Κατά την Αρχαιότητα η Άσπενδος ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Παμφυλίας. Έχει ταυτιστεί με τα ερείπια ενός οικισμού στο Belkis της νοτιοανατολικής Τουρκίας, σε απόσταση περίπου 50 χλμ. ανατολικά της Αττάλειας, κοντά στον ποταμό Ευρυμέδοντα. Ο ποταμός αυτός ήταν πλωτός και εξυπηρετούσε τις εμπορικές συναλλαγές και τις μεταφορές. Η πόλη βρισκόταν σε στρατηγική θέση. Γειτνίαζε με τους ορεινούς όγκους στο ανατολικό τμήμα της παμφυλικής πεδιάδας, που της εξασφάλιζαν προστασία από επίδοξους εισβολείς. Ο ποταμός αποτελούσε ένα φυσικό σύνορο που πρόσφερε πρόσθετη ασφάλεια. Επιπλέον βρισκόταν πάνω στον κύριο οδικό άξονα μέσω του οποίου γίνονταν όλες οι χερσαίες μεταφορές από το ανατολικό τμήμα της Παμφυλίας στο δυτικό.
Κατά την Αρχαιότητα και κυρίως στην Αυτοκρατορική περίοδο η Άσπενδος ήταν η πρωτοπόρος δύναμη στο θαλάσσιο εμπόριο στην περιοχή της Παμφυλίας. Για το λόγο αυτό πρωταγωνίστησε σε όλα τα σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Παμφυλία. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Χιττίτες, οι οποίοι ίδρυσαν τον οικιστικό πυρήνα της πόλης που αργότερα θα αποτελούσε την αρχαία Άσπενδο. Η χιττιτική παρουσία επιβεβαιώνεται από την πρώιμη νομισματοκοπία της πόλης,2 η οποία διασώζει την αρχαία ονομασία της ως «ΕΣΤFΕΔΙΙΥΣ». Η ονομασία αυτή μάλιστα επιβιώνει στα νομίσματα μέχρι τα τέλη του 4ου αι. π.Χ.
Αργυρός στατήρας της Ασπένδου όπου αναγράφεται η αρχαία ονομασία της : «ΕΣΤFΕΔΙΙΥΣ
Τον 8ο και 7ο αι. π.Χ., τέλος, ένα νέο κύμα Ελλήνων αποίκων έφθασε στην πόλη, όπου εγκαταστάθηκε ειρηνικά. Τον 6ο αι. π.Χ. η Παμφυλία βρέθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα υπό τον έλεγχο του βασιλιά της ΛυδίαςΚροίσου (560-547/546 π.Χ.). Το 547/546 π.Χ. οι Πέρσες απέσπασαν την πόλη και την ενσωμάτωσαν στην Περσική Αυτοκρατορία. Ο περσικός έλεγχος ήταν αρκετά χαλαρός, γεγονός που πιστοποιείται και από τη νομισματοκοπία της Ασπένδου, που ξεκινά αυτήν ακριβώς την περίοδο. Οι νέοι κυρίαρχοι αρκούνταν στην είσπραξη εισφοράς και στο διορισμό των αρχών της πόλης, χωρίς να επεμβαίνουν άμεσα στα εσωτερικά της ζητήματα.
Ύστερα από τις μάχες στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές τα παράλια της Μικράς Ασίας πέρασαν στον αθηναϊκό έλεγχο, ενώ η Λυκία, η Παμφυλία και η Κιλικία παρέμειναν υπό την κατοχή των Περσών. Το 470/469 ή το 462 π.Χ., ενώ οι Πέρσες συγκέντρωναν στρατεύματα κοντά στην Άσπενδο, κατέπλευσε στην περιοχή ο Κίμων. Στη μάχη του Ευρυμέδοντα που ακολούθησε,ο Αθηναίος στρατηγός νίκησε τους Πέρσες, απελευθερώνοντας μια τεράστια περιοχή που εκτεινόταν από την Ιωνία ως την Παμφυλία.
Τμήμα της σκηνής του θεάτρου της Ασπένδου
Οι νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν είχαν ως αποτέλεσμα την ένταξη της Ασπένδου στη Δηλιακή συμμαχία.Σύντομα όμως, το 411 π.Χ., πέρασε ξανά στους Πέρσες και αποτέλεσε ναυτική βάση για το σατράπη Τισσαφέρνη. Το 389 π.Χ. οι Αθηναίοι απέστειλαν το στρατηγό Θρασύβουλο στην περιοχή, σε μια προσπάθεια να επανεδραιώσουν τα συμφέροντά τους και να ανακτήσουν το χαμένο τους γόητρο. Οι Ασπενδείς προσπάθησαν να αποφύγουν την ένοπλη σύγκρουση παρέχοντάς του χρηματικά ανταλλάγματα. Η απρονοησία όμως των στρατιωτών του να λεηλατήσουν τα χωράφια γύρω από την πόλη απέβη μοιραία για το Θρασύβουλο, αφού οι κάτοικοι τον δολοφόνησαν για αντίποινα. Τελικά, η Ανταλκίδειος ειρήνη (386 π.Χ.) παγίωσε την περσική κυριαρχία στη Μικρά Ασία και φυσικά στην Άσπενδο. Η αυτόνομη νομισματοκοπία της πόλης –όπως και της γειτονικής της Σίδης– υποδηλώνει ότι απολάμβανε αρκετή ελευθερία και στη δεύτερη αυτή φάση της περσικής κυριαρχίας.Παρ’ όλ’ αυτά, το 365 π.X. η Άσπενδος έλαβε μέρος στην Επανάσταση των σατραπών εναντίον των Περσών μαζί με τις υπόλοιπες παμφυλικές πόλεις. Η εξέγερση αυτή κατεστάλη και η πόλη παρέμεινε υπό περσικό έλεγχο μέχρι την άφιξη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η αναλυτική περιγραφή του ιστορικού Αρριανού φωτίζει όχι μόνο αυτά τα γεγονότα, αλλά και τη γενικότερη κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή κατά τον 4ο αι. π.Χ. Μετά την κατάκτηση της Λυκίας ο Μακεδόνας βασιλιάς δέχθηκε απεσταλμένους από την Άσπενδο, οι οποίοι τον διαβεβαίωσαν ότι η πόλη τους δε θα προέβαλλε αντίσταση, αρκεί να μην εγκαθιστούσε εκεί μακεδονική φρουρά. Ο Αλέξανδρος έκανε δεκτό το αίτημά τους, υποχρεώνοντας την πόλη να τον εφοδιάζει με τα περίφημα άλογά της –τα οποία διέθετε μέχρι τότε στους Πέρσες– και να του καταβάλλει ετήσια εισφορά 50 ταλάντων. Ενώ όμως είχε επικεντρώσει τις προσπάθειές του στην πολιορκία της Σίδης και του Συλλίου, πληροφορήθηκε ότι οι Ασπενδείς είχαν αθετήσει τη συμφωνία, είχαν συγκεντρώσει τα περιουσιακά τους στοιχεία στην ακρόπολη και οχυρωμένοι στα τείχη τους ανέμεναν πιθανή επίθεση. Ο Μέγας Αλέξανδρος αντέδρασε άμεσα εγκαταλείποντας την πολιορκία του Συλλίου, κατέλαβε την Άσπενδο και έγινε κύριος της ακρόπολης. Οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν αυτή τη φορά σε βαριές εισφορές προς το νικητή. Εξαναγκάστηκαν να καταβάλλουν 100 τάλαντα χρυσού ετησίως και 4.000 άλογα, να δεχθούν κυβερνήτη που θα υπεδείκνυαν οι Μακεδόνες, καθώς και μακεδονική φρουρά στην πόλη τους.
Το εντυπωσιακό θέατρο της Ασπένδου από ψηλά
Στα χρόνια των Διαδόχων η Παμφυλία αποτέλεσε για ένα διάστημα το μήλο της έριδος μεταξύ Σελευκιδών και Πτολεμαίων. Τον 3ο αι. π.Χ. παγιώθηκε η κυριαρχία των Σελευκιδών, ενώ γύρω στο 220 π.Χ. η πόλη ενεπλάκη στη διαμάχη μεταξύ του Αντιόχου Γ' (242-187 π.Χ.), κατόχου του σελευκιδικού θρόνου, και του σφετεριστή του θρόνου Αχαιού. Το 218 π.Χ. η Σέλγη επιτέθηκε εναντίον της Πεδνηλισσού και οι πολιορκούμενοι ζήτησαν βοήθεια από τις γειτονικές Άσπενδο και Έτεννα. Οι κάτοικοι της πόλης πρόσφεραν στο Γαρσύηρη, διοικητή του Αχαιού, 4.000 άνδρες.
Μερικά χρόνια αργότερα οι Ασπενδείς συμμετείχαν στη μάχη της Μαγνησίας, (190 π.Χ.) στο πλευρό του Αντιόχου Γ' και εναντίον των Ρωμαίων. Κατά τη ληστρική προέλαση του Ρωμαίου υπάτου Μανλίου Βούλσωνα, που ακολούθησε, η Άσπενδος αναγκάστηκε να του παραδώσει το ποσό των 50 ταλάντων με την αιτιολογία ότι θα εξαγόραζε με τον τρόπο αυτό τη φιλία της νικήτριας Ρώμης. Μετά την ειρήνη της Απάμειας (188 π.Χ.) η πόλη βρέθηκε υπό το χαλαρό διοικητικό έλεγχο του Περγάμου. Το 133 π.Χ. η κληροδότηση του βασιλείου στη Ρώμη είχε ως συνέπεια την ενσωμάτωση της Ασπένδου στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μετά το 102 π.Χ. η Παμφυλία εντάχθηκε στη νεοσύστατη επαρχία Κιλικίας. Στις αρχές του 1ου αι. π.Χ. η περιοχή βρέθηκε στο στόχαστρο των πειρατών της Κιλικίας, γεγονός που θορύβησε τη Ρώμη και προκάλεσε την αντίδρασή της. Οι πειρατές τελικά ηττήθηκαν, αλλά η Άσπενδος λεηλατήθηκε το 79 π.Χ. από τον κοιαίστoρα της Κιλικίας Βέρρη. Οι πηγές περιγράφουν με γλαφυρό τρόπο τις καταστροφές που προκάλεσε ο Ρωμαίος αξιωματούχος, ο οποίος εκτός των άλλων απέσπασε όλα τα αγάλματα από τις πλατείες και τους ναούς μπροστά στα μάτια των ανήμπορων να αντιδράσουν κατοίκων. α γεγονότα διασώζει αναλυτικά ο Κικέρων στην περιγραφή της προσαγωγής του Βέρρη σε δίκη το 70 π.Χ. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο Βέρρης δεν άφησε όρθιο ούτε ένα άγαλμα στην πόλη. Δε δίσταζε μάλιστα να τα αφαιρεί από τους ναούς και τις πλατείες μπροστά στα μάτια των οργισμένων κατοίκων. Το ωραιότερο από αυτά, τον περιβόητο Αρπιστή, το μετέφερε στο ίδιο του το σπίτι.
Τμήμα του ρωμαϊκού υδραγωγείου της Ασπένδου
Κατά την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο ξεκίνησε η παρακμή προς όφελος της γειτονικής Πέργης. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. η Άσπενδος μετονομάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα Πριμούπολις.
Πολιτειακή οργάνωση – οικονομική και θρησκευτική ζωή
Tα υπάρχοντα στοιχεία σχετικά με την πολιτειακή οργάνωση της αρχαίας Ασπένδου είναι αποσπασματικά. Είναι δυνατόν να ανασυντεθεί σαφέστερη εικόνα για τον 4ο αι. π.Χ., αφού οι αναφορές των αρχαίων πηγών στα γεγονότα σχετικά με το Μέγα Αλέξανδρο είναι αρκετά λεπτομερείς. Έτσι, θεωρείται αρκετά πιθανό η πόλη –τουλάχιστον κατά την περίοδο αυτή– να είχε δημοκρατικό πολίτευμα. Μάλιστα η εισφορά που πλήρωνε στους Πέρσες καθοριζόταν από τις εκάστοτε αρχές της πόλης.
Τα ερείπια ρωμαϊκής βασιλικής.
Η Άσπενδος ήταν ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα στην περιοχή της Παμφυλίας. Η εύφορη παμφυλική πεδιάδα ήταν ιδανική για καλλιέργειες. Ανάμεσα στα προϊόντα που εξάγονταν ήταν οι ελιές και το κρασί, ενώ γύρω από την πόλη υπήρχαν μεγάλες εκτάσεις με οπωροφόρα δέντρα. Μεγάλη πηγή εσόδων αποτελούσε το αλάτι, που προερχόταν από μια γειτονική λίμνη, ενώ αρκετά ανεπτυγμένη ήταν επίσης η κτηνοτροφία. Η οικονομική ευρωστία της Ασπένδου αντανακλάται και στη νομισματοκοπία της. Άλλωστε η Άσπενδος και η Σέλγη ήταν οι μοναδικές πόλεις της Παμφυλίας που έκοβαν αργυρό νόμισμα ήδη από τις αρχές του 5ου αι. π.Χ. Η νομισματοκοπία της πόλης συνεχίστηκε χωρίς διακοπή μέχρι την Ύστερη Αρχαιότητα.Οι υπάρχουσες πληροφορίες σχετικά με τη θρησκευτική ζωή στην Άσπενδο προέρχονται κυρίως από νομίσματα και επιγραφές. Ιδιαίτερα διαδεδομένη ήταν η λατρεία της Αφροδίτης Καστνιήτιδος, καθώς και της Αρτέμιδος, η οποία πιθανότατα λατρευόταν σε ξεχωριστό ναό από τον 4ο αι. π.Χ. Εξίσου πρώιμη ήταν και η λατρεία της Αθηνάς, η οποία επιβίωσε μέχρι τους Αυτοκρατορικούς χρόνους. Κατά την Ύστερη Αρχαιότητα λατρεύονταν πολυάριθμες ελληνικές θεότητες,ο Σάραπις, καθώς και ο θεοποιημένος ποταμός Ευρυμέδων.Πιο συγκεκριμένα, στην Αυτοκρατορική περίοδο λατρεύονταν οι Ζευς, Ήρα, Διόνυσος, Ήφαιστος, Τύχη, Ηρακλής, Εκάτη, Νέμεσις και Αφροδίτη. Τέλος, στην πόλη τελούνταν και αυτοκρατορική λατρεία.
Σχεδιάγραμμα της πόλεως της Ασπένδου
Οικιστική οργάνωση της αρχαίας πόλης
Η αρχαία Άσπενδος ήταν χτισμένη σε δύο γειτονικούς λόφους, που σχηματίζουν φυσικά άνδηρα στην κορυφή. Παρά το μικρό της ύψος, η θέση αυτή είναι φύσει οχυρή, αφού οι πλαγιές του λόφου υψώνονται κατακόρυφα, καθιστώντας την πρόσβαση αρκετά δύσκολη. Ο σημερινός επισκέπτης εντυπωσιάζεται από μια γέφυρα της Σελτζουκικής περιόδου στον ποταμό Ευρυμέδοντα, η οποία σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση. Αυτή αντικατέστησε μια ρωμαϊκή του 2ου αι. μ.Χ., που επέτρεπε τη διέλευση των πλοίων στο σημείο αυτό του πλωτού ποταμού.
Στα δεξιά του σύγχρονου δρόμου σώζονται ένα συγκρότημα θερμών και το γυμνάσιο της πόλης. Από εκεί φθάνει κανείς στα ανατολικά, στο μικρό λόφο όπου υπήρχε το θέατρο, έργο του αρχιτέκτονα Ζήνωνος. Πρόκειται για το καλύτερα διατηρημένο Ελληνορωμαϊκό θέατρο του αρχαίου κόσμου. Η άριστη διατήρησή του οφείλεται στο γεγονός ότι συνέχισε να είναι σε χρήση και σε μεταγενέστερες περιόδους. Στα ΒΑ του θεάτρου διακρίνονται τα ερείπια του σταδίου.
Tα ερείπια του σταδίου της Ασπένδου
Το νεκροταφείο της Ασπένδου εκτεινόταν βόρεια και ανατολικά του σταδίου. Η τυπολογία των ταφικών μνημείων είναι αρκετά πλούσια. Υπάρχουν τάφοι λαξευμένοι σε βράχο, χτιστά ταφικά μνημεία, σαρκοφάγοι και θαλαμωτοί τάφοι με σαρκοφάγους. Εδώ βρέθηκαν περίτεχνες ταφικές στήλες που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αττάλειας.
Στο σημείο μεταξύ του θεάτρου και του μεγάλου λόφου ανοίγονταν οι δύο κεντρικές είσοδοι από τις οποίες ξεκινούσαν οι δρόμοι που οδηγούσαν στον κυρίως οικισμό, που ήταν χτισμένος στο μεγάλο λόφο. Τα ερείπια είναι εντυπωσιακά και ανήκουν στην πλεινότητά τους σε οικοδομήματα της Ρωμαϊκής περιόδου. Κοντά στη νότια πύλη υπήρχε μια αψίδα, μέσω της οποίας γινόταν η πρόσβαση στην Αγορά της πόλης, όπου βρίσκονταν όλα τα σημαντικά δημόσια οικοδομήματα. Ο χώρος οριοθετούνταν από μια τρίκλιτη ρωμαϊκή βασιλική στα ανατολικά, ένα διώροφο νυμφαίο και το βουλευτήριο στα βόρεια και ένα συγκρότημα με εμπορικά καταστήματα στα δυτικά.
Το Νυμφαίο της Ασπένδου
Στο βορειοδυτικό άκρο του λόφου βρίσκεται η τρίτη πύλη, από την οποία ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να διακρίνει τα ερείπια του αρχαίου τείχους. Τέλος, στην ίδια περιοχή σώζονται τα ερείπια του ρωμαϊκού υδραγωγείου, που είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα της Τουρκίας. Η εντυπωσιακή αυτή κατασκευή εξασφάλιζε την υδροδότηση τη πόλης μέσω ενός δικτύου που μετέφερε νερό από τα υψώματα του Ταύρου.
ΠΗΓΗ : http://www.ehw.gr/asiaminor/
Φωτογραφίες :
http://www.travelshoptours.com/
http://www.planetware.com/
https://holylandphotos.files.wordpress.com/
https://www.romeartlover.it/
Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος
Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος
Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος.
Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος
Μικρά Ασία : Δωριέων Εξάπολις - Κνίδος Καρίας
Μικρά Ασία: Αρχαία Άντανδρος της Τρωάδος
Μικρά Ασία : Φώκαια Ιωνίας
Μικρά Ασία : Αρχαία Σμύρνη Ιωνίας.
Μικρά Ασία : Ερυθρές Ιωνίας.
Μικρά Ασία :Κλαζομενές Ιωνίας
Μικρά Ασία : Τέως Ιωνίας.
Μικρά Ασία : Κολοφώνα Ιωνίας
Μικρά Ασία : Νότιον Ιωνίας
Μικρά Ασία : To Ιερό του Απόλλωνα στην Κλάρο
Μικρά Ασία :Λέβεδος Ιωνίας
Μικρά Ασία : 'Εφεσος Ιωνίας
Μικρά Ασία : Το ιερό της Αρτέμιδος στην Έφεσο
Μικρά Ασία : Πριήνη Ιωνίας
Μικρά Ασία : Μίλητος Ιωνίας
Μικρά Ασία : Το Ιερό του Απόλλων στα Δίδυμα
Μικρά Ασία : Mητρόπολις Ιωνίας
Μικρά Ασία : Αλικαρνασσός Καρίας
Μικρά Ασία : Ιασός Καρίας
Μικρά Ασία : Ηράκλεια Λάτμου Καρίας
Μικρά Ασία : Κύμη Αιολίδος
Μικρά Ασία : Κύζικος Μυσίας
Μικρά Ασία : Πέργαμος Μυσίας
Μικρά Ασιά : Χαλκηδών Βιθυνίας
Μικρά Ασία : Νίκαια Βιθυνίας
Μικρά Ασία : Μαγνησία του Μαίανδρου
Μικρά ασία : Σινώπη Πόντου
Μικρά Ασία : Τραπεζούντα Πόντου
Μικρά Ασία : Αμισός Πόντου
Μικρά Ασία : Σίδη Παμφυλίας
Μικρά Ασία : Πέργη Παμφυλίας
Μικρά Ασία : Σίλλυον Παμφυλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.