Η νέα δομή Διοικήσεως του ΝΑΤΟ και ο απολογισμός για την Ελλάδα.

SECURITY & DEFENCE ANALYSIS INSTITUTE

Σχετική ανάρτηση: Η εφημερίδα «Δημοκρατία» αποκαλύπτει το παρασκήνιο της ιστορικής συμφωνίας της ντροπής!

Του Υποστρατήγου ε.α Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*

Η ανάγκη υλοποίησης δομικών αλλαγών στη Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ (NATO Command Structure), προκειμένου αυτή να γίνει πιο αποτελεσματική, πιο λιτή, με δυνατότητα ανάπτυξης στο θέατρο επιχειρήσεων αλλά και οικονομικά υποστηρίξιμη, είχε αναγνωρισθεί εδώ και δύο χρόνια. Μακρές και επίμονες συζητήσεις πραγματοποιήθηκαν σε επίσημο και ανεπίσημο επίπεδο και μέχρι τέλους του προηγουμένου έτους είχαν διαμορφωθεί, από την ανώτερη ομάδα εκπροσώπων των εθνών (SOG), τρία «Μοντέλα – Πλαίσια» όπως είχαν επονομασθεί οι σχετικές προτάσεις.

Στη Διάσκεψη Κορυφής της Λισαβόνας την 20 Νοεμβρίου 2010 (Lisbon Summit) υιοθετήθηκε το «Μοντέλο 3» σύμφωνα με το οποίο μειώνεται το προσωπικό και τα επιτελεία κατά 35%. Αυτό σημαίνει ότι εξοικονομούνται 5.000 άτομα περίπου και η Δομή μεταπίπτει από μια οροφή (Peace Establishment – PE) 13.100 σε 8.800 θέσεις. Στο Γενικό Γραμματέα κ. Anders Fogh Rasmussen ανατέθηκε να επεξεργαστεί και να φέρει για απόφαση στην Υπουργική Διάσκεψη (Ministerial) της 8-9 Ιουνίου τις τελικές προτάσεις που θα συμπεριλαμβάνουν υπαγωγές και γεωγραφικές τοποθετήσεις των Στρατηγείων. Έτσι σήμερα, με την ολοκλήρωση των εργασιών της Υπουργικής Διάσκεψης έχουμε πλέον Νέα Δομή Διοίκησης, τα βασικά στοιχεία της οποίας παρατίθενται στη συνέχεια της παρούσης αναλύσεως.

Η Συμμαχική Διοίκηση Επιχειρήσεων (Allied Command Operations – ACO) παραμένει στο στρατηγικό επίπεδο με Επιτελείο της το SHAPE και θα έχει πλέον υπό αυτήν:

• Το Διακλαδικό Στρατηγείο Δυνάμεων στην Νάπολη της Ιταλίας (Joint Force HQ Naples).
• To Διακλαδικό Στρατηγείο Δυνάμεων στο Μπρούνσουμ της Ολλανδίας (Joint Force HQ Brunsum)

Καταργείται δηλαδή το Διακλαδικό Στρατηγείο της Λισαβόνας και έχουμε αλλαγή ρόλου και μετονομασία των υφισταμένων Συμμαχικών Στρατηγείων στην Νάπολη Ιταλίας και στο Μπρούνσουμ Ολλανδίας (δεν υπάρχει πλέον ή λέξη Command!) που θα προετοιμάζουν τις χερσαίες δυνάμεις για συμμετοχή τους σε διακλαδικές επιχειρήσεις.

Ενώ στην μέχρι τώρα Δομή είχαμε δύο Χερσαία (CC Land), δύο Αεροπορικά (CC Air) και δύο Ναυτικά (Maritime) κατανεμημένα ανά ένα στην νότια και βόρεια περιφέρεια της Ευρώπης, στη νέα διατηρείται μόνο ένα από κάθε είδος, υπαγόμενο πλέον κατ’ ευθείαν στην ACO (SHAPE) και γεωγραφική κατανομή όπως παρακάτω:

• Το Χερσαίο Στρατηγείο στην Σμύρνη (Izmir) Τουρκία.
• Αεροπορικό Στρατηγείο στο Ραμστάιν (Ramstein) Γερμανία.
• Ναυτικό Στρατηγείο στο Νόρθγουντ (Northwood) Ηνωμένο Βασίλειο.

Κρίνεται σκόπιμο εδώ να αναφερθεί σε ό,τι αφορά στα μέχρι τώρα Χερσαία Στρατηγεία ότι καταργούνται αυτά της Μαδρίτης και της Χαϊδελβέργης και δημιουργείται ένα νέο στη Σμύρνη, που στην ουσία θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο Αεροπορικό που καταργείται. Στο Ραμστάιν παραμένει το ήδη υφιστάμενο Αεροπορικό, ενώ καταργείται το Ναυτικό στη Νάπολη και παραμένει το ήδη υφιστάμενο στο Νόρθγουντ.

Τέλος σε ό,τι αφορά στα CAOC (Combined Air Operations Center: κέντρο συνδυασμένων αεροπορικών επιχειρήσεων) από τα τέσσερα που υφίσταντο μέχρι σήμερα θα διατηρηθούν μόνο δύο, στο Uedem (CAOC-2 [Deployable]) στην Γερμανία και σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες της τελευταίας στιγμής (πρωινές ώρες 9 Ιουνίου 2011) στο Torrejon (CAOC-8) της Ισπανίας και όχι στο Poggio Renatico (CAOC-5 [Deployable]) στην Ιταλία όπως αναμενόταν από τους περισσοτέρους αναλυτές. Απλά στο Poggio Renatico θα έχουμε τη δημιουργία Αεροπορικού Κέντρου Διοίκησης και Ελέγχου (DACCC) που στην ουσία θα είναι το πρώην DARS (Deployable Air Control Center Recognized Air Picture Production Center Sensor Fusion Post) που μετασταθμεύει από την Ολλανδία (Millingen).

Έχουμε λοιπόν κατάργηση των CAOC-7 της Λάρισας και CAOC-1 Karup στη Δανία.

Το βασικό ερώτημα που τίθεται για την Ελλάδα είναι μέσα από μία πραγματιστική και πολύπλευρη προσέγγιση αν κερδίζει ή χάνει. Όταν έχουμε δεδομένο ότι θα υπάρξει οπωσδήποτε αναθεώρηση της δομής και με κυρίαρχο στοιχείο την δραστική μείωση των στρατηγείων ποιος μπορεί να ήταν για εμάς ο στρατηγικός στόχος και σε τι ποσοστό επιτεύχθηκε.

Κατ’ αρχήν στην παρούσα ανάλυση δεν δεχόμαστε ότι η χώρα μας ήταν απούσα τόσο σε πολιτικό όσο και σε υπηρεσιακό επίπεδο, ενώ τολμάμε να επισημάνουμε ότι οι απόψεις για την περί «μέχρι εσχάτων» διεκδίκηση του CAOC και μη παροχή συναίνεσης (Consensus) από τον Έλληνα Υπουργό (που εμμέσως σημαίνει βέτο) αν μη τι άλλο κρίνονται παιδαριώδεις και ανεδαφικές, ιδιαίτερα όταν εκφράζονται από πρόσωπα που υποτίθεται ότι θεωρητικά γνωρίζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο ΝΑΤΟ.

Επειδή συνήθως μεταφράζουμε τα κέρδη της Τουρκίας σε δικές μας απώλειες και αντιστρόφως λειτουργώντας αντανακλαστικά, γεγονός που στις διεθνείς σχέσεις είναι καταστροφικό, πρέπει να επισημάνουμε ότι (πάντα κατά την εκτίμηση μας) με τη νέα δομή η Τουρκία δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα, που απέκτησε το 2003, όταν μεταστάθμευσε το CC Air από την Ιταλία (Νάπολη) στη Σμύρνη, να προβάλλει μέσα από τις Συμμαχικές διαδικασίες αμφισβητήσεις επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και των διοικητικών και συντονιστικών αρμοδιοτήτων της χώρας μας.

Βέβαια η Τουρκία «συνεπής» στην αναθεωρητική της πολιτική, θα συνεχίσει να εγείρει θέματα όπως το καθεστώς της Λήμνου, της «στρατικοποίησης» των νησιών του Αιγαίου κλπ. Είναι όμως διαφορετικό τα «προβλήματα» (κατ’ ουσία οι μονομερείς απαιτήσεις της) να παραμένουν σε διμερές επίπεδο και άλλο να εγγράφονται οι αμφισβητήσεις της σε νατοϊκό πλαίσιο, καθόσον αναγκάζεται η Συμμαχία να τηρεί τη γνωστή απαράδεκτη πολιτική των «ίσων αποστάσεων» που ευνοεί τις τουρκικές αξιώσεις. Τα περισσότερα προβλήματα στον αεροπορικό τομέα ομολογουμένως προέρχονταν από το Αεροπορικό Στρατηγείο της Σμύρνης.

Πλέον όμως των παραπάνω θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Ναυτικό Στρατηγείο (CC Mar) θα είναι τελικώς στο Νόρθγουντ. Οι Τούρκοι επιδίωξαν να μετεγκατασταθεί το Ναυτικό Στρατηγείο από την Ιταλία στη χώρα τους. Αυτό έπρεπε οπωσδήποτε να αποφευχθεί και βλέπουμε ότι τελικά αποφεύχθηκε και είναι μία θετική εξέλιξη καθόσον οι νεο-οθωμανικές ναυτικές φιλοδοξίες της Τουρκίας δεν θα «στηριχθούν» σε νατοϊκές δομές.

Τελικά οι γείτονες «πήραν» το Χερσαίο Στρατηγείο. Όμως αναγκαστικά τίθεται το ερώτημα τι θα κερδίσει η Τουρκία με την εγκατάσταση του Στρατηγείου αυτού; Πρέπει να προβληματιστούμε;

Εκτιμούμε όχι ιδιαίτερα και αυτό διότι:

• Η χώρα αυτή ευρίσκεται γεωγραφικά εγγύτερα σε πιθανές περιοχές κρίσεων.
• Έχει διαθέσει, κατ’ επανάληψη, Στρατηγείο και μεγάλο αριθμό χερσαίων στρατευμάτων στο Αφγανιστάν.
• Θα επωμιστεί το κόστος της υποστήριξης του φιλοξενούντος έθνους.
• Θα επωμιστεί το πολιτικό κόστος από ενδεχόμενη ανάπτυξη σε πιθανή κρίση στα μάτια του αραβικού κόσμου.
• Κυρίως όμως γιατί οι χερσαίες δραστηριότητες δεν παράγουν τα γνωστά προβλήματα του αεροπορικού ή ναυτικού τομέα για μας.

Συνεχίζοντας την ανάλυση σε αυτό το σημείο θα αναφερθούμε στην τυπική κατάργηση του CAOC-7 της Λάρισας. Οι ειδήμονες γνωρίζουν ότι από το 2003, οπότε και καταργήθηκε το Διακλαδικό Στρατηγείο Νοτιο-κεντρικής Ευρώπης (Joint Command South Center) (Τύρναβος) με χερσαίο προσανατολισμό («land heavy») ουσιαστικά δεν διαθέτουμε νατοϊκή οντότητα στη Δομή Διοίκησης. Ο λόγος είναι ότι το προβλεφθέν, από τη δομή του 2003, CAOC-4 (πρώην CAOC-7)  με βάση το έγγραφο της Στρατιωτικής Επιτροπής MC324 ουδέποτε ενεργοποιήθηκε ως NATO Body, και ουδέποτε έτυχε χρηματοδότησης των λειτουργικών του εξόδων από τον κοινό στρατιωτικό προϋπολογισμό, σύμφωνα με τις προβλέψεις, αλλά παρέμεινε ως πολυεθνικό, στη βάση συνυποσχετικού (MOU), από τη συγκρότηση του.

Κατά τη γνώμη μας η «απώλεια» του CAOC δεν επιδρά αρνητικά για τα συμφέροντα μας.

Μια ρεαλιστική αλλά και εξορθολογισμένη απάντηση στους διαφωνούντες με την προσέγγιση μας και επιμένοντες στην με κάθε τρόπο διατήρηση του CAOC επισημαίνει εμφατικά ότι οι στρατηγικές ισορροπίες εντός ΝΑΤΟ δεν θα άφηναν ποτέ την Ελλάδα να έχει CAOC χωρίς την ταυτόχρονη «αναζωογόνηση» του CAOC στο Eskisehir.

Αφού από το 2003 μέχρι σήμερα δεν καταφέραμε να ενεργοποιήσουμε πλήρως το CAOC, ποιος εχέφρων εμπειρογνώμων και μη πιστεύει ότι θα συμφωνούσε η Τουρκία στο να ενεργοποιηθεί αν δεν παρέμενε στη νέα δομή και το Eskisehir; Θα συμφωνούσε δηλαδή η Τουρκία στο να μη καθορισθεί ως όριο των Track Production Areas των ραντάρ ο 25^οςμεσημβρινός αλλά το όριο των FIR Αθηνών – Κωνσταντινούπολης; Θα συμφωνούσε σε καθορισμό (Air policing areas) των δύο CAOCs με βάση το όριο του FIR ή τον 25^ο μεσημβρινό;

Συμπληρωματικά οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η χώρα μας θα διατηρήσει το CAOC-7 Λάρισας με τη σημερινή μορφή ώστε να εξακολουθήσει να προσφέρει προστιθέμενη αξία στη Συμμαχία (στο πλαίσιο της δομής δυνάμεων) για τους ακόλουθους λόγους:

• Για την εκμετάλλευση της προηγμένης τεχνολογίας εξοπλισμού του, ως ACCS (Air Command and Control System) CAOC, σε θέματα της ενοποιημένης αεράμυνας του ΝΑΤINADS (NATO Integrated Air Defence System: ολοκληρωμένο αντιαεροπορικής άμυνας ΝΑΤΟ), καθώς δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις ανάθεσης από το CC Air Ramstein επιχειρησιακών και λειτουργικών αρμοδιοτήτων κατά περίπτωση .
• Για την ενίσχυση των δύο CAOCs (Uedem και Poggio Renatico), που τελικώς παραμένουν στη δομή διοίκησης, όπως ήδη έγινε για τις ανάγκες της επιχείρησης «Unified Protector» με την ενίσχυση του CAOC του Poggio Renatico.
• Γιατί μπορεί να έχει ρόλο σε θέματα διοίκησης και ελέγχου της αντιπυραυλικής άμυνας, δεδομένου ότι διαθέτουμε και σύστημα PATRIOT στο πλαίσιο του νατοϊκού προγράμματος, καθώς και την υποστήριξη των πλοίων επιφανείας εξοπλισμένων με το σύστημα αντιαεροπορικής – αντιβαλλιστικής άμυνας Aegis των ΗΠΑ που θα αναπτύσσονται στην Ανατ. Μεσόγειο (Αιγαίο) στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σκέλους του αμερικανικού προγράμματος αντιπυραυλικής άμυνας (European Phased Adapted Approach).

Στο προσεχές διάστημα, αντισταθμίζοντας την έστω τυπική κατάργηση του CAOC, θα πρέπει να διεκδικήσουμε την κατανομή συγκεκριμένων θέσεων ανωτάτων (flag  posts)  και στελεχών βαθμού Σμηνάρχου.

Συγκεκριμένα, θα πρέπει να διεκδικηθούν οι θέσεις του διοικητή ή υποδιοικητή του CAOC Poggio Renatico, ή/και του επικεφαλής των τρεχουσών επιχειρήσεων ή ασκήσεων. Στο CC Air Ramstein θέσεις στα τμήματα των τρεχουσών επιχειρήσεων ή ασκήσεων καθώς και κατάλληλες θέσεις για θέματα αντιπυραυλικής άμυνας στο SHAPE.

Συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω με μία ρεαλιστική προσέγγιση, αλλά και εκ του αποτελέσματος, εκτιμάται ότι η Ελλάδα σωστά αποστασιοποιήθηκε από την άγονη πρακτική όλων των προηγούμενων δομών όπου, με βάση το μεγάλο αριθμό των προς διανομή Στρατηγείων και τη στατική διάρθρωση της Συμμαχίας, πρυτάνευε η λογική του ερωτήματος «τι Στρατηγείο θα πάρει κάθε χώρα». Η λογική αυτή, υπό το πρίσμα του νέου στρατηγικού δόγματος, της έμφασης στη δομή δυνάμεων (λόγω λιτής δομής διοίκησης), της αναπτυξιμότητας εκστρατευτικών δυνατοτήτων και του συνεχώς διογκούμενου κόστους υποστήριξης φιλοξενούντος έθνους, έχει αποδυναμωθεί.

Συνεπώς, θεωρούμε ότι το κέρδος από την κατάργηση του Αεροπορικού Στρατηγείου της Σμύρνης και την εξάλειψη των γενεσιουργών αιτίων δημιουργίας τριβών σε διμερές επίπεδο και κυρίως σε ενδο-συμμαχικό πλαίσιο, συγκριτικά με το παρελθόν, εκτιμάται ως μεγαλύτερο.

Επιπροσθέτως η γενική εκτίμηση είναι ότι ενώ δεν υφιστάμεθα απώλεια υπάρχει σημαντικό όφελος για τη Συμμαχία ως σύνολο (αναγνωρίζεται τόσο από τους ανώτατους αξιωματούχους της όσο και από την Αμερικανική πλευρά) καθόσον μεγιστοποιείται η λειτουργική και επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα της στο νότιο τομέα καθώς επίσης διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη λειτουργίας του ευρωπαϊκού σκέλους της αμερικανικής αντιπυραυλικής άμυνας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Η ανακοίνωση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας

Σύνοδος Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες

Πέμπτη, 09 Ιουν 2011

Σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του ΝΑΤΟ ελήφθησαν στη Σύνοδο των Υπουργών Άμυνας της Συμμαχίας που συνήλθε χθες στις Βρυξέλλες με τη συμμετοχή του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου.

Οι Υπουργοί Άμυνας αποφάσισαν τον γεωγραφικό προσδιορισμό των Στρατηγείων και των άλλων επιτελικών οντοτήτων της Νέας Δομής Διοίκησης του ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της Λισαβόνας του περασμένου Νοεμβρίου.  Η Νέα Δομή Διοίκησης είναι πιο λιτή και προσαρμοσμένη στα νέα δημοσιονομικά δεδομένα όλων των κρατών-μελών της Συμμαχίας.

Μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές που επέρχονται με τη Νέα Δομή Διοίκησης είναι η κατάργηση του Αεροπορικού Στρατηγείου της Σμύρνης (CC Air) και η αντικατάστασή του από ένα χερσαίο στρατηγείο που μεταφέρεται από την Ισπανία. Το μοναδικό πλέον Αεροπορικό Στρατηγείο (CC Air) θα εδρεύει στην Γερμανία (Ramstein), ενώ το μοναδικό Ναυτικό Στρατηγείο (CC MAR) θα εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο (Northwood).

Στον αεροπορικό τομέα παραμένουν δύο μόνο CAOC (από τα επτά υφιστάμενα), αυτά του Uedem (Γερμανία) και της Torrejon (Ισπανία), ενώ το Αναπτυσσόμενο Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων μεταφέρεται από την Ολλανδία (Millingen) στην Ιταλία (Poggio Renatico).

Στην ενοποιημένη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ εκτός από τις οντότητες της Δομής Διοίκησης περιλαμβάνονται και αυτές της Δομής Δυνάμεων, στις οποίες η Ελλάδα μετέχει με το CAOC της Λάρισας, το NDC-GR (Γ’ Σώμα Στρατού-Θεσσαλονίκη) και το Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής (Χανιά). Σημειώνεται ότι το CAOC Λάρισας θα λειτουργεί υπό μόνιμη ελληνική διοίκηση και όχι με εναλλαγή Έλληνα και Τούρκου διοικητή, όπως είχε συμφωνηθεί από τη χώρα μας στις αρχές του 2009.

Ο γεωγραφικός προσδιορισμός των μονάδων της Νέας Δομής Διοίκησης είναι αποτέλεσμα μακράς και επίπονης διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης που διήρκεσε από την επομένη του Συμβουλίου Κορυφής της Λισαβόνας μέχρι χθες. Στη διαπραγμάτευση αυτή, η Ελλάδα έλαβε ενεργό μέρος με συνεχείς επαφές του Υπουργού Εθνικής Αμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Ράσμουσεν, αλλά και μεγάλο αριθμό διμερών διαβουλεύσεων. Στρατηγικός στόχος της Ελλάδας, όπως έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει στη Βουλή ο κ. Βενιζέλος, ήταν στην περιοχή μας να μην υπάρχουν περιττές φορτίσεις που δημιουργούν τεχνητά ή τεχνικά προβλήματα και άρα αδικαιολόγητες διαφοροποιήσεις σε σχέση με αυτά που ισχύουν σε όλες τις άλλες περιοχές της Συμμαχίας.

*Ο Υποστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος έχει υπηρετήσει συνολικά 6 έτη σε θέσεις του ΝΑΤΟ (NATO SCHOOL στο Oberammergau στην Γερμανία ως Καθηγητής και Υπεύθυνος για την συνεργασία με χώρες PfP και Μεσογειακού Διαλόγου και στο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ως Συντονιστής Αμυντικής Σχεδίασης στην Διεύθυνση Πολιτικής και Σχεδίων στο Διεθνές Στρατιωτικό Επιτελείο) ενώ έχει διατελέσει και εκπρόσωπος τύπου του Α/ΓΕΕΘΑ. Από τον Μάιο 2010 είναι Αναλυτής-Ερευνητής στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Άμυνας και Ασφάλειας (I-SDA, www.i-sda.org) και επιπροσθέτως μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΕΣΜΕ).

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΕΔΩ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF: http://www.i-sda.org/isda/documents/KE_24.pdf

http://gdailynews.wordpress.com/