"ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ, ΓΕΥΓΕΛΗ, ΕΙΝΑΙ ΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ". ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ.

Οι  Μακεδόνες,  μετά  την  παρακμή  των  Αθηνών  και  της  Σπάρτης,  έκαναν  για  300  χρόνια,  μέχρι  της  πτώση  της  Μακεδονικής  δυναστείας  των  Φαραώ  της  Αιγύπτου,  όλο  τον  τότε  γνωστό  κόσμο  μία  απέραντη  Ελληνική  χώρα.  Θεμελίωσαν,  από  την  Μεσόγειο  μέχρι  την  Κίνα,  πάνω  από  5.000  Ελληνικές  πόλεις,  με  Ελληνικούς  ναούς,  Ελληνικά  θέατρα  και  Ελληνικά  γυμναστήρια.  Η  ζωτικότητα,  η  ορμητικότητα  και  η  αυτοθυσία  τους  στις  μάχες  έμειναν  παροιμιώδεις.  Εάν  αυτός  ο  απέραντος  πολιτισμός  των  Ελλήνων    Μακεδόνων  δεν  υφίστατο  κακοήθεις  επιθέσεις  και  ύπουλες  καταδολιεύσεις,  η  επιστημονική  βιομηχανική  επανάσταση  του  ανθρώπου,  θα  πραγματοποιούνταν  1500  χρόνια  νωρίτερα  και  ο  γήινος  άνθρωπος,  μιλώντας   Ελληνικά,  τώρα  θα  αποίκιζε  τα  άστρα.

Από τις 20 μεγαλύτερες πόλεις

των Σκοπίων, οι 14 είναι καθαρά

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΕΣ.

Μία επισταμένη αρχαιολογική έρευνα της περιοχής θα ανακαλύψει πάνω από 200 αρχαίες ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ πόλεις.

Ιδού  μερικές  Ελληνικές  πόλεις  με  άφθονα  αρχαιολογικά  ευρήματα:

  ΛΥΓΚΟΣ ΚΑΙ ΛΥΓΚΗΣΤΙΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΛΥΓΚΗΣΤΙΔΟΣ ΠΕΛΑΓΟΝΙΑ κληθείσα 
Πελαγονία (Βουτέλιον, Βιτώλια και Μοναστήρι)
Μελιττών, Βεύη, Άθακος, Βρυγιάς, Σκιρτωνία, Παρεμβολή και Οκτώλοφος

 ΠΕΛΑΓΟΝΙΑ
Πισσαίον και Ανδάριστος
Τρίπολις Πελαγονία

 ΠΑΙΟΝΙΑ
Α΄. Δυτική Παιονία και Δερρίοπος
Δερίοπος, Στύμβαρα, Αλκομεναί, Βρυάνιον, Πλούβινα και Περσηίς,  Βυλάζωρα,  Πρίλαπος (Πέρλεπες και Πρίλεπ),  Ιδομενές,  Δέβορος,   Βαρβάριος.
Β'. Παιονία Αμφαξίτις
Βυλάζωρα, Στόβοι, Αβυδών, Αντιγόνεια και Στεναί δεξιά του Αξιού κείμεναι, Αίστραιον (Στρούμνιτσα), Δόβηρος (Δοριάνι), Άστιβος (Ιστίπι), Ταυρίανα και Τραυνούπαρα αριστερά του Αξιού κείμενα
Γ'. Ορβηλία και Παρορβηλία χώρα

 ΔΑΡΔΑΝΙΑ ΚΑΙ ΔΑΡΔΑΝΙΚΗ
Σκούποι (Σκόπια)

1.   Δήμος  Σκοπίων,

Πρωτεύουσα  Σκόπια, 

ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΣΚΟΥΠΟΙ,   
κάτοικοι 506.926

Στους  Σκόπους,  μετά την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878), συγκεντρώθηκαν σε κείμενο διαμαρτυρίας κατά των Μεγάλων Δυνάμεων 10.000  ελληνικές   υπογραφές  από μόνιμους κατοίκους  των  Σκοπείων.  

Η πόλη  τότε  δεν  ξεπερνούσε  τους  20.000  κατοίκους.

Η  ελληνική κοινότητα εκεί, διατηρούσε δύο εκκλησίες,  ημιγυμνάσιο, παρθεναγωγείο  και δημοτικό σχολείο με περισσότερους από 850 μαθητές.

«Το όνομα (ελληνικά: Σκοῦποι, Skoupoi) κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την ελληνική ἐπίσκοπος, δηλαδή episcopus ( παρατηρητής), που σχετίζεται  με τη θέση του  οικισμού  σε μια υψηλή  τοποθεσία,  από την οποία  θα μπορούσε να «επισκοπηθεί - παρατηρηθεί»  η περιοχή.  Πράγματι στην αρχαιότητα οι Σκούποι   ή  Σκόποι  βρισκόταν  πάνω  σε  ένα  λόφο,  από  τον   οποίο  κατόπτευαν  «επισκοπούσαν»  την  γύρω   περιοχή.  Σύμφωνα με ορισμένες απόψεις,   οι Σκούποι  ή  Σκόποι  στην  αρχή  ήταν  απλώς  ένα  στρατιωτικό   παρατηρητήριο».

 

2.   Δήμος  Κουμάνοβου,  Πρωτεύουσα    Κουμάνοβο,   
κάτοικοι  105.484

3.  Δήμος  Μοναστηρίου  (Μπίτολα -  Βιτόλειον  =  αρχαίο  ελληνικό  Βουτέλιον),  Πρωτεύουσα  Μοναστήρι, 

ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ ΗΡΑΚΛΕΙΑ  ΛΥΓΚΗΣΤΙΣ,  
κάτοικοι  95.385 



«Νύχτα μπήκαμε στο Μοναστήρι… Είναι μια μεγάλη πολιτεία σερβική, που οι κάτοικοί της είναι Έλληνες…Μιλάνε ψιθυριστα, περπατάνε τρομαγμένα..»

Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω

 Ο περιηγητής Victor Berar περιγράφει το Μοναστήρι κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα: "Στην χριστιανική συνοικία του Μοναστηρίου είναι αδύνατο να μη νιώσεις τον Έλληνα σε κάθε σου βήμα.  Τα μεγάλα τετράγωνα σπίτια με τις τσίγκινες στέγες, τα παράθυρα και τα τζάμια, τα bow-windows, τα πέτρινα μπαλκόνια φανερώνουν με την πρώτη ματιά την αγάπη του έλληνα για τον ήλιο και το φως. Έτσι είναι χτισμένη και η παραλία της Σμύρνης, έτσι και οι πλατείες της Αθήνας. Το σπίτι του έλληνα στην πρόσοψη, όλο πορτοπαράθυρα, μπορεί να είναι κάπως άβολο για τον ιδιοκτήτη του, φαίνεται όμως τόσο μεγάλο, τόσο ωραίο, τόσο επιθυμητό στο διαβάτη.". 

 4.   Δήμος  Πρίλαπου,  Πρωτεύουσα  Πρίλαπος,  

ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΣΤΥΒΕΡΡΑ,  κάτοικοι  66.246Ο  
Ο  Πρίλαπος  χτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ πόλης  Στύβερρας ή Στύμβαρας,   μεγάλη  αρχαία  πόλη  της Μακεδονίας.

Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΓΕΜΑΤΗ ΑΠΟ 
ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ  ΠΟΛΕΙΣ  
(ΣΤΥΒΕΡΡΑ,  ΚΕΡΑΜΕΙΑ, ΑΛΚΟΜΕΝΑΙ, 
 ΚΟΛΟΒΑΙΣΗ,  ΕΦΕΣΙΑ  ΑΡΤΕΜΙΣ  !).  Μια μεγάλη ΕΛΛΗΝΙΚΗ νεκρόπολη είναι γνωστή στην περιοχή του  Πριλάπου  

και έχουν ανακαλυφθεί λείψανα πολυάριθμων τειχών.

Η εγκατάσταση ήταν πιθανώς η ελληνιστική Κεραμεία, που αναφέρεται   

στην Tabula Peutingeriana (Ceramiae).

Σημαντική θέση, επίσης στην περιοχή είναι η Μπέλα Κρκβα, 6χλμ δυτικά της Στύβερρας, όπου βρισκόταν πιθανώς η πόλη Αλκομεναί.   Ήταν φρούριο των Μακεδόνων βασιλέων μετά την ανοικοδόμησή του στη ρωμαϊκή περίοδο σε ένα πέρασμα που οδηγούσε από την Πελαγονία στην Ιλλυρία.   

5.   Δήμος  Τέτοβου,  Πρωτεύουσα  Τέτοβο,  κάτοικοι  52.915

6.   Δήμος  Βελεσών,  Πρωτεύουσα  Βελεσά, Βέλες.

ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΒΥΛΑΖΩΡΑ,  κάτοικοι 43.716
Τα Βυλάζωρα ήταν μια αρχαία ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ  πόλη, της πρώιμης κλασσικής εποχής.

Εντοπίζεται κοντά στο σημερινό χωριό των  βουλγάρων  εποίκων  Κνέντζιε της 

ΠΓΔΜ.

Η  σημερινή  πόλη  που  ονομάζεται  από  τους  

βουλγάρους  Βέλες,  (βουλγαρική  λέξη, παραφθορά  

των  Βυλαζώρων), βρίσκεται σε απόσταση είκοσι χιλιομέτρων από αυτή.

   Σύμφωνα με τον Πολύβιο  ήταν  μία  από τις  μεγαλύτερες πόλεις της  

Μακεδονίας. «Στα κτίσματα των Βυλαζώρων 

κυριαρχεί ο δωρικός και ο κορινθιακός  

ρυθμός». Αρχαιολογικό  ίδρυμα  Τέξας.

Το  όνομα  της  Ελληνικής  πόλεως  Βυλάζωρα  

θεωρείται  ότι  παράγεται 

από τις  λέξεις:

α. Bώλος, Βώλαξ(=όγκος γης ή χώματος,-«είκοι δ’ υπό βώλος 

αρότρω»,  

ΟΔΥΣΣΕΙΑ  Σ374 –Παράβαλε  χωριό  Βώλακας  Τήνου, χωριό  με 

μεγάλους  γρανιτένιους  βράχους,  τους  

βολάκους)  και  την  λέξη  Όρος.

β. Βώλος  και  Ἄζωρος  

(=  πόλη  της  Πελαγονίας  -  Στράβων  7.7.9

«Πρότερον μὲν οὖν καὶ πόλεις ἦσαν ἐν τοῖς ἔθνεσι τούτοις: τρίπολις γοῦν ἡ Πελαγονία ἐλέγετο, ἧς καὶ Ἄζωρος ἦν).

Στράβων  7.7.9

«Πρότερον μὲν οὖν καὶ πόλεις ἦσαν ἐν τοῖς ἔθνεσι τούτοις: τρίπολις γοῦν ἡΠελαγονία ἐλέγετο, ἧς καὶ Ἄζωρος ἦν, καὶ ἐπὶ τῷ Ἐρίγωνι πᾶσαι αἱ τῶν Δευριόπων πόλεις ᾤκηντο, ὧν τὸ Βρυάνιον καὶ Ἀλαλκομεναὶ καὶ Στύβαρα: Κύδραι δὲ Βρύγων, Αἰγίνιον δὲ Τυμφαίων, ὅμορον Αἰθικίᾳ καὶ Τρίκκῃ: πλησίον δ᾽ ἤδη τῆς τε Μακεδονίας καὶ τῆς Θετταλίας περὶ τὸ Ποῖον ὄρος καὶ τὴν Πίνδον Αἴθικές τε καὶ τοῦΠηνειοῦ πηγαί, ὧν ἀμφισβητοῦσι Τυμφαῖοί τε καὶ [οἱ] ὑπὸ τῇ Πίνδῳ 

Θετταλοί: καὶπόλις Ὀξύνεια παρὰ τὸν Ἴωνα ποταμὸν ἀπέχουσα Ἀζώρου τῆς τριπολίτιδος σταδίους ἑκατὸν εἴκοσι: πλησίον δὲ καὶ Ἀλαλκομεναὶ καὶ Αἰγίνιον καὶ Εὔρωπος καὶαἱ τοῦ Ἴωνος εἰς τὸν Πηνειὸν συμβολαί»

 

7.   Δήμος  Στιπ,  Πρωτεύουσα  Στιπ,  


ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΑΣΤΙΒΟΣ,  κάτοικοι  43.652
Η  πόλη  Άστιβος  βρίσκεται  ανατολικά  της  
Βελισσού  και  βόρεια  της  Στρώμνιτσας.

Ο ποταμός Άστιβος (βουλγαρικά  Οτίνια) διαρρέει

την πόλη.

Μερικές  φορές  γράφεται  σαν  Άστυβος  (

=άστυ,  αστυπάλαια,  αστός).

Η  πιθανότερη  εκδοχή  αναφέρει  ότι  

προέρχεται από την αρχαιοελληνικό επίθετο αστιβής=έρημος, άβατος, απάτητος (χώρος) που απαντάται στον Αισχύλο (7 επί Θήβας),

Σοφοκλή (Αίας) και άλλους συγγραφείς.

αστιβή άβατον (Σοφοκλ. Αί. 657)

αστίβους, απατήτους

αστίβητοι οίκοι, τα άδυτα

8.   Δήμος  Αχρίδας,  Πρωτεύουσα  Αχρίδα,  


ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΛΥΧΝΙΔΑ,  κάτοικοι  42.033



Η  Βόρεια Ακρόπολη του  Ελληνισμού.

       Πρόκειται για μια από τις αρχαιότερες ελληνικές πόλεις και αποτέλεσε, κατά τους ιστορικούς τη Βόρειο Ακρόπολη του Ελληνισμού. 

 

Μία Ελληνική πόλη που χτίστηκε την Μυκηναϊκή εποχή (1500  π.Χ.),  την  εποχή του Χαλκού από τον Κάδμο με το όνομα Λυχνίδα ή Λυχνιδός.

ΠΕΡΙΟΧΗ  ΠΕΛΑΓΟΝΙΑΣ, 
ΕΔΩ  ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ  ΟΙ  ΠΕΛΑΣΓΟΙ,  ΟΙ  ΓΕΝΑΡΧΕΣ  ΤΟΥ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΓΕΝΟΥΣ
Πελαγονία  σημαίνει  ουσιαστικά γόνος  των  Πελασγών.  
Οι Πελασγοί ήταν  οι  αρχαιότατοι  Έλληνες. 

«Τον δ' αυ Πηλεγόνος προσεφώνει Φαίδιμος υιός: Ειμ' εκ Παιονίης εριβώλου,
τηλοθ’ εούσης, Παίονας άνδρας άγων δολιχεγχέας…..αυτάρ εμοί γενεή εξ Αξιού
ευρύ ρέοντος, ος τέκε Πελαγόνα κλυτόν έγχει».  

Ιλιάδα,  Φ  152-160.

«κατ’ Ευριπίδην, Πελασγιώτας δ’ ονομασμένους το πρίν, Δαναούς καλείσθαι νόμον έθηκαν Ελλάδα». 

 Στράβων Γεωγραφικά. Η,371,9.

9.    Δήμος  Γκόστιβαρ,  Πρωτεύουσα  Γκόστιβαρ,  κάτοικοι  35.847

10.   Δήμος  Στρώμνιτσας,  Πρωτεύουσα  Στρώμνιτσας  


ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΑΣΤΡΑΙΟΝ, κάτοικοι  35.311
H  Στρώμνιτσα ή Στρούμιτσα είναι πόλη της  κατεχόμενης  από  βουλγάρους  Βόρειας  Μακεδονίας.  Τηβ διαρρέει ο ποταμός Στρούμιτσα (ή Στρωμνιτσιώτης), 

παραπόταμος του Στρυμώνα.  Κατά την Ελληνική  αρχαιότητα η πόλη ονομαζόταν Αστραίον  και  ήταν 

σημαντικό κέντρο των Παιόνων και μετέπειτα των Ελλήνων  Μακεδόνων. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, ονομάστηκε Τιβεριούπολις. «'Υπήρχον σχολεία, τό 1873 εις 12 χωριά, τό 1878-1879 εις 15 χωρία μέ ισαρίθμους διδασκάλους και 675 μαθητάς, τό 1882 εις 9 χωρία: Έλεοΰσα, Κουκλήσι, Βασίλοβο, Γάμπροβο, Κολέσινο, Μοκρύοβο, Ζούμποβο, Νεοχώρι (Νοβοσέλο) και Βαλάντοβο μέ 10 διδασκάλους και 289 μαθητάς, τό 1893 εις 10 χωρία: Ρίτσιο, Κοστουρίνο, Μόκρινο, Μοκρύοβο, Ζούμποβο, Μονόσπητο, Κολέσινο, Γάμπροβο και Βασίλοβο , ένώ άρχάς του  20ου αίώνος άπέμειναν 5 μόνον ελληνικά σχολεία εις τά χωρία: Έλεοΰσα, Γάμπροβο, Κολέσινο, Μοκρύοβο και Μόκρινο.   Η  Στρώμνιτσα   άνεπτύχθη τόσον πολύ ώστε κατά τάς άρχάς του 20ου αίώνος ή Ελληνική   παροικία της πόλεως αύτης νά συντηρή εν τριτάξιον ήμιγυμνάσιον, έξατάξιον άρρεναγωγεΐον, εξατάξιον παρθεναγωγεϊον και δύο νηπιαγωγεία μέ 650 συνολικώς μαθητάς περίπου ώς και εν οίκοτροφείον διά την υποδοχήν μαθητών έκ των χωρίων και μάλιστα έκ των οικογενειών θυμάτων του βουλγαρικου κομιτάτου ».

Οι κάτοικοι της περιοχής Στρώμνιτσας συμμετείχαν δραστήρια  στην Επανάσταση του 1821.

Σημαντικοί Έλληνες αγωνιστές ήταν οι οπλαρχηγοί Διακόπουλος  και  ο  καπετάν 

Διαμαντής.  Μετά τους βαλκανικούς πολέμους το (1913)  οι  «έλληνες  πολιτικοί»  την παρέδωσαν  στο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων με τη συνθήκη Βουκουρεστίου.

     Εντυπωσιακά είναι τα γεγονότα που ακολούθησαν.

Μόλις μαθεύτηκε το νέο, οι Έλληνες Στρωμνιτσιώτες συγκεντρώθηκαν  στη Μητρόπολη και επέλεξαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους. Στις 13 Αυγούστου 1913 πυρπόλησαν οι ίδιοι τα σπίτια τους και διέφυγαν στις ελεύθερες περιοχές.

Οι εναπομείναντες υπέστησαν τη σερβική πολιτική εκσλαβισμού. Το 1925 έκλεισαν τα εναπομείναντα ελληνικά σχολεία. Στην απογραφή του 1945 δεν αναφέρονται Έλληνες στην πόλη.

 Από το 1913 έως το 1919, οι περισσότεροι Έλληνες εκδιώχθηκαν  στην  Ελληνική επικράτεια, στη Μακεδονία και εγκαταστάθηκαν στο Κιλκίς και την  Θεσσαλονίκη.

     Μέχρι τότε, ο Ελληνισμός αποτελούσε  την  κύρια συνιστώσα της πόλης.

11.   Δήμος  Καφαντάρι,  Πρωτεύουσα  Καφαντάρι,  


ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΚΑΒΑΝΤΙΟΝ - ΑΝΤΙΓΟΝΕΙΑ,   κάτοικοι  33.930
Το όνομα της η Αντιγόνεια το οφείλει στον ιδρυτή της Αντίγονο Γονατά.
Ήταν η μόνη πόλη  μεταξύ  Στόβων και Ευρωπού, σύμφωνα με τον Πλίνιο.

Απλωνόταν σε περίοπτη γεωγραφική θέση, για να μπορεί να ελέγχει τις "Σιδηρές θύρες", τη δίοδο δηλαδή από την Παιονία στη Μακεδονία. 

Η  ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ  ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ  ΤΩΝ    

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ  ΚΑΙ  ΠΕΡΙΟΧΩΝ 

Η  ΑΝΤΙΓΟΝΕΙΑ  έγινε  Νεγκοτίνο,  

το  Καβάντιον-Καφαντάρι  έγινε  

Καβάνταρτσι,  τα  Στύβερρα  έγιναν Πριλέπ,  

το  Σιδηρόκαστρον  έγινε  Ντεμίρ Χισάρ,   αι  Στεναί ή  Σιδηραί  Θύραι  έγιναν  

Ντεμίρ  Καπίγια,  η  Δευρίοπος έγινε Τίκφες,  οι Ιδομενές έγιναν Ισάρ  Μανβίτσι, 

το Ούσκανας  έγινε  Κίτσεβο,  

η  Μικρά  Κωνσταντινούπολη έγινε  Βαλάντοβο,  

οι  Παρεμβολές  έγιναν  Σεπίγκονο,  

ο Δέβορος  έγινε  Ντέμπαρ  (Δίβρη),  

ο  ποταμός  Αξιός  και  η κοιλάδα  του  

που  μετέφερε  προς  τον  νότο  

Βαρβάρους μετονομάσθηκε  Βαρβάριος  

και  στα  βουλγαρικά  Βαρντάρ, 

ο  σημαντικός  του  παραπόταμος  Εριγώνας  

έγινε  Τσέρνα.

12.   Δήμος  Κότσανης,  Πρωτεύουσα  Κότσανης,  
ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  (ΑΓΝΩΣΤΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΟΝΟΜΑ) ,  κάτοικοι   28.330

13.   Δήμος  Κίτσεβου,  Πρωτεύουσα  Κίτσεβο,  
ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΟΥΣΚΑΝΑΣ,  κάτοικοι 27.067.

14.   Δήμος  Στρούγκας,  Πρωτεύουσα  Στρούγκας,  
ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΒΛΑΧΩΝ,  κάτοικοι  16.559

15.   Δήμος  Ράντοβις,  Πρωτεύουσα  Ράντοβις,  κάτοικοι  16.2.23

16.   Δήμος  Γευγελής,  Πρωτεύουσα  Γευγελή,  
ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΕΙΔΟΜΕΝΗ,  κάτοικοι 15.685
Το  όνομα Γευγελή αποτελεί  παραφθορά της βυζαντινής  λέξης  Ζεύγλη, που σημαίνει  ζευγολατιό.  Η πόλη υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Ελληνισμού έως το 1912.
 
Οι κάτοικοι της περιοχής Γευγελής συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821. Οι Γευγελιώτες συμμετείχαν επίσης, στη Μακεδονική επανάσταση του 1878, ζητώντας επίμονα οπλισμό από το Ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης.

Γευγελιώτης ήταν ο Γεώργιος Βαφόπουλος,
ο ποιητής "της Μακεδονίας". 

Γευγελιώτης είναι και ο καλαθοσφαιριστής και Βουλευτής  της  Ν.Δ.  Γιάννης Ιωαννίδης.Το 1963-68, περίπου 4.000 Σαρακατσάνοι, μεγάλο μέρος των οποίων καταγόταν από τη Γευγελή, εκδιώκεται για την Ελλάδα και εγκαθίσταται στο Νέο Κορδελιό Θεσσαλονίκης.

Οι  Στόβοι  ήταν  μια  αρχαία  Ελληνική  πόλη της Βόρειας  Μακεδονίας. Η πόλη κτίστηκε από  τους  

Έλληνες  στο σημείο όπου ο ποταμός Εριγώνας ενώνεται με τον Αξιό, κάτι που της προσέδωσε μεγάλη εμπορική και στρατηγική σημασία.

Τα ερείπια της αρχαίας αυτής Ελληνικής πόλης βρίσκονται επάνω σε λόφο κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της γραμμής που συνδέει τους   ΣΚΟΥΠΟΥΣ  με την  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.

      Πρόκειται  για  μία  σπουδαία  και  ένδοξη  Ελληνική  πόλη επί του Εριγώνα ποταμού,  

(παραποτάμου του Αξιού), στη συμβολή των 2 ποταμών.

 

17.   Δήμος  Δίβρης,  Πρωτεύουσα  Δίβρη,  
ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΠΟΛΗ  ΔΙΒΟΡΟΣ – ΔΥΒΡΙΣ – ΘΥΜΒΡΙΣ,  κάτοικοι  14.561

18.   Δήμος  Κρίβα Παλάνκα,  Πρωτεύουσα   Κρίβα Παλάνκα, κάτοικοι  14.558

19.   Δήμος  Σβέτι Νίκολα, Πρωτεύουσα    Σβέτι Νίκολα,  κάτοικοι  13.746      

20.   Δήμος  Νεγκότινο,  Πρωτεύουσα  Νεγκότινο,  


ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΑΝΤΙΓΟΝΕΙΑ, κάτοικοι  13.284

"Από το ρωμαϊκό χάρτη του Tabula Peutingeriana , γνωρίζουμε ότι νότια από τους Στόβους, στα 12 ρωμαϊκά μίλια, ήταν η πόλη της Αντιγόνειας. Εικάζεται ότι το καστράκι στην επαρχία του Νεγκοτίνο, είναι τα ερείπια της Αντιγόνειας".     

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ