Μικρά Ασία : Ερυθρές Ιωνίας.

«Η αρχαία τοποθεσία των Ερυθρών σήμερα καταλαμβάνεται μερικώς από το μικρό χωριό Ίλντιρι (Λεθρί ή Λυθρί στα νέα ελληνικά, από προφανή παραφθορά του αρχαίου ελληνικού τοπωνυμίου Ερυθραί), που βρίσκεται 20 χλμ. βορειοανατολικά της φημισμένης ακτής του Τσεσμέ. Τα τέσσερα νησιά που βρίσκονται στον κόλπο απέναντι από την πόλη ονομάζονταν Ίπποι στην αρχαία ελληνική εποχή. Επιγραφές αναφέρουν ένα ποτάμι, τον Αλέοντα, που σημειώνεται από τον Πλίνιο. Όμως στα νομίσματα των Ερυθρών απεικονίζεται ένα ποτάμι θεός που ονομάζεται Άξος. Αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένας χείμαρρος στις Ερυθρές που χύνεται στον κόλπο του χωριού και σήμερα λέγεται Τσάι.


Σύμφωνα με τον Παυσανία, οι Ερυθρές ιδρύθηκαν από Κρήτες αποίκους υπό την ηγεσία του Ερύθρου, γιου του Ραδάμανθυ, και ταυτόχρονα κατοικήθηκαν και από Λύκιους, Κάρες και Παμφύλους. Όμως  η πόλη των Ερυθρών, όπως σημειώνει ο Παυσανίας, αργότερα ενισχύθηκε από Ίωνες αποίκους υπό τον Κλέωνα ή τον Κνώπο, απόγονο του μυθικού Αθηναίου βασιλιά Κόδρου. Οι Ερυθρές ανήκαν στο Πανιώνιον που αποτελούσε τον ύψιστο πολιτικό συνασπισμό των πόλεων της Ιωνίας και είχε ήδη ιδρυθεί τον 9ο αιώνα π.Χ.
Μετά την ίδρυσή της, η πόλη κυβερνήθηκε για καιρό από μέλη του προαναφερθέντος αθηναϊκού βασιλικού οίκου. Ο Αριστοτέλης αναφέρει  την ολιγαρχία των Βασιλιδών στις Ερυθρές κατά την αρχαϊκή εποχή.

Το αρχαίο θέατρο των Ερυθρών.

Μαζί με την Τέω (κοντά στο σημερινό Σεφερίχισάρ το Σιβρισάρι των Νεοελλήνων), οι Ερυθρές έστειλαν Ίωνες ευγενικής  καταγωγής, για να ενισχύσουν την ιωνική αποικία στη Φώκαια. Ο ντόπιος ιστορικός Ιππίας ο Ερυθραίος, που έζησε κατά την ελληνιστική περίοδο, αναφέρει ότι ο βασιλέας Κνώπος εκθρονίστηκε από τους τυράννους Ορτύγη, Ίρο και Έχαρο, οι οποίοι ήταν φίλοι των τυράννων της Χίου Αμφίκλου και Πολυτέκνου. Σύμφωνα με τον Ιππία, αυτοί οι  τύραννοι που κυβέρνησαν φοβερά δεσποτικά, εκδιώχθηκαν από τον αδελφό του Κνώπου και πέθαναν κατά τη διαφυγή τους. Αυτός ο βασιλιάς, τον οποίο ο Ιππίας πιθανόν συγχέει με τον μυθικό οικιστή Κνώπο, πρέπει να έζησε τον 7ο αιώνα π.Χ., δηλαδή σε μια  εποχή, κατά την οποία οι περισσότερες ιωνικές πόλεις είχαν τυραννική διοίκηση. Από το 560 π.Χ. οι Ερυθρές ήταν υπό λυδική κατοχή και μετά το 545 π.Χ. υποτάχτηκαν στους Πέρσες.
Η πόλη έλαβε μέρος στην Ιωνική Επανάσταση κατά των Περσών (499 π.Χ.) και στη ναυμαχία της Λάδης (494 π.Χ.) με οκτώ πλοία. Στην αθηναϊκή συμμαχία της Δήλου οι Ερυθρές συνεισέφεραν το αξιόλογο ποσό των επτά ταλάντων. Αποχώρησαν από τη συμμαχία πιθανόν το 453 π.Χ. Μαζί με τη Χίο επαναστάτησαν εναντίον της αθηναϊκής ηγεμονίας το 412 π.Χ. και λειτούργησαν σαν βάση για τους Πελοποννησίους. Μετά, συμμάχησαν διαδοχικά με την Αθήνα και την Περσία. Στα μέσα περίπου του 4ου π. Χ. αιώνα ανέπτυξαν φιλική σχέση με τον Μαύσωλο, το βασιλέα της Καρίας. Σε μια  επιγραφή προς τιμήν αυτού του μονάρχη, που βρέθηκε εντοιχισμένη σε σπίτι του Λυθριού, ο Μαύσωλος αποκαλείται ευεργέτης των Ερυθρών. Την ίδια περίπου περίοδο, οι Ερυθρές υπέγραψαν συμφωνία με τον Ερμία, τύραννο της Άσσου και του Αταρνέως στην Αιολίδα, η οποία βασιζόταν στην αμοιβαία βοήθεια σε περίπτωση πολέμου.

Αργυρή Δραχμή των Ερυθρών . 330-300 π.Χ

Το 334 π.Χ. η πόλη επανέκτησε την ελευθερία της με τη βοήθεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος, σύμφωνα με τον Πλίνιο και τον Παυσανία, σχεδίασε την χάραξη μιας διώρυγας στη χερσόνησο της Ερυθραίας, για να συνδεθεί ο κόλπος της Τέω με τον κόλπο της Σμύρνης (στην περιοχή του Γκιούλμπαξε).
Οι Ερυθρές συνδέθηκαν με την Πέργαμο και τη Ρώμη. Μετά το θάνατο του βασιλέως Αττάλου Γ το 133 π.Χ., όταν το βασίλειο της Περγάμου είχε κληροδοτηθεί στους Ρωμαίους, οι Ερυθρές άνθησαν ως πόλη προσκείμενη στη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας.

Το οχυρωματικό τείχος, το οποίο προστάτευε την πόλη των Ερυθρών από την ξηρά, βρίσκεται ακόμη σε πολύ καλή κατάσταση διατηρημένο και δείχνει καλή ισοδομική τοιχοδομία. Έχει πάχος 4-5 μέτρων και περιλαμβάνει αρκετές πύλες. Από τρεις επιγραφές που βρέθηκαν στο Λυθρί, μπορούμε να εικάσουμε ότι το τείχος της πόλης κατασκευάστηκε στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. Σε σπίτι κοντά στο καφενείο του Λυθριού, υπάρχει τμήμα μωσαϊκού με βότσαλα, ακόμη στην αρχική του θέση, που απεικονίζει γρυπαετούς και χρονολογείται από την ελληνιστική περίοδο. Το θέατρο που είναι λαξευμένο στη νότια πλευρά της ακρόπολης, έχει υποστεί φοβερές ζημιές κι έχει λεηλατηθεί από τους ντόπιους Έλληνες για το χτίσιμο του Λυθριού. Το υδραγωγείο στα νότια της ακρόπολης διασχίζει τον Αλέοντα ποταμό και χρονολογείται από τη βυζαντινή εποχή. Στο σημερινό Ίλντιρι υπάρχει μικρή αποθήκη με έργα τέχνης που ανακαλύφθηκαν στις Ερυθρές. Τα κιονόκρανα από ανδεζίτη, που φυλάσσονται στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου Σμύρνης, χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ.

Τμήμα της αρχαίας πόλης με θεά την θάλασσα του Αιγαίου.

Η τοποθεσία του ιερού του Τυρίου Ηρακλέους (Ηράκλειον) δεν είναι γνωστή. Ένα λατρευτικό άγαλμα αιγυπτιακού τύπου περιγράφεται από τον Παυσανία και αποτυπώνεται στα νομίσματα της πόλης. Η προφητική Σίβυλλα των Ερυθρών Ηροφίλη είχε πολύ μεγάλη φήμη στον αρχαίο κόσμο. Ήταν η πιο διάσημη μάντισσα μετά από την Κυμαία Σίβυλλα της Ιταλίας. Ο θρόνος της Ηροφίλης λέγεται ότι βρέθηκε στο Ίλντιρι. Το 1891 ανακαλύφθηκε ένα οικοδόμημα που έμοιαζε με Νυμφαίο και είχε αρκετές επιγραφές, μία από τις οποίες αναφερόταν στην ερυθραϊκή καταγωγή της Σίβυλλας Ηροφίλης. Όμως, αυτό το κτίριο δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη.
Οι ανασκαφές, τις οποίες ο υποφαινόμενος συγγραφέας (Εκρέμ Ακουργκάλ) διεξάγει στις Ερυθρές από το 1964 σε συνεργασία με τους αρχαιολόγους Χακί Γκιουλτεκίν και Τζεβντέτ Μπαϊμπουρτλούογλου, έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα που τώρα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σμύρνης. Η ανασκαφή των τάφρων στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης, κοντά σε μια νεότερη ελληνική εκκλησιά (ο συγγραφέας εννοεί την Αγία Ματρώνα), απέφερε έναν μεγάλο αριθμό κεραμικών και μικρών αφιερωμάτων από μπρούντζο και ελεφαντόδοντο, που χρονολογούνται από το 670 έως το 545 π.Χ. Φαίνεται ότι οι Ερυθρές καταστράφηκαν από τους Πέρσες λίγο μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ.
Ο καταφανής κρητικός και ροδιακός ρυθμός των αγαλματιδίων από ελεφαντόδοντο επιβεβαιώνει τη δήλωση του Παυσανία ότι οι Ερυθρές ιδρύθηκαν αρχικά από τους Κρήτες και κατοικήθηκαν από Λυκίους, Κάρες και Παμφύλους.

Κεφαλές αγαλματιδίων από ελεφαντόδοντο που βρέθηκαν στις Ερυθρές.

Σύμφωνα με εγχάρακτη επιγραφή σ ένα κύπελλο των αρχών του 6ου αιώνα π.Χ., τα αφιερώματα ανήκαν στο ναό της Πολιάδος Αθηνάς που αναφέρεται από τον Παυσανία.

 Οι μικρές ορειχάλκινες προτομές λιονταριών, που χρονολογούνται από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ., μοιάζουν πάρα πολύ με το μαρμάρινο άγαλμα λέοντος που βρέθηκε στο Μπαϊντίρι της Ιωνίας και τώρα βρίσκεται στο Μουσείο Σμύρνης. Είναι τα αρχαιότερα ιωνικά παραδείγματα ενός είδους λιονταριού που χρησιμοποιήθηκε ως μοντέλο από τους Ετρούσκους καλλιτέχνες.
Στο ίδιο χαντάκι, στην κορυφή της ακρόπολης, ανακαλύφθηκε μια κόρη, δηλαδή ένα μνημειακό αρχαϊκό άγαλμα γυναίκας, που κι αυτό φυλάσσεται στο Αρχ. Μουσείο Σμύρνης. Το καλά διατηρημένο ακέφαλο άγαλμα έχει πιέτες στον χιτώνα, οι οποίες θυμίζουν σαμιακά γλυπτά, όπως η Ήρα του Χηραμύη (σήμερα στο Λούβρο) και τα αγάλματα του Γενέλεω στο Ηραίο της Σάμου. Το ερυθραϊκό άγαλμα είναι σπουδαίο έργο αγνώστου καλλιτέχνη της Μικρασίας του 560 550 π.Χ.»

Το θέατρο 
Η πρώτη κατασκευαστική περίοδος του θεάτρου που ανασκάφηκε από τον καθηγητή Akurgal αλλά είχε αποκαταστάθηκε πριν ολοκληρωθούν οι ανασκαφές, είναι από το πρώτο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα. Το κοίλο και οι αναλημματικοί τοίχοι του διπλού διαζώματος προστέθηκαν και επισκευάστηκαν κατά την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού.
Υπάρχουν μόνο τα θεμέλια της σκηνής η οποία έχει σχετικά μικρότερες διαστάσεις σε σχέση με κοίλο, και πιστεύεται ότι υποστηριζόταν με ξύλινη κατασκευή

Ο Ναός της Αθηνάς Πολιάδος 
Ο ναός που βρίσκεται στην ακρόπολη δηλαδή στην κορυφή της πλαγιάς όπου είναι το θέατρο, χτίστηκε κατά το δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ. σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά της πολυγωνικής τοιχοποιίας, ωστόσο, επεκτάθηκε με διάφορες προσθήκες κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ.
Θεωρείται ως το πιο σημαντικό παράδειγμα της αρχαϊκής δόμησης με την τεχνική της πολυγωνικής τοιχοποιίας (που αποτελείται από πέτρες με πολλές γωνίες) και της ράμπας εντός του κτιρίου.

Ψηφιδωτά και ανάγλυφο από  Ρωμαϊκή έπαυλη στις Ερυθρές.

Ο Λόφος του Παραδείσου . H ρωμαϊκή περιοχή των Ερυθρών
Κατά τις αρχαίες χρονικές περιόδους υπήρχαν διάφορα κτίρια σε αυτό το υπέροχο ακρωτήρι που εκτείνεται μέσα στη θάλασσα. Ο οικισμός κατοικούνταν από μια προνομιούχα τάξη ανθρώπων  την Ελληνιστική την Ρωμαϊκή περίοδο. Οι ανασκαφές εδώ άρχισαν από τον καθηγητή Akurgal και αποκαλύφθηκαν οικοδομήματα από την Ελληνιστική Περίοδο που είχαν χτιστεί πάνω σε μια μεγάλη εξέδρα. Ο οικισμός επεκτάθηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, με την προσθήκη νέων κατασκευών πάνω στις υπάρχουσες και η ζωή συνεχίστηκε μέχρι τον 19ο αιώνα.
Αξιοσημείωτη είναι η ρωμαϊκή έπαυλη με περιστύλιο, ένα από τα κτίρια με ψηφιδωτά δάπεδα από τον 1ο και τον 3ο αιώνα μ.Χ., με υψηλή περίστυλη πρόσοψη. Στη βορειοδυτική γωνία της περιοχής, που περιβάλλεται από ένα φράχτη, υπάρχει μια μικρή λουτρική κατασκευή. Κατά τη διάρκεια του πρώτου στρώματος κατασκευής του λουτρού (1ος αιώνας π.Χ.) υπήρχαν πολύχρωμες τοιχογραφίες με φυτικά μοτίβα στην κλειστή και μεγάλη αυλή, κοντά στην περιοχή της εισόδου. Υπάρχουν επίσης πολλά εντυπωσιακά ψηφιδωτά στην περιοχή από τη ρωμαϊκή περίοδο (1ος-5ο μ.Χ. αιώνα). Ο οικισμός κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είχε πολύ εξελιγμένες υποδομές για τη θέρμανση, τη συλλογή νερού και αποχέτευση, εφοδιασμένες με κεραμικούς σωλήνες.

ΠΗΓΕΣ :
Θοδωρής Κοντάρας,  φιλόλογος
http://sepik.net/
http://erythrealithri.blogspot.gr/
https://el.wikipedia.org/


Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος

Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος. 

Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος

Μικρά Ασία : Δωριέων Εξάπολις - Κνίδος Καρίας

Μικρά Ασία: Αρχαία Άντανδρος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Φώκαια Ιωνίας

Μικρά Ασία : Αρχαία Σμύρνη Ιωνίας.