Το αρχαιότερο συγκροτημένο επικοινωνιακό σύστημα στον ευρωπαϊκό χώρο, ενδεχομένως και στον κόσμο, είναι οι μινωικές φρυκτωρίες (1900 π.Χ. - 1700 π.Χ.), οι λεγόμενοι σωροί στη λαϊκή γλώσσα.
Ηταν ένα τεράστιο πλέγμα μετάδοσης σημάτων σε μακρινές και κοντινές αποστάσεις με πολύ μεγάλη πυκνότητα σε υψηλά σημεία, αλλά και σε αρχαία μονοπάτια, που κάλυπτε όλη την Κρήτη. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα μπορούσαν να μεταδώσουν, κυρίως με βάση τα φωτεινά σήματα τη νύχτα και με καπνούς ή χειρονομίες την ημέρα, τα μηνύματα που ήθελαν οι αρχαίοι Κρήτες.
Στην ευρύτερη γεωγραφική ενότητα της πεδιάδας Ηρακλείου εντοπίστηκαν 140 μινωικές φρυκτωρίες, μοναδικά ντοκουμέντα ενός πολυσχιδούς πολιτισμού. Είναι γνωστή η αναφορά στον Αισχύλο, στο έργο του «Αγαμέμνων», για τη μετάδοση μέσω των φρυκτωριών της είδησης για την άλωση της Τροίας, μέσα σε μια νύχτα, από την Τροία στις Μυκήνες. Στην περίπτωση των Μινωιτών έχουμε ένα έργο μοναδικό σε σύλληψη και εκτέλεση, ταυτόχρονα σύστημα παρατήρησης αλλά και άμυνας, που συναγωνίζεται, από πλευράς μεγέθους και κατασκευής, τα μεγάλα ανακτορικά συγκροτήματα. Ετσι υποστηρίζει ο αρχαιολόγος Νίκος Παναγιωτάκης, που έκανε αυτή την πολυσήμαντη ανακάλυψη.
«Στον σημερινό κόσμο, με τα μέσα που διαθέτουμε, η επικοινωνία μπορεί να γίνει άμεσα από χώρα σε χώρα. Οι Μινωίτες είναι ο πρώτος λαός που επένδυσε τόσο πολύ στην επικοινωνία σε συνδυασμό με την άμυνα», λέει.
«Εχουμε δύο ειδών μινωικές φρυκτωρίες. Αυτές που βρίσκονται στις κορυφές λόφων και στις κορυφογραμμές είναι οι μεγαλύτερες σε έκταση, φτάνουν περίπου το 1,5 στρέμμα, όπως η φρυκτωρία που ονομάζεται "ο Σωρός του Παντελή". Το δεύτερο είδος είναι οι Σωροί που βρίσκονται πάνω στα μινωικά μονοπάτια και τα ορίζουν έχοντας έκταση γύρω στο ένα στρέμμα».
Μια μινωική φρυκτωρία έχει το σχήμα κόλουρου κώνου με διάμετρο βάσης από 15 έως 47 μέτρα και ύψος από 3-8 μέτρα. Αποτελείται από χώμα και ημικυκλικά τοιχάρια ανά 70 πόντους, ενώ υπάρχουν και ακτινωτά τοιχάρια για την καλύτερη στήριξη. Τα ημικυκλικά τοιχάρια αρχίζουν πολλές φορές πάνω από τον φυσικό βράχο και εσωτερικά γεμίζονται με χώμα. Στην κορυφή το έδαφος ισιώνεται - με το νερό της βροχής αλλά και τις φωτιές που άναβαν σε καθημερινή βάση. Τις μινωικές φρυκτωρίες επάνδρωναν άτομα που ζούσαν σε κοντινές αποστάσεις - πάντα βρίσκονται δίπλα ή κοντά σε οικισμούς ή εγκαταστάσεις.
Οι θέσεις στις οποίες βρίσκονταν όριζαν τους μινωικούς δρόμους μέχρι τα πιο δυσπρόσιτα σημεία των ορεινών όγκων της πεδιάδας. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο έργο της μινωικής περιόδου για τον έλεγχο των σημαντικών δρόμων, όπου γινόταν η διακίνηση προϊόντων από την ενδοχώρα προς τα ανάκτορα της Κνωσού και των Μαλίων, αλλά και των ακτών, σημείων στρατηγικής σημασίας για τους Μινωίτες.
Η κατασκευή των φρυκτωριών δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Εξηγεί ο Ν. Παναγιωτάκης. «Η ογκομέτρηση που πραγματοποιήσαμε στον Σωρό του Παντελή έδειξε πως η συγκεκριμένη φρυκτωρία περιέχει 5,5 περίπου χιλιάδες κυβικά μέτρα χώματος και πετρών. Αυτό σημαίνει πως η κατασκευή μιας μινωικής φρυκτωρίας ήταν ένας κατασκευαστικός άθλος. Διότι δεν είναι μόνο η τοποθέτησή τους στα βουνά, όπου ξέρουμε πόσο δύσκολα γίνεται η μεταφορά οποιουδήποτε υλικού εκεί. Είναι και οι καιρικές συνθήκες, που το χειμώνα στα βουνά είναι επώδυνες».
Βάσει όλων των παραπάνω, οι μινωικές φρυκτωρίες είναι ένα από τα μεγαλύτερα, πιθανόν το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της μινωικής Κρήτης. Πρέπει να προσθέσουμε πως υπάρχουν σε όλη την Κρήτη ενώ αυτές που είναι κοντά στην ακτογραμμή, όπως η φρυκτωρία της Ανεμοσυκιάς μεταξύ Μοχού και Μαλίων, της Εδερης Γουβών, του Προφήτη Ηλία Ανωπόλεως και του Σκαλανίου, ίσως έπαιζαν τον ρόλο του φάρου στη ναυσιπλοΐα. Οι φρυκτωρίες των ακτογραμμών είναι οι μεγαλύτερες και βρίσκονται σε τέτοια σημεία που φαίνεται ακόμη και ο βυθός της θάλασσας. Επίσης, υπάρχει οπτική επαφή ανάμεσα στις φρυκτωρίες της βόρειας ακτής και της νότιας.
Ο Νίκος Παναγιωτάκης έχει μια ωραία ιδέα: «Πιστεύω πως μπορεί και πρέπει να τεθεί σε λειτουργία το σύστημα επικοινωνίας των φρυκτωριών στην Πεδιάδα και να συμμετέχουν οι κάτοικοι στη διαδικασία αυτή. Θα τονώσει τη συνείδηση των πολιτών και θα προβάλει τουριστικά την περιοχή».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.