ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΗΣ ΣΚΩΤΙΑΣ: Οι σχέσεις Αγγλων-Σκώτων ανά τους αιώνες και η τωρινή κατάσταση

Οπως είναι γνωστό, η 18η Σεπτεμβρίου 2014 είναι η ημέρα κατά την οποία θα διενεργηθεί το πολυσυζητημένο  δημοψηφισμα για την Ανεξαρτησία της Σκωτίας. Με αφορμή αυτό το δημοψηφισμα, παραθέτω μία Ιστορία των ιστορικο-πολιτικών σχέσεων Αγγλων και Σκώτων από το σχηματισμό των δύο εθνών (περίπου την ίδια εποχή) έως σήμερα, στις οποίες τη σημαντικότερη θέση έχει η επίσημη ένωση τους σε ένα βασίλειο το 1707 και το παρασκήνιο της. Στο τέλος του άρθρου ερευνώ την κλιμάκωση του σύγχρονου αγώνα των Σκώτων για ανεξαρτησία και τα προβλήματα που παρουσιάζει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.  Αξίζει να σημειωθεί ότι οι θεμελιωτές και των δύο εθνών, Αγγλων και Σκώτων, προέρχονται από χώρες εκτός της Βρετανίας:  οι πρώτοι από τη Γερμανία και οι δεύτεροι από την Ιρλανδία.

Την ίδια περίπου εποχή κατά την οποία οι Αγγλοσάξονες και άλλοι Γερμανοί αποβιβάσθηκαν στη Βρετανία και άρχισαν την κατάκτηση των εδαφών που αργότερα κατέστησαν η σύγχρονη Αγγλία (5ος αι. μ.Χ.), ένα μέρος της ισχυρότερης ιρλανδικής φυλής, των Σκώτων, εγκαταστάθηκε στην αντίπερα ακτή της Καληδονίας (βόρεια Βρετανία), ιδρύοντας το βασίλειο του Νταλ-Ριάτα. Έχει υποτεθεί ότι αυτός ο αποικισμός αφορούσε μισθοφόρους οι οποίοι είχαν κληθεί από τους Βρετανούς ως πρόφραγμα έναντι των Πίκτων επιδρομέων (όπως πχ η προγενέστερη μετακίνηση των Ουοταδίνων). Οι Πίκτοι (οι «βαμμένοι» στην λατινική επειδή διατηρούσαν το αρχαίο κελτικό έθιμο της χρήσης δερματοστιξία σώματος πριν από την μάχη) ήταν ένας προ-κελτικός λαός της Καληδονίας ο οποίος εκείνη την εποχή είχε σχεδόν εκ-κελτιστεί και είχε ενσωματώσει τις περισσότερες άλλες φυλές της. Οι ίδιοι αυοαποκαλούντο «Κρουθνοι». Οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν γενικά την ρωμαϊκή διδαχή της αντιμετώπισης ενός βαρβάρου λαού στρέφοντας εναντίον του έναν άλλο.
Στην Ιρλανδία, η οποία δεν απειλήθηκε ποτέ από τους Ρωμαίους, οι τοπικές κελτικές φυλές αντιμάχονταν για την εξουσία. Βαθμιαίως παρουσιάστηκαν μερικοί πολέμαρχοι οι οποίοι επεξέτειναν σημαντικά την επιρροή τους και οι οποίοι ενθρονίζονταν στον ιερό λόφο της Τάρα.
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούσαν ότι οι Αγγλοσάξονες αποτελούσαν τους κύριους προγόνους του σύγχρονου αγγλικού έθνους και ότι οι Άγγλοι είναι κατά βάση ένας γερμανικός λαός επειδή οι πρόγονοι τους εξόντωσαν ή εξεδίωξαν τους γηγενείς Κέλτες προς την περιφέρεια του νησιού. Από τότε, οι επιστήμες της αρχαιολογίας, της ανθρωπολογίας, κ.α. έδειξαν πως αυτό δεν ισχύει. Οι Άγγλοι κατάγονται κυρίως από τον γηγενή πληθυσμό των Βρετανικών Νήσων (όπως και οι γειτονικοί τους σύγχρονοι κελτικοί λαοί) ο οποίος υιοθέτησε πρώτα την κελτική γλώσσα και έπειτα τη γερμανική αγγλοσαξονική των κατακτητών. Το ίδιο συμβαίνει με την προέλευση των Γάλλων, Ισπανών, κ.α. οι οποίοι κατάγονται κυρίως από τον προ-κελτικό πληθυσμό της χώρας, ο οποίος εκ-κελτίστηκε λόγω της πολιτισμικής αλληλεπίδρασης και αργότερα εκλατινίστηκε λόγω της ρωμαϊκής κατάκτησης. Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού των αγγλοσαξονικών βασιλείων από τον 7ο αιώνα και εξής, αποτελείτο από εκ-γερμανισμένους Κέλτες οι οποίοι μιλούσαν την γλώσσα των κατακτητών και αυτοαποκαλούνταν πλέον «Σάξονες». Η ηγετική τους τάξη αποτελείτο κυρίως από γνήσιους Σάξονες αλλά και μερικούς εκ-γερμανισμένους Κέλτες αριστοκράτες. Οι γνήσιοι Σάξονες αποτέλεσαν την πλειοψηφία μόνο στους μικρούς παράκτιους θύλακες στους οποίους αποβιβάστηκαν αρχικά.

Από την άλλη πλευρά, μέρος των Κελτών βρήκε καταφύγιο στις ορεινές περιοχές του νησιού οι οποίες δεν κατακτήθηκαν από τους εισβολείς. Εκεί ο παραδοσιακός πολιτικός κατακερματισμός διατηρήθηκε. Δεκάδες κελτικά βασίλεια και ηγεμονίες σχηματίστηκαν στην περιοχή δυτικώς και βορείως της Αγγλίας. Ταυτόχρονα με τον διαρκή πόλεμο ανάμεσα στους Βρετανούς και τους Σάξονες, στην Καληδονία, διεξάγονταν εξίσου σκληρές συγκρούσεις ανάμεσα στους Πίκτους και τους νεοφερμένους Σκώτους οι οποίοι επεκτείνονταν συνεχώς στα εδάφη των πρώτων. Οι Πίκτοι βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση επειδή οι εισβολείς ενισχύονταν διαρκώς πληθυσμιακά από Ιρλανδούς ομοφύλους τους (όχι μόνο Σκώτους αλλά και άλλους). Ο Πίκτος Ντούνσταν ήταν ένας σημαντικός ήρωας ο οποίος αναχαίτισε τους Σκώτους, πριν σκοτωθεί τελικά σε μάχη εναντίον τους. Αποτελούσε ένα μεταγενέστερο βόρειο βρετανικό «αντίστοιχο» του Αρθούρου και αργότερα ο Τζέφφρεϋ του Μόνμουθ (12ος αιώνας) τον ενέταξε στον Αρθούριο Κύκλο με το όνομα «Τριστάνος».
Τον 8ο αιώνα ο Μακ Άλπιν, βασιλιάς των Σκώτων, κατόρθωσε να υποτάξει τους Πίκτους αλλά σε λίγο ένας Πίκτος ηγεμόνας, ο Άνγκους Μακ Φέργκους, επαναστάτησε εναντίον του και τον σφαγίασε μαζί με πολλούς άνδρες του. Ήταν η σειρά των Πίκτων να υποτάξουν τους Σκώτους, ωστόσο και αυτή η ενοποίηση της Καληδονίας ήταν παροδική. Ο γιος του Μακ Άλπιν, Κέννεθ, χρησιμοποίησε προδοσία προκειμένου να υποτάξει τους Πίκτους. Κάλεσε τους αρχηγούς τους σε συμπόσιο, προκειμένου να συζητήσουν κάποια συμβιβαστική λύση, εγγυώμενος για την ασφάλεια τους. Οι Πίκτοι δέχτηκαν την πρόταση του αλλά όταν μέθυσαν, οι Σκώτοι ξιφούλκησαν και τους κατέσφαξαν (843). Ωστόσο αυτή η παράδοση δεν φαίνεται να είναι πραγματική και πιθανώς επινοήθηκε προκειμένου να δικαιολογήσει την τελική ήττα των Πίκτων οι οποίοι θεωρούντο ανώτεροι πολεμιστές από τους Σκώτους. Αυτό που φαίνεται ότι συνέβη πραγματικά είναι ότι οι τελευταίοι επικράτησαν τόσο με επιγαμίες όσο και με νίκες στις μάχες, χάρη στη μεγαλύτερη συνοχή που διέθεταν ως λαός.
Ο Κέννεθ Μακ Άλπιν διακήρυξε ότι οι δύο λαοί θα ενώνονταν με ίσους όρους, εντούτοις αργότερα έδειξε τις πραγματικές προθέσεις του μεθοδεύοντας έναν «πολιτισμικό αποικισμό» των Σκώτων στην χώρα των Πίκτων. Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο με την επέκταση των Σαξόνων εις βάρος των Βρετανών στο Νότο. Οι Πίκτοι εγκατέλειψαν την γλώσσα τους υπέρ της ιρλανδικής διαλέκτου των Σκώτων, και οι πικτικοί θρύλοι, οι παραδόσεις, η ενδυμασία, κτλ αντικαταστάθηκαν με τα αντίστοιχα σκωτικά. Ακόμη και η δερματοστιξία του σώματος που χαρακτήριζε τους Πίκτους απαγορεύθηκε από τον Μακ Άλπιν επειδή ταυτίστηκε με την αντίσταση και την απειθαρχία έναντι του. Ωστόσο η δερματοστιξία και άλλα πικτικά στοιχεία επιβίωσαν έως σήμερα. Οι πηγές αναφέρουν τη σθεναρή αντίσταση των Πίκτων στην εξουσία του Κέννεθ. Ο Σκώτος βασιλιάς ονόμασε το κράτος του «βασίλειο της Άλμπαν» προκειμένου να μην τους δυσαρεστήσει, αλλά σύντομα επικράτησε η ανεπίσημη ονομασία «Σκωτία». Η Πικτλάνδη (Χώρα των Πίκτων) ήταν πλέον ανάμνηση.

Στην Βρετανία νοτίως της Σκωτίας, οι εναπομείνασες κελτικές φυλές αναμείχθηκαν και μετεξελίχθηκαν σε τρεις λαούς. Στην περιοχή που εκτείνεται σήμερα μεταξύ των πόλεων της Γλασκώβης και του Λίβερπουλ, εκτείνονταν τα βασίλεια των βορείων Ουαλών (Στράθκλαϊντ, Κουμβρία, κ.α.). Την χερσόνησο της σύγχρονης Ουαλίας μοιράζονταν τα βασίλεια των νοτίων Ουαλών (Πόουυς, Ντύφεντ, κ.α.) ενώ οι Δουμνόνιοι συνέχιζαν να ζουν από την αρχαιότητα στην χερσόνησο της Κορνουάλης. Οι Σάξονες κατέκτησαν την τελευταία το 814 αλλά οι Κορνουαλοί Κέλτες εξαφανίστηκαν μόλις τον 18ο αιώνα. Τα κράτη των βορείων Ουαλών διαμοιράστηκαν τον 11ο αιώνα μεταξύ Σκώτων και Άγγλων. Οι νότιοι Ουαλοί επέζησαν έως σήμερα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το εθνωνύμιο τους προέρχεται από την ίδια αρχαία ρίζα Cel-/ Gal-/Wal- με την ονομασία «Γαλάτες». Οι περιοχές που κατακτήθηκαν από τους Αγγλοσάξονες αποτέλεσαν την σύγχρονη Αγγλία.
Ο Γουλιέλμος, ηγεμόνας της Νορμανδίας (στην σημερινή βόρεια Γαλλία) νίκησε τους Σάξονες και Αγγλο-δανούς πολεμιστές του βασιλιά Χάρολντ στην μεγάλη μάχη του Χέιστινγκς (Hastings, 1066). Οι σκληροί Νορμανδοί κατακρεούργησαν την μισή αγγλοσαξονική αριστοκρατία και τους βασσάλους της στο πεδίο της μάχης. Τα επόμενα πέντε χρόνια συνέχισαν τη συστηματική σφαγή των Σαξόνων και των Δανών ευγενών κατά την διάρκεια της αιματοβαμμένης κατάκτησης της Αγγλίας σκοπεύοντας στην αποτροπή των επαναστάσεων εκ μέρους τους. Στη βόρεια Αγγλία, οι Νορμανδοί εξόντωσαν και πολλές γυναίκες και παιδιά των ανυπότακτων Δανών. Ο Κελτογενής απλός λαός αδιαφόρησε στην πλειοψηφία του για την τύχη των Γερμανογενών αριστοκρατών (Σαξόνων και Δανών). Επιπροσθέτως, χιλιάδες επιζώντες διέφυγαν τα επόμενα χρόνια με τις οικογένειες τους ως πρόσφυγες στην ηπειρωτική Ευρώπη και την Σκανδιναβία. Ένα μέρος τους βρήκε καταφύγιο στην Κωνσταντινούπολη όπου αποτέλεσαν μισθοφόρους του Βυζαντινού στρατού, στελεχώνοντας και την περίφημη σκανδιναβική φρουρά των Βαράγγων.
Οι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν τη νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για την ιστορική εξέλιξη της επειδή ο Γουλιέλμος την απομάκρυνε οριστικά από τον έλεγχο και την επιρροή των Γερμανών (Αγγλοσαξόνων και Δανών) και τη συνέδεσε με τον μεσογειακό-λατινικό κόσμο. Κατά τους δύο επόμενους αιώνες, οι Νορμανδοί κατέκτησαν την Ουαλία και το μεγαλύτερο μέρος της Ιρλανδίας. Στην Ουαλία δολοφόνησαν τον τελευταίο πρίγκηπα της χώρας, Λλιουέλλιν (1282). Ο Νορμανδός βασιλιάς σφετερίστηκε τον τίτλο του για λογαριασμό του διαδόχου του. Ακόμη και σήμερα, αιώνες μετά την εξαφάνιση της νορμανδικής δυναστείας, ο διάδοχος του θρόνου του Ηνωμένου Βασιλείου φέρει τον τίτλο του «πρίγκηπα της Ουαλίας» αν και οι περισσότεροι εθνικοί Ουαλοί θεωρούν ότι ο Λλιουέλλιν ήταν ο τελευταίος πρίγκηπας τους. Η Σκωτία δέχθηκε αρκετούς Νορμανδούς εποίκους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο Πεδινό νότιο τμήμα της (Λόουλαντς, Lowlands) αλλά δεν υποτάχθηκε στους Αγγλο-νορμανδούς βασιλείς. Οι Σκώτοι υπό την ηγεσία του σπουδαίου Κέλτη ήρωα Ουίλλιαμ Ουάλλας, νίκησαν τον αγγλο-νορμανδικό στρατό του Εδουάρδου Α΄ στις μάχες του Στίρλινγκ Μπριτζ (1297) και του Φάλκερκ (1298). Ο Ουάλλας χρήσθηκε «προστάτης του βασιλείου της Σκωτίας», αλλά σύντομα προδόθηκε από τους αριστοκράτες των Λόουλαντς οι οποίοι φοβήθηκαν την δημοτικότητα του και την πιθανότητα να ανακηρυχθεί βασιλιάς από τον λαό. Οι Νορμανδοί τον αιχμαλώτισαν, τον αποκεφάλισαν και στη συνέχεια επέτυχαν την συνθηκολόγηση της αποδυναμωμένης Σκωτίας εξαγοράζοντας αρκετούς ευγενείς.
Οι Σκώτοι ανέκαμψαν σύντομα και με ηγέτη τον Ροβέρτο του σκωτο-νορμανδικού γένους Ντε Μπρους, συνέτριψαν οριστικά τον αγγλο-νορμανδικό στρατό στην μάχη του Μπάνοκμπερν (1314). Ο Ροβέρτος Μπρους ανακηρύχθηκε βασιλιάς και η σκωτική ανεξαρτησία εξασφαλίσθηκε για τρεις αιώνες. Έως το τέλος του 14ου αιώνα οι Νορμανδοί της Αγγλίας συγχωνεύθηκαν με τον εντόπιο πληθυσμό του οποίου η αγγλοσαξονική γλώσσα μετεξελίχθηκε στην αγγλική λόγω της επίδρασης της γαλλικής των Νορμανδών. Το ίδιο συνέβη με τους Νορμανδούς της Πεδινής (νότιας) Σκωτίας στην οποία επικράτησε η αγγλική γλώσσα σε βάρος της κελτικής. Αντίθετα, οι «Χάιλαντερς» (Highlanders, Ορεσίβιοι) της βόρειας Σκωτίας παρέμειναν κελτόφωνοι.

Μάχη του Καλοντεν Μουρ, σε κλασσικό πίνακα.

-

Το 1650 ο πανίσχυρος στρατός του Κρόμγουελ, κυβερνήτη της Αγγλίας, κατέκτησε την Σκωτία, την τελευταία ελεύθερη κελτική χώρα. Το 1707 το βασίλειο της Σκωτίας ενώθηκε επίσημα με αυτό της Αγγλίας σχηματίζοντας το σύγχρονο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1800 η Ιρλανδία, κατεχόμενη από τους Άγγλους ήδη από αιώνες, ενώθηκε και αυτή επίσημα με τα άλλα δύο συμβαλλόμενα μέρη. Το πριγκηπάτο της Ουαλίας αποτελούσε τμήμα του αγγλικού βασιλείου. Στην πραγματικότητα αυτοί οι πολιτειακοί διακανονισμοί δεν είχαν καμία αξία, επειδή στην πραγματικότητα οι Άγγλοι ήταν οι απόλυτοι κύριοι των Βρετανικών Νήσων. Η ένωση της Σκωτίας με την Αγγλία το 1707 μεθοδεύτηκε από την παλαιά Σκωτο-νορμανδική αριστοκρατία των Λόουλαντς η οποία είτε ήθελε να συμμετάσχει στα τεράστια οικονομικά οφέλη της Αγγλικής αποικιακής Αυτοκρατορίας που σχηματιζόταν ανά τον πλανήτη, είτε δωροδοκήθηκε από τους Άγγλους. Λόγω της ένωσης, η αποικιακή αυτοκρατορία που επεκτεινόταν συνεχώς, αποκλήθηκε τελικά Βρετανική. Η συντριπτική πλειοψηφία του σκωτικού λαού αδιαφόρησε ή αντιτάχθηκε στην ένωση. Η αντίδραση έγινε δυναμική με τις επαναστάσεις των Ιακωβίνων Ορεσίβιων Σκώτων (1715 και 1745). Το 1746, 5.500 Χαϊλάντερς (Ορεσίβιοι) πολεμιστές συνάντησαν τον αγγλικό στρατό στο Καλόντεν. Σε αυτήν την προχωρημένη χρονολογικά εποχή, οι Σκώτοι πολεμιστές δεν διέφεραν από τους αρχαίους Κέλτες συγγενείς τους. Επικαλούνταν τους προπάτορες τους στην κελτική γλώσσα, κραύγαζαν πολεμικές ιαχές, προκαλούσαν τους Άγγλους σε μονομαχία, ενώ αρκετοί ήταν βαμμένοι όπως οι Πίκτοι πρόγονοι τους. Αλλά ήταν εξαρχής καταδικασμένοι έχοντας να αντιμετωπίσουν έναν σύγχρονο επαγγελματικό στρατό, άρτια εξοπλισμένο και οργανωμένο. Παρά την σφοδρή επίθεση τους, οι Χαϊλάντερς εξολοθρευτήκαν από τα πυρά των Άγγλων.
Τα αντίποινα του Λονδίνου στην Ορεινή Σκωτία ήταν σκληρότατα. Οι Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωναν τους οικισμούς των Χαϊλάντερς χωρίς προειδοποίηση, τους έκαιγαν μαζί με τις σοδειές, σκότωναν όσους αντιστέκονταν και έδιωχναν τους υπόλοιπους. Οι σκωτικές οικογένειες αποδεκατίστηκαν ενώ η κυβέρνηση του Λονδίνου απαγόρευσε ακόμη και την παραδοσιακή σκωτική ενδυμασία (κιλτ), το χαρακτηριστικό μουσικό όργανο της γκάιντας και γενικά κάθε κελτικό πολιτισμικό στοιχείο. Ο κελτικός πολιτισμός της Σκωτίας πλησίασε στην εξαφάνιση. Οι Άγγλοι αντάμειψαν τους Πεδινούς Σκώτους αριστοκράτες συνεργάτες τους, διαμοιράζοντας τους τα εδάφη της Ορεινής Σκωτίας. Μετά το Καλόντεν, η αγγλική ηγεσία επεξέτεινε τις σφαγές, τις διώξεις και τις απαγορεύσεις στους Ιρλανδούς οι οποίοι συνέχισαν να αντιστέκονται επί πέντε αιώνες στην κατοχή του νησιού τους. Αυτή ήταν η απαρχή της ιρλανδικής παγκόσμιας διασποράς. Σήμερα, το 92,5 % των Καθολικών Ιρλανδών ζει μακριά από το νησί του, διασκορπισμένο σε ολόκληρο τον κόσμο. Την ίδια εποχή (18ος- αρχές 19ου αι.), απαγορεύτηκε στους Ουαλούς να μιλούν την κελτική γλώσσα τους, με την απειλή των ποινικών διώξεων. Η αγγλική ηγεσία κατάφερε να εκριζώσει την κελτική γλώσσα στην Κορνουάλη αλλά απέτυχε στις άλλες κελτικές περιοχές. Έως τα μέσα του 19ου αιώνα και υπό την κατακραυγή αρκετών Άγγλων πολιτών, το Λονδίνο εγκατέλειψε τις προσπάθειες για τη βίαιη αφομοίωση των Κελτών. Ωστόσο και η μεταχείριση των κατώτερων αγγλικών κοινωνικών τάξεων από την αγγλική άρχουσα τάξη, δεν ήταν καλύτερη.
Οι αγγλικές διώξεις είχαν έναν ακόμη σκοπό. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την Βιομηχανική επανάσταση η οποία ξεκίνησε στην Αγγλία. Οι πολυάριθμες βιομηχανίες της χρειάζονταν πολλά φθηνά εργατικά χέρια και τα κατώτερα αγγλικά κοινωνικά στρώματα δεν ήταν αρκετά για να τα παράσχουν. Η λύση βρέθηκε στην καταστροφή των κελτικών νοικοκυριών που θα ανάγκαζε τις οικογένειες τους να ζητήσουν εργασία στις βιομηχανικές μονάδες της Βρετανίας. Χιλιάδες Χαϊλάντερς, Ιρλανδοί και Ουαλοί μετανάστευσαν στις αναπτυσσόμενες πόλεις της Αγγλίας και της Πεδινής Σκωτίας όπου έμειναν για πάντα. Για αυτόν τον λόγο συναντούμε σήμερα πλήθος κελτικών επωνύμων στους σύγχρονους Άγγλους.
Οι Σκωτο-ιρλανδοί (Scotch-Irish) αποτελούν έναν σκληροτράχηλο λαό που είχαν και έχουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου και των Η.Π.Α. Ενδεχομένως αποτελούν τον δυναμικότερο κελτικό λαό των τελευταίων αιώνων. Οι Σκωτο-ιρλανδοί σχηματίσθηκαν κυρίως από Πεδινούς Σκώτους (Lowlanders) τους οποίους οι Άγγλοι εγκατέστησαν κατά τους 17ο-18ο αιώνες στην περιοχή του Ώλστερ (βόρεια Ιρλανδία) ως αντίβαρο στους Καθολικούς γηγενείς Ιρλανδούς εχθρούς τους. Η μετακίνηση αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο μία επιστροφή των Σκώτων στην αρχέγονη ιρλανδική κοιτίδα τους έπειτα από χίλια περίπου χρόνια. Οι Σκωτο-ιρλανδοί είναι Προτεστάντες και έγιναν το βασικό στήριγμα της Βρετανίας στην Ιρλανδία. Εντούτοις, όταν οι Άγγλοι τους απαγόρευσαν να επεκταθούν σε ολόκληρο το νησί, οι χολωμένοι Σκωτο-ιρλανδοί μετανάστευσαν μαζικά στις αγγλικές αποικίες της βόρειας Αμερικής (από τις αρχές του 18ου αιώνα). Εκεί, με κύρια ορμητήρια την Πενσυλβάνια και τη Νότια Καρολίνα, επεκτάθηκαν στην συνοριακή περιοχή των Δεκατριών Αποικιών, στην μεθόριο με τις ελεύθερες φυλές των Αμερινδών (Ινδιάνων).
Οι Σκωτο-ιρλανδοί είχαν μεγάλες απώλειες πολεμώντας τους Ινδιάνους και τους Γάλλους του Καναδά και της Λουιζιάνα, οι οποίοι προσπαθούσαν να σταματήσουν την βρετανική προώθηση στην ενδοχώρα. Ολόκληροι οικισμοί Σκωτο-Ιρλανδών εξολοθρεύτηκαν μέσα σε μία νύχτα από τις γαλλο-ινδιανικές ομάδες που ξεπρόβαλλαν αθόρυβα μέσα από το πυκνό βορειοαμερικανικό δάσος. Όταν ξέσπασε η Αμερικανική Επανάσταση (1776) οι Σκωτο-ιρλανδοί αποτελούσαν περίπου το 12 % του συνολικού αμερικανικού πληθυσμού και πολέμησαν αποφασιστικά τους Άγγλους. Η βαρύτητα τους στην αμερικανική κοινωνία αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πάνω από το ένα τρίτο των προέδρων των Η.Π.Α. ήταν Σκωτο-ιρλανδοί, με πρώτο τον ικανό Άντριου Τζάκσον (1829-1837) και πιο πρόσφατους, τον πρεσβύτερο και τον νεότερο Τζωρτζ Μπους, τον Μπιλ Κλίντον και τον Ρ. Ρέηγκαν. Επίσης υπήρξαν αρκετοί πρόεδροι μητροπολιτικής σκωτικής καταγωγής.

Σκωτο-Ιρλανδός ρέηντζερ στις αμερικανικές αποικίες, τρίτο τέταρτο του 18ου αι.

-

Τους Σκωτο-ιρλανδούς ακολούθησε στην Αμερική πλήθος άλλων Κελτών αποίκων. Τον 18ο αιώνα μετανάστευσαν πολλές χιλιάδες μητροπολιτικών Σκώτων και Ουαλών ενώ τον 19ο αιώνα υπήρξε πραγματική έξοδος των Καθολικών Ιρλανδών από το νησί τους προς τις ανεξάρτητες πλέον Η.Π.Α. Πολλοί Κέλτες μετανάστευσαν και στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία, στον Καναδά και στη Νότια Αφρική.
Οι αγγλικές διώξεις στην Ιρλανδία επέφεραν την δυναμική αντίδραση του λαού. Οι πολυάριθμοι Κέλτες στρατιώτες του βρετανικού, του αμερικανικού, του αυστραλιανού, του καναδικού, του νεοζηλανδικού και του νοτιοαφρικανικού στρατού πολέμησαν γενναία στα πεδία των Α΄ και Β΄ Παγκοσμίων πολέμων, χερσαία και θαλάσσια, αφήνοντας πλήθος νεκρών σε αυτά. Κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου, ο απελευθερωτικός αγώνας των Ιρλανδών δικαιώθηκε. Το 1922, το Ηνωμένο Βασίλειο, καταπονημένο από τον ανταρτοπόλεμο τους και υπό τις πιέσεις των ΗΠΑ, παραχώρησε την ανεξαρτησία στο Έιρε, την Ιρλανδική Δημοκρατία. Το Έιρε έγινε το πρώτο κελτικό ανεξάρτητο κράτος από το 1650 ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχασε με την απώλεια του, περισσότερα εδάφη από όσα έχασε η ηττημένη Γερμανία τέσσερα χρόνια πριν. Ωστόσο, η Βρετανία διατήρησε την εξουσία της στο βόρειο τμήμα της Ιρλανδίας (Ώλστερ), επειδή ο πληθυσμός του αποτελείται τόσο από Σκωτο-ιρλανδούς όσο και Καθολικούς Ιρλανδούς. Οι τελευταίοι, ενισχυμένοι από ομοεθνείς τους των Η.Π.Α., του Καναδά και του Έιρε, ξεκίνησαν νέο ανταρτοπόλεμο εναντίον του βρετανικού στρατού και των Σκωτο-Ιρλανδών που επιθυμούσαν την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η κεντρική στρατιωτική οργάνωση των Καθολικών, ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (I.R.A.) συνετάραξε τη βρετανική ασφάλεια, διενεργώντας βομβιστικές επιθέσεις συχνά και στο αγγλικό έδαφος. Οι Σκωτο-ιρλανδοί του Ώλστερ χρησιμοποιούσαν τις ίδιες βίαιες ενέργειες προκειμένου να αποτρέψουν την απόσχιση της Βόρειας Ιρλανδίας από το ΗΒ, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ένας ανελέητος εβδομηκονταετής πόλεμος τρομοκρατίας ανάμεσα στις δύο εθνότητες με αμέτρητους νεκρούς, ο οποίος είναι πλέον παρελθόν.
Αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι η ανεξαρτητοποίηση του Έιρε το 1922 αποτελεί το πρώτο στάδιο της διάλυσης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η άποψη μου είναι ότι αυτή η θεωρία είναι υπερβολική. Οι Ιρλανδοί ενσωματώθηκαν στο ΗΒ εξολοκλήρου με τη βία μετρώντας εκατομμύρια νεκρούς λόγω των αγγλικών διώξεων (κυρίως κατά τον 19 ο αι.), ενώ ένα σημαντικό μέρος των Σκώτων (κυρίως περισσότεροι αριστοκράτες, πλούσιοι έμποροι και οι εξαρτημένοι τους) επιθυμούσε την ένωση με την Αγγλία. Ωστόσο αυτοί που την επιθυμούσαν ήταν σε μεγάλο βαθμό νορμανδικής καταγωγής. Τον 20ο αιώνα, οι Σκώτοι ανέπτυξαν ανάλογο αυτονομιστικό κίνημα με τους Ιρλανδούς, αλλά με περιορισμένες βίαιες ενέργειες, οι οποίες σύντομα σταμάτησαν. Το αίτημα των Βρετανών Κελτών για ανεξαρτησία συνέχισε να διογκώνεται φέρνοντας σε αμηχανία το Λονδίνο. Το 1980 οργανώθηκε μια εντυπωσιακή τελετή στέψης του πρίγκηπα Καρόλου στο Καέρνερβον, μεσαιωνική πρωτεύουσα της Ουαλίας, ενέργεια που θεωρήθηκε ως «ενωτική» προσπάθεια της βρετανικής βασιλικής οικογένειας. Εντούτοις, οι Ουαλοί εθνικιστές τη θεώρησαν κακόγουστο θέαμα και προσβολή της μνήμης του τελευταίου Ουαλού πρίγκηπα Λλιουέλλιν.
Το 1989-91, η κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ και η διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. και της Γιουγκοσλαβίας επέτεινε το πρόβλημα. Μετά την ανεξαρτητοποίηση αρκετών μικρών λαών της ανατολικής Ευρώπης, οι κελτικοί λαοί του ΗΒ είχαν πλέον ανοικτά το ίδιο αίτημα. Αυτή η κελτική εθνική αναγέννηση παρέσυρε και τους Βρετόνους Κελτες της Γαλλίας οι οποίοι αναβίωσαν επίσης το αυτονομιστικό κίνημα τους, πάντα με πολιτικές μόνο ενέργειες. Οι Σκώτοι ήταν οι πρώτοι που εξέτασαν σοβαρά το ενδεχόμενο της απόσχισης από την Μεγάλη Βρετανία και περί τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η ένταση μεταξύ Σκώτων εθνικιστών και Βρετανικής κυβέρνησης κορυφώθηκε. Η συμβιβαστική λύση βρέθηκε όταν το Λονδίνο αποδέχθηκε την επανίδρυση του Σκωτικού Κοινοβουλίου το 1998 (291 χρόνια μετά την διάλυση του) και την ίδρυση Ουαλικής Εθνοσυνέλευσης το 1999. Στην πραγματικότητα οι Σκώτοι, οι Ουαλοί και οι Βόρειοι Ιρλανδοί δεν φαίνεται να είναι έτοιμοι για το «διαζύγιο» με την Αγγλία, καθώς η οικονομία τους εξαρτάται ακόμη σε μεγάλο βαθμό από το Λονδίνο και γενικά τις αγγλικές περιοχές. Επιπροσθέτως, μεγάλο μέρος των Πεδινών Σκώτων και των ανατολικών Ουαλών παραμένει σταθερά φιλο-βρετανικό. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση του Λονδίνου δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας τα οποία βρίσκονται κυρίως στη σκωτική θαλάσσια περιοχή. Και υπάρχει και το ζήτημα των πυρηνικών, κυρίως των πυρηνικών υποβρυχιών που ναυλοχούν στη Σκωτία.

Ωστόσο οι θιασώτες της Ανεξαρτησίας έχουν δηλώσει ότι αν την επιτύχουν, θα διατηρήσουν τη βασιλεία και ο εκάστοτε βασιλιάς ή βασίλισσα της Αγγλίας θα είναι και δικός τους μονάρχης. Πρόκειται για μία κίνηση καλής θέλησης προς την αγγλική πλευρά, θέλοντας έτσι να καταστήσουν την απόσχιση της Σκωτίας λιγότερο επώδυνη για το αγγλικό γόητρο. Δηλαδή η Σκωτία θα είναι ένα ανεξάρτητο κράτος συνδεδεμένο με την Αγγλία μόνο με προσωπική ένωση μέσω του κοινού μονάρχη, ο οποίος όμως είναι περισσότερο «διακοσμητικός». Σε αυτή την περίπτωση, οι Σκώτοι πατριώτες θα ακολουθήσουν τον δρόμο της Αυστραλίας, του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας και άλλων πρώην βρετανικών εδαφών, τα οποία όταν μετατράπηκαν σε κτήσεις (dominions) και έπειτα σε ανεξάρτητα κράτη, διατήρησαν τον Αγγλο βασιλιά ως αρχηγό του κράτους, αν και τα περισσότερα στη συνέχεια απεμπόλησαν τη βασιλεία. Μάλλον αυτός είναι ο απώτερος σχεδιασμός και των Σκώτων.
Η 18η Σεπτεμβρίου 2014 θα είναι μία ιστορική ημέρα, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για την Ανεξαρτησία της Σκωτίας. Στο ερώτημα του δημοψηφίσματος «Πρέπει η Σκωτία να είναι ανεξάρτητη;», οι δημοσκοπήσεις μέχρι πρόσφατα έδιναν σταθερά το προβάδισμα στο «Όχι», αλλά το «Ναι» βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Μάλιστα τις τελευταίες ημέρες εμφανίσθηκε η πρώτη δημοσκόπηση κατά την οποία το «Ναι» υπερέβη το «Όχι» στις προτιμήσεις των ερωτηθέντων. Εξάλλου οι οπαδοί της σκωτικής ανεξαρτητοποίησης ποντάρουν στη μεγαλύτερη συσπείρωση και στον ζήλο των ψηφοφόρων τους, σε σύγκριση με εκείνους του άλλου στρατοπέδου. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι το «Όχι» θα κερδίσει, έστω και δύσκολα. Ωστόσο η επικράτηση του «Ναι» έχει πολλές πιθανότητες οι οποίες συνεχώς αυξάνονται, και αν αυτό συμβεί, τότε θα έχουμε μία ακόμη αποχώρηση μέλους του ΗΒ μετά την ανεξαρτητοποίηση του Εϊρε. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι πιθανό ότι η τρίτη φάση, δηλαδή η ανεξαρτητοποίηση της Ουαλίας ή έστω της Δυτικής Ουαλίας, δεν θα αργήσει. Ωστόσο ακόμη και αν η Σκωτία ανεξαρτητοποιηθεί, η εναπομείνασα Μεγάλη Βρετανία θα παραμείνει παγκόσμια υπερδύναμη κυρίως της αυτοκρατορικής κληρονομιάς της, ως κέντρου μίας αυτοκρατορίας όπου «ο ήλιος δεν έδυε ποτέ»*
-
*Στην πραγματικότητα αυτή η περίφημη πρόταση αφορούσε αρχικά την Ισπανική Αυτοκρατορία και στη συνέχεια την οικειοποιήθηκαν οι Βρετανοί.
-
Περικλής Δεληγιάννης