H ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΣΤΑΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ. ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΛΑΟΥΝΤΙΟ ΚΑΤΣ

Η Ελλάδα σε στάση πληρωμών Η Αργεντινή, παράδειγμα Συνέντευξη στην Ευρυδικη Mπερση Συνομιλώντας με τον μελετητή της κρίσης της Αργεντινής, οικονομολόγο και καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Αϊρες, Κλαούντιο Κατς, αποκομίζει κανείς την πεποίθηση ότι υπάρχει ζωή μετά τον (οικονομικό) θάνατο. Ο Κατς ήρθε στην Αθήνα της μιζέριας, της οικονομικής ασφυξίας και της αυτομαστίγωσης για να μας θυμίσει ότι όσα ζούμε, τα έζησαν κι άλλοι… και επιβίωσαν. Οτι μπορούμε να βγούμε από το τέλμα πιο γρήγορα από όσο νομίζουμε. Οτι η οικονομία της Αργεντινής είδε άσπρη μέρα μόνον όταν σταμάτησε να κάνει ό,τι της ζητούσαν οι πιστωτές. Οπως η Ελλάδα σήμερα, έτσι και η Αργεντινή στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 όφειλε πολύ περισσότερα χρήματα από όσα μπορούσε ποτέ να αποπληρώσει. «Δεν έχετε να πληρώσετε; Δώστε μας τα πετρέλαια. Πουλήστε τις τηλεπικοινωνίες, την ύδρευση, τις αερογραμμές, τη συγκοινωνία, το φυσικό αέριο. Η κυβέρνηση Μένεμ τούς τα έδωσε όλα. Και βρέθηκε η Αργεντινή στην παράδοξη κατάσταση να έχει πουλήσει τα πάντα και το χρέος της να αυξάνεται αντί να μειώνεται» λέει, χειρονομώντας ζωηρά. «Μας έστυψαν όσο μπορούσαν, το ίδιο κάνουν τώρα μ’ εσάς. Ηξεραν ότι η αποπληρωμή είναι αδύνατη, αλλά η στρατηγική τους ήταν “μη σκέφτεστε, δώστε”». Ο Kατς είναι οικονομολόγος, αλλά θεωρεί ότι σε προβλήματα όπως αυτά, τον πρώτο λόγο έχει η πολιτική. «Το θέμα είναι καθαρά πολιτικό», επισημαίνει. «Πρέπει πρώτα να ληφθεί μια θεμελιώδης πολιτική απόφαση και εν συνεχεία υπάρχουν δύο - τρεις εναλλακτικές λύσεις στο πεδίο της οικονομίας». Η απόφαση αυτή είναι ότι η χώρα σταματά να εξοφλεί τους διεθνείς πιστωτές, είτε προχωρώντας σε στάση πληρωμών, όπως η Αργεντινή, είτε αρχίζοντας λογιστικό έλεγχο του χρέους, όπως το Εκουαδόρ. «Το Εκουαδόρ δημιούργησε διεθνή επιτροπή ειδικών που προχώρησε σε λογιστικό έλεγχο του χρέους και κατέληξε ότι το πραγματικό χρέος ήταν μικρότερο από το ονομαστικό χρέος», υπογραμμίζει. Ρωτώ πόσο επίπονη ήταν η στάση πληρωμών για την Αργεντινή. «Εκμεταλλευθήκαμε την περίοδο 2002-2005 για την οξυγόνωση της οικονομίας», απαντά. «Είχαμε χρήματα για τα λογικά πράγματα, για μισθούς, συντάξεις, σχολεία, νοσοκομεία, για κάποιες επενδύσεις». Το λάθος της Αργεντινής είναι ότι περίμενε έως ότου χρεοκοπήσει, δεν προχώρησε στη στάση πληρωμών οργανωμένα και συντεταγμένα. «Το πρώτο και κύριο πράγμα που θα έπρεπε να είχαμε κάνει θα ήταν να αναλάβει έγκαιρα η κυβέρνηση τον πλήρη έλεγχο του τραπεζικού συστήματος. Δεν μιλώ για εθνικοποίηση, μιλώ για προσωρινό πλήρη έλεγχο. Αυτό θα εμπόδιζε τη μαζική φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, που δημιούργησε πολλά προβλήματα», λέει. «Για να διαπραγματευθεί όμως μια κυβέρνηση με τις τράπεζες σε μια τέτοια στιγμή, πρέπει να βάλει στο τραπέζι το διάταγμα της εθνικοποίησής τους, ως απειλή, προκειμένου αυτές να συμφωνήσουν να δώσουν προσωρινά τον έλεγχο». Ενώ η στάση πληρωμών ήταν αναπόφευκτη, η κυβέρνηση της Αργεντινής έκανε τα πάντα για να την αποτρέψει - περιλαμβανομένης της δέσμευσης των καταθέσεων της μεσαίας τάξης προκειμένου να πληρωθούν οι πιστωτές. «Αυτό ήταν το μοιραίο τους λάθος, καθώς η μεσαία τάξη ενώθηκε με τους φτωχούς που είχαν αρχίσει πραγματικά να πεινάνε», λέει. Δέκα μήνες διαδηλώσεων κορυφώθηκαν στην εξέγερση της 19ης και 20ής Δεκεμβρίου 2001, που υποχρέωσε τον πρόεδρο Ντε λα Ρούα να φύγει με ελικόπτερο από το πολιορκούμενο προεδρικό μέγαρο και τον διάδοχό του να κηρύξει στάση πληρωμών και να αποσυνδέσει το πέσο από το δολάριο. Ελεγχος του ευρώ «Καμία κυβέρνηση δεν αποφασίζει μόνη της κάτι τέτοιο, πρέπει να υποχρεωθεί από κάτω», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι απαιτείται και εθνικός έλεγχος της νομισματικής πολιτικής. «Συνειδητοποιείτε ότι στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό σημαίνει έξοδο από το ευρώ;» ερωτώ. «Μπορείτε να αποφασίσετε να μείνετε στο ευρώ, να φύγετε ή να επιλέξετε μια μέση λύση. Πρώτα οι Ελληνες θα αναλάβουν τον έλεγχο του νομίσματος που κυκλοφορεί στην Ελλάδα. Μετά απ’ αυτό, θα μπορέσετε να συζητήσετε για το μέλλον του ευρώ με άλλους όρους». Και η άποψή του για τις τρομακτικές αντιδράσεις που θα προέκυπταν; «Αυτή είναι η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού. Οτι είστε φτωχοί και εκείνοι έχουν όλη την εξουσία. Οτι εσείς δεν έχετε τίποτα και εκείνοι τα έχουν όλα. Οτι είστε ανάξιοι, διεφθαρμένοι και λοιπά. Πρέπει να συνειδητοποιήσετε τη δύναμή σας και μετά να συζητήσετε μαζί τους με σωστούς όρους. Το μυστικό στην πολιτική διαμάχη είναι να ξέρεις ποιες είναι οι δυνάμεις σου». Ο Κατς τονίζει ότι η οικονομική διαφορά ανάμεσα στη Γερμανία και την Ελλάδα δεν είναι τόσο μεγάλη όσο η διαφορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Αργεντινή, τη Βολιβία ή το Εκουαδόρ. «Ομως, όλες αυτές οι μικρές χώρες μπόρεσαν να διαπραγματευθούν με τη μεγάλη δύναμη. Στη Λατινική Αμερική δεν επαναλαμβάνουμε ό,τι λένε οι νεοφιλελεύθεροι. Είστε Ελληνες», λέει και δείχνει με πάθος την γκραβούρα του Παρθενώνα, που συμπτωματικά κρέμεται πάνω από το τραπέζι μας. «Εμείς στην Αργεντινή έχουμε μόνο δύο αιώνες ιστορίας. Η Ελλάδα πρέπει να ανακτήσει τη δύναμη της ιστορίας της». ΠΗΓΗ