Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ΕΟΡΔΑΙΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

 

Ο μακεδονικός τάφος στη Σπηλιά Εορδαίας βρίσκεται σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το ομώνυμο χωριό.
Είναι διθάλαμος, με μνημειακή πρόσοψη δωρικού ρυθμού και ελεύθερο αέτωμα που κρύβει την καμάρα.
Τέσσερις δωρικοί ημικίονες αποτελούν τα εικονικά στηρίγματα του θριγκού, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν ανάγλυφες ασπίδες με γραπτή φυτική διακόσμηση.
Ο μακεδονικός τάφος της Σπηλιάς εντοπίστηκε το 1987, ωστόσο η ανάδειξή του επιτεύχθηκε μόλις φέτος.
Αυτός o τάφος, που εντοπίστηκε κοντά στα άλλα δύο ταφικά μνημεία, βρέθηκε ασύλητος -ένας από τους λίγους ασύλητους που έχουν βρεθεί σε όλη τη Μακεδονία- και περιλάμβανε κτερίσματα, όπως πήλινα αγγεία, και ειδώλια και λίγα μεταλλικά αντικείμενα.

Ο  μακεδονικός  τάφος  στη Σπηλιά Εορδαίας του νομού Κοζάνης, τοποθετείται χρονικά στον 4ο αιώνα π.Χ.

Οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου, που ξεκίνησαν το 2008 και ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, περιλάμβαναν την τοποθέτηση στεγάστρου, που θα προστατεύει όχι μόνο το μακεδονικό τάφο, αλλά και ένα λαξευτό θαλαμωτό τάφο, που εντοπίστηκε τη χρονιά έναρξης των εργασιών ανάδειξης στη βορειοανατολική γωνία του μακεδονικού.

Επίσης, περιφράχτηκε ο χώρος και διαμορφώθηκαν δρόμος πρόσβασης, που συνδέει τη Σπηλιά με την Πτολεμαΐδα και διάδρομοι κυκλοφορίας των επισκεπτών.

Στήθηκαν ακόμη δύο κιόσκια για την ενημέρωση και την ξεκούραση των επισκεπτών.

Οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου κόστισαν περίπου 250 χιλιάδες ευρώ και χρηματοδοτήθηκαν από το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

“Στόχος των εργασιών μας ήταν να δοθούν επιτέλους τα δύο μνημεία στο κοινό”, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας, Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη.

Η επισκεψιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο είναι, ωστόσο, δυνατή μόνο κατά τους θερινούς μήνες, οπότε τοποθετείται από το υπουργείο Πολιτισμού ημερήσιος φύλακας, καθώς και σε ειδικές περιπτώσεις έπειτα από σχετική συνεννόηση με την Εφορεία.

Ο μακεδονικός τάφος στη Σπηλιά Εορδαίας βρίσκεται σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το ομώνυμο χωριό. Είναι διθάλαμος, με μνημειακή πρόσοψη δωρικού ρυθμού και ελεύθερο αέτωμα που κρύβει την καμάρα. Τέσσερις δωρικοί ημικίονες αποτελούν τα εικονικά στηρίγματα του θριγκού. Ανάμεσα στους ημικίονες υπάρχουν ανάγλυφες ασπίδες με γραπτή φυτική διακόσμηση.

Η σύγκρισή του με άλλα μνημεία του είδους οδηγεί στη χρονολόγησή του στον 4ο αιώνα π.Χ., αν και τα κτερίσματά του (πόρπες, μαχαίρια, αγγεία, ειδώλια και νομίσματα) χρονολογούνται από το δεύτερο τέταρτο του 2ου π.Χ. αιώνα ως το τελευταίο τέταρτο του 1ου π.Χ. αιώνα. “Πιθανότατα ο τάφος καθαρίστηκε από τις πρώιμες ταφές και παρέμειναν οι οψιμότερες”, διευκρινίζει η κ. Καραμήτρου- Μεντεσίδη.

Ο μακεδονικός τάφος της Σπηλιάς εντοπίστηκε το 1987, ωστόσο η ανάδειξή του επιτεύχθηκε μόλις φέτος. “Για πολλά χρόνια το μνημείο αυτό, που συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων του είδους σε όλη τη Μακεδονία και έχει μια σπουδαία αρχιτεκτονική μορφή, που τον κάνει συγκρίσιμο ακόμα και με τους τάφους του Φιλίππου και του Πρίγκιπα στη Βεργίνα, έμεινε εκτεθειμένο στις καταστροφικές ανθρώπινες επεμβάσεις”, παραδέχεται η προϊσταμένη της Λ’ ΕΠΚΑ.

“Έπρεπε να είχα υπολογίσει την ελληνική πραγματικότητα και να καλύψω τον τάφο με τύμβο, αλλά δεν το τόλμησα. Δεν γνώριζα, βέβαια, ότι θα περάσουν τόσα χρόνια μέχρι να τοποθετηθεί στέγαστρο”, προσθέτει.

“Όλα αυτά τα χρόνια ο τάφος ήταν πρόχειρα στεγασμένος και άρα εκτεθειμένος “σε καταστροφές, βανδαλισμούς και κλοπές. Σε πολλές περιπτώσεις οι φθορές των αρχαιολογικών μας θησαυρών είναι μη αναστρέψιμες και πολλά μνημεία έχουν καταντήσει ερειπιώνες. Εγώ, πλέον, έχω καταλήξει στην άποψη ότι πρέπει να μην κάνουμε ανασκαφές που δεν μπορούμε να τις ολοκληρώσουμε και να τις αναδείξουμε”, τονίζει η κ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη.

Στην κατεύθυνση αυτή τόλμησε, άλλωστε, η προϊσταμένη της Λ’ ΕΠΚΑ να προστατέψει με… διαφορετικό τρόπο έναν λαξευτό θαλαμωτό τάφο των ελληνιστικών χρόνων, που ήρθε στο φως το 2005.

Ο τάφος αυτός, που εντοπίστηκε κοντά στα άλλα δύο ταφικά μνημεία, βρέθηκε ασύλητος – ένας από τους λίγους ασύλητους που έχουν βρεθεί σε όλη τη Μακεδονία.  

Περιλάμβανε κτερίσματα, όπως πήλινα αγγεία και ειδώλια και λίγα μεταλλικά αντικείμενα.

Όπως αποκαλύπτει η προϊσταμένη, η Εφορεία σφράγισε τον τάφο με μεταλλικό κάλυμμα και τον ξανασκέπασε με χώμα, κρίνοντας ότι ο τάφος θα μπορούσε να αποκαλυφθεί μόνιμα, όταν υπάρξει δυνατότητα ανάδειξης και προστασίας όλων των ταφικών μνημείων του χώρου.

“Ίσως αυτό έπρεπε να είχαμε κάνει και για τους άλλους δύο τάφους, το μακεδονικό και τον δεύτερο λαξευτό, μέχρι να τοποθετηθεί το στέγαστρο”, συμπληρώνει χαρακτηριστικά. 

Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, Ν. Χατζηδάκης, «Ο μακεδονικός τάφος Σπηλιάς Εορδαίας. Νέα στοιχεία», Ηχάδιν, Τιμητικός τόμος για τη Στέλλα Δρούγου, επιμ. Μ. Γιανοπούλου, Χρ. Καλλίνη, Αθήνα 2016, 516-546.

ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ  - ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ,  1993

Κοζάνη, Πόλη Ελιμιώτιδος. Αρχαιολογικός Οδηγός,

 Θεσσαλονίκη

Η ΕΟΡΔΑΙΑ,  από  τον  ακαταπόνητο  Γεωπόνο  και  ερευνητή  Σταύρο Π. Καπλάνογλου

 

Η Εορδαία της Άνω Μακεδονίας

Η Εορδαία είναι περιοχή της Αρχαίας Μακεδονίας. Εντάσσεται ιστορικά στην Άνω Μακεδονία και αποτελούσε βασίλειο, το οποίο διοικούσε μια τοπική αριστοκρατία, όπως τα υπόλοιπα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας , της Ορεστίδας και την Ελίμεια.

Αποτελούσε αυτόνομο βασίλειο, που εντάχθηκε γρήγορα με τον Μακεδονικό Βασίλειο, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες περιοχές της Άνω Μακεδονίας, οι οποίες εντάχθηκαν αργότερα.

Η Εορδαία ήταν τοποθετημένη βόρεια της Ελίμειας, ανατολικά της Ορεστίδας, νότια της Λυγκηστίδας και δυτικά της Βοττιαίας, επαρχίας της Κάτω Μακεδονίας. Σήμερα η επαρχία μπορεί να ταυτιστεί με τον σύγχρονο Δήμο Εορδαίας, πλην εξαιρέσεων και των νότιων περιοχών του Δήμου Αμυνταίου.

Ήταν χώρα κυρίως πεδινή, απλωμένη στους πρόποδες των βουνών Βέρνου και Ασκιού στα δυτικά και Βέρμιου στα ανατολικά. Την διαρρέουν αρκετοί χείμαρροι που τα νερά τους καταλήγουν στη λίμνη Βεγορίτιδα, μια από τις πολλές λίμνες που υπάρχουν στην περιοχή, που χώριζαν την περιοχή με την Λυγκιστίδα. Νότια, υπήρχε ακόμα μια λίμνη, η οποία λόγω των προσχώσεων εξαφανίστηκε πιθανότητα στην πρώιμη αρχαιότητα, η Κίτρινη Λίμνη. Εδώ ήταν και ο ποταμός Εορδαϊκός, αρχαίος ποταμός της περιοχής, που μπορεί να ταυτιστεί σήμερα με τον χείμαρρο Δέβολη.

Καταγωγή

Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχή αναφέρονται οι Πελασγοί, που αργότερα, αφομοιώθηκαν πιθανότατα, με ένα άλλο ελληνικό φύλο τους Εορδούς. Οικιστικές προϊστορικές ή μυκηναϊκές θέσεις εντοπίζονται στην περιοχή της Κίτρινης Λίμνης.

Η ιστορία της Εορδαίας μπορεί να εκτείνεται πολύ πριν από το 2000 π.Χ., όταν οι πρώτοι Έλληνες, γνωστοί ως Αιολείς και Αρκάδες, άρχισαν να κατοικούν σε αυτήν την περιοχή.

Η περιοχή κατοικήθηκε πριν από 3.000.0000 χρόνια. Παλαιοντολόγοι και αρχαιολόγοι έχουν κάνει πολλές ανακαλύψεις, όπως τα σκελετικά απολιθώματα ενός προϊστορικού ελέφαντα , ενώ έχουν βρεθεί εργαλεία από την Λίθινη εποχή.

Εορδαϊκές πόλεις

1. Πόλη Εορδαία,Αποτελούσε την πρωτεύουσα πόλη της περιοχής.

Ένα κοινό χαρακτηριστικό των περιοχών στις οποίες διατηρήθηκε το όνομα Εορδαία, είναι το ότι βρίσκεται κοντά σε λίμνες. Ιστορικοί προσδιορίζουν την αρχαία αυτή πόλη στις εξής τοποθεσίες:

Στη σημερινή θέση της Πτολεμαΐδας, χωρίς δικαιολογείται η άποψη αυτή.

Στην περιοχή γύρω από το χωριό Πύργοι (Κατράνιτσα), κοντά στα σύνορα δηλαδή με το μακεδονικό κράτος των Αιγών της Ημαθίας, του οποίου αποτελούσε από πριν αναπόσπαστο τμήμα.

ΝΑ της λίμνης Οστρόβου (Βεγορίτιδος) και προς το χωριό Πύργοι.

Στην θέση της σημερινής Άρνισσας

2 Άρνισσα,

Η Άρνισσα, πιθανόν κοντά στην θέση του σημερινού οικισμού

Η πόλη κάνει την εμφάνιση απο το 1500 π.Χ. αργότερα το 424π.Χ. την αναφέρει και ο Θουκυδίδης ,χαρακτηρίζοντας την Μακεδονική πόλη. Tο 1953, με την υποχώρηση του νερού της λίμνης, αποκαλύφθηκε προϊστορική νεκρόπολη, με δέκα κιβωτιόσχημους τάφους.

3. Γραία η Γρηία, και 4 .Εύια

Τις αναφέρει επιγραφή του Φιλίππου του Ε,’ που βρίσκεται στην αρχαιολογική συλλογή της Κοζάνης

5. Κέλλη,η Κέλλα

Πιθανόν, σε παραλίμνια θέση νότια της λίμνης Βεγορίτιδας. Ενδεχόμενα, να είναι και η πόλη που βρέθηκε κοντά στις Πέτρες ,και κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, αποτέλεσε σημαντικό κόμβο της Εγνατίας οδού.

6. Κράννα

Αναφορά σε επιγραφή

7. Βεγόρα

Βρισκόταν σε μια από τις αρχαιολογικές θέσεις βόρεια των λιμνών. Στις παρυφές του χωριού και σε άμεση σχέση με τη λίμνη έχουν εντοπιστεί λείψανα της ανθρώπινης παρουσίας, τα οποία χρονολογούνται από τη Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (τοποθεσίες Νησί, Τσαϊρια, Γκαγιά, Μέτλα)

8. Βοκεριά,

Βρέθηκε οδοδείκτης στην αρχαία Εγνατία.Ορισμένοι ερευνητές, μάλιστα, επιχειρούν να ταυτίσουν τις πόλεις Λεβαία και Βοκερία στηριζόμενοι και στις ιστορικές αναφορές αρχαίων συγγραφέων.

Κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι Εορδοί συμμετείχαν υπό την αρχηγία του ηγεμόνα τους Πτολεμαίου του Λάγου η και Πτολεμαίος ο Σωτήρ.  Είναι  το  πιο γνωστό αξιοσημείωτο πρόσωπο της αρχαίας  Εορδαίας.  Γεννήθηκε μεταξύ του 367 και 357 π.Χ. και είναι πιο γνωστός ως διακεκριμένος στρατηγός  του  Μεγάλου Αλεξάνδρου . Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., ο Πτολεμαίος ίδρυσε  την δυναστεία των Πτολεμαίων της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, η οποία άκμασε μέχρι τον θάνατο του Κλεοπάτρας,  η τελευταία  Φαραώ της Αιγύπτου.

Μνεία της Εορδαίας γίνεται και αργότερα κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο επειδή μέσω αυτής πέρναγε η ρωμαϊκή οδός Εγνατία.

ΝΕΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ

Το πόσο μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον έχει η περιοχή, δείχνουν οι πολλές σωστικές ανασκαφές, που έγιναν σε διάφορα μέρη της Εορδαίας, με τη χρηματοδότηση της ΔΕΗ, στις οποίες τα ευρήματα εντυπωσιάζουν και μπορούν να αποτελέσουν νέους πόλους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

ΑΣΒΕΣΤΟΠΕΤΡΑ

Διαβατόπετρα, Μουρτζουβάδες Ασβεστόπετρας

ΑΚΡΙΝΗ

Οικόπεδο της Ακρινής

ΑΝΝΑΡΑΧΗ

Κουρί Αναρράχης

ΔΡΕΠΑΝΟ

Στρατόπεδο Δρεπάνου

ΚΛΕΙΤΟΣ

Ανασκαφή στον προϊστορικό οικισμό του Κλείτου

ΚΟΜΑΝΟΣ

Λούκι Κομάνου ,Αλώνι Κομάνου ,Γέφυρα Κομάνου

ΜΑΥΡΟΠΗΓΗ

Αη- Μάρκος Μαυροπηγής , Ντρέγκης Μαυροπηγής ,Φυλλοτσαΐρι Μαυροπηγής

Ίσιωμα-Μικρό Λιβάδι Μαυροπηγής, Ισιώματα Ι, Ισιώματα ΙΙ, Βρύση του Αράπη, Παλιάμπελα, Λουλούδια, Αμπελότοπος

ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ

Κουρί Πτολεμαΐδας,Τομές για τις ανάγκες Αγωγού Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας

ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ

Σουλουκιά Ποντοκώμης,Ποντοκώμη, θέση Βρύση ,Αμυγδαλώνες Ποντοκώμης

ΠΕΡΔΙΚΚΑ

Στράνα Περδίκκα

ΠΟΛΥΜΗΛΟΣ

Νεροφαγιά Πολυμύλου

ΣΠΗΛΙΑ

Λαξευτού θαλαμωτού τάφου στη Σπηλιά

Θέση Εκκλησάκι

ΦΟΥΦΑ

Φάσες Φούφα

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ 




Υ.Γ.
      
  ΣΗΜΕΡΙΝΗ  ΕΙΔΗΣΗ  (20.09.2018) 
 

Η λεηλασία του  Ελληνικού  έθνους: Παρέδωσαν την Ιστορία μας στους δανειστές - Θα διαχειρίζονται 10.000 μνημεία μέχρι το 2115 μ.Χ.!

 ΔΕΝ  ΥΠΑΡΧΟΥΝ  ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ  ΑΝ  Ο  ΤΣΙΠΡΑΣ  ΞΕΠΟΥΛΗΣΕ  ΚΑΙ  ΤΟΝ  ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ  ΤΑΦΟ  ΤΗΣ  ΣΠΗΛΙΑΣ  ΕΟΡΔΑΙΑΣ  ΚΟΖΑΝΗΣ.

Ούτε οι Γερμανοί, ούτε οι Ιταλοί, ούτε οι Βούλγαροι το τόλμησαν στην τριεθνή Κατοχή της χώρας το 1941-1944. Μόνο με την λεηλασία του Ιράκ το 2003 συγκρίνεται αυτό που δέχθηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ: Η διαχείριση πάνω από 10.000 ελληνικών μνημείων και κρατικών ακινήτων μεταβιβάζεται στο Υπερταμείο, δηλαδή στους δανειστές για 99 χρόνια!

Σχεδόν όλα τα μουσεία και τα αρχαιολογικά μνημεία της χώρας, περιλαμβανομένης της Ακρόπολης, του μουσείου της Ακροπολης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του μουσείου της αρχαίας Ολυμπίας κλπ.

Η διαχείριση των μνημείων περιλαμβάνεται στην συνθήκη παραχώρησης της δημοσιας περιουσίας στο ΤΑΙΠΕΔ μέχρι το 2115, την οποία πέρασε μέσα σε μια μέρα η κυβέρνηση! 

Ο κατάλογος των 10.000 μνημείων και των ακινήτων που εκχωρούνται δεν τα περιλαμβάνει ονομαστικά για ευνόητους λόγους, αλλά με τους κωδικούς ΚΑΕ που είναι εγγεγραμμένα στο Κτηματολόγιο.

Μόνο στην Κρήτη (όπως προκύπτει από ερώτηση των βουλευτών Βασίλη Κεγκέρογλου (ΚΙΝΑΛ) και Λευτέρη Αυγενάκη και Γιάννη Κεφαλογιάννη (ΝΔ)) προκύπτει ότι οι δανειστές παίρνουν για 100ετή εκμετάλλευση 417 ακίνητα από όλη την Κρήτη και συγκεκριμένα 177 στο Ηράκλειο, 31 στο Ρέθυμνο, 191 στα Χανιά και 18 στο Λασίθι.

Ορισμένα από αυτά:

– Τμήματα των Ενετικών Τειχών στο Ηράκλειο
– Η Κνωσσός,
– Η Πύλη του Αγίου Γεωργίου,
– Η είσοδος της Σαμπιονάρα,
– Το Παγκρήτιο στάδιο,
– Το αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου κλπ.

Η απόφαση που τα περιείχε ήταν «κρυπτογραφημένη» σε 84 σελίδες ΦΕΚ με 10.119 12ψήφιους κωδικούς αριθμούς Κτηματολογίου, στους οποίους ελάχιστοι μπορούν να έχουν πρόσβαση, χωρίς κανένα άλλο στοιχείο που να περιγράφει ποια ακίνητα είναι αυτά.