ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΟΠΛΟΙΟ «ΔΙΟΠΤΕΥΣΗ» ΠΡΟΣΕΔΑΦΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΕΔΙΑΔΑ ΤΩΝ ΗΛΥΣΙΩΝ, ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΑΝΗΤΗ ΑΡΗ. ΘΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΟΥΝ ΤΟΝ ΑΡΗ ΕΛΛΗΝΕΣ;

 Η  ΑΥΓΗ  ΣΤΟΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΟ  ΠΛΑΝΗΤΗ  ΑΡΗ.

«Είναι πολύ ωραία εδώ» λέει η  «Διόπτευση»  (Insight) της NASA με τη δεύτερη φωτογραφία που στέλνει στη γη. Με ένα tweet, λίγες ώρες αφ' ότου «προσγειώθηκε» στον «ερυθρό πλανήτη», το Insight δείχνει έτοιμο να αρχίσει τη χαρτογράφηση του παγωμένου Άρη, τον οποίο και αποκαλεί «νέο σπίτι» του.

(Σημείωση  Ζ.Π.  Το  σκάφος  δεν  «προσγειώνεται»  στον  Άρη  γιατί  ο  Άρης  δεν  είναι  γη.  Η  σωστή  αλλά  αδόκιμη  έκφραση είναι  προσαρειώνεται.  Αντί  γι  αυτό  αρκεί  να  πούμε  προσεδαφίζεται).

Η προσεδάφιση πάντως ποτέ δεν ήταν εύκολη στον 'Αρη, όπου μέχρι σήμερα σχεδόν δύο στις τρεις αποστολές έχουν αποτύχει ή έχουν συντριβεί στην επιφάνειά του. Η πιο πρόσφατη αποτυχία ήταν του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το 2016 με το σκάφος «Σκιαπαρέλι» που συνετρίβη λόγω τεχνικού σφάλματος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ  ΖΗΝΩΝΟΣ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΥ:  Η  ευρωπαϊκή  υπηρεσία  διαστήματος  τίμησε  τον  ιταλό  Σκιαπαρέλι  που  ασχολήθηκε  με  τον  πλανήτη  Άρη,  άσχετα  αν  τα  περισσότερα  που  έγραψε  ήταν  λάθη.  Υπάρχει περίπτωση  η  ευρωπαϊκή  υπηρεσία  διαστήματος  να  ονομάσει  κάποιες  αποστολές  στο  διάστημα  με  τα  ονόματα  των  σπουδαίων  Ελλήνων  αστρονόμων  Αντωνιάδη  και  Φωκά;  Οι  μονίμως  χασμόμενοι  Έλληνες  πανεπιστημιακοί  αστρονόμοι  θα  ζητήσουν  ποτέ  κάτι  τέτοιο  και  στην  ανάγκη  θα  χτυπήσουν  το  χέρι τους  στο  τραπέζι  και  θα  το  ζητήσουν  δυναμικά;  Για  την  ΝΑΣΑ  δεν  μιλάμε.  Δεν  ήταν  ιουδαίοι  οι  Αντωνιάδης  και  Φωκάς.

Έπειτα από ένα διαπλανητικό ταξίδι διάρκειας σχεδόν επτά μηνών, το διαστημικό επιστημονικό σκάφος ΔιΌΠΤΕΥΣΗ  (Insight)  της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας προσεδαφίστηκε στον Αρη, έχοντας διασχίσει με επιτυχία την ατμόσφαιρα του κόκκινου πλανήτη, επιβεβαίωσε η Nasa από το κέντρο της στην Πασαντίνα στην Καλιφόρνια.

Η  Διόπτευση, αμέσως, έστειλε και την πρώτη της φωτογραφία από την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη.

«Προσεδάφιση επιβεβαιώθηκε!» ανακοίνωσαν οι υπεύθυνοι. Οι μηχανικοί και επιστήμονες της NASA ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και επιφωνήματα χαράς.

Σκοπός της  Διόπτευσης είναι να μελετήσει το εσωτερικό του και τους σεισμούς του Άρη.

Πρόκειται για την πρώτη προσεδάφιση της NASA από το 2012 (ρόβερ  Curiosity) και η πρώτη φορά που θα μελετηθεί από ένα ρομποτικό γεωλογικό εργαστήριο το εσωτερικό, η σύνθεση και ειδικότερα η τεκτονική δραστηριότητα όχι μόνο του Αρη, αλλά και οποιουδήποτε άλλου πλανήτη πέρα από τη Γη.

Μετά από ένα ταξίδι 484 εκατομμυρίων χιλιομέτρων με ταχύτητα 19.800 χλμ. την ώρα, το Insight (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport) μείωσε την ταχύτητά του μόλις στα οκτώ χιλιόμετρα την ώρα (την ταχύτητα που ένας άνθρωπος κάνει τζόκινγκ), κάνοντας «μαλακή» προσεδάφιση στον γειτονικό πλανήτη περίπου στις 20:00 ώρα Ελλάδας.

Η όλη διαδικασία προσεδάφισης διήρκησε επτά αγωνιώδη λεπτά, τα οποία οι μηχανικοί της NASA αποκαλούν τα «επτά λεπτά του τρόμου», καθώς κατά τη διάρκειά τους δεν μπορούν να κάνουν κάτι, παρά να προσεύχονται ότι έχουν προγραμματίσει σωστά τις κινήσεις του ρομποτικού σκάφους και ότι δεν θα προκύψει κάποιο απρόοπτο.

Στη συνέχεια, η διαστημοσυσκευή θα ξεδιπλώσει τα ηλιακά πάνελ της για να τροφοδοτείται με ενέργεια, εφόσον οι μπαταρίες της φθάνουν μόνο για μια αρειανή μέρα, καθώς επίσης ένα ρομποτικό βραχίονα. Η επιβεβαίωση ότι αυτό πέτυχε, ήρθε με καθυστέρηση μερικών ωρών από τους δορυφόρους "Mars Odyssey" και MRO που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον 'Αρη και πετούσαν πάνω από το σημείο προσεδάφισης δύο φορές μέσα στη μέρα.

   ΤΟ  ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ  ΒΟΥΝΟ  ΚΑΙ  ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ  ΤΟΥ  ΑΡΗ  ΚΑΙ  ΤΟΥ  ΠΛΑΝΗΤΙΚΟΥ  ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ  ΤΟ  ΟΡΟΣ  ΟΛΥΜΠΟΣ.  ΤΟ  ΥΨΟΣ  ΤΟΥ  ΕΙΝΑΙ  26.000  ΜΕΤΡΑ,  ΤΡΙΠΛΑΣΙΟ  ΤΟΥ  ΕΒΕΡΕΣΤ   (8.848  ΜΕΤΡΑ)  ΚΑΙ  ΠΕΡΙΠΟΥ  9  ΦΟΡΕΣ  ΤΟ  ΥΨΟΣ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΑΔΕΛΦΟΥ  ΤΟΥ,  ΤΟΥ  ΟΛΥΜΠΟΥ  ΤΗΣ  ΓΗΣ  (2918  ΜΕΤΡΑ)

Το πλάτωμα της κορυφής βρίσκεται σε υψόμετρο 26 χιλιομέτρων (km) πάνω από το μέσο επίπεδο της επιφάνειας του Άρη, σχεδόν τρεις φορές το υψόμετρο του Έβερεστ (8.848 μέτρα), το ψηλότερο βουνό της Γης. Το βουνό έχει πλάτος 550 km, πλαισιώνεται από απόκρημνους γκρεμούς, και έχει ένα σύμπλεγμα από καλδέρες μήκους 85 km, πλάτους 60 και βάθους μέχρι 3,2 km, με έξι κρατήρες τον ένα μέσα ή πάνω στον άλλο. Τα όριά του καθορίζονται από μια ανύψωση ύψους μέχρι 8 km, κάτι που αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό, ακόμα και στον Άρη.

Δύο πειραματικοί μικροδορυφόροι που ταξίδεψαν μαζί με το Insight, πετώντας πίσω από αυτό, οι Mars Cube One (ή MarCO), με μέγεθος χαρτοφύλακα και βάρος 13,5 κιλών ο καθένας, οι οποίοι θα δοκιμασθούν για πρώτη φορά σε άλλον πλανήτη, θα λειτουργήσουν ως εναλλακτικός και πιο γρήγορος αναμεταδότης των ραδιοσημάτων του InSight προς τη Γη, παρακάμπτοντας τις μεγάλες δορυφορικές διαστημοσυσκευές που κινούνται πέριξ του 'Αρη εδώ και χρόνια. Μπορεί έτσι η NASA να ξέρει μέσα σε μερικά λεπτά και όχι σε μερικές ώρες πώς πήγε η προσεδάφιση.

Το ύψους περίπου ενός μέτρου και βάρους 358 κιλών InSight είναι ένας τρίποδος στατικός γεωφυσικός ανιχνευτής και όχι κινούμενος όπως τα ρόβερ που ήδη υπάρχουν στον «κόκκινο» πλανήτη. 

Eίχε εκτοξευθεί από τη Γη στις 5 Μαΐου και ο προορισμός του είναι μια τεράστια επίπεδη έκταση του 'Αρη, γνωστή ως  ΠΕΔΙΑΔΑ  ΤΩΝ  ΗΛΥΣΙΩΝ  (Elysium Planitia), μήκους 130 χλμ. και πλάτους 27 χλμ., λίγο βόρεια του αρειανού ισημερινού, γνωστή και ως «το μεγαλύτερο επίπεδο πάρκινγκ στον 'Αρη».

Γειτονικές  περιοχές:  Κεκροπία,  Αιολίς,  Διοσκουρία,  Ουτοπία,  Κυδωνία,  Παγχαία,  Ηριδανία,  Ελλάς.

   Εκεί, από στάσιμη θέση, η  Διόπτευση θα αρχίσει την χαρτογράφηση της «καρδιάς» του 'Αρη μετά από περίπου τρεις μήνες, χρονικό διάστημα απαραίτητο για να δοκιμασθούν στο μεταξύ και να τεθούν σε λειτουργία τα επιστημονικά όργανά του. Ευτυχώς για τη NASA οι αμμοθύελλες που σάρωναν τον πλανήτη επί μήνες, έχουν πλέον καταλαγιάσει και η περιοχή προσεδάφισης φαίνεται καθαρή και ήσυχη.

Η προσεδάφιση πάντως ποτέ δεν ήταν εύκολη στον 'Αρη, όπου μέχρι σήμερα σχεδόν δύο στις τρεις αποστολές έχουν αποτύχει ή έχουν συντριβεί στην επιφάνειά του. Η πιο πρόσφατη αποτυχία ήταν του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το 2016 με το σκάφος «Σκιαπαρέλι» που συνετρίβη λόγω τεχνικού σφάλματος.

Οι ΗΠΑ, η μόνη χώρα με επιτυχημένο ιστορικό προσεδαφίσεων στον 'Αρη, έχουν εφοδιάσει το InSight με μια δοκιμασμένη «συνταγή»: μια κάψουλα ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες έως 1.500 βαθμούς Κελσίου που αναπτύσσονται κατά τη διάσχιση της αρειανής ατμόσφαιρας λόγω τριβής, ένα αλεξίπτωτο που θα ανοίξει σε ύψος 12 χιλιομέτρων από την επιφάνεια καθώς και μικρούς πυραύλους που τεθούν σε λειτουργία σε ύψος 1.200 μέτρων για να φρενάρουν και να καθοδηγήσουν ομαλά την κάθοδο.

Η αποστολή είναι κόστους περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και, από αυτά, σχεδόν το 20% έχουν επενδύσει οι Ευρωπαίοι. Το μεγαλύτερο μέρος του Insight κατασκευάσθηκε από την αμερικανική αεροδιαστημική εταιρεία Lockheed Martin Space, αλλά βρετανικής και γαλλικής κατασκευής είναι οι αισθητήρες και ο σεισμογράφος του, που θα ανιχνεύουν τις δονήσεις και τα σεισμικά κύματα στο εσωτερικό του.

Η ταχύτητα των κυμάτων αυτών αλλάζει ανάλογα με το υλικό μέσω του οποίου ταξιδεύουν, κάτι που επιτρέπει να εξαχθούν συμπεράσματα για το εσωτερικό του πλανήτη. Έτσι, με τη βοήθεια αυτών των κυμάτων είναι δυνατό να προκύψει ένας τρισδιάστατος «χάρτης» του εσωτερικού του 'Αρη - μια ανάλογη μέθοδος εφαρμόζεται από τους γεωλόγους και στη Γη.

Θα είναι ο πρώτος σεισμογράφος τοποθετημένος απευθείας πάνω στην επιφάνεια του 'Αρη και θα είναι χιλιάδες φορές πιο ακριβής από εκείνους που βρίσκονταν πάνω στις διαστημοσυσκευές Viking το 1976. Ο πρώτος σεισμογράφος σε άλλο ουράνιο σώμα είχε τοποθετηθεί στη Σελήνη το 1969 από την αποστολή «Απόλλων 11».

Γερμανικής κατασκευής -από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο DLR- θα είναι το αυτόματο όργανο ΗΡ3 (Heat Flow and Physical Properties Package) που θα ανοίξει τη βαθύτερη τρύπα, βάθους έως πέντε μέτρων, που θα έχει ποτέ ανοιχτεί σε άλλο ουράνιο σώμα, προκειμένου να γίνουν μετρήσεις της εσωτερικής θερμότητας. Κάτι τέτοιο είχε γίνει μόνο στη Σελήνη από την τελευταία αποστολή «Απόλλων 17», όταν οι αστροναύτες Γιουτζίν Σέρναν και Τζακ Σμιτ με ένα χειροκίνητο τρυπάνι είχαν σκάψει σε βάθος τριών μέτρων. 

 

Εκτός από το Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Μελετών της Γαλλίας (CNES) που έφτιαξε το ευαίσθητο σεισμογραφικό όργανο SEIS (Seismic Experiment for Interior Structure), σε συνεργασία με τα βρετανικά πανεπιστήμια Imperial και Οξφόρδης, συμβολή είχαν η ελβετική πολυτεχνική σχολή ΕΤΗ, το Κέντρο Διαστημικής Έρευνας της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και το Κέντρο Αστροβιολογίας της Ισπανίας.

Ένα άλλο αμερικανικής κατασκευής επιστημονικό όργανο (Rotation and Interior Structure Experiment-RISE) θα καταγράψει τις διακυμάνσεις στον άξονα περιστροφής του 'Αρη, κάτι που θα δώσει στοιχεία για το αν ο αρειανός πυρήνας είναι στερεός ή υγρός.

Από τον συνδυασμό όλων των επιστημονικών δεδομένων, αναμένεται να προκύψει μια εικόνα για την εξέλιξη και τα σημερινά χαρακτηριστικά του φλοιού, του μανδύα και του πυρήνα του πλανήτη, κάτι που θα επιτρέψει να εξαχθούν -σε σύγκριση και με τη Γη- ευρύτερα συμπεράσματα για το σχηματισμό και την εξέλιξη των βραχωδών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος.

Οι επιστήμονες είναι ιδιαίτερα περίεργοι να μάθουν αν ο 'Αρης διαθέτει ένα καυτό λιωμένο πυρήνα από σίδηρο όπως και η Γη. 

Την ευθύνη της διετούς αποστολής, που μπορεί να παραταθεί, έχει το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια.
 

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ

Υ.Γ

Ο  Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), έδωσε σήμερα,  21  Δεκεμβρίου  2018  στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή φωτογραφία ενός αρειανού κρατήρα με πάγο στο εσωτερικό του, ο οποίος δείχνει σαν να είναι γεμάτος με φρέσκο και απάτητο χιόνι, έτοιμο να υποδεχτεί εκδρομείς για σκι!
Πρόκειται για τον μεγάλο και βαθύ κρατήρα Κορόλεφ (φέρει το όνομα του «πατέρα» της σοβιετικής αεροδιαστημικής τεχνολογίας Σεργκέι Κορόλεφ), διαμέτρου 82 χιλιομέτρων, κοντά στο βόρειο πόλο του ‘Αρη.  Στο εσωτερικό του κρατήρα έχει συσσωρευτεί πάγος διαμέτρου 60 χιλιομέτρων και πάχους 1,8 χιλιομέτρων. Ο πάγος είναι μόνιμος στον κρατήρα, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί «παγίδα ψύχους», επειδή παγιδεύει παγωμένο αέρα και έτσι εμποδίζει το λιώσιμο των πάγων, ακόμη και στη διάρκεια του εξάμηνης διάρκειας καλοκαιριού.
Η φωτογραφία του «χιονισμένου» κρατήρα τραβήχτηκε από το ευρωπαϊκό σκάφος Mars Express, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το γειτονικό πλανήτη από το 2003. Η επεξεργασία της φωτογραφίας (πέντε επιμέρους φωτογραφίες συνενώθηκαν σε μία) έγινε από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο, το οποίο διαβεβαίωσε ότι το χρώμα του πάγου στη φωτογραφία είναι φυσικό και όχι «πειραγμένο».