ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ (29 ΗΜΕΡΕΣ) 23 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ – 20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Ο Ανθεστηριών είναι ο 8-ος μήνας στο αττικό ημερολόγιο, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα 23 Ιανουαρίου-20 Φεβρουαρίου.

Κυριότερη και επώνυμος γιορτή του μήνα ήταν τα Ανθεστήρια, τα οποία διαρκούσαν τρεις ημέρες.
Κατά την τελευταία ημέρα της γιορτής αυτής τελούνταν τα Υδροφόρια προς τιμήν όσων χάθηκαν στον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. 

Λάμβαναν χώρα επίσης τα Διάσια προς τιμήν του Μειλίχιου Δία, καθώς και τα Μικρά Ελευσίνια. Το όνομά του προέρχεται από τη σπουδαία γιορτή των Ανθεστηρίων προς τιμήν του θεού Διονύσου.

Τα Ανθεστήρια ήταν τριήμερες ανοιξιάτικες γιορτές, που γιορτάζονταν την 11η, 12η και 13η ημέρα του Ανθεστηριώνα.

Την πρώτη ημέρα γιορτάζονταν τα Πιθοίγια, που αποτελούσαν την προκαταρκτική γιορτή.

Τότε οι Αθηναίοι άνοιγαν τα πιθάρια για να δοκιμάσουν το κρασί της νέας χρονιάς.

Το θεϊκό αυτό δώρο του Διονύσου το έφερναν οι πιστοί στο ιερό του θεού για να το ευλογήσει: «ανοίξαντες γάρ τούς πίθους πάσι μετεδίδουν του Διονύσου δωρήματος» (Ησίοδος: Έργα και Ημέραι, 366).

Την ημέρα των Πιθοιγίων οι αρχαίοι Αθηναίοι την είχαν αφιερώσει στην αγαθοποιό θεότητα, τον Αγαθοδαίμονα.

Ο Πλούταρχος στα Ηθικά (Η’, 10,3) αναφέρει: «… και μην οίνου γε το νέον οι πρωϊαίτατα πίνοντες Ανθεστηριώνι πίνουσι μηνί μετά χειμώνα· και την ημέραν εκείνην ημείς μεν Αγαθού Δαίμονος, Αθηναίοι δε Πιθοίγια προσαγορεύουσιν».

Η γιορτή αυτή ονομαζόταν και Πιθογία, γιατί ο Αγαθοδαίμονας έβγαινε από τα πιθάρια των σπιτιών, παρέμενε στο φως όλη τη μέρα της γιορτής του και το βράδυ επέστρεφε πάλι στο σκοτεινό μέρος της διαμονής του.

Τη δεύτερη ημέρα γιορτάζονταν οι Χόες ή Χοές, που η ονομασία τους προέρχεται από το χούς, το ειδικό πήλινο αγγείο, που είχαν μαζί τους οι εορτάζοντες.

Οι Χόες ήταν η σπουδαιότερη από τις τριήμερες γιορτές και -κατά τον Θουκυδίδη- τα αρχαιότερα Διονύσια.

Την ημέρα αυτή οι Αθηναίοι γιόρταζαν τον ερχομό της άνοιξης και καλωσόριζαν τον θεό, τον οποίον υποδυόταν ο άρχων-βασιλεύς, ο οποίος έμπαινε στην πόλη με την ακολουθία του πάνω σε πλοίο με ρόδες.

Η πομπή ξεκινούσε από το Φάληρο, γιατί η παράδοση έλεγε ότι ο Διόνυσος ήρθε από τη θάλασσα, και κατευθυνόταν στο μεγάλο ιερό του θεού «εν Λίμναις», εκεί όπου βρίσκεται η σημερινή Γαργαρέττα.
Στο ιερό του ο Διόνυσος -στο πρόσωπο του άρχοντα-βασιλιά- συναντούσε τη βασιλίννη (σύζυγο του βασιλιά), και το θεϊκό ζευγάρι έμπαινε επικεφαλής της πομπής.

Στη συνέχεια, γινόταν η γιορτή της ιερογαμίας, δηλαδή ο μυστικός ιερός γάμος του θεού και το γαμήλιο γλέντι με αγώνες οινοποσίας.

Ο ιερός γάμος πανηγυριζόταν στον χώρο του Βουκολείου κοντά στο Πρυτανείο. Εκεί γινόταν η ένωση του άρχοντος-βασιλιά, που αναπαρίστανε τον Διόνυσο, με τη βασιλίννη, κατάλοιπο μιμητικής γονιμικής μαγείας για την καρποφορία της γης.

Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, η λέξη βουκολείο, που σημαίνει χώρος για ταύρους, υποδήλωνε ότι η αρχαϊκή τελετή του ιερού γάμου ίσως έπαιρνε τη μορφή της ένωσης ενός ταυροθεού με τη βασιλίννη, όπως κατά πάσα πιθανότητα γινόταν στη μινωική Κρήτη, σύμφωνα με τον μύθο του Μινώταυρου.

Την τρίτη ημέρα γιορτάζονταν οι Χύτροι. Η γιορτή αυτή ήταν αφιερωμένη, εκτός από τον Διόνυσο, στους νεκρούς και στον Ερμή τον Χθόνιο και Ψυχοπομπό (Ερμού ημέρα).

Την ονομασία της την οφείλει στους χύτρους, στα ειδικά πήλινα αγγεία όπου οι πιστοί έβραζαν τις προσφορές τους στους νεκρούς, που συνήθως ήταν διάφοροι καρποί μεάνθη (πανσπερμία) και βρασμένα όσπρια.

Κατά τη γιορτή των Ανθεστηρίων τελούνταν μυστήρια (άρρητα-ιερά) -που τα επέβλεπε ο άρχοντας-βασιλιάς- κατά τη διάρκεια της νύκτας στον αρχαίο ναό του Λιμναίου  Διονύσου στις Λίμνες (Ν.Δ. της Ακρόπολης), ο οποίος άνοιγε μόνο μια φορά τον χρόνο, στις 12 Ανθεστηριώνα.

Η τελετή των Ανθεστηρίων έληγε με τη φράση: «Θύραζε κήρες ουκέτ’ Ανθεστήρια» που σημαίνει: «Φύγετε ψυχές των νεκρών, τελείωσαν τα Ανθεστήρια».

Προς το τέλος του Ανθεστηριώνα, πιθανώς την 23η του μηνός, ετελείτο πανάρχαια θρησκευτική γιορτή με το όνομα Διάσια, προς τιμήν του Μειλίχιου Δία, στον ναό του Ολυμπίου Διός (Ολυμπιείον) κοντά στην πηγή της Καλλιρόης ή εννεάκρουνο στον Ιλισσό (Θουκυδ. Α’, 128).

Επίσης την τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων τελούνταν στην Αθήνα τα Υδροφόρια, γιορτή σε ανάμνηση αυτών που πνίγηκαν στον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής, που ήταν μέρος του διονυσιακού κύκλου, ρίπτονταν ψωμιά από στάρι και μέλι σε κάποιο χάσμα που υπήρχε στο Ολυμπιείον, από το οποίο πίστευαν ότι η γη απορρόφησε τα νερά του Κατακλυσμού.

Με τα Υδροφόρια τέλειωνε η γιορτή των Ανθεστηρίων.

Μια παρόμοια γιορτή με τα Ανθεστήρια ήταν τα Ανθεσφόρια προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης, που γιορτάζονταν στην αρχή της άνοιξης.

Τα κορίτσια την ημέρα της γιορτής μάζευαν από τους αγρούς λουλούδια και έπλεκαν στεφάνια, όπως η Περσεφόνη την ώρα που την άρπαξε ο Πλούτωνας.

Η γιορτή αυτή πανηγυριζόταν με μεγαλοπρέπεια στη Σικελία και στη Μεσσηνία. Πάντως, και οι δύο γιορτές φαίνεται ότι είχαν κοινή προέλευση.

Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, δεν πρέπει να ταυτίζονται τα Ελευσίνια και τα Ελευσίνια Μυστήρια.

Υπήρχε λοιπόν σαφής διάκριση μεταξύ των Ελευσινίων και των Μυστηρίων. Κατά τη διάρκεια του Ανθεστηριώνα, την εποχή της άνοιξης, τελούνταν τα Ελευσίνια ή «τα εν Άστει», που λέγονταν και Ελευσίνια τα Μικρά, ενώ τα «Μυστήρια τα εν Ελευσίνι», τα ονομαζόμενα Μεγάλα Ελευσίνια, τελούνταν τον μήνα Βοηδρομιώνα.

Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, και οι δύο γιορτές τελούνταν στην Ελευσίνα, αλλά τα μεν Μυστήρια ήταν η καθαρά θρησκευτική τελετή στην οποία έπαιρναν μέρος μόνον οι μύστες, ενώ τα δε Ελευσίνια ήταν αγώνες προς τιμήν της Δήμητρας· ονομάστηκαν έτσι επειδή τελούνταν στην Ελευσίνα.
————————————————————————————————————-

Πηγές
•«Η Οδύσσεια των Ημερολογίων, τόμος Α’ – αναζητώντας τις ρίζες», εκδόσεις ΔΙΑΥΛΟΣ, εκδοθέν υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΠΗΓΗ http://eleysis69.wordpress.com/

https://theancientweb.wordpress.com/2015/01/23/%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%B1-29-%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%83-23-%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%85-20-%CF%86%CE%B5%CE%B2%CF%81/