"Χίμεραν Φοίβος Απόλλων επόλισεν". Επιγραφή στην πανάρχαια Ελληνική Χιμάρα της Βορείου Ηπείρου μας.
ΟΙ ΧΑΟΝΕΣ,
Η ΧΙΜΑΙΡΑ ΚΑΙ
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ
ΦΟΙΒΟΥ.
Η Χιμάρα, η αρχαία Χίμαιρα, υπήρξε μία από
τις πιο σημαντικές πόλεις της Χαονίας, ενός από τα κράτη της αρχαίας Ηπείρου
που άρχιζε από τα νότια της Αυλώνας και έφθανε, προς νότο, μέχρι τον ποταμό
Καλαμά. Άλλες πόλεις της αρχαίας Χαονίας ήταν το Ωρικόν, η Παλαίστη, η
Μαιάνδρεια, η Φοινίκη, το Βουθρωτό κ.α. Οι Χάονες, ήταν το αρχαιότερο από τα 14
ηπειρωτικά φύλα. Επιβεβαίωση, στην ελληνικότητα της περιοχής, δίνει μια
επιγραφή, αρχαιοελληνική, που βρέθηκε στα ερείπια ναού του Απόλλωνα, κάτω από
το ερειπωμένο σήμερα επισκοπικό μέγαρο της Χειμάρρας:
"ΦΟΙΒΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΧΙΜΑΙΡΑΝ ΕΠΟΛΙΣΕΝ", δηλ. "Ο Φοίβος Απόλλων
ίδρυσε την πόλη της Χίμαιρας".
"Τρεις από τους Χιμαριώτες που είχαν συλληφθεί, ο Ανδρέας Δήμας, ο Ηρακλής Γκιόνης και ο Δημήτρης Ανδρούτσος καταδικάστηκαν σε θάνατο. Σε ισόβια κάθειρξη καταδικάστηκαν οι Νίκος Κούτουλας, Νίκος Κατσιελάνος, Πύλιος (Σπύρος) Γκόρος, Κίτσος (Χρήστος) Κόκας, ενώ σε πολλά χρόνια φυλάκισης καταδικάστηκαν μεταξύ άλλων και οι Ζαχαρίας Λυκώκας, Μήλιος Πάνος, Χρήστος Γ. Λάζαρης, Θανάσης Κοκαβέσης, Ζαχαρίας Ράππος, Αναστάσιος Γκιόκας, Δαμιανός Μπολάνος, Πάνος Κοκαβέσης, Πύλιος (Σπύρος) Μπολάνος, Φώτος Τζαβάλας, Στέφανος Γκόρος. Όταν οι δικαστές είδαν μπροστά στο κτίριο του δικαστηρίου την λαοθάλασσα από τους εξαγριωμένους Χιμαριώτες, που φώναζαν υπέρ των καταδικασμένων, οπισθοχώρησαν και υποχρεώθηκαν να αλλάξουν την πρόταση του εισαγγελέα. Μετά από αυτό, το δικαστήριο καταδίκασε σε θάνατο μόνο τον Ανδρέα Δήμα, ενώ στους άλλους δύο που είχαν καταδικαστεί επίσης σε θάνατο μετατράπηκε η ποινή σε ισόβια κάθειρξη. Στις 30 Μαΐου 1946 εκτελέστηκε ο Ανδρέας Δήμας. Ο Φίλιππος Παπαθανασίου, ατρόμητος μέχρι το τέλος, ήταν ο μόνος που δεν δέχτηκε να μιλήσει αλβανικά, υποχρεώνοντας το δικαστήριο να του βάλει διερμηνέα. Όταν ο γλοιώδης Κώτσιας του είπε, δείχνοντας με το δάχτυλό του, «Εσύ ξέρεις καλύτερα κι από μένα τα αλβανικά, μα δεν θέλεις να τα μιλήσεις, είσαι ένας βρωμοέλληνας», πήρε από τον Φίλιππο Παπαθανασίου την εξευτελιστική απάντηση που άρμοζε σε ένα κάθαρμα και προδότη: «Φιλέλληνας μπορεί να είναι κάθε πολίτης ενός άλλου κράτους ή έθνους ή και κάποιο μέλος του δικαστηρίου, μα βρωμοέλληνας μόνο εσύ, Γιώργο Κώτσια. Εγώ είμαι Έλληνας, γι’ αυτό και δικάζομαι ενώπιόν σας".