Η ΓΑΛΑΤΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και ΘΡΑΚΗ – ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΙΣ ΝΟΤΙΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΑΚΤΙΚΕΣ, ΜΕΡΟΣ Α΄

Οι λαοί της αρχαίας νοτιο-κεντρικής Βαλκανικής και οι άξονες εισβολής των Κελτών (με μπλε  χρώμα) στην περιοχή και στη Μικρά Ασία (πηγή: Wikipedia).

(Το παρόν άρθρο αναδημοσιεύεται με την άδεια του συγγραφέα)

Η πρώτη φορά που οι μητροπολιτικοί Έλληνες είδαν τους Γαλάτες σε πολεμική δράση ήταν το 366 π.Χ. και ασφαλώς εντυπωσιάστηκαν. Τότε ο Διονύσιος των Συρακουσών, που διέθετε πολλούς Κελτίβηρες και Παδανούς Γαλάτες μισθοφόρους, έστειλε 2.000 από αυτούς να ενισχύσουν την υπερπόντια σύμμαχο του, Σπάρτη.

Ο Θουκυδίδης περιγράφει τις ευέλικτες τακτικές που χρησιμοποίησαν οι Κέλτες ιππείς εναντίον των Ελλήνων αντιπάλων τους. Ο Θεόπομπος ο Χίος αναφέρει τις συγκρούσεις των Γαλατών με τις ιλλυρικές φυλές σε μια περιοχή που εντοπίζεται στην περιοχή του ποταμού Νάρονος της Δαλματίας. Στην περιοχή της Βοσνίας άκμαζε κατά την Αρχαϊκή εποχή ο πολιτισμός Γκλάσινατς (Glasinac), ο οποίος μετεξελίχθηκε στην ισχυρή ένωση των Αυταριατών Ιλλυριών. Το 359 π.Χ. ο Βαρδύλις, κατά το πιθανότερο βασιλέας των Αυταριατών, κατατρόπωσε τον μακεδονικό στρατό σκοτώνοντας τον βασιλέα Περδίκκα και 4.000 άνδρες του, ανοίγοντας με αυτόν τον τρόπο τον δρόμο για τον Φίλιππο Β΄ προς τον μακεδονικό θρόνο. Τον επόμενο, χρόνο ο μεγάλος Μακεδόνας εκδικήθηκε συντρίβοντας τους Αυταριάτες, εξοντώνοντας 7.000 από αυτούς. Η χειρότερη, όμως, εξέλιξη για τους Αυταριάτες ήταν η έναρξη του πολέμου με τους παραδουνάβιους Γαλάτες.

            Το 335 π.Χ. ο Αλέξανδρος ο Μέγας, πραγματοποίησε την εκστρατεία του μέχρι τον ποταμό Δούναβη, προκειμένου να εξασφαλίσει την υποταγή των φύλων της χερσονήσου του Αίμου και την ασφάλεια της Ελλάδας, όταν αυτός θα εξεστράτευε στην Ασία. Μετά τη νίκη του στην περιοχή, διάφοροι λαοί έστειλαν πρεσβείες προκειμένου να κερδίσουν την φιλία και την συμμαχία του, ανάμεσα τους και οι Γαλάτες της Παννονίας-Ιλλυρίας. Ο ιστορικός Αρριανός αφηγείται το επεισόδιο της συνάντησης των Γαλατών απεσταλμένων με τον Αλέξανδρο. Περιγράφει τους πρώτους ως ανθρώπους με εντυπωσιακή εμφάνιση και υψηλό ανάστημα. Όταν ο βασιλιάς ο οποίος θα γινόταν σε λίγο ο μεγαλύτερος κατακτητής της παγκόσμιας Ιστορίας, τους ρώτησε τι φοβούνται περισσότερο, οι Γαλάτες του απάντησαν ότι «φοβόμαστε μόνο μήπως ο ουρανός πέσει στα κεφάλια μας». Εντούτοις, οι Γαλάτες προσέθεσαν διπλωματικά ότι τους ενδιαφέρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η φιλία ενός άνδρα όπως ο Αλέξανδρος. Η απάντηση των Γαλατών στον Αλέξανδρο δεν ήταν τυχαία. Στην ουσία αποτελούσε έμμεση δήλωση τους ότι δεν τον φοβούνται, θεωρώντας τον ισότιμο τους, αλλά και ότι επιθυμούσαν την συνεννόηση και την συμμαχία μαζί του. Οι Κέλτες δεν είχαν άδικο. Τα συμφέροντα Γαλατών και Ελλήνων ταυτίζονταν επειδή αμφότεροι πολεμούσαν εναντίον των παρεμβαλλομένων μεταξύ τους, ιλλυρικών και θρακικών φύλων. Οι δύο λαοί δεν είχαν ακόμη εδαφική επαφή και η γαλατική απειλή θα φαινόταν τότε πολύ μακρινή για τους Έλληνες. Ο Αλέξανδρος, ο οποίος εκτιμούσε ιδιαίτερα τους γενναίους άνδρες, φαίνεται ότι ικανοποιήθηκε από την γαλατική απάντηση, παρότι σχολίασε ειρωνικά την βαρβαρική έπαρση τους (Αρριανός). Βλέποντας το κοινό συμφέρον του με αυτούς, έκλεισε συμμαχία μαζί τους και πιθανώς τότε τους επέτρεψε να επεκταθούν στην χώρα των Αυταριατών.

Αναπαράσταση Μακεδόνα σαρισσοφόρου από τον Ιστορικό Σύλλογο Αρχαιων οπλιτικον /Ancient Hoplitikon. Φερει φρυγική περικεφαλαία, την τυπική ορειχάλκινη πέλτη των Μακεδόνων, περικνημίδες και μυώδη θώρακα (ο οποίος δεν φαίνεται στην εικόνα).  Ο μακεδονικός στρατός δεν πρόλαβε να συγκεντρωθεί εγκαίρως λόγω των τραγικών χειρισμών του Πτολεμαίου Κεραυνού.

-

            Σύγχρονοι μελετητές, όπως ο Π. Μπ. Έλλις, θεωρούν ότι ο Αλέξανδρος παρεξήγησε την γαλατική απάντηση. Χίλια χρόνια αργότερα οι Ιρλανδοί Κέλτες ορκίζονταν να τηρήσουν μια συμφωνία, προφέροντας τον στερεότυπο όρκο του νησιού τους: «Δεν θα παρασπονδήσουμε παρά μόνο αν ο ουρανός πέσει επάνω μας και μας συνθλίψει ή αν η γη ανοίξει και μας καταπιεί ή αν η θάλασσα μας καλύψει…». Πιθανώς οι Γαλάτες απάντησαν στον Αλέξανδρο στα πρότυπα ενός παρόμοιου κελτικού όρκου, θέλοντας να δείξουν την καλή πίστη τους μαζί με την έμμεση δήλωση ότι θεωρούσαν ισάξια τους την ελληνική ισχύ και όχι ανώτερη. Δώδεκα χρόνια αργότερα, μια ακόμη γαλατική πρεσβεία πραγματοποίησε το μακρύ ταξίδι μέχρι την Βαβυλώνα προκειμένου να συγχαρεί εκεί τον Αλέξανδρο για την επιτυχία της εκστρατείας του και να ανανεώσει την συμμαχία μαζί του.

Όσο ζούσε ο Αλέξανδρος, οι Γαλάτες δεν τολμούσαν να προωθηθούν στη νότια Χερσόνησο του Αίμου. Είναι βέβαιο ότι παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στον ελληνικό κόσμο και ξεκίνησαν την επίθεση μόνο όταν βεβαιώθηκαν ότι οι πόλεμοι μεταξύ των Διαδόχων του Αλεξάνδρου είχαν απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τους Έλληνες. Το 310 π.Χ. ένα γαλατικό στίφος υπό τον Μολίστομο εισέβαλε στην χώρα των Αυταριατών και τους συνέτριψε οριστικά, προκαλώντας τη μαζική φυγή τους προς το νότο. Μεγάλες ομάδες προσφύγων εισέβαλαν στην Δαρδανία και την Παιονία. Ο Παίονας φύλαρχος ζήτησε τη βοήθεια του επικυρίαρχου του, Κασσάνδρου, βασιλέα της Μακεδονίας. Ο Κάσσανδρος βρήκε μία συμβιβαστική λύση εγκαθιστώντας 20.000 Αυταριάτες με τις οικογένειες τους στην περιοχή του όρους Όρβηλου. Λίγοι Αυταριάτες απέμειναν στην κοιτίδα τους. Οι Γαλάτες τους αντικατέστησαν σε αυτήν ιδρύοντας σε λίγο τη φυλετική ένωση των Σκορδίσκων, η οποία εκτός από τους ίδιους ως επικυρίαρχους, περιελάμβανε ιλλυρικές, δακικές και θρακικές φυλές. Το ιλλυρικό όνομα που υιοθέτησαν, «Σκορδίσκοι» (σχετικό με τα ιλλυρικά Σκάρδος, Σκερδιλαϊδας, Σκόδρα κ.α.), ίσως δείχνει την προσπάθεια τους να προσεταιριστούν τον εντόπιο πληθυσμό. Πρωτεύουσα τους ήταν το Σιγγίδουνο (Σιγγηδών, σύγχρονο Βελιγράδι), το κεντρικό φρούριο το οποίο ίδρυσαν στις αρχές του 3^ου αιώνα. Στην συνέχεια οι Κέλτες υπέταξαν τους ισχυρούς Αρδιαίους Ιλλυριούς και το 298 π.Χ. στράφηκαν εναντίον της Θράκης. Ο στρατός του Λυσιμάχου, βασιλέα της Θράκης, τους απέκρουσε στην οροσειρά του Αίμου. Το ελληνικό βασίλειο της Θράκης, υπό τον ικανό και εμπειροπόλεμο μονάρχη του, στάθηκε αδιαπέραστο εμπόδιο για τους Γαλάτες. Ωστόσο το 281 ο Λυσίμαχος σκοτώθηκε στην μάχη του Κούρου Πεδίου στην Μ. Ασία. Ο θάνατος του άνοιξε τον δρόμο για τους Γαλάτες που καραδοκούσαν. Αφού υπέταξαν οριστικά τους Γέτες της Κάτω κοιλάδας του Δούναβη, εισέβαλαν πάλι στην Θράκη υπό την ηγεσία του Καμβαύλη. Οι θρακικές φυλές υπέκυψαν σύντομα. Το μεγαλύτερο μέρος της χερσονήσου του Αίμου είχε περάσει υπό γαλατικό έλεγχο, από τον οποίο διέφευγαν μόνο οι ελληνικές περιοχές και λίγες ιλλυρικές φυλές. Ο δρόμος προς την Μακεδονία, τη νότια Ελλάδα και το πλούσιο Ιερό των Δελφών ήταν πλέον ανοιχτός για τους Κέλτες.

Οι  Γαλάτες  εισβάλλουν  στην  Ελλάδα. Εξαιρετικός  πίνακας του αειμνηστου Angus McBride  (Πηγή: Newark, T. & McBride Α., Ancient Celts, Concord Publication Company)

-

            Στην Μακεδονία, τον θρόνο είχε καταλάβει από το 280 π.Χ. ο Πτολεμαίος Κεραυνός, γιος του Πτολεμαίου του Λάγου, του μεγάλου στρατηγού του Αλεξάνδρου, και αδελφός του ομώνυμου βασιλέα της Αιγύπτου. Οι Γαλάτες δεν καθυστέρησαν μετά τον θάνατο του Λυσιμάχου. Οι κινήσεις των στρατών τους εναντίον των ελληνικών περιοχών δείχνουν  φανερά ότι ακολουθούσαν οργανωμένο σχέδιο εισβολής. Διαίρεσαν τις δυνάμεις τους σε τρεις στρατιές οι οποίες εισέβαλαν στα νότια από τρία διαφορετικά «σημεία εισόδου». Από την θρακική ενδοχώρα ξεκίνησαν οι Γαλάτες του Κερέθριου (ο «βράχος» στην κελτική) ενώ ταυτόχρονα από την Ιλλυρία, μέσω της κοιλάδας του Αώου, εισέβαλε το στίφος του Βολγίου (ο «κεραυνός»). Ο «Έλληνας Κεραυνός» δεν ήταν τόσο συνετός όσο ο Γαλάτης συνονόματος του, υποπίπτοντας σε μια σειρά από μεγάλα σφάλματα. Ο Πτολεμαίος δεν βοήθησε τους Δάρδανους Ιλλυριούς οι οποίοι μοιραία υπέκυψαν στους Γαλάτες, ούτε κράτησε τις στρατιωτικές δυνάμεις του σε επιφυλακή. Ο Βόλγιος εμφανίστηκε αναπάντεχα στα σύνορα της Μακεδονίας ενώ ο μακεδονικός στρατός δεν ήταν συγκεντρωμένος, με τους περισσότερους άνδρες του να βρίσκονται στα σπίτια τους. Παρά ταύτα, ο Γαλάτης αρχηγός έστειλε πρέσβεις στον Πτολεμαίο ο οποίος υπέπεσε στο τραγικό σφάλμα να υποτιμήσει την κελτική ισχύ. Δρώντας επιπόλαια, εκτέλεσε τους απεσταλμένους του Βολγίου και βάδισε εναντίον του με μια μικρή μακεδονική στρατιωτική δύναμη, χωρίς να περιμένει την συγκέντρωση του κύριου στρατού. Οι Γαλάτες, διψασμένοι για εκδίκηση, σάρωσαν το μακεδονικό σώμα και σκότωσαν τον Πτολεμαίο. Η κεφαλή του καρφωμένη σε λόγχη, περιφέρθηκε στο στρατόπεδο των Κελτών και τέθηκε στην εμπροσθοφυλακή κατά την εκστρατεία τους στη Μακεδονία.

            O Πτολεμαίος και η Μακεδονία έμειναν ακέφαλοι και οι Γαλάτες ξεκίνησαν ένα όργιο λεηλασιών και βιαιοπραγιών. Ο πληθυσμός της χώρας βρήκε καταφύγιο στις πόλεις, τις οποίες οι Κέλτες δεν μπορούσαν να καταλάβουν επειδή δεν χρησιμοποιούσαν πολιορκητικές μηχανές και εξελιγμένες μεθόδους πολιορκίας. Η μακεδονική ύπαιθρος λεηλατήθηκε αγρίως, εικόνα πρωτοφανής για τη χώρα της οποίας οι στρατιές είχαν μόλις πριν από πέντε δεκαετίες κατακτήσει τον μισό τότε γνωστό κόσμο. Σε αυτό το διάστημα χάους οι απελπισμένοι Μακεδόνες ανακηρυξαν και ακολούθως ανέτρεψαν δύο βασιλείς, τον Μελέαγρο και τον Αντίπατρο. Ο τελευταίος απέκτησε το προσωνύμιο «Ετησίας» επειδή η εξουσία του διήρκησε μόνο 45 ημέρες, όσο δηλαδή διαρκούν τα μελτέμια («ετησίαι»). Την κατάσταση έσωσε ο παλαιός στρατηγός του Λυσιμάχου Σωσθένης, που γνώριζε πώς να αντιμετωπίσει τους βαρβάρους λόγω της εμπειρίας που είχε αποκτήσει πολεμώντας τις θρακικές φυλές. Συγκέντρωσε όσους άνδρες μπορούσε και χρησιμοποιώντας μεθόδους «κλεφτοπολέμου» κατόρθωσε να απωθήσει τους βαρβάρους του Βολγίου στα βόρεια της Μακεδονίας. Ο Σωσθένης μπορούσε να ανακηρυχθεί βασιλέας της χώρας αφού είχε την αφοσίωση του στρατού και προφανώς την ευγνωμοσύνη του λαού, αλλά δεν το έπραξε. Πρόκειται για μία από τις σεμνότερες και πλέον λησμονημένες μεγάλες μορφές του αρχαίου Ελληνισμού.

-

Περικλής    Δεληγιάννης

Η    ΣΥΝΕΧΕΙΑ  ΣΤΟ  Β΄  ΜΕΡΟΣ

ΠΗΓΗ : http://periklisdeligiannis.wordpress.com/