Θα έπρεπε να μας πληρώνουν, λένε κάτοικοι ακριτικών νησιών! Έχουν άδικο οι ακρίτες;

Ρεπορτάζ Της Σοφίας Κατσαρέλη

Γαύδος

“Έπρεπε να μας πληρώνουν, όχι να θέλουν να μας διώξουν από τα νησιά μας. Δεν χρεοκοπήσαμε εμείς την Ελλάδα. Οι πολιτικοί την χρεοκόπησαν με τις πολιτικές τους. Εμείς φυλάμε Θερμοπύλες. Ειδικά σε κάτι νησιά όπως η Γαύδος“, μας είπε η κα Ελένη Σαματά Δαμοράκη, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Γαύδου.

“Δεν εγκαταλείπουμε το νησί μας”, τονίζει με έμφαση ο Δήμαρχος του νησιού, Στρατής Λαμπάκης,δίνοντάς μας μία “γεύση” από τη ζωή των κατοίκων.

Αυτή τη στιγμή, στη Γαύδο ζουν περίπου 80 – 85 μόνιμοι κάτοικοι (με τους εγγεγραμμένους στα Δημοτολόγια να ανέρχονται στους 160), που απασχολούνται με τον τουρισμό, την αλιεία και την κτηνοτροφία.

Οι κάτοικοι του νησιού διατηρούν μικρούς κήπους για να είναι όσο το δυνατόν
περισσότερο αυτάρκεις και να αυτοεξυπηρετούνται, ενώ με το οχηματαγωγό – επιβατικό πλοίο, που συνδέει το νησί με την Κρήτη (4 φορές την εβδομάδα) παραγγέλνουν όσα δεν μπορούν να παράγουν οι ίδιοι.

Στη Γαύδο ζουν μόλις 6 παιδιά, ενώ ακόμη 5 ή 6 έχουν φύγει, γιατί δεν υπάρχει Λύκειο. Το νησί έχει Γυμνάσιο με 3 καθηγητές, στο οποίο φοιτούν 4 παιδιά και 1 δασκάλα για το μοναδικό παιδί που πηγαίνει στο Δημοτικό.

“Για Λύκειο, τα παιδιά πηγαίνουν στα Χανιά ή την Αθήνα. Συζητάμε την ίδρυση Λυκείου, για να μην εγκαταλείπουν τα παιδιά μας το νησί”, είπε ο κ. Λαμπάκης.

Για τις ανάγκες των κατοίκων υπάρχει αγροτικό ιατρείο, με έναν αγροτικό γιατρό Γενικής Ιατρικής, ενώ εάν προκύψει έκτακτο περιστατικό υγείας, χρειάζεται να γίνει συνεννόηση με την Κρήτη και εάν υπάρχει διαθέσιμο πλωτό σκάφος του Λιμενικού ή ελικόπτερο και εφόσον ευνοούν οι καιρικές συνθήκες, αντιμετωπίζεται.

“Μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η συγκοινωνία. Πολλοί είναι εκείνοι, που θέλουν να έρθουν στο νησί μας, ακόμα και τον χειμώνα, γιατί είμαστε νότια και έχει ακόμα καλό κλίμα”, σημείωσε ο κ. Λαμπάκης, ερωτηθείς για το ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα των κατοίκων και ποιο μήνυμα θα ήθελε να στείλει στην κυβέρνηση.

Αντικύθηρα

Τα Αντικύθηρα ανήκουν διοικητικά στη Νομαρχία Πειραιά. Μιλήσαμε με τον αντιπρόεδρο της Δημοτικής Κοινότητας Αντικυθήρων, Διονύσιο Προγουλάκη, ο οποίος μας είπε πως στο νησί ζουν μόνιμα 25 κάτοικοι, στην πλειοψηφία τους συνταξιούχοι, ηλικίας άνω των 70 ετών, με τους εγγεγραμμένους στα Δημοτολόγια να ανέρχονται στους 160 και την απογραφή του 2011 να τους δείχνει 74.

“Παιδί κανένα… Ούτε παιδί, ούτε δασκάλα. Μόνο το κτίριο μας έμεινε”, σημείωσε ο κ. Προγουλάκης, περιγράφοντας ένα μόλις από τα δείγματα εγκατάλειψης του νησιού.

Για τρεις μήνες, το αγροτικό ιατρείο των Αντικυθήρων ήταν έρημο από γιατρό, με τους κατοίκους να πηγαίνουν για να εξυπηρετηθούν στα Κύθηρα – και σημειώνεται ότι στην πλειοψηφία τους είναι άνθρωποι ηλικίας άνω των 70 ετών. Σήμερα, το κενό έχει καλυφθεί.

Εάν συμβεί κάτι έκτακτο; Και εδώ όλα εξαρτώνται, από το εάν συμπίπτει η συγκοινωνία και εάν υπάρχει διαθέσιμο ελικόπτερο ή πλωτό σκάφος του λιμενικού και φυσικά, από το εάν ευνοούν οι καιρικές ή άλλες συνθήκες.

Οι λιγοστοί κάτοικοι του νησιού, που δεν είναι συνταξιούχοι, απασχολούνται με το ψάρεμα και την κτηνοτροφία, σε μία προσπάθεια να είναι αυτάρκεις.

Για τα υπόλοιπα αγαθά, τρόφιμα, φάρμακα και άλλες προμήθειες, καλύπτονται από τα πέντε δρομολόγια την εβδομάδα του πλοίου Βιτσέντζος Κορνάρος και το ένα την εβδομάδα δρομολόγιο του δεύτερου πλοίου, που ξεκινάει από Πελοπόννησο και συνδέει τα Κύθηρα με τα Αντικύθηρα.

“Γιατί δεν κάνει το άλλο η Τρόικα; Γιατί δεν δίνει κίνητρα στα νησιά για να μαζευτεί ο κόσμος κι αντί για 25 όπως είμαστε εμείς, να γίνουν 300; Ο κόσμος έφυγε, πήγε στις πόλεις. Για να γυρίσει ο κόσμος στα νησιά, για να έρθουν πενήντα άνθρωποι, θα πρέπει να τους δοθούν κίνητρα, να υπάρξουν υποδομές. Δύσκολο να φύγουν οι άνθρωποι από τα σπίτια τους και να ρισκάρουν τη ζωή τους ακόμα”, είπε χαρακτηριστικά.

Αρκοί – Μαράθι

Τα δύο νησάκια Αρκοί και Μαράθι ανήκουν διοικητικά στον Δήμο Πάτμου. Μιλήσαμε με τον Δήμαρχο Πάτμου, Γρηγόρη Στόικο, ο οποίος μας είπε πως πρόκειται για δύο γραφικά νησιά, απαράμιλλης ομορφιάς.

Στους Αρκούς, ζουν 60 μόνιμοι κάτοικοι, εκ των οποίων 6 είναι παιδιά. Στο νησί υπάρχει μόνο Δημοτικό σχολείο, το οποίο είναι μονοθέσιο και στο οποίο φοιτούν μόνο τρία παιδιά.

“Από ιατρείο τίποτα. Οι κάτοικοι πρέπει να πάνε στην Πάτμο ή τη Λέρο“, είπε ο κ. Στόικος, σημειώνοντας πως στους Αρκούς λειτουργεί και Μονάδα αφαλάτωσης, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του νερού.

“Είναι ένα πολύ όμορφο γραφικό νησάκι, όπου οι άνθρωποι ασχολούνται αποκλειστικά με τον τουρισμό. Μόνο τρεις οικογένειες ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την αλιεία”, πρόσθεσε ο κ. Στόικος.

Όσον αφορά στη συγκοινωνία και τη σύνδεση των Αρκών με τα άλλα νησιά, υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια με 2 σκάφη από Πάτμο, επιδοτούμενα από τη Γ.Γ. Αιγαίου, 4 φορές την εβδομάδα από Σάμο και ακόμα 4 για Λέρο και Κάλυμνο.

“Οι κάτοικοι αγαπούν το νησί και γι’ αυτό δεν φεύγουν και μάλιστα, οι Αρκοί σημειώνουν μεγάλη ανάπτυξη”, τόνισε.

Στο Μαράθι, όπως μας είπε ο κ. Στόικος, ζουν μόνο τρεις οικογένειες, που ασχολούνται με τον τουρισμό, ενώ μία από αυτές έχει και ζώα.

“Το νησάκι είναι πολύ γραφικό κι όσοι ταξιδεύουν προς την Πάτμο, δεν υπάρχει περίπτωση να μην το επισκεφτούν”, υπογράμμισε ο Δήμαρχος, τονίζοντας πως στο Μαράθι δεν υπάρχει ούτε σχολείο ούτε ιατρείο, με τους λιγοστούς κατοίκους του να υποχρεούνται να πάνε για τις συνταγογραφήσεις και τα μη έκτακτα περιστατικά στην Πάτμο ή στη Σάμο για τα έκτακτα.

Καστός Λευκάδας

Ο Καστός ανήκει διοικητικά στον Δήμο Λευκάδας και όπως σημείωσε ο Δήμαρχος, Κώστας Αραβανής,έχει 35 με 45 μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα και καθόλου παιδιά. Στο νησί υπάρχει αγροτικό ιατρείο, με έναν αγροτικό ιατρό, ενώ για τα έκτακτα περιστατικά υγείας, οι ασθενείς μεταφέρονται με ελικόπτερα “απέναντι”.

Οι κάτοικοι, συνταξιούχοι στην πλειοψηφία τους, ασχολούνται με την αγροτοκτηνοτροφία, με 2 ή 3 από αυτούς να έχουν ως επάγγελμα τον τουρισμό, ενώ για τις μετακινήσεις τους και τον εφοδιασμό τους σε είδη πρώτης ανάγκης, υπάρχει πλοίο, πέντε φορές την εβδομάδα, από την Αιτωλοακαρνανία.

“Θεωρούμε απαράδεκτο, σε αυτές τις συνθήκες κι όταν η πολιτεία πρέπει να σκύψει στα απομονωμένα νησιά, να επιτρέπει να ακούγονται φήμες, ότι πρέπει να μεταφερθούν οι κάτοικοι, γιατί κοστίζουν πολύ. Σε λίγο θα μας πουν, να γίνει το ίδιο και με τα απομακρυσμένα χωριά της Λευκάδας και πάει λέγοντας. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει τις ευαισθησίες της για αυτούς που  κρατούν τις ‘Θερμοπύλες’ και ειδικά κάτω από αυτές τις συνθήκες”, τόνισε ο κ. Αραβανής.

“Εμείς ως Δήμος διεκδικούμε, να μας επιτρέψει η πολιτεία να πληρώνουμε ως Δήμος μία γραμμή πλοίου, έστω μία φορά την εβδομάδα, για το δρομολόγιο Καστός – Κάλαμος – Λευκάδα, για την εξυπηρέτηση των πολιτών και των προβλημάτων που προκύπτουν. Εύχομαι να τους γλιτώσει το Άγιο Πνεύμα”, είπε ο Δήμαρχος Λευκάδας, υπογραμμίζοντας πως το μεγαλύτερο πρόβλημα των κατοίκων είναι (και στον Καστό, αλλά και στον Κάλαμο, όπου ζουν περίπου 200 κάτοικοι) τα προβλήματα υγείας, καθώς είναι μεγάλοι σε ηλικία.

Κάτω Κουφονήσι

Το Κάτω Κουφονήσι ανήκει στις “Μικρές Κυκλάδες” και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Νάξου.

Σε αντίθεση με το Άνω Κουφονήσι είναι σχεδόν ακατοίκητο, αφού έχει μόνο μερικές κατοικίες, όπου διαμένουν το καλοκαίρι περίπου 60 άνθρωποι. Δεν έχει ηλεκτροδότηση και έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογική περιοχή, με σημαντικό αξιοθέατο το γραφικό εκκλησάκι της Παναγιάς, χτισμένο πάνω σε αρχαία ερείπια.

Ο Πρόεδρος Νησιωτικής Δημοτικής Κοινότητας Κουφονησίων, Αντώνης Κωβαίος, σχολιάζοντας το ενδεχόμενο εκκένωσης του νησιού, σημείωσε πως “οι κάτοικοί του δεν επιβαρύνουν το κράτος, αφού το νησί είναι αποκομμένο από την κοινωνία και ούτε πλοίο δεν πηγαίνει. Οι κάτοικοι εξυπηρετούνται μόνο με τοπικό πλοίο το καλοκαίρι”.

Όπως μας είπε ο κ. Κωβαίος, στο Άνω και Κάτω Κουφονήσι ζουν συνολικά 437 άνθρωποι. Στο Κουφονήσι ζουν περίπου 80 παιδιά, για την εκπαίδευση των οποίων υπάρχει σχολείο από το Νηπιαγωγείο έως και το Λύκειο, με τους καθηγητές όμως να ελλείπουν, τουλάχιστον προς το παρόν.

Στο νησί υπάρχει φαρμακείο, για την κάλυψη των αναγκών σε φάρμακα, ενώ οι υπόλοιπες ανάγκες των κατοίκων καλύπτονται από τη Νάξο.

Σημειώνεται, ότι τα νησιά Αμοργός, Δονούσα, Κουφονήσια, Ηρακλειά και Σχοινούσα, μετά τον “Καλλικράτη” υπάγονται στον Δήμο Νάξου.

“Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η συνένωση με τον Δήμο Νάξου, πρώτον γιατί η ακτοπλοϊκή απόσταση είναι τόση, που δεν επιτρέπει τον χώρο και τον χρόνο για την επίλυση των προβλημάτων των μικρών νησιών και δεύτερον, γιατί οι αποφάσεις λαμβάνονται με δυσκολία, καθώς το καλοκαίρι οι κάτοικοι γίνονται 4.000 και τα προβλήματα που προκύπτουν αλλάζουν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένας προγραμματισμός και οι αποφάσεις να καθυστερούν πολύ. Πριν τη συνένωση ήμασταν αυτάρκεις και λύναμε άμεσα τα προβλήματά μας, σημειώνοντας ανάπτυξη της τάξεως του 25%”, τόνισε ο κ. Κωβαίος.

Γυαλί Δωδεκανήσου

Ένα από τα νησιά που ακούστηκαν ως υποψήφια προς εκκένωση, είναι και το “Γυαλί Δωδεκανήσου”, που διοικητικά ανήκει στον Δήμο Νισύρου.

“Το ανατολικό τμήμα του νησιού ανήκει στην Κτηματική εταιρεία και το δυτικό στον Δήμο Νισύρου. Είναι βιομηχανική ζώνη, όπου μένουν μόνο 6 ή 7 άνθρωποι, εργαζόμενοι στα δύο ορυχεία του. Είναι κάτοικοι Νισύρου που πηγαίνουν το πρωί για εργασία”, μας είπε οΔήμαρχος Νισύρου, Νικόλαος Καρακωνσταντίνος.

Στο νησί δεν υπάρχει ιατρείο, αλλά ό,τι χρειάζονται οι κάτοικοι για να ζήσουν, ενώ για τη μετακίνησή τους, υπάρχει σκάφος, που με σύμβαση έχει παραχωρήσει στο νησί η εταιρεία γαλλικών συμφερόντων ΛΑΒΑ Α.Ε., που ανήκει στην ΑΓΕΤ Ηρακλής και λειτουργεί τα δύο ορυχεία.

Φαρμακονήσι – Κίναρος – Λέβιθα

Διοικητικά τα τρία αυτά νησάκια ανήκουν στον Δήμο Λέρου. Μιλήσαμε με τον Αντιδήμαρχο Λέρου, Γιάννη Κωνσταντινίδη, ο οποίος μας ξεκαθάρισε την πραγματική κατάσταση με τα τρία αυτά νησιά.

“Το Φαρμακονήσι δεν κατοικείται, είναι στρατιωτική μονάδα, όπου πηγαίνει περίπολος και φρουρεί το νησί. Το νησί είναι βέβαια και ιστορικός τόπος… είναι το νησί όπου εξορίστηκε ο Καίσαρας. Το ένα τρίτο του είναι χώρος Μνημείο, που δεν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί”,ξεκαθάρισε, σημειώνοντας πως το Φαρμακονήσι είναι η πρώτη εστία αποβίβασης μεταναστών.

“Κάποτε, έγινε η πρόταση από τον υπουργό τότε Σκανδαλίδη, στις ακατοίκητες βραχονησίδες να φτιάξουν προσκυνητάρια, ως απόδειξη ότι είναι ελληνικά, πρόταση που όμως δεν έγινε δεκτή”, σημείωσε.

Τα νησιά Κίναρος και Λέβιθα, διευκρίνισε πως έχουν παραχωρηθεί σε κάποιους κατοίκους, ως βοσκότοποι.

Με αφορμή τη συνομιλία μας, ο κ. Κωνσταντινίδης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, για το μεγαλύτερο πρόβλημα της Λέρου, την επικείμενη συρρίκνωση του Κρατικού Θεραπευτηρίου του νησιού (ΚΘΛ), που κάποτε υπήρξε το μεγαλύτερο θεραπευτήριο ψυχικής υγείας στα Βαλκάνια, με σημαντικό ρόλο στη ζωή του νησιού.

“Παλαιότερα, εργάζονταν στο ΚΘΛ 3.000 άνθρωποι και νοσηλεύονταν περίπου 1.300. Τώρα, δεν εισάγονται νέοι ασθενείς, ενώ οι εργαζόμενοι έχουν περιοριστεί στους 1.600, με αβέβαιο το μέλλον τους και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία του νησιού. Εμείς προσπαθούμε να δώσουμε άλλη πνοή στον τόπο μας και να κάνουμε ομαλή μεταστροφή στον τουρισμό. Είμαστε όμως μακριά από την μητροπολιτική Ελλάδα και τα εισιτήρια είναι ακριβά”, είπε ο κ. Κωνσταντινίδης, προσθέτοντας:

“Έχουμε στραφεί στον θαλάσσιο τουρισμό, με την κατασκευή πλωτών μαρίνων. Όμως, η δυσλειτουργία του κράτους, έκανε δύσκολη τη χρηματοδότηση τους τελευταίους 19 μήνες και ενώ ο Δήμος έχει αγοράσει την μαρίνα, η οποία θα λειτουργούσε προσωρινά για έξι μήνες και τον χειμώνα θα αποσυρόταν. Δεν είχε δοθεί η απαραίτητη προσοχή για ανταποδοτικά έργα σε χρήματα και θέσεις εργασίας”.

Για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του νησιού, ο Αντιδήμαρχος Λέρου σημείωσε πως “το κράτος αδυνατεί να τα παρακολουθήσει. Ευτυχώς, ο Δήμαρχος είναι νέος και δυναμικός κι έχει δώσει βάρος στην αλλαγή πολιτικής του Δήμου”.

Δήλος

Στο τραπέζι των “προς εκκένωση” νησιών έπεσε και η Δήλος, η οποία διοικητικά ανήκει στον Δήμο Μυκόνου.

Ο Δήμαρχος Μυκόνου, Αθανάσιος Κουσαθανάς Μέγας, είναι αφοπλιστικά ξεκάθαρος:

“Η Δήλος είναι νησί Μνημείο. Δεν κατοικείται, φυλάσσεται και μόνο. Όλη η αρχαιότητα είναι πάνω στο νησί, οι έρευνες έφεραν στο φως την αρχαία πόλη της Δήλου. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Καθημερινά, από τη Μύκονο έρχονται στο νησί χιλιάδες τουριστών. Αυτό είναι ο πολιτιστικός τουρισμός. Η Δήλος είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, είναι ταυτότητα του πολιτισμού μας”.

“Είναι για γέλια, είναι ανέκδοτα αυτά που λέγονται”, είπε χαρακτηριστικά, κάνοντας και εκείνος νύξη για τα προβλήματα που η Μύκονος αντιμετωπίζει.

“Έχει ξεκινήσει μία εκστρατεία μέσω Τρόικας και σχεδιάζονται η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού και του αεροδρομίου της Μυκόνου, η υποβάθμιση του ΙΚΑ και το κλείσιμο της ΔΟΥ του νησιού, που είναι πρώτη σε έσοδα στις Κυκλάδες”, είπε ο κ. Κουσαθανάς.

Μακρόνησος

Το νησί ανήκει διοικητικά στον Δήμο Κέας (Τζια). Και η Μακρόνησος έχει χαρακτηριστεί “ιστορικός τόπος”, με αποτέλεσμα, όπως σημείωσε και ο Δήμαρχος Κέας, Αντώνης Δεμένεγας,  “το να υποστηρίζει κανείς ότι μπορεί να εγκαταλειφθεί, να είναι εξωπραγματικό… ανοησίες”.

“Η Μακρόνησος δεν έχει ούτε συγκοινωνία. Είναι ιδιοκτησία Κέας και στο νησί διαμένουν μόνο ελάχιστοι βοσκοί, που μόνοι τους μετακινούνται με δικές τους βάρκες και καΐκια από και προς το Λαύριο”, σημείωσε.

Αναφερόμενος στα προβλήματα των νησιωτών, ο κ. Δεμένεγας υπογράμμισε, πως ”οι κάτοικοι των νησιών, και ιδίως τώρα με την οικονομική κρίση, έχουν πολλά προβλήματα. Παρότι εμείς είμαστε κοντά στην Αττική υπάρχουν θέματα, όπως η μεταφορά των ασθενών. Στην Κέα, υπάρχει οργανωμένο ελικοδρόμιο, αλλά πρέπει πάντα να ευνοούν οι συνθήκες, να είναι καλός ο καιρός, να μην είναι νύχτα…”.

Στο νησί υπάρχει πολυδύναμο ιατρείο, με έναν παιδίατρο, δύο ιατρούς γενικής ιατρικής, δύο αγροτικούς ιατρούς και μία νοσηλεύτρια, που εξυπηρετούν τα περιστατικά, όμως πριν λίγες ημέρες, επιστρατεύτηκε ελικόπτερο για τη μεταφορά γυναίκας από την Κέα στην Αθήνα, για να γεννήσει.

Αντίψαρα

Τελευταίο από τα νησάκια που ακούστηκαν ως “υποψήφια προς εκκένωση” είναι τα Αντίψαρα, που ανήκουν διοικητικά στα Ψαρά.

Ο Δήμαρχος Ψαρών, Κωνσταντίνος Βρατσάνος, ξεκαθάρισε πάντως το νησί είναι ακατοίκητο.

“Κάποιοι δήλωσαν ότι αυτά τα νησιά κατοικούνται, από πατριωτικά κίνητρα ή εθνικούς λόγους. Στο νησί δεν υπάρχουν ούτε σπίτια ούτε τίποτα, παρά μόνο δύο εκκλησάκια. Κάποτε, το κράτος νοίκιαζε ως βοσκότοπο σε λιγοστούς ανθρώπους, που ζούσαν σε πρόχειρους καταυλισμούς. Είναι προστατευόμενη περιοχή – Natura 2000 – με τις παραλίες του νησιού να αξιοποιούνται μόνο από ιδιώτες, που έχουν πρόσβαση με τα σκάφη τους”, είπε χαρακτηριστικά.

… Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ, προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε και με τις δημοτικές αρχές, στις οποίες υπάγονται και κάποια ακόμη μικρά νησιά, όπως η Ψέριμος ή Κάπαρη και η Τέλενδος(διοικητικά ανήκουν στον Δήμο Καλύμνου), οι Αντίπαξοι (ανήκουν διοικητικά στον Δήμο Κέρκυρας), η Σαρία Δωδεκανήσου (ανήκει διοικητικά στον Δήμο Καρπάθου) και ο Δοκός Ύδρας, χωρίς επιτυχία. Επιφυλασσόμαστε για το μέλλον…