Μεγάλη Ελλάδα (Magna Grecia) Μέρος 3ον : Ελέα - Ποσειδωνία

Μέρος του αρχαιολογικού χώρου της Ελέας 

ΕΛΕΑ
Η Ελέα ήταν αρχαία ελληνική αποικία κτισμένη στην περιοχή της Καμπανίας. Ιδρύθηκε από Φωκαείς οι οποίοι κατέφυγαν στην περιοχή κατά την διάρκεια της Περσικής κατοχής της Ιωνίας μεταξύ του 538 και 535 π.Χ. Η πόλη είναι γνωστή για μια από τις σημαντικότερες φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας, την Ελεατική σχολή, με κυριότερους εκπροσώπους τον Παρμενίδη και τον Ζήνωνα.
Η πόλη ιδρύθηκε όταν άποικοι Φωκαείς εκτοπισμένοι από τους Πέρσες που πολιορκούσαν την Φώκαια, εγκατέλειψαν την πόλη με τα πλοία τους με σκοπό να εγκατασταθούν στην αποικία τους στην Κορσική, Αλαλία.
Τελικά ύστερα από οκτώ ή δέκα χρόνια περιπλάνησης κατέληξαν στο Ρήγιο της Καλαβρία. Μετά την συνάντησή τους με τον φιλόσοφο Ξενοφάνη, ο οποίος βρισκόταν εκείνη την περίοδο απέναντι στην Μεσσήνη, κατευθύνθηκαν βόρεια όπου ίδρυσαν μία νέα πόλη. Το αρχικό όνομα της νέας πόλης ήταν Υέλη, στην συνέχεια έγινε Έλη και τελικά Ελέα. Η Ελέα βρισκόταν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την μητρόπολή τους την Φώκαια.
Tο τέταρτο αιώνα εισχώρησε στο συνασπισμό των Ελληνικών πόλεων που είχε σκοπό να σταματήσουν την προέλαση των Λουκανών , οι οποίοι είχαν ήδη καταλάβει την κοντινή Ποσειδωνία (Paestum) και απειλούσαν την Ελέα.
Με τη Ρώμη,η Ελέα είχε άριστες σχέσεις και είχαν συνάψει συμμαχία στην περίοδο των  Καρχηδονιακών πολέμων. 
Το 88 π.Χ. η Ελέα πέρασε στην εξουσία της Ρώμης με το όνομα  Βέλια (Velia), αλλά με το δικαίωμα να διατηρήσει την ελληνική γλώσσα και να κόβει δικά της νομίσματα. Στο δεύτερο μισό του αιώνα χρησιμοποιηθηκε ως ναυτική βάση, πρώτα απο τον Βρούτο (44 π.Χ.) και, στη συνέχεια, απο τον Οκταβιανό (38 π.Χ.). Η ευημερία της πόλης συνεχίστηκε μέχρι τον πρώτο αιώνα μ.Χ., όταν κτίστηκαν πολλές βίλες μαζί με νέα δημόσια κτίρια και θέρμες.
Οι προσχώσεις του λιμανιού της και η αποκοπή από την κεντρική οδική αρτηρία που οδηγούσε στη Ρώμη οδήγησαν την πόλη σε μια προοδευτική απομόνωση και την εξαθλίωση.
 Από τα ερείπια των τειχών της πόλης που σώζονται ίχνη τους ακόμα και σήμερα φαίνεται πως η πόλη είχε περίμετρο τριών μιλίων.

Το αρχαίο θέατρο της Ελέας.

Ελεατική σχολή
Η Ελεατική σχολή ήταν μία προσωκρατική φιλοσοφική σχολή και ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Ελέα. Ιδρυτής της ήταν ο Παρμενίδης και κατά άλλους ο Ξενοφάνης. Άλλα σημαντικά μέλη της σχολής ήταν ο Ζήνων ο Ελεάτης και ο Μέλισσος ο Σάμιος.

Προτομή του Ζήνωνα 

Ζήνων o Ελεάτης. Φιλόσοφος του 5ου αι. π.Χ. (περίπου 490-430). Ήταν μαθητής και φίλος του Παρμενίδη, τη διδασκαλία του οποίου και υπερασπίστηκε με εξαιρετική οξύνοια· ο Πλάτων τον ονόμαζε «Ελεατικόν Παλαμήδην», ενώ ο Αριστοτέλης τον χαρακτήριζε «ευρετή» της διαλεκτικής. Δική του διδασκαλία o Ζήνων δεν παρουσίασε, ήθελε όμως να δείξει με τρόπο διαλεκτικό ότι το αντί­θετο με αυτό που υποστήριζε ο Παρμενίδης είναι στην πραγματικότητα αδύνατο, επομένως ότι δεν μπορεί να υπάρχει πολλαπλότητα, ούτε κίνηση, ούτε γένεση και φθορά, γιατί αν τα δε­χτούμε όλα αυτά, τότε γεννιούνται πάντοτε μό­νο αντιφάσεις. Με την παρουσίαση τέτοιων πα­ραδοξολογιών η φήμη του απλώθηκε και έμεινε ζωντανή σε όλες τις εποχές· παρ' όλα όμως αυτά δεν μας σώθηκε τίποτε σχεδόν από τα έργα του. Αλλά και για τη ζωή του δεν έχουμε παρά μόνο θρύλους, πως ως εχθρός του τυράννου μπλέχτη­κε σε μια επανάσταση και πέθανε με βασανι­στήρια.

Προτομή του Παρμενίδη

Παρμενίδης από την Ελέα. Φιλό­σοφος του 6ου/5ου αι. π.Χ. Γεννήθηκε, κατά πά­σα πιθανότητα, το 515 στην Ελέα και ήταν κατά την παράδοση μαθητής του Ξενο­φάνη. Γύρω στο 480 δημοσίευσε το διδακτικό του ποίημα που έφερε τον τίτλο "Περί φύσεως", από το οποίο μας έχουν σωθεί 155 εξάμετροι στίχοι. Για να εκθέσει τις σκέψεις του ο Παρμενίδης χρη­σιμοποίησε την επική τεχνητή γλώσσα με το παραδοσιακό απόθεμα εικόνων και μεταφορών, που φυσικά μάλλον δυσκολεύουν την κατανόη­ση. Το ποίημα αρχίζει με μια μεγαλόπρεπη ει­κόνα: της ανόδου του ποιητή-φιλοσόφου με ένα άρμα από το βασίλειο της νύχτας στο βασίλειο του φωτός, όπου οι κόρες του Ήλιου τον οδη­γούν σε μια θεά, που του αποκαλύπτει τον κό­σμο της αλήθειας αλλά και τον κόσμο της δοξα­σίας (δόξα)· η εικόνα περιέχει τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της μύησης ενός ατόμου στην ποίηση και της ανάδειξης του σε ποιητή, αλλά και τον συμβολισμό της πνευματικής ωρίμαν­σης και ικανότητας για κατανόηση των πραγμά­των, αφού μόνο η σκέψη οδηγεί στην αλήθεια και όχι οι αισθήσεις.
 
ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ
Η Ποσειδωνία ήταν αρχαία ελληνική αποικία της Κάτω Ιταλίας στην περιοχή της Καμπανίας. Βρισκόταν 85 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Νάπολης στην σημερινή επαρχία του Σαλέρνο, κοντά στις ακτές της Τυρρηνικής θάλασσας. Το λατινικό όνομα της πόλης ήταν Πέστουμ (Paestum).

Εναέρια άποψη της Ποσειδωνίας με τους  Ναούς της

Η πόλη ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. κατά την διάρκεια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού, και μητρόπολή της ήταν η πόλη Σύβαρη. Για την πρώτη περίοδο της Ποσειδωνίας, τα μόνα στοιχεία που είναι γνωστά προέρχονται κυρίως από τα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα. Τα ευρήματα δείχνουν πως η πόλη είχε γρήγορα επεκταθεί διαθέτοντας δρόμους, ναούς και όλα τα χαρακτηριστικά μιας αναπτυγμένης πόλης. Από τα χαρακτηριστικά της πόλης φαίνεται πως είχε διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με την πόλη Μεταπόντιο κατά την διάρκεια του 5ου και 6ου αιώνα π.Χ. Μέχρι εκείνη την περίοδο δεν υπάρχουν αναφορές για την πόλη. Κατά την διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. η Ποσειδωνία καταλαμβάνεται από το Ιταλικό φύλο των Λουκανών. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα αυτής της περιόδου φαίνεται πως στην πόλη συνυπήρχαν και ελληνικά και ιταλικά πολιτισμικά στοιχεία.
Στα τέλη του – 4ου αιώνος, η Ποσειδωνία συμμετείχε σε αιματηρούς πολέμους, οι οποίοι διεξήχθησαν μεταξύ των Ελλήνων της Κάτω Ιταλίας και των Σαμνιτών, Βρεττίων και Λευκανών. Όπως μας πληροφορεί ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος, προς βοήθειαν των Ελλήνων έσπευσεν ο Αλέξανδρος Α΄ ο Μολοσσός, βασιλιάς της Ηπείρου, προσκεκλημένος από την πόλιν του Τάραντος, το έτος – 334.
Ο Αλέξανδρος Α΄ ο Μολοσσός νίκησε τα ορεσίβια φύλα των Σαμνιτών, διώχνοντάς τα από όσες Ελληνικές πόλεις είχαν καταλάβει και εν συνεχεία στράφηκε εναντίον των Βρεττίων και διέλυσε την συνομοσπονδία τους.
Οι Λευκανοί, οι οποίοι στην αρχή συμμάχησαν μαζί του κατά των Σαμνιτών, στράφηκαν τελικά εναντίον του, αλλά νικήθηκαν το – 332 κοντά στις εκβολές του ποταμού Σέλε, εγκαταλείποντας την πόλιν της Ποσειδωνίας στα χέρια του.

Τάφος της Ποσειδωνίας με υπέροχες ζωγραφικές παραστάσεις.

Όμως ο Αλέξανδρος Α΄ ο Μολοσσός, δολοφονήθηκε από Λευκανούς, τους οποίους είχε στο στράτευμά του, κατά την διάρκειαν της αιφνιδιαστικής μάχης της Πανδοσίας και ενώ είχε καταφέρει να αντισταθεί νικηφόρα στους αντιπάλους του και να σκοτώσει τον αρχηγό τους το έτος – 331.
Χωρίς την βοήθειαν πλέον του Ηπειρώτη βασιλιά, η Ποσειδωνία υπέκυψε πάλι στην επίθεση των Λευκανών, οι οποίοι την κατέλαβαν στα τέλη του – 4ου αιώνος. Ο φόρος τον οποίον πλήρωσαν οι Ποσειδωνιάτες, ήταν βαρύτερος και από τον φόρον του αίματος! Όπως μας πληροφορεί ο Αριστόξενος ο Ταραντίνος, τους απαγορεύτηκε από τους εισβολείς, ακόμη και να ομιλούν την Ελληνικήν γλώσσαν! Μόνον μία φοράν κάθε έτος, μπορούσαν να συναντώνται όλοι μαζί εκτός των τειχών της πόλεως, να εορτάζουν και να ομιλούν την γλώσσαν τους, θρηνώντας και διά την χαμένην τους ελευθερίαν. Με την έλευση  του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου στην Μεγάλη Ελλάδα το έτος  – 280 αναγεννήθηκε η ελπίδα για απελευθέρωση...προσωρινά όμως.
Μετά την αποχώρηση του Πύρρου, οι Ρωμαίοι κυριάρχησαν στην Μεγάλη Ελλάδα και τελικά το έτος – 273 κατέλαβαν την Ποσειδωνία, η οποία μετετράπη πλέον στο Ρωμαϊκό Paestum.  
Κάτω από την Ρωμαϊκή κατοχή, η πόλις παρείχε στους Ρωμαίους, πλοία και ναύτες ακόμη και στις πλέον κρίσιμες περιόδους της Ρωμαϊκής ιστορίας, όπως σε αυτήν του πολέμου με τους Καρχηδονίους του Αννίβα. Οι Ρωμαίοι, εκτιμώντας την στάσιν αυτήν της Ποσειδωνίας, της παρεχώρησαν ειδικά προνόμια, καθώς και το δικαίωμα να εκδίδει τα δικά της χάλκινα νομίσματα, τουλάχιστον μέχρι τους χρόνους του αυτοκράτορος  Τιβερίου (1ος αιώνας).

Κατά την διάρκειαν της Ρωμαϊκής περιόδου, οι οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλεως γνώρισαν νέα άνθιση. Κτίσθηκαν νέα δημόσια περικαλλή κτήρια, όπως ο Ναός της Ειρήνης, το Αμφιθέατρον, το Φόρουμ, το Γυμνάσιον και ο Ναός της Αφροδίτης, κατασκευασμένος εκτός των τειχών της πόλεως στις αρχές του1ου αιώνος.
Σταδιακά όμως και με την αποψίλωση των γύρω δασών από την ανάγκην καθέλκυσης πλοίων, καθώς και με τον αποκλεισμό της πόλεως από την πρόσβασιν στους νέους Ρωμαϊκούς οδικούς άξονες, η Ποσειδωνία παρήκμασε  και μετετράπη σε ένα μικρό χωριό. 
Ο αρχαιολογικός χώρος της Ποσειδωνίας καταλαμβάνει έκταση 120 εκταρίων. Από αυτά μόνο τα 25 έχουν ανασκαφεί. Διατηρείται ακόμα το τείχος που περιέβαλε την αρχαία πόλη, το οποίο έχει περίμετρο 4750 μέτρα, πάχος 5 έως 7 μέτρα και ύψος 15 μέτρα. Κατά μήκος του είναι τοποθετημένοι 24 πύργοι. Πιστεύεται πως συνολικά ήταν 28 αλλά οι τέσσερις καταστράφηκαν εξαιτίας διάνοιξης δρόμου κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα

Οι δυο επιβλητικοί  ναοί της Ήρας στην Ποσειδωνία .

Το κύριο χαρακτηριστικό του σημερινού αρχαιολογικού χώρου είναι οι τρεις μεγάλοι ναοί δωρικού ρυθμού. Ήταν αφιερωμένοι στην Ήρα και στην Αθηνά. Ο ναός της Ήρας είναι ο παλαιότερος ναός που διασώζεται στην Ποσειδωνία (αποκαλούμενος και Basilica) και ανήκει στον 6ο αιώνα π.Χ. Κοντά στον πρώτο ναό υπάρχει και ένας δεύτερος ναός αφιερωμένος στην Ήρα χτισμένος τον 5ο αιώνα π.Χ. Στο παρελθόν, κατά τον 18ο αιώνα, θεωρούσαν πως ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στον Ποσειδώνα. Στο υψηλότερο σημείο της πόλης βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς, χτισμένος περίπου το 500 π.Χ. 

Η Ποσειδωνία φημίζεται επίσης για τους ζωγραφισμένους τάφους, οι οποίοι ανήκουν στην περίοδο της Λουκανικής κυριαρχίας και μόνο ένας από αυτούς χρονολογείται στην ελληνική περίοδο. Αποτελούν ορισμένα από τα σημαντικότερα δείγματα ζωγραφικής της αρχαίας περιόδου.

hellinon.net- wikipedia.org-sakketosaggelos.gr

Επιμέλεια φωτογραφίας Διόνυσος.

Μεγάλη Ελλάδα.(Magna Grecia). Μέρος 1ον

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 2ον. Κύμη - Νεάποληhttp://autochthonesellhnes.blogspot.gr/