Για αιώνες οι μελετητές απορούσαν με τον τρόπο που περιέγραψε ο Όμηρος την Ιθάκη στην Οδύσσεια. Απλώς δεν ταιριάζει με τη γεωγραφία του σημερινού Ιονίου νησιού της Ιθάκης.
Τα σημερινά νησιά της Ιθάκης και της Κεφαλονιάς βρίσκονται δυτικά από την ηπειρωτική Ελλάδα, με τη Λευκάδα στον Βορρά και τη Ζάκυνθο στον Νότο.
Αν και η Ιθάκη περιγράφεται ως νησί στην Οδύσσεια, στην Ιλιάδα ο Όμηρος λέει ότι οι άνθρωποι που ζουν εκεί είναι οι Κεφαλλήνες:
Ο Οδυσσέας οδηγούσε τους ανδρείους Κεφαλλήνες
Από την Ιθάκη και το Νήριτον, που τρέμανε οι φυλλωσιές του
Ιλιάδα Β (2), στίχ. 631-2
Όταν ο Οδυσσέας αποκαλύπτει την ταυτότητά του στον βασιλιά Αλκίνοο στο νησί Σχερία (πιθανά η σημερινή Κέρκυρα) παρουσιάζει την πατρίδα του με μια περιγραφή που απασχολεί τους μελετητές εδώ και πολλούς αιώνες:
Είμαι ο Οδυσσέας, γιος του Λαέρτη, στον κόσμο φημισμένος
Για στρατηγήματα – τ’ όνομά μου έχει φτάσει στους ουρανούς.
Η λαμπρή Ιθάκη είναι η πατρίδα μου. Έχει ένα βουνό,
Το φυλλωμένο Νήριτο, που φαίνεται από μακριά.
Εκεί γύρω είναι πολλά νησιά, κοντά το ένα με τ’ άλλο,
Το Δουλίχιον, η Σάμη κι η δασωμένη Ζάκυνθος.
Η ίδια η Ιθάκη κείται χαμηλά, η πιο απομακρυσμένη στο πέλαγος,
προς το λυκόφως: οι υπόλοιπες, χωριστά, βλέπουν την αυγή και τον ήλιο.
Οδύσσεια ι (9), στίχ. 19-26
Ενδιαφέρεστε να μάθετε γιατί πιστεύουμε ότι αυτή είναι η πιο ακριβής μετάφραση του πρωτότυπου αρχαίου ελληνικού κειμένου;
Ο καθηγητής Τζέιμς Ντιγκλ εξηγεί
Η γεωλογία μας παρέχει το ζωτικής σημασίας στοιχείο.
Η Ιθάκη δεν είναι η Ιθάκη
Όμως το νησί που ονομάζεται Ιθάκη σήμερα δε ‘βρίσκεται χαμηλά’, είναι ορεινό. Προφανώς δεν είναι το πιο απομακρυσμένο νησί στο πέλαγος και δεν ορθώνεται προς τη Δύση, ούτε κοιτούν τα γειτονικά νησιά προς την Ανατολή και τη μέρα που χαράζει.
H γεωγραφική του διάταξη είναι σχεδόν η αντίθετη από αυτή που περιγράφει ο Όμηρος, επομένως πώς μπορεί η ομηρική περιγραφή της αρχαίας Ιθάκης να βγάλει οποιοδήποτε νόημα; Και πού είναι η Σάμη και το χαμένο νησί Δουλίχιον;
Οι σεισμοί
Τα Επτάνησα βρίσκονται σε μία από τις πιό τεκτονικά ενεργές τοποθεσίες του κόσμου, εκεί όπου η αφρικανική ηπειρωτική πλάκα προσκρούει σε αυτή της Ευρασίας.
Δέκα χιλιόμετρα δυτικά της Κεφαλονιάς ο βυθός πέφτει απίστευτα απότομα από τα 300 μέτρα στα 3 χλμ. Κάθε μήνα περίπου το έδαφος κουνιέται και κάθε μερικές δεκαετίες γίνεται ένας σημαντικός σεισμός.
Ο σεισμός του Αυγούστου του 1953 κατέστρεψε σχεδόν κάθε κτίριο στο νησί και πολλοί άνθρωποι πέθαναν ή τραυματίστηκαν. Χιλιάδες χρειάστηκε να φύγουν.
Ο πιο πρόσφατος σημαντικός σεισμός, τον Ιανουάριο του 2014, προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές. Ανασήκωσε τη στεριά στην κορυφή του κόλπου του Λιβαδιού κατά 20 εκ.
Αυτές οι φωτογραφίες, τραβηγμένες από το ίδιο σημείο, δείχνουν πώς η εκπληκτική αντανάκλαση στα ρηχά νερά που τραβήχτηκε τον Οκτώβριο του 2007 δεν μπορούσε να επαναληφθεί τον Ιούνιο του 2016, μια και η παραλία ήταν 100 μ πιο πλατιά.
Αλλά μπορούν οι σεισμοί να αλλάξουν τη διάταξη ολόκληρων νησιών;
Μία δεκαετία έρευνας και οι συμβουλές των ειδικών από όλο τον κόσμο έχει επιβεβαιώσει ότι πράγματι μπορούν.
Αν η Παλική, η χερσόνησος στη δυτική ακτή της Κεφαλονιάς ήταν χωριστό νησί στην εποχή του Οδυσσέα…
…τότε είναι ιδανική υποψήφια για την πατρίδα του Οδυσσέα, όπως την περιγράφει ο Όμηρος. Βλέπει στα δυτικά, ενώ τα γύρω νησιά βλέπουν ανατολικά· είναι το πιο απομακρυσμένο μέσα στη θάλασσα από την ομάδα νησιών και είναι χαμηλή.
Μια λαμπρή σύλληψη
Το 2003 ο βρετανός επιχειρηματίας Ρόμπερτ Μπιτλστόουν είχε μία έμπνευση.
Συνειδητοποίησε ότι ένας θαλάσσιος δίαυλος θα μπορούσε να χωρίζει την Παλική από το κυρίως κομμάτι του νησιού στην ύστερη Μυκηναϊκή εποχή (γύρω στον 12ο αιώνα π.Χ.), αλλά θα μπορούσε να έχει σκεπαστεί στη συνέχεια από κατολισθήσεις ως αποτέλεσμα σεισμών και άλλων μεγάλων τεκτονικών γεγονότων, μετατρέποντας το νησί στη χερσόνησο που βλέπουμε σήμερα.
Ακολουθώντας εξαντλητική έρευνα σε συνεργασία με ειδικούς και κορυφαίους ακαδημαϊκούς, ο Ρόμπερτ Μπίτλστοουν κατάφερε να αντιστοιχίσει μία σειρά από τοποθεσίες στην Παλική που ταιριάζουν με την ομηρική περιγραφή της επιστροφής του Οδυσσέα στην πατρίδα του, περιλαμβανομένου του παλατιού και του λιμανιού της.
Ο Δίαυλος του Στράβωνα
Ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία για έναν θαλάσσιο δίαυλο προέρχεται από τον Έλληνα γεωγράφο Στράβωνα, που έγραψε τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Στην καινοτόμα εργασία του με τίτλο ‘Γεωγραφία’ γράφει για την Κεφαλονιά: ‘Εκεί που το νησί είναι πολύ στενό, σχηματίζει έναν ισθμό σε τόσο χαμηλό υψόμετρο, ώστε συχνά καλύπτεται από θάλασσα από τη μία άκρη ώς την άλλη.’
Το μόνο μέρος που ταιριάζει σ’αυτήν την περιγραφή είναι ο σημερινός κόλπος του Λιβαδιού- ο κόλπος που χωρίζει το κεντρικό κομμάτι της Κεφαλονιάς από τη χερσόνησο της Παλικής στα δυτικά του.
Σήμερα η υποτιθέμενη τοποθεσία του Διαύλου του Στράβωνα είναι γνωστή ως κοιλάδα της Θηνιάς. Αλλά στο υψηλότερο σημείο της βρίσκεται 180 μ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Υπάρχει λοιπόν ένδειξη ενός σεισμού με κατολίσθηση αρκετά μεγάλου ώστε να γεμίσει ο δίαυλος σε τέτοιο βάθος;
Σάμη και Δουλίχιον
Τα άλλα νησιά που αναφέρει ο Όμηρος μπορούν επίσης να αναγνωριστούν. Η πόλη της Σάμης βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Κεφαλονιάς και υπάρχουν πολλές ιστορικές αναφορές στη Σάμη ως το προηγούμενο όνομα της Κεφαλονιάς.
Στη σημερινή Ιθάκη είχε συχνά δοθεί το όνομα Δουλίχιον σε ιστορικές καταγραφές, από τον Βιργίλιο μέχρι τους Ενετούς.
Η κυριότερη του πόλη, που ονομάζεται τώρα Βαθύ, ονομαζόταν Δολίχα μέχρι το 1675, όταν την επισκέφτηκε ο Ζακόμπ Σπον (Jacob Spon) και ο Σερ Τζορτζ Γουέλερ.
Η Παλική ήταν κάποτε ένα ξεχωριστό νησί
Οι εμπεριστατωμένες γεωλογικές μας έρευνες δείχνουν ότι η χερσόνησος της Παλικής ήταν πραγματικά αποκομμένη από το κύριο μέρος της Κεφαλονιάς από έναν θαλάσσιο δίαυλο που διέτρεχε τη κοιλάδα της Θηνιάς εδώ και 400.000 χρόνια περίπου.
Πότε λοιπόν καλύφθηκε; Και πώς; Και το κυριότερο, υπάρχουν αποδείξεις που τοποθετούν τη χρονολογία του γεγονότος ή των γεγονότων που ευθύνονται γι’αυτό μετά την εποχή του Οδυσσέα, δηλαδή μετά από το ±1.200 π.Χ., στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού;
Ογκώδης κατολίσθηση
Η γεωλογία είναι σύνθετη, αλλά πλέον υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις ότι το νότιο μέρος της κοιλάδας της Θηνιάς φράχθηκε από μία και μοναδική, τεραστίου μεγέθους, κατολίσθηση, η οποία ίσως προκλήθηκε από έναν δυνατό σεισμό.
Ένα τεράστιο κομμάτι της πλαγιάς στην ανατολική πλευρά της κοιλάδας, η οποία έχει το σχήμα φέτας πορτοκαλιού μήκους περίπου 4 χλμ και πλάτους 1 χλμ, φαίνεται να έπεσε ως ενιαίος πέτρινος όγκος και να περιστράφηκε καθώς χτύπησε την απέναντι πλευρά της κοιλάδας, ανασηκώνοντας τον θαλάσσιο δίαυλο περίπου 180 μ στον αέρα.
Επιπλέον, οι γεωλογικές αποδείξεις δείχνουν ότι το βόρειο άκρο της κοιλάδας της Θηνιάς καλύφθηκε από επαναλαμβανόμενες απλές κατολισθήσεις. Πυρήνες γεωτρήσεων αποκαλύπτουν ότι υπήρχε μια θαμμένη παραλία στο επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας από την πλευρά της Παλικής στο βόρειο άκρο της κοιλάδας.
Καθοριστικές ημερομηνίες
Η χρονολόγηση της κατολίσθησης είναι κρίσιμη.
Αν μπορέσουμε να δείξουμε ότι συνέβη μέσα στα τελευταία 3.200 χρόνια, τότε αυτό σημαίνει ότι ο θαλάσσιος δίαυλος υπήρχε ακόμα και ότι η Παλική ήταν ένα νησί την εποχή του Οδυσσέα.
Και αν μπορέσουμε να αποδείξουμε ότι συνέβη μέσα στα τελευταία 2.000 χρόνια περίπου, τότε επιβεβαιώνεται και η περιγραφή του Στράβωνα.
Θαμμένο κτίσμα
Υπάρχει κάτι που φαίνεται να είναι κατασκευή της μετά- Χάλκινης εποχής στη νότια είσοδο της κοιλάδας της Θηνιάς από την πλευρά της Παλικής, της οποίας οι τοίχοι σταματούν απότομα στο άκρο του υλικού που πετάχτηκε ψηλά από την ογκώδη ολίσθηση.
Διαξάγουμε γεωφυσικές έρευνες για να μάθουμε αν η κατασκευή επεκτείνεται κάτω από αυτό το υλικό και είναι σκεπασμένη από την κατολίσθηση.
Αν ναι, η ημερομηνία του γεγονότος θα τοποθετούνταν κάποια στιγμή ανάμεσα στην κατασκευή και στην άφιξη των Βενετών γύρω στο 1500 μΧ, και θα επικύρωνε πειστικά ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της θεωρίας του Οδυσσέα Λυομένου.
Άλλες ομηρικές τοποθεσίες
Έχουμε ξεκινήσει έρευνα σε άλλες τοποθεσίες στην Παλική που πιστεύουμε ότι είναι οι θέσεις καθοριστικών σημείων του ομηρικού κειμένου.
Τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα:
Το ανάκτορο του Οδυσσέα
Εξάπτει το ενδιαφέρον η ύπαρξη ενδείξεων ιστορικής ανθρώπινης κατοίκησης στο Καστέλλι (που περιλαμβάνουν θραύσματα αγγείων), οι οποίες δίνουν γερές βάσεις στην άποψή μας ότι πρόκειται για εξαιρετική υποψήφια τοποθεσία για τη θέση του ανακτόρου.
Οι γεωφυσικές μελέτες μας εστιάζονται στην αναζήτηση σημείων ύπαρξης κτισμάτων και άλλων ανθρωπογενών κατασκευών στο Καστέλλι.
Ο λιμένας του Οδυσσέα
(Δεξιά) Η θέση του λιμένα του Λιβαδιού δίπλα στον λόφο Καστέλλι.
Πιστεύουμε ότι το έλος του Λιβαδιού στην κορυφή του κόλπου του Λιβαδιού είναι η πιο πιθανή τοποθεσία για τον λιμένα του Οδυσσέα.
Οι γεωφυσικές μας έρευνες και η χρονολόγηση υλικού προερχόμενου από οπές τοπικών γεωτρήσεων με ραδιοάνθρακα έχουν δείξει ότι ήταν κάτω από τη θάλασσα κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.
Πιστεύουμε ότι σχημάτιζε ένα βαθύ φυσικό λιμάνι που έφτανε μέχρι τη βάση του λόφου Καστέλλι, της προτεινόμενης από εμάς τοποθεσίας για το ανάκτορο του Οδυσσέα, η οποία ταιριάζει στην ομηρική περιγραφή του τοπίου.
Αρχαιολογία
Το να βρει κανείς αποδείξεις για τη θέση του ανακτόρου του Οδυσσέα και κάποιων άλλων τοποθεσιών της Ιθάκης που περιγράφονται από τον Όμηρο θα περιλάβει σημαντική αρχαιολογική δουλειά.
Αλλά υπάρχουν ήδη σημαντικές ενδείξεις Υστερομυκηναϊκής κατοίκησης στην Παλική, όπου έχει βρεθεί μία σειρά από τάφους της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
ΠΗΓΗ : https://www.odysseus-unbound.org/el/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.