Ο Ηρωικός Άνθρωπος

γράφει ο Ευάγγελος Χ. Χανιώτης*

Αναμφισβήτητα τα τελευταία είκοσι χρόνια υπήρξαν για την Ευρώπη, χρόνια δραματικά. Αυτό γιατί όπως έχουμε υποστηρίξει επανειλημμένως από αυτές εδώ τις γραμμές, το κέντρο του ευρωπαϊκού βίου δέχτηκε ένα καίριο πλήγμα. Ένα πλήγμα στον ίδιο του τον πυρήνα, με αποτέλεσμα την μετατόπιση του κέντρου βάρους της Ευρώπης από το πνεύμα στο χρήμα. Μπορεί μεν η τεχνολογική εξέλιξη να έδωσε στους ευρωπαϊκούς λαούς την δυνατότητα της υλικής ευδαιμονίας, αλλά η ψυχή ενός έθνους δεν είναι η χρηματοπιστωτική παραφροσύνη, δεν είναι η δουλεία του τεχνοπωλείου, δεν είναι η σκλαβιά της στατιστικής. Δομικάn χαρακτηριστικά όπως το σέβας του ιερού, η τέχνη, η ποίηση, ο εξανθρωπισμός, χάθηκαν μέσα στον ολετήρα του μεταμοντερνισμού. Φυσικά για την Ελλάδα, ούτε λόγος να γίνεται. Είναι άλλωστε γνωστό πως ότι συμβαίνει στην Εσπερία, εισάγεται στην Ελλάδα ως καρικατούρα. Και όμως, η ευρωπαϊκή ψυχή, η ψυχή εκείνη πέρα από την οικονομοκρατία, όπως την εξέφρασαν οι μεγάλες προσωπικότητες του ευρωπαϊκού πνεύματος, έρχεται μέσα από το παρελθόν σαν απόκοσμο αερικό, να μας θυμίσει πως υπάρχει στον άνθρωπο και κάτι πέρα από το χρηματιστήριο, τα media και την κοινωνική εκπόρνευση. Κάτι μακριά και πέρα από όλα αυτά τα οποία οδήγησαν τον Ευρωπαίο άνθρωπο στο χείλος της καταστροφής του. Το ιδεώδες του Ηρωικού τρόπου ζωής, ο ιδεατός Ηρωικός Άνθρωπος.

Είναι πράγματι εφιαλτικό αν αναλογιστούμε ότι καταδικαστήκαμε να ζήσουμε σε χρόνους χωρίς ποιητές και φιλοσόφους, χωρίς Μάρτυρες και πολεμιστές. Και αντ' αυτών να αναζητούμε μέσα στα βιβλία μιας άλλης εποχής το πάθος, το ρίγος και το μεγαλείο, να προσπαθούμε απελπισμένα να αντλήσουμε δυνάμεις αντίστασης μέσα από την σκέψη των αθανάτων διανοητών, μιας άλλης Ευρώπης, ενός άλλου κόσμου. Μέγιστος υπήρξε ο Φ. Νίτσε. Το μεγαλειώδες έργο του «Τάδε έφη  Ζαρατούστρα», μιλάει γι' αυτήν ακριβώς την πάλη του ανθρώπου να ξεφύγει από την γήινη φθορά, και να αναζητήσει την δύναμη της ανόδου. Περιγράφει αυτή ακριβώς την διαρκή και σκληρή πάλη του Ηρωικού Ανθρώπου, μια πάλη με την εποχή του, με τον φθηνό περίγυρό του, με τις Σειρήνες του εφήμερου, και τέλος με τον ίδιο του τον εαυτό.

Κόντρα στα πάθη, στις αδυναμίες και στις αμαρτίες του. Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο τον Νίτσε να μας μιλήσει για τον Ηρωικό Άνθρωπο, μέσα από τον Ζαρατούστρα: «Ο δημιουργός Εαυτός δημιούργησε την υπόληψη και την περιφρόνηση, δημιούργησε τη χαρά και τον πόνο. Το δημιουργό κορμί δημιούργησε το πνεύμα, σαν χέρι της θέλησής του. Έναν άλλο καιρό σκέφτονταν να γίνουν ήρωες, τώρα δεν είναι παρά χαροκόποι. Μια θλίψη κι ένα ρίγος τους είναι σήμερα ο ήρωας. Μα σ' εξορκίζω στην αγάπη μου και στην ελπίδα μου, μη πετάξεις τους ήρωες απ' την ψυχή σου! Κράτησε ιερή την πιο υψηλή ελπίδα σου.

Δε θέλουμε να μας λυπούνται οι χειρότεροι εχθροί μας, ούτε κι εκείνοι που από καρδιάς αγαπούμε. Βλέπω πολλούς στρατιώτες – θέλω να δω πολλούς πολεμιστές! Ομοιόμορφη είναι η στολή που φοράνε – ας μην ήταν ομοιόμορφο ότι κρύβουν μ' αυτήν! «Τι είναι καλό;» ρωτάτε. Το να είναι γενναίος κανείς, να τι είναι καλό. Μακριά από την αγορά και την φήμη προικίζεται κάθε τι το μεγάλο. Μακριά από την αγορά και την φήμη κατοίκησαν πάντα οι δημιουργοί μεγάλων αξιών. Ένας πίνακας αξιών κρέμεται πάνω από κάθε λαό. Κοίτα, είναι ο πίνακας των υπερνικήσεών του. Κοίτα, είναι η φωνή της θέλησής του για δύναμη.

Πάντα γκρεμίζει αυτός που πρέπει να είναι δημιουργός. Είσαι τέτοιος που να έχεις το δικαίωμα να ξεφύγεις από έναν ζυγό; Υπάρχουν μερικοί που πετούνε την τελευταία τους αξία, όταν πετάξουν από πάνω τους τη σκλαβιά τους. Ελεύθερος προς τι; Τι τον νοιάζει τον Ζαρατούστρα! Μα το μάτι σου πρέπει φωτεινό να μου αναγγείλει: ελεύθερος προς τι;

Μπορείς να δώσεις ο ίδιος στον εαυτό σου το κακό σου και το καλό σου και να κρεμάσεις από πάνω σου την θέλησή σου σαν ένα νόμο; Μπορείς να είσαι εσύ ο ίδιος δικαστής του εαυτού σου και του νόμου σου εκδικητής; Είσαι νέος και θέλεις να παντρευτείς και να κάνεις παιδί. Μα εγώ σε ρωτώ: είσαι άνθρωπος που έχει δικαίωμα να θέλει παιδί; Είσαι πλούσιος σε νίκες, ο δαμαστής του εαυτού σου, ο κυρίαρχος των αισθήσεών σου, αφέντης των αρετών σου; Έτσι σε ρωτώ. Ανώτερα από σένα κτήρια πρέπει να υψώσεις. Μα πρώτα πρέπει να χτιστείς ο ίδιος εσύ, με ορθογωνισμένο κορμί και ψυχή. Η θέληση απελευθερώνει. Αυτή είναι η αληθινή θεωρία για την θέληση και την ελευθερία.

Αν θέλετε ν' ανεβείτε ψηλά, χρησιμοποιείτε τα δικά σας πόδια. Μην αφήνετε να σας σηκώνουν, μην καθίζετε σε ξένες πλάτες και σε ξένα κεφάλια».

*Θεολόγος