ΕΝΑΣ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ. «Τα μωρά τα πετούσανε στον αγέρα και τα τρυπούσανε με τα σπαθιά».

 

ΜΕΡΙΚΕΣ  ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ  ΤΗΣ  ΜΕΓΑΛΗΣ  ΣΦΑΓΗΣ

Το βιβλίο του Στυλιανού Βίου: «Η Σφαγή της Χίου εις το στόμα του  Χιακού λαού», Επανέκδοση Ομηρείου Πνευματικού Κέντρου Δήμου Χίου, Χίος 1987.

Αυτό το ιστορικό υλικό συνελέγη το 1921 από έναν σπουδαίο φιλόλογο και λαογράφο, το Στυλιανό Βίο.  Εδώ  καταγράφονται  πρωτότυπες αφηγήσεις ανθρώπων οι οποίοι εξιστορούν τα γεγονότα των Σφαγών τής Χίου, όπως τα είχαν ακούσει από τους γονείς και παππούδες τους. 

                      

 1.   ΔΙΗΓΗΣΙΣ  Μικέ Φλατσούση 

 (Από τον Κάμπο)

«Τον καιρό τής Επανάστασης ήμουνα 15 χρονών.

Τους Χριστιανούς τούς είχανε κλεισμένους μέσα σ’ ένα μαγαζί κι απ’ όξω εφυλάγανε Τούρκοι. Οι καπεταναίοι τών Τούρκων εκαθόντανε στο Λειβάδι τού χωριού. Εκεί εφέρνανε τούς Χριστιανούς δεμένους εξάγκωνα και τους εκόβαν τα κεφάλια. Τα μωρά τα πετούσανε στον αγέρα και τα τρυπούσανε με τα σπαθιά».

2.   ΔΙΗΓΗΣΙΣ Ιωάννου Δ. Τσατσαρώνη 

(Εκ Βροντάδου)

«Στο Μελανιό εσφάξαν όλους τους ηλικιωμένους κ’ εφήκαν τα παιδιά όσα μπορούσαν να πορπατούν. Μέσα σ’ αυτά τα παιδιά ήτανε και ο πατέρας μου με τους αδερφούς του, τον Αντώνη, το Θοδωρή, και τον Κωσταντίνο, που μόντις είδανε την κεφαλή του πατέρα τους, την εγνωρίσανε, την επιάσαν από τη γη, την εφιλούσανε και εκλαίγανε».

3.   ΔΙΗΓΗΣΙΣ Παπά Δημητρίου Χανιώτου

(Εκ Πυραμάς)

«Σαν έφτασαν στο Κάβο Μελανιός, τά ΄δωσαν αυτά και πήγαν στα Ψαρά. Αφ’ το καΐκι έβλεπαν τους Τούρκους που έσφαζαν τον κόσμο. Ένας Μώρος εκουράστηκεν πια να σφάζει, κ’ ήκατσε να ξεκουραστεί και ν’ αρχίσει πάλι. Ένας δικός μας, κρυμμένος μέσα στα πτώματα είδεν τη σφαγή και μας τά ΄λεγε. Τόσον αίμα χύθηκεν εκεί, που οι πέτρες εβαφτήκαν με αίμα κι ως τώρα φαίνουνταιν κόκκινες.

Στη θέση «Καταβολάδα» υπάρχει μια σπηλιά και μια μεγάλη πέτρα απάνω σ’ αυτή. Εκεί έφτασεν ο Πουλάδης αφ’ το χωριό με τη γυναίκα του και το παιδί του το μικρό. Πριν κρυφτούν εμάλλωσαν, γιατί ο άντρας επέμενε να κρύψουν αλλού το μωρό, κ’ η γυναίκα δεν ήθελε να χωριστεί αφ’ το παιδί της. Οι Τούρκοι εκεί που γύριζαν τα βουνά, ήρταν και σ’ εκείνο το μέρος κ’ εκάθισαν απάνω στην πέτρα, κι από κει ετραβούσαν κ’ εσκότωναν όσους έβλεπαν. Με την πρώτην τουφεκιά το παιδί ερχίνησε να φωνάζει, κ’ έτσι τούς ανακάλυψαν. Τη γυναίκα, επειδή ήταν όμορφη, την επήραν μαζί των ως και το παιδί, τον άντρα τον επήραν πάρα κει σ’ έναν πλάτανο πολύ μεγάλο και τον εσκότωσαν. Μέσα σ’ αυτόν τον πλάτανο, που σώζεται ως σήμερον, ήταν κρυμμένοι 12 χωριανοί κ’ έβλεπαν το μαρτύριό του κρατώντας την αναπνοή τως».

4.  ΔΙΗΓΗΣΙΣ Μαρίας Αγγελικούση 

(Εκ Καρδαμύλων)

«Εγώ είχα καθισμένο το παιδί στο λαιμό μου αποσκελωτά. Ένας Τούρκος ήτρωγε ψωμί. Τό ΄δεν το παιδί μου κ’ ήπιασεν τα κλιάματα, κ’ εφώναζε: «Πεινώ, πεινώ, ψωμί, ψωμί!».
Ο Τούρκος τού ΄δωκε λιγάκι ψωμί κι εκείνο ερρίχτηκεν επάνω στο ψωμί και τό ΄φαγεν αμάσητο.  Εξανάκλαψε και του ζήταν κι άλλο. Τότες…Χριστέ και Παναγιά μου! Βλέπω το μαχαίρι τού Τούρκου ν’ αστράφτει, νοιώνω έναν κούνημα και βλέπω το κεφαλάκιν τού παιδιού από δω και το σωματάκιν του από κει. 
Ύστερα εσφάξαν όλους τούς άντρες που ήταν κλεισμένοι στου Σπανού, και μας επήραν εμάς και μας επηγαίναν εις την Χώρα.

Ένας  τούρκος  είπε:  ας σκοτώσομεν τις Γκιαούρισσες». Κι αρχίζει τότες μια σφαγή, έναν κακό… Εγώ εκυλίστηκα μέσα στα αίματα και μ’ επήραν για σκοτωμένη. Ύστερι έφυγαν, μα πριν να φύγουν ο μονόφταρμος εχτύπαν από δυό μαχαιριές εις την κάθε μια, για να τις αποτελειώσει.
Μα εβιάζουνταν να φύγει, ο κόσμος πολύς, και τις ήδινε γρήγορα γρήγορα τις μαχαιριές!
Εμένα μού ΄δωκε μια στην πλάτην και μια στην κοιλιά. Ελιγοθύμησα… Σαν μού πέρασεν η λιγοθυμιά, είδα τ’ άντερά μου χυμένα! Σκίζω αφ’ τα φουστάνια, κάμνω φασκιά, και την δένω καλά… Η Παναγιά μού ΄δωκεν κουράγιο, και άιντε άιντε, σιγά σιγά, πάω στου Μώρου τη σπηλλιά.  Εκεί ήταν κι άλλοι χωριανοί κι ένας συγγενής μας.
Εκεί μού ΄βαλαν τ’ άντερα μέσα στην κοιλιά και μού ΄καμναν ρεμέντια . Ύστερι μ’ επήγαν με καΐκι στο Μωριά, κ’ εκεί αντάμωσα και πάλι τον πάππου σου.
Άμα εσιάξαν τα πράματα , εγυρίσαμεν, κ’ ήρταμε στο χωριό».

 5.   ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ Μαρίας Μπούρα

 (Εκ της πόλεως Χίου)

«Στη Σφαγή εκαθούμαστε στο Βουνάκι, κοντά στο τζαμί, όπου οι γονιοί μου είχανε φούρνο και καφενέ, γιατί ήτανε καλοί νοικοκύρηδες. Εγώ τότες ήμουνα 14 χρονώ και τα θυμούμαι όλα.

Την ώρα που μπήκαμεν στη βάρκα, είδαμεν τη θάλασσα κόκκινην αφ’ το αίμα. Άλλο δεν ακούαμεν φωνές, κλιάματα κ’ εβλέπαμεν παντού φωτιές. Σαν εφύγαμεν λίγο μακριά, οι Τούρκοι μάς τραβούσανε και τα κουρσούμια περνούσαν από πάνω αφ’ τα κεφάλια μας. Λίγο να μας σκοτώσουν. Βλέπαμε στην ακρογιαλιά εκείνους που μείνανε και τι να δούμενε… Οι Τούρκοι τούς εσφάζανε, τους εκάμνανε κομμάτια και τα πετούσανε στον αγέρα.

Ύστερ’ από κάμποσα χρόνια εγυρίσαμε πίσω στη Χίο κ’ επήγαμεν να βρούμε τα σπίτια μας. Μα όχι σπίτια, αλλά ούτε σημάδι δε βρήκαμένε.
Η Χίος όλη ήταν σκόνη, καμένα όλα και δεν μπορούσαμεν να καταλάβομεν πού ήταν το σπίτι μας, κ’ έτσι εφύγαμεν κ’ επήγαμεν στη Σύρα».

 ΤΟ  ΣΒΗΣΙΜΟ  ΤΗΣ  ΜΝΗΜΗΣ  ΜΑΣ

Ο  «έλληνας  πρωθυπουργός»  Τζέφρυ  Παπανδρέου,  οι  διαταγές    του  παγκόσμιου  Ιουδαϊκού   Σανχενδρίν  και  η  υπακοή  των  ελλήνων  πολιτικών.   Η  διαγραφή  της  αλήθειας  από  τα  βιβλία,  το  σβήσιμο  της  μνήμης  των  γκοΐμ  και  το ξαναγράψιμο  της  ιστορίας. 

Δήλωση (2.000)  του Τζέφρυ Παπανδρέου,  ενώπιον της Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής: «Όταν ήμουν Υπουργός Παιδείας πριν από λίγα χρόνια, είχα σχηματίσει μια επιτροπή που είχε ως καθήκον να ψάξει σε όλα τα ελληνικά σχολικά βιβλία για την αφαίρεση τυχόν αναφορών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αντισημιτικές. Είμαι ευτυχής να πω ότι αυτό το έργο ολοκληρώθηκε υπό την αιγίδα μου».

ΜΙΚΡΟ  ΙΣΤΟΡΙΚΟ  ΤΗΣ  ΣΦΑΓΗΣ  ΤΗΣ  ΧΙΟΥ

Το γεγονός συνέβη τον Απρίλιο του 1822.

Η σφαγή της Χίου αναφέρεται στην σφαγή  πάνω  από  120.000  Ελλήνων της Χίου από τον τουρκικό  στρατό  και  άτακτες  δυνάμεις  εβραίων  και  το  εμπόριο  δούλων  60.000  αιχμαλώτων  Ελλήνων  από  οργανωμένους  εβραίους  δουλέμπορους.

Είχε προηγηθεί ο ξεσηκωμός του νησιού στις 11 Μαρτίου 1822, με την απόβαση εκστρατευτικού σώματος Σαμιωτών. Οι Οθωμανοί (ντόπιοι και άλλοι που είχαν έλθει από την Ασία) κλείστηκαν αρχικά στο κάστρο. Στις 30 Μαρτίου έφθασε ο οθωμανικός στόλος ο οποίος έλυσε την πολιορκία και άρχισε τη σφαγή του Ελληνικού πληθυσμού με τη συμμετοχή και ατάκτων εβραίων  και  μουσουλμάνων που κατέφθαναν από τις ακτές της Μ. Ασίας με κάθε είδους πλεούμενο.

Το Μάρτιο του 1822 η Χίος επαναστάτησε, όταν ο Αντώνιος Μπουρνιάς - που υπήρξε αξιωματικός του Ναπολέοντα κατά την Αιγυπτιακή εκστρατεία - με διακόσιους άνδρες αποβιβάστηκαν στη Σάμο και κάλεσαν τον Λυκούργο Λογοθέτη να συμμετάσχει στην επανάσταση της Χίου. Αποφασιστική σημασία για την έκβαση της εξέγερσης είχε η απραξία της κεντρικής κυβέρνησης η οποία δεν απέστειλε έγκαιρα βοήθεια στους επαναστάτες. Την καθυστέρηση της βοήθειας αναφέρει και ο Γάλλος φιλέλληνας  εθελοντής Maxime Raybaud, γράφοντας ότι οι προετοιμασίες για την αποστολή δύο ολμοβόλων και ξένων στρατιωτικών κράτησαν 13 μέρες, ενώ μόνο για να πλεύσουν από την Πελοπόννησο μέχρι τα Ψαρά έκαναν 8 μέρες.

Ο Γερμανός φιλέλληνας  αξιωματικός Bellier de Launay γράφει ότι "αν είχαμε φτάσει 10 ημέρες νωρίτερα θα είχε σωθεί η Χίος". Αναγνωρίζεται ωστόσο ότι αυτή η κυβέρνηση πρακτικά δεν είχε εξουσίες, και ότι ανοργάνωτες εξεγέρσεις γίνονταν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Επίσης σημαντικό ήταν ότι η εξέγερση άρχισε Μάρτιο, οπότε ο καιρός επέτρεπε την επιχείρηση του οθωμανικού στόλου. Οι μόνοι που έστειλαν βοήθεια στη Χίο ήταν οι Ψαριανοί. Εκτός των άλλων αιτίων, στην περαιτέρω αποδυνάμωση των επαναστατών συνέβαλε και η διχόνοια μεταξύ των δύο ηγετών, του Μπουρνιά και του Λογοθέτη. Ο Μπουρνιάς κατά την υποχώρηση φώναζε το σύνθημα που είναι γνωστό στη Χίο:

«Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!... »

Είναι δε τέτοια η ντροπή για τη συμφορά αυτή που δεν υπάρχει ούτε ένα μνημείο της σφαγής στη Χίο.

Ο ξεσηκωμός του εύφορου νησιού εξαγρίωσε το Σουλτάνο. Έτσι, ο Οθωμανικός στόλος υπό την ηγεσία του Καρά Αλί και  με  80  άγγλους  αξιωματικούς  σαν  καθοδηγητές,  έπλευσε προς την Χίο για να καταστείλει την επανάσταση και αποβίβασε περί τους 7.000 στρατιώτες από τη Μικρά Ασία. Με την άφιξη του μεγάλου εχθρικού στόλου οι ελληνικές δυνάμεις αποχώρησαν από το νησί με εξαίρεση ένα τμήμα Ψαριανών που παρακολουθούσε από απόσταση τις κινήσεις των Οθωμανών.

Χωρίς σημαντική αντίσταση ο Οθωμανικός στρατός προχώρησε σε εκτεταμένες λεηλασίες και σφαγές άμαχου πληθυσμού, παρόλο που η συντριπτική πλειονότητα του νησιού δεν έκανε τίποτα για να προκαλέσει τη σφαγή καθώς δεν συμμετείχε στην εξέγερση.- 

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ