Ναός του Απόλλωνα- Πορτάρα

Η Πορτάρα βρίσκεται πολύ κοντά στη Χώρα, στο μικρό νησάκι Παλάτια που ενώνεται με την ξηρά με μία στενή και χαμηλή λωρίδα γης. Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι η πύλη ενός ναού που οδηγούσε από τον πρόδομο στο σηκό. Ο ναός χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα και άρχισε να τον κτίζει ο τύραννος Λύγδαμις στην προσπάθειά του να παρουσιάσει ένα ναό ισοδύναμο, αν όχι καλύτερο και μεγαλύτερο, από τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα που έκτιζε ο τύραννος Πεισίστρατος και το ναό της Ήρας στη Σάμο του τύραννου Πολυκράτη. Μετά όμως από την πτώση της τυραννίας στη Νάξο ο ναός παρέμεινε ημιτελής.

Ο αρχαϊκός αυτός ναός ήταν ιωνικού ρυθμού, είχε μήκος περίπου 59 μέτρα και πλάτος περίπου 28. Είχε είσοδο από τα δυτικά, γεγονός ασυνήθιστο σε τέτοιου είδους ναούς εκείνη την εποχή. Παλαιότερα, κατά τους Γεωμετρικούς χρόνους υπήρχε στην θέση αυτή ένα υπαίθριο ιερό, δηλαδή ένα απλό τέμενος με ένα βωμό. Σήμερα διακρίνονται μόνο τα θεμέλια του μεγαλοπρεπούς ναού, η βάση του βωμού και η τεραστίων διαστάσεων πύλη του, αυτή που οι σύγχρονοι Ναξιώτες ονομάζουν Πορτάρα, λόγω του τεράστιου μεγέθους της, δεδομένου ότι έχει ύψος σχεδόν 6 μέτρα και πλάτος περισσότερο από 3,5. Η κατασκευή της πύλης έγινε από τέσσερα μεγάλα κομμάτια ντόπιου μαρμάρου που το καθένα τους ζυγίζει πολλούς τόννους. Το μέγεθος και το βάρος του μαρμάρου έσωσε την πύλη από τους Βενετσιάνους που δεν την χρησιμοποίησαν, όπως τον υπόλοιπο ναό στην κατασκευή του Κάστρου της Χώρας.
Μπροστά από τον ναό, πριν την πύλη υπήρχαν πιθανόν 4, ή 5 σκαλοπάτια υπερυψωμένα πάνω από το επίπεδο του δαπέδου του ναού, γεγονός που οι μελετητές του τόπου το σχετίζουν με κάποια πιθανή ιεροτελεστία της λατρείας του Δήλιου Απόλλωνα. Όταν Μιλήσιοι και Ερυθραίοι επέδραμαν κατά της Νάξου με σκοπό την κατάκτησή της, χρησιμοποίησαν το νησάκι Παλάτια ως φρούριο.

Κατά τον 5ο, ή 6ο μ.Χ. αιώνα ο αρχαίος ναός μετατράπηκε σε χριστιανικό, τύπου βασιλικής, που η χρήση του κράτησε μέχρι την εποχή της Ενετοκρατίας, οπότε καταστράφηκε ολοσχερώς όταν τα μάρμαρά του χρησιμοποιήθηκαν από τους Ενετούς για την κατασκευή άλλων κτισμάτων, κυρίως του Κάστρου της Χώρας. Όσο λειτουργούσε η βασιλική αναπτύχθηκε τριγύρω ένας οικισμός, αρκετά αξιόλογος για την εποχή, που επιβίωσε μέχρι την εποχή της καταστροφής του ναού. Επειδή η στάθμη των υδάτων της θάλασσας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει υψωθεί τα αρχαία παράλια έχουν καλυφθεί από νερά. Έτσι σήμερα ξέρουμε ότι τα Παλάτια στην αρχαιότητα ήταν ένας χαμηλός λόφος απέναντι από το Κάστρο και ενδιάμεσα υπήρχε μια πεδινή έκταση.

Η θέση αυτή, δηλαδή το νησάκι Παλάτια συνδέεται και με τον μυθικό ήρωα Θησέα, ο οποίος σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση του τόπου, εγκατέλειψε εδώ την Αριάδνη που την είχε «αρπάξει» φεύγοντας από την Κρήτη μετά τον φόνο του Μινώταυρου। Ακόμη, σύμφωνα με την Μυθολογία, εδώ την είδε ο θεός Διόνυσος, την ερωτεύτηκε και την απήγαγε με την βοήθεια των συνοδών του για να την κάνει γυναίκα του। Το θέμα της απαγωγής της Αριαδνης ενέπνευσε πάρα πολλούς καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, τόσο ζωγράφους, γλύπτες και μουσικούς, όσο και συγγραφείς, ή ποιητές και δημιούργησαν έργα που βοήθησαν στο να γίνει η Νάξος γνωστή σε όλο τον κόσμο. Τέλος, στο νησάκι αυτό γιορτάστηκαν και τα πρώτα «Διονύσια».
Πηγή.

http://irakleitos.blogspot.com/