λ., «πα» = μπαλέτο, οκτώ, κλέφτης, κλέβω… «πάϊ» = άσπρο, εκατό, εκατοστό, χάνω…»

Στην Ελληνική γλώσσα ουσιαστικά δεν υπάρχουν συνώνυμα, καθώς όλες οι λέξεις έχουν λεπτές εννοιολογικές διαφορές μεταξύ τους.

Ο  Βέρνερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».

Για παράδειγμα, η λέξη «λωποδύτης» χρησιμοποιείται γι’ αυτόν που βυθίζει το χέρι του στο ρούχο μας και μας κλέβει, κρυφά δηλαδή, ενώ ο «ληστής» είναι αυτός που μας κλέβει φανερά, μπροστά στα μάτια μας. Επίσης το «άγειν» και το «φέρειν» έχουν την ίδια έννοια. Όμως το πρώτο χρησιμοποιείται για έμψυχα όντα, ενώ το δεύτερο για τα άψυχα.
Στα Ελληνικά έχουμε τις λέξεις «κεράννυμι», «μίγνυμι» και «φύρω» που όλες έχουν το νόημα του «ανακατεύω». Όταν ανακατεύουμε δύο στερεά ή δύο υγρά μεταξύ τους αλλά χωρίς να συνεπάγεται νέα ένωση (π.χ. λάδι με νερό), τότε χρησιμοποιούμε την λέξη «μειγνύω» ενώ όταν ανακατεύουμε υγρό με στερεό τότε λέμε «φύρω». Εξ ού και η λέξη «αιμόφυρτος» που όλοι γνωρίζουμε αλλά δεν συνειδητοποιούμε τι σημαίνει.
Όταν οι Αρχαίοι Έλληνες πληγωνόντουσαν στην μάχη, έτρεχε τότε το αίμα και ανακατευόταν με την σκόνη και το χώμα.
Το κεράννυμι σημαίνει ανακατεύω δύο υγρά και φτιάχνω ένα νέο, όπως για παράδειγμα ο οίνος και το νερό. Εξ’ ού και ο «άκρατος» (δηλαδή καθαρός) οίνος που λέγαν οι Αρχαίοι όταν δεν ήταν ανακατεμένος (κεκραμμένος) με νερό.

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από τον βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Σύμφωνα  με   την  Γλωσσοφιλοσοφία  οι γλώσσες δεν διαφέρουν στο τι μπορούν, αλλά στο τι έχουν ανάγκη να εκφράσουν.  Έτσι  ο  γλωσσικός  καθορισμός μας  φέρει  μία γλωσσική σχετικότητα, δηλαδή ότι η γλώσσα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε.

Kάθε  γλώσσα  συνιστά έναν διαφορετικό «κόσμο», δηλαδή μέσα από τη γλώσσα  έχουμε  μία  διαφορετική ταξινόμηση του κόσμου.

Ο Γάλλος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σορβόνης Κάρολος Φωριέλ είπε «Η Ελληνική έχει ομοιογένεια σαν την Γερμανική, είναι όμως πιο πλούσια από αυτήν. Έχει την σαφήνεια της Γαλλικής, έχει όμως μεγαλύτερη ακριβολογία. Είναι πιο ευλύγιστη από την Ιταλική και πολύ πιο αρμονική από την Ισπανική. Έχει δηλαδή ότι χρειάζεται για να θεωρηθεί η ωραιότερη γλώσσα της Ευρώπης.»

Martin Heidegger (Γερμανός φιλόσοφος, απο τους κυριότερους εκπροσώπους του υπαρξισμού του 20ου αιώνος)

«Η αρχαία Ελληνική γλώσσα ανήκει στα πρότυπα, μέσα από τα οποία προβάλλουν οι πνευματικές δυνάμεις της δημιουργικής μεγαλοφυΐας, διότι αναφορικά προς τις δυνατότητες που παρέχει στην σκέψη, είναι η πιό ισχυρή και συνάμα η πιό πνευματώδης από όλες τις γλώσσες του κόσμου.»

 

Gilbert Murray (Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης)

«Η Ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα. Συχνά διαπιστώνει κανείς ότι μιά σκέψη μπορεί να διατυπωθεί με άνεση και χάρη στην Ελληνική, ενώ γίνεται δύσκολη και βαρειά στην Λατινική, Αγγλική, Γαλλική ή Γερμανική. Είναι η τελειότερη γλώσσα, επειδή εκφράζει τις σκέψεις τελειοτέρων ανθρώπων.»

Φρειδερίκος Σαγκρέδο (Βάσκος καθηγητής γλωσσολογίας - Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας της Βασκωνίας)

«Η Ελληνική γλώσσα είναι η καλύτερη κληρονομιά που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος για την ανέλιξη του εγκεφάλου του. Απέναντι στην Ελληνική όλες, και επιμένω όλες οι γλώσσες είναι ανεπαρκείς.»

Ερρίκος Σλήμαν (Διάσημος ερασιτέχνης αρχαιολόγος, 1822-1890)

«Επιθυμούσα πάντα με πάθος να μάθω Ελληνικά. Δεν το είχα κάνει γιατί φοβόμουν πως η βαθειά γοητεία αυτής της υπέροχης γλώσσας θα με απορροφούσε τόσο πολύ που θα με απομάκρυνε από τις άλλες μου δραστηριότητες.» (Ο Σλήμαν μίλαγε άψογα 18 γλώσσες. Για 2 χρόνια δεν έκανε τίποτα άλλο από το το να μελετάει τα 2 έπη του Ομήρου

Will Durant (Αμερικανός ιστορικός και φιλόσοφος, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Columbia)

«Το αλφάβητόν μας προήλθε εξ Ελλάδος δια της Κύμης και της Ρώμης. Η Γλώσσα μας βρίθει Ελληνικών λέξεων. Η επιστήμη μας εσφυρηλάτησε μιάν διεθνή γλώσσα διά των Ελληνικών όρων. Η γραμματική μας και η ρητορική μας, ακόμα και η στίξις και η διαίρεσις είς παραγράφους ...; είναι Ελληνικές εφευρέσεις. Τα λογοτεχνικά μας είδη είναι Ελληνικά - το λυρικόν, η ωδή, το ειδύλλιον, το μυθιστόρημα, η πραγματεία, η προσφώνησις, η βιογραφία, η ιστορία και προ πάντων το όραμα. Και όλες σχεδόν αυτές οι λέξεις είναι Ελληνικές.»

ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ  ΑΠΟ  

ΤΗΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΓΛΩΣΣΑ

Πολλές φορές η Ελληνική  λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για την σκέψη.

Ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα=γή +έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι.

Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω.

Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» – ελαττώνει σαν ανθρώπους – και μας φθίνει μέχρι και τη υγεία μας.

Και φυσικά όταν θέλουμε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει πως το λέμε; Μα φυσικά «άφθονο».

Ο «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έρθει και στην ώρα του.

Ωραίο δεν είναι ένα φρούτο ούτε άγουρο ούτε σαπισμένο, και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.

Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά.

Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις την δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς.

 

Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά).

Άρα  όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και ιατρευόμαστε.

Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με την σωματική μας υγεία.

Τι είναι άσχημο; Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι.

Ολόκληρος  ο κόσμος αναγνωρίζει

το χρέος του προς την αρχαία

Ελλάδα, που ανέπτυξε έναν

εκπληκτικό πολιτισμό την δεύτερη 

και  την  πρώτη χιλιετία π.Χ.

 

ΕΙΝΑΙ  ΠΙΘΑΝΟΝ:
 

1. Τα ελληνικά φύλλα ήρθαν στον ελλαδικό χώρο πριν 40.000 χρόνια. Μιλούσαν κάποια γλώσσα που το 5000 π.Χ. είχε εξελιχθεί και εξελίχθηκε περαιτέρω προς την Πρωτοελληνική.

2. Δεν ξέρουμε αν η γλώσσα των ψαράδων της λίμνης Καστοριάς  ήταν προγονική της πρωτοελληνικής ή ανήκει σε άλλη γλωσσική ομάδα. Είναι όμως πιθανό να ήταν προγονική της πρωτοελληνικής

3. Το 5000 π.Χ. η περιοχή της Καστοριάς, το Σέσκλο και το Διμηνιό ήταν περιφερειακές εστίες ενός πολιτισμού που είχε αναπτυχθεί κατά μήκος του Δούναβη.

4. Τα γράμματα της πινακίδας μοιάζουν με τα γράμματα πινακίδων που ανευρίσκονται σε όλα τα κέντρα αυτού του πολιτισμού. Μοιάζουν επίσης με γράμματα της μινωικής γραμμικής Α και της ελληνικής γραμμικής Β μόνο που δεν απέδιδαν συλλαβικούς ήχους όπως απέδιδαν αυτές οι δύο γραφές. Απέδιδαν αυτούσιες λέξεις της γλώσσας που απέδιδαν . Ο αριθμός των διαφορετικών γραμμάτων αυτής της πρωτογραφής είναι μικρός και δεν φθάνουν να στηρίξουν ένα πλήρες σύστημα γραπτής απόδοσης μιας γλώσσας λεξιγραφικά. Μιλάμε επομένως για πρωτογραφή.

5. Στην αλφαβητική γραφή κάθε γράμμα αποδίδει το συμφωνικό μέρος ή το φωνηεντικό μέρος του ήχου μιας συλλαβής.  Η αλφαβητική γραφή είναι ελληνική ανακάλυψη και αποτελεί το επιστέγασμα της εξέλιξης των ελληνικών γραφών (Γραμμική Β και κυπριακό συλλαβάριο, οι δύο τελευταίες πριν το αλφάβητο, ελληνικές γραφές).

7. Οι ελληνικές γραφές αντλούσαν σχήματα γραμμάτων (όχι αυτούσια), των ευρωπαϊκών πρωτογραφών. Επίσης αντλούσαν σχήματα γραμμάτων όχι αυτούσια από παλαιότερες   ελληνικές μινωικές ή κυπρομινωικές γραφές.

 ΕΓΚΥΡΟΙ  ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΟΙ:

Ο Adrados στο βιβλίο του “Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας” στη σελίδα 22 αναφέρει:
“ Η Ελληνική δεν εξακολουθεί να ζει σήμερα μόνο στην Ελλάδα αλλά έχει μια δεύτερη ζωή: Το αλφάβητό της, το λεξιλόγιό της, το συντακτικό της, τα λογοτεχνικά της είδη είναι παρόντα σε όλες τις γλώσσες. Είναι, κατά κάποιο τρόπο, μετατροπές ή καινούριες μορφές – όπως έλεγαν οι Ινδοί- στις οποίες τα ελληνικά εξακολουθούν να ζούν.”  

Ο Adrados στο παραπάνω βιβλίο του στη σελίδα 475 αναφέρει ότι:  "το λεξικό ισπανικών λέξεων ελληνικής προέλευσης του Eseverri περιέχει περίπου 17000 λέξεις. Στην αγγλική γλώσσα έχουν εισχωρήσει πολύ περισσότερες λέξεις ελληνικής προέλευσης".

Οι σημερινές δυτικές γλώσσες

χαρακτηρίζονται από τον Adrados

ως ημιελληνικές ή κρυπτοελληνικές.

 Το αλφάβητο της ελληνικής, το λεξιλόγιό της, το συντακτικό της, τα λογοτεχνικά της είδη είναι παρόντα σε όλες τις δυτικές γλώσσες μέσα στις οποίες η ελληνική γλώσσα έχει μια δεύτερη ζωή. 

Ο  γλωσσολόγος  ROBINS αναφέρεται στη δημιουργία του  Ελληνικού  προηγμένου λεξιλογίου σε μια πολύ πρώιμη εποχή, λεξιλογίου που ενσωματώθηκε αιώνες αργότερα σε όλες τις δυτικές γλώσσες, χάρις στη διάσωση μιας εκπληκτικής Ελληνικής  γραμματείας.

Εγκυκλοπαίδεια ΠΑ.ΛΑ.ΜΠΡΙ. ,

 άρθρο γλώσσα, τόμος 18,

 σελίδα 354.

Συντάκτης του άρθρου ο Robert Henry ROBINS, καθηγητής Γενικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστήμιου του Λονδίνου, συντάκτης της Britannica.

«Στα αρχαία ελληνικά μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη διαδικασία μεταβολής των σημασιών των λέξεων και την εξ αρχής δημιουργία λέξεων που συνόδευε την εμφάνιση αφηρημένων εννοιών και νέων τρόπων σκέψης. Παράδειγμα η λέξη δίκη που αρχικά σήμαινε “μέθοδος, τρόπος” . Αργότερα απέκτησε την έννοια του “ορθού τρόπου εκτέλεσης μιας πράξης” και του “ορθού τρόπου συμπεριφοράς” και τελικά ταυτίστηκε με την αφηρημένη έννοια του “δικαίου”. Το παράγωγο “δικαιοσύνη” που είχε τη σημερινή του έννοια, έγινε αντικείμενο φιλοσοφικών διαφωνιών και αναλύσεων και κάλυψε ολόκληρο σχεδόν το φάσμα των ηθικών υποχρεώσεων που βάρυναν το άτομο στη σχέση του με τους άλλους».

 

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ