Τα Αρχαία Θέατρα της Ελλάδος. Μέρος 3ον (Βόρειος - Βορειοδυτική Ελλάδα)

Μέτα την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα ,που ήταν οι "Μήτρες" του αρχαίου Θεάτρου, και στην υπόλοιπη Ελλάδα διαδόθηκε σιγά σιγά ο θεσμός του Θεάτρου.
H περιοχή της  Βορείου -βορειοδυτικής  Ελλάδος (Ήπειρος ,Θεσσαλία ,Μακεδονία ,Θράκη ) ,"υιοθέτησε" ,έστω και λίγο καθυστερημένα ,τον θεσμό του θεάτρου.
Τα θέατρα της περιοχής αυτής της Ελλάδος είναι σχεδόν όλα χτισμένα την ελληνιστική εποχή ,και μικρής χωρητικότητας τα περισσότερα χωρίς να λείπουν και οι εντυπωσιακές κατασκευές όπως αυτή του Θεάτρου της Δωδώνης το οποίο είναι εφάμιλλο με τα μεγάλα θέατρα της Πελοποννήσου.
Ας ξεκινήσουμε όμως  να γνωρίσουμε αυτά τα στολίδια της αρχαιότητας ένα ένα :



Το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης

Το θέατρο της Δωδώνης είναι ένα από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας με χωρητικότητα 17.000 περίπου θεατών. Οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ., επί βασιλείας Πύρρου (297-272 π.Χ.) και συνδέεται με την τέλεση των Ναίων, γιορτή προς τιμήν του Ναΐου Διός.
Το κοίλο του θέατρου της Δωδώνης τοποθετήθηκε στους πρόποδες του όρους Τόμαρος σε φυσική κοιλότητα ώστε να εκμεταλευτεί το επικλινές έδαφος. Στην αρχική φάση ανήκει το κοίλο με 55 σειρές εδωλίων, η κυκλική ορχήστρα και η σκηνή.Στη δεύτερη περίοδο προστέθηκε στην πρόσοψη της σκηνής λίθινο προσκήνιο με δεκαοκτώ ιωνικούς ημικίονες.
Το θέατρο καταστράφηκε και επισκευάστηκε δυο φορές. Την πρώτη φορά το κατέστρεψαν οι Αιτωλοί με τον βασιλιά Δωρίμαχο το 219 π.Χ., αλλά την επόμενη χρονιά ο βασιλιάς Φίλιππος Ε' της Μακεδονίας άρχισε τις επισκευές. Το 167 π.Χ., ο Ρωμαίος στρατηγός Αιμίλιος Παύλος το κατέστρεψε ξανά ώσπου το 31 π.Χ. το επισκεύασε πάλι ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος , κατά την οποία αφαιρέθηκαν οι δύο πρώτες σειρές των εδωλίων και υψώθηκε τοίχος ο οποίος εξαφάνισε και το ελληνιστικό προσκήνιο, για να χρησιμοποιηθεί ως αρένα για θηριομαχίες από τους Ρωμαίους.

Το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων

Το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων βρίσκεται στη Γιτάνη του Δήμου Φιλιατών, στον νομό Θεσπρωτίας.
Κτίστηκε στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., περίοδο αυξημένης οικοδομικής δραστηριότητας στην Ήπειρο και είχε χωρητικότητα 4000 – 5000 θέσεων και εκτός από θεατρικές παραστάσεις φιλοξενούσε και τις πολιτικές συναθροίσεις του Κοινού των Θεσπρωτών.
Το σπάνιο χαρακτηριστίκο του Θεάτρου ειναι οτι ένας μεγάλος αριθμός εδωλίων έχει στην πρόσθια όψη εγχάρακτες επιγραφές ονομάτων όπως: Μενέδαμος, Χαροπίδας, Αλέξανδρος, Παυσανίας κ.α.
Το Θέατρο  καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π. Χ.

Το αρχαίο θέατρο της Κασσώπης 

Η Κασσώπη βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του Ζαλόγγου στο Δήμο Πρέβεζας.
Το Θέατρο κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. στις υπώρειες της βορειοδυτικής ακρόπολης της αρχαίας πόλης, με θέα στη χερσόνησο της Πρέβεζας, τον Αμβρακικό κόλπο, το Ιόνιο πέλαγος, τη Λευκάδα και τα ακαρνανικά όρη.
Είχε χωρητικότητα περίπου 6.000 θεατων. Το σύνολο των εδωλίων θεμελιώνονται στο φυσικό βράχο και είναι κατασκευασμένα από το τοπικό ασβεστολιθικό πέτρωμα.
Το θέατρο εγκαταλείφθηκε  ,όπως και η πόλη , το 31 π.Χ. όταν και οι
κάτοικοί της αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στην νεοϊδρυθείσα Νικόπολη, πόλη που ανήγειρε ο Οκταβιανός Αύγουστος.
 Το Θέατρο λόγω φυσικών φθορών είναι σήμερα κατεστραμμένο και σχεδόν μη επισκέψιμο.

Το αρχαίο θέατρο της Δημητριάδος

Το θέατρο της Δημητριάδος κατασκευάστηκε ταυτόχρονα με την ίδρυση της πόλης (το 294-2 π.Χ.) από τον Μακεδόνα βασιλέα Δημήτριο Πολιορκητή. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το θέατρο περιέπεσε σε αχρηστία λόγω καταστροφών του (από την τελευταία εικοσιετία του 2ου αι. π.Χ. έως πιθανόν το 79 μ.Χ.) και μετά από μια μεγάλη ανακαίνιση λειτούργησε μέχρι την τελική του εγκατάλειψη τον 4ο αι. μ.Χ., όταν με την επικράτηση των νέων κοινωνικοπολιτικών δομών στην πόλη, το θέατρο σταμάτησε να φιλοξενεί εκδηλώσεις της δημόσιας ζωής.

Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας 

Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας βρίσκεται κάτω ακριβώς από την αρχαία ακρόπολη. Υπολογίζεται ότι κτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ και η χωρητικότητά του είναι περίπου στα 10.000 άτομα. Κατά την αρχαιότητα συνεδρίαζαν σε αυτό η Αγορά αλλά και το περίφημο Κοινό των Θεσσαλών . Πάνω στα εδώλια αναγράφονται τα ονόματα τον πρεσβευτών των πόλεων - κρατών της Θεσσαλίας.
Το θέατρο ήταν ενεργό μέχρι και τον 3ο αιώνα μ.Χ..

Το αρχαίο θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών

Το Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών (Μικροθηβών) είναι κατασκευασμένο στο τέλος του 4ου αι. π.X.και είχε χωρητικότητα περίπου 3.000 θεατών.
Στην Ελληνιστική φάση του θεάτρου ανήκουν οι βαθμίδες των εδωλίων από ηφαιστειακό λίθο, οι 8 κλίμακες ανόδου που χώριζαν το κυρίως θέατρο σε 9 κερκίδες, το πλακοστρωμένο διάζωμα και οι αναλημματικοί τοίχοι των παρόδων.
Την Ρωμαϊκή εποχή έγιναν μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις για να μετατραπεί το Θέατρο σε Αρένα πράγμα που επιτεύχθηκε με την αφαίρεση μιας σειράς καθισμάτων, και την κατασκευή προστατευτικού στηθαίου πάνω στο οποίο ήταν στερεωμένα προστατευτικά κιγκλιδώματα για τις θηριομαχίες.

Το αρχαίο θέατρο της Βεργίνας

Το θέατρο της Βεργίνας ιδρύθηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ., μεσα στον χώρο του Ανακτόρου της Βεργίνας . Το θέατρο , μέσα στο οποίο δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β’ ,έχει καταστραφεί και έχουν αφαιρεθεί σχεδόν τα λίθινα εδώλια εκ των οποίων σώζονται μόνον στην πρώτη σειρά. Στο κέντρο της ορχήστρας του σώζεται το λίθινο θεμέλιο της θυμέλης, του βωμού του Διονύσου . Από την σκηνή που έκλεινε το θέατρο προς τα βόρεια σώθηκαν μόνον οι θεμελιώσεις.

Το αρχαίο θέατρο του Δίου

. Η κατασκευή του θέατρου του Δίου τοποθετείται στην ελληνιστική εποχή, πιθανότατα στα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου Ε΄ (221-179 π.Χ.)
Το κοίλο, διέθετε εδώλια από πήλινες πλίνθους,είναι πολύ πιθανό επάνω στην τελευταία στρώση πλίνθων να υπήρχε και μαρμάρινη επικάλυψη.
Αντίθετα από το κοίλο, η κατασκευή του σκηνικού οικοδομήματος ήταν περισσότερο προσεγμένη: οι τοίχοι της σκηνής, καθώς και το προσκήνιο, που επιστεγαζόταν με δωρικό θριγκό, ήταν κατασκευασμένα με μάρμαρο.
Το θέατρο πιθανόν να εγκαταλείφθηκε μετά το 168 π.Χ κατά την ρωμαϊκή κατάκτηση όταν και ανεγέρθηκε ρωμαϊκο θεάτρο στο χώρο του Δίου.

Το αρχαίο θέατρο της Μίεζας 

Το αρχαίο θέατρο της Μίεζας χρονολογείται στα όψιμα ελληνιστικά χρόνια(2ος αι. π.Χ.).
Η ορχήστρα του έχει διάμετρο 22 μέτρα. Διακρίνονται οι τέσσερις πρώτες σειρές εδωλίων από πωρόλιθο και άλλες δώδεκα σειρές λαξευμένων στο μαλακό βράχο της πλαγιάς , ενώ το σκηνικό οικοδόμημα αποτελείται από το κτιστό προσκήνιο, που φέρει δωρικούς ημικίονες στην πρόσοψη. Η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 1.500-2.000 θεατές.


Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων

Η αρχική φάση του θεάτρου, που είναι σύγχρονη με τα τείχη της πόλης, ανάγεται στα χρόνια του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄(μέσα του 4ου αι. π.Χ.). Από τη φάση αυτή σώζονται οι αναλημματικοί τοίχοι του κοίλου, και των παρόδων, των διαδρόμων που οδηγούσαν προς την ορχήστρα του θεάτρου.
Τον 2ο αι. μ.Χ., το θέατρο αποκτά τυπική ρωμαϊκή μορφή, με μεγαλοπρεπές τριώροφο κτήριο σκηνής, ορχήστρα στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες και κοίλο που επεκτείνεται επάνω από τις παρόδους, οι οποίες καλύπτονται με θολωτές κατασκευές.Τον 3ο αι. μ.Χ. το θέατρο μετατρέπεται σε αρένα για τις θηριομαχίες. Κατεδαφίζεται το προσκήνιο και αφαιρούνται οι πρώτες σειρές των καθισμάτων του κοίλου. Στην περιφέρεια της ορχήστρας υψώνεται τοίχος, ύψους 1,20μ., με κιγκλίδωμα για την προστασία των θεατών από τα θηρία.
Η εγκατάλειψή του πρέπει να σχετίζεται με την επικράτηση του χριστιανισμού και τα νέα ήθη που δεν ήταν πια σύμφωνα με τις θηριομαχίες ή τις θεατρικές παραστάσεις.



Το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας

Το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας βρίσκεται στο νομό Ροδόπης.
Η αρχική φάση του ανάγεται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (τέλος 4ου- αρχές 3ου αιώνα π.Χ.). Από τη φάση αυτή σώζονται το κοίλο, τρεις σειρές εδωλίων, οι μαρμάρινες προεδρίες (τιμητικές θέσεις), οι ημικίονες του προσκηνίου και ο αποχετευτικός αγωγός.
Ακολουθεί η ρωμαϊκή φάση, οπότε επεκτάθηκε η ορχήστρα και, αφού αφαιρέθηκαν οι τιμητικές θέσεις, το θέατρο μετατράπηκε σε αρένα, ενώ προστέθηκε και προστατευτικό θωράκιο με κιγκλιδώματα απαραίτητα για την προστασία των θεατών.
Σώζονται τρεις σειρές από το λίθινο κοίλο, ο κεντρικός και ο πεταλόσχημος αγωγός της ορχήστρας και το κτήριο της ρωμαϊκής σκηνής. Θεωρείται ότι το θέατρο είχε εννέα κερκίδες, οι οποίες είχαν, τουλάχιστον, δέκα σειρές καθισμάτων.
Υπολογίζεται ότι το θέατρο είχε χωρητικότητα 2.500- 3.000 θεατές.

Επιμέλεια Διόνυσος.
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/

ΠΗΓΕΣ :
http://www.festival-maroneias.gr/
http://fthies.blogspot.gr/
http://www.expoaus.org/
http://www.giannena-e.gr/
http://www.imathia.gr/
http://www.aigai.gr/
http://www.thesprotia3d.gr/
http://www.diazoma.gr/
el.wikipedia.org
odysseus.culture.gr

Δείτε επίσης :
Τα Αρχαία Θέατρα της Ελλάδος. Μέρος 1ον - Στερεά Ελλάδα
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/03/1.html

Τα Αρχαία Θέατρα της Ελλάδος. Μέρος 2ον - Πελοπόννησος
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/04/2.html