ΑΡΧΑΙΑ ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ
Η (αρχαία) Ιερά Οδός ήταν δρόμος των Αρχαϊκών χρόνων, ο οποίος συνέδεε την πόλη των Αθηνών με το Θριάσιο Πεδίο, στο οποίο μία φορά το χρόνο τελούνταν τα περίφημα (αλλά και έως σήμερα ανεξήγητα σχετικά με τον ακριβή χαρακτήρα τους) Ελευσίνια μυστήρια .-
ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ
1000 περ. μέτρα του δημοφιλέστερου αρχαίου δρόμου, μεταξύ του ιερού της Αφροδίτης στην Αφαία Σκαραμαγκά και της Λίμνης των αρχαίων Ρειτών (σημ. Λίμνη Κουμουνδούρου), στα διοικητικά όρια του Δήμου Χαϊδαρίου, είναι ορατά και αντιστέκονται στη Λήθη και την ποικιλόμορφη «Ανάπτυξη» της Δυτικής Πύλης της Αθήνας και των παρυφών του πολύπαθου Θριασίου Πεδίου.
ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ, δίπλα από λίμνη Κουμουνδούρου
O AΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ
Η Ιερά Οδός ήταν ο δρόμος που συνέδεε την πόλη της Αρχαίας Αθήνας με την Ελευσίνα και το Θριάσιο Πεδίο.
Επίσης εξυπηρετούσε συγκοινωνιακά την πόλη των Αθηνών καθώς ήταν η κύρια οδός επικοινωνίας με την Πελοπόννησο και την υπόλοιπη Ελλάδα. Ονομάστηκε έτσι γιατί το δρόμο αυτό ακολουθούσε η πομπή των Ελευσίνιων Μυστηρίων.
Η ιστορία της Ιεράς Οδού χάνεται μέσα στους αιώνες και τους προϊστορικούς χρόνους.
Στοιχεία και αποδείξεις για να ορίσουμε πότε ακριβώς φτιάχτηκε ή ξεκίνησε να χρησιμοποιείται δεν έχουμε. Ωστόσο πολλοί αρχαιολόγοι και ιστορικοί υποστηρίζουν πως πρόκειται για τον αρχαιότερο γνωστό δρόμο της Ευρώπης.
Η σημασία της Ιεράς Οδού στην αρχαιότητα ήταν πολύ μεγάλη. Εκτός από τη θρησκευτική – λατρευτική και συγκοινωνιακή αξία, είχε και οικονομική και πολιτιστική αξία καθώς κατά μήκος του δρόμου υπήρχαν σπουδαία μνημεία, τάφοι και ιερά.
ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ – ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Η αρχαία οδός ήταν κατασκευασμένη με μικρές αδούλευτες πέτρες και χώμα. Για να μην καταστρέφεται ο δρόμος από τη διάβρωση των νερών, στις άκρες τοποθετούνταν μεγάλες πέτρες, στημένες όρθιες. Σε κατηφορικά σημεία για να μην γλιστρά χτίζονταν πολύ μικρά σκαλοπατάκια. Επίσης σε αμμώδεις περιοχές, γινόταν πρώτα θεμελίωση με μεγάλες αδούλευτες πέτρες και πάνω τους έπεφτε χώμα που πατιόταν καλά με ειδικά εργαλεία. Σε αρκετά μέρη, όπου έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της αρχαίας οδού, διαπιστώνουμε ότι το πλάτος της ήταν περίπου 5 μέτρα. Μάλιστα σε πολλά σημεία φαίνονται και οι αυλακώσεις που σχηματίστηκαν μέσα στους αιώνες από τους τροχούς των αμαξών και απέχουν μεταξύ τους 1,40 μέτρα. Την ευθύνη και την φροντίδα για την καλή κατάσταση, τις επισκευές και τη συντήρηση της Ιεράς Οδού είχαν οι Ιερείς του Ναού της Θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα. Σε μία επιγραφή που βρέθηκε και χρονολογείται περί το 421 π. Χ. αναγράφεται η απόφαση για κατασκευή γέφυρας στους Ρειτούς για την ασφαλέστερη και ευκολότερη μεταφορά των ιερών κατά τη διάρκεια των Μεγάλων Μυστηρίων.
ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ, Γεφύρι στο Κεραμεικό
ΤΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
Η Θεά Δήμητρα και η κόρη της Περσεφόνη, λατρεύτηκαν στο Θριάσιο Πεδίο. Ο γνωστός μύθος της Περσεφόνης εξηγεί τον κύκλο των εποχών αλλά και την καλλιέργεια στη γόνιμη πεδιάδα των δημητριακών και των άλλων γόνιμων προϊόντων. Επί 2000 περίπου χρόνια, ο τόπος αυτός αναδείχτηκε σε σπουδαίο λατρευτικό κέντρο των Ελλήνων και οι μυστικές τελετές που γίνονταν, χάριζαν στους μυημένους την ελπίδα για την μετά θάνατον ζωή.
Μικρά Μυστήρια: Οι τελετές προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας ξεκινούσαν την Άνοιξη, τον μήνα Ανθεστηριώνα, στην Αθήνα, όπου τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια στο ιερό της «Δήμητρα και Κόρης εν Αγραίς», ανατολικά του ποταμού Ιλισού, κοντά στο Στάδιο. Εδώ γινόταν το πρώτο μέρος της μύησης για όσους ήθελαν να παρακολουθήσουν τα Μεγάλα μυστήρια που γίνονταν το Φθινόπωρο.
Μικρά Μυστήρια: Οι τελετές προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας ξεκινούσαν την Άνοιξη, τον μήνα Ανθεστηριώνα, στην Αθήνα, όπου τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια στο ιερό της «Δήμητρα και Κόρης εν Αγραίς», ανατολικά του ποταμού Ιλισού, κοντά στο Στάδιο. Εδώ γινόταν το πρώτο μέρος της μύησης για όσους ήθελαν να παρακολουθήσουν τα Μεγάλα μυστήρια που γίνονταν το Φθινόπωρο.
Μεγάλα Μυστήρια: Τα μεγάλα μυστήρια κρατούσαν εννέα μέρες, όσες και η περιπλάνηση της Δήμητρας στη Γη. Λίγο πριν την πανσέληνο οι ιερείς της Δήμητρας έστελναν προσκλήσεις στους άρχοντες όλων των ελληνικών πόλεων. Οι άρχοντες έστελναν δώρα, σφάγια κι αντιπροσώπους.
Στις 14 του Βοηδρομιώνος (Σεπτέμβρης) γινόταν η πρώτη θυσία στην «εσχάρα», ένα βωμό αποκλειστικά για χθόνιους θεούς (Κάτω Κόσμου). Μετά ξεκινούσε μεγάλη πομπή προς την Αθήνα. Προπορευόταν μια ιέρεια με τα ιερά αντικείμενα μέσα στην «κίστη» (κουτί), ακολουθούσαν ο ιεροφάντης και ο δαδούχος, οι αρχές του τόπου και οι πιστοί με άμαξες ή πεζοί. Στους Ρειτούς (λίμνη Κουμουνδούρου), τους υποδέχονταν οι Αθηναίοι αξιωματούχοι και όλοι μαζί προχωρούσαν από την Ιερά Οδό που ήταν στρωμένη μέχρι την Ιερά Πύλη με λουλούδια. Από εκεί η πομπή περνούσε από την αγορά και κατέληγε στο Ελευσίνιο που ήταν το Ιερό της Δήμητρας στους πρόποδες της Ακρόπολης. Εκεί τοποθετούσαν τα ιερά αντικείμενα.
Η δεύτερη ημέρα λεγόταν «Αγυρμός» και οι πιστοί φορώντας λευκά ρούχα και με σκυμμένο το κεφάλι συγκεντρώνονταν στην Ποικίλη Στοά της Αγοράς όπου δέχονταν τη θεία ευλογία.
Η τρίτη ημέρα λεγόταν «Έλασις» και οι πιστοί έπαιρναν καθαρτήριο βάπτισμα στον Φαληρικό Όρμο.
Η τέταρτη ημέρα λεγόταν «Ιέρεια δεύρο» και ήταν αφιερωμένη στους ξένους που είχαν έρθει για τη γιορτή. Στο Ελευσίνιο θυσίαζαν τα ζώα που είχαν φέρει μαζί τους από τις πόλεις τους προσφορά στη θεά Δήμητρα.
Η πέμπτη ημέρα λεγόταν «Ασκληπειία» και γινόταν μια ιδιαίτερη τελετή για όσους ξένους είχαν αργήσει να φτάσουν, αλλά ήθελαν να μυηθούν στα μυστήρια. Λέγονταν έτσι γιατί σύμφωνα με το μύθο ο Ασκληπιός είχε κι αυτός κάποτε καθυστερήσει στην τελετή.
Την έκτη ημέρα ξεκινούσε η πομπή της επιστροφής στην Ελευσίνα των ιερών αντικειμένων που λεγόταν «Ίακχος Πομπή». Οι πιστοί φορούσαν λευκά και κρατούσαν «βάκχους» δηλαδή καλάμια με θυσάνους που ήταν το σύμβολο της γιορτής. Η σειρά και η τάξη της πομπής ήταν η ίδια με της πρώτης μέρας. Η πομπή έκανε στάσεις σε διάφορα σημεία για να ανασυνταχτούν οι πιστοί, να ξεκουραστούν και να ψάλλουν ύμνους στα διάφορα ιερά που υπήρχαν κατά μήκος της Ιεράς Οδού. Με τη δύση του ήλιου η πομπή έφτανε στην Ελευσίνα.
Τις δύο επόμενες νύχτες γίνονταν κεκλεισμένων των θυρών στο ιερό Τελεστήριο τα ιερά δρώμενα, δηλαδή οι μυστικές τελετές που οι μυημένοι απαγορευόταν να φανερώσουν. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε γι’ αυτές τις τελετές. Οι ποινές ήταν αυστηρές και οι αρχαίοι συγγραφείς δεν τόλμησαν από σεβασμό στη θεά να παραβούν τους όρκους.
Η τελευταία ημέρα λεγόταν «Εποπτεία» και μέσα στο Τελεστήριο οι μυημένοι συναντούσαν τους θεούς του Ολύμπου. Γινόταν γάμος μεταξύ της Δήμητρας και του Δία από τον οποίο «γεννιόταν» ένα παιδί. Αυτά ήταν τα «δρώμενα». Μετά ακολουθούσαν τα «δεικνυόμενα», όπου ο ιεροφάντης έδειχνε τα ιερά αντικείμενα στους μυημένους λέγοντας ιερά λόγια «τα λεγόμενα» και οι τελετές έκλειναν με την απόδοση τιμών στους νεκρούς. Ήσυχοι, ξαλαφρωμένοι και γεμάτοι μυστική γνώση, οι μυημένοι επέστρεφαν μέσω της Ιεράς Οδού στην Αθήνα ή έφευγαν για τις πόλεις τους.
IERA ODOS - AKROPOLIS
Η ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Α. ΤΜΗΜΑ ΚΕΡΑΜΙΚΟΣ – ΑΙΓΑΛΕΩ
Το δίπυλο ήταν η μεγαλύτερη και επισημότερη πύλη της Αθήνας. Από το δίπυλο έμπαιναν στην Αθήνα όσοι έρχονταν από την Πελοπόννησο αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα, γιατί η κύρια οδική αρτηρία που συνέδεε την Αττική με το Βορρά, ταυτίζεται με την παλιά Εθνική οδό Αθηνών – Θηβών. Δίπλα στο Δίπυλο και σε απόσταση 60 μέτρων υπήρχε η Ιερά Πύλη απ’ την οποία ξεκινούσε η Ιερά Οδός που ακολουθούσε η μεγάλη πομπή των Ελευσίνιων Μυστηρίων.
Αμέσως μετά την Ιερά Πύλη, στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμικού, ανακαλύφθηκαν πολλοί τάφοι. Λίγο πιο κάτω από τη σημερινή διασταύρωση Ιεράς Οδού και Κωνσταντινουπόλεως, υπήρχε η τοποθεσία Σκίρον όπου στα τέλη Ιουνίου κατέληγε μια πομπή από την Ακρόπολη την ημέρα των Σκίρων ή Σκιροφορίων που ήταν μεγάλη αθηναϊκή γιορτή. Στην πομπή συμμετείχαν οι ιερείς του Απόλλωνα και του ήλιου καθώς και η ιέρεια της Αθήνας μεταφέροντας τα Σκίρα, ιερά που συνδέονταν με τη βλάστηση και την καρποφορία. Από την περιοχή του Σκίρου άρχιζε ο μεγάλος Ελαιώνας.
Λίγο πιο κάτω από τη Γεωπονική Σχολή υπάρχει σε περιφραγμένο χώρο η περίφημη «Ελιά του Πλάτωνα», που σύμφωνα με την παράδοση στον ίσκιο της δίδασκε ο σπουδαίος φιλόσοφος Πλάτωνας. Προχωρώντας προς την Πελοπόννησο στις άκρες της οδού υπήρχαν πολλά μνημεία και τάφοι επιφανών Αθηναίων όπως ο τάφος του στρατηγού Μολοττού, του Θεμιστοκλή κ.α.
Μεταξύ Γεωπονικής Σχολής και Ελιάς του Πλάτωνα υπήρχε το ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, στο οποίο οι Αθηναίοι τιμούσαν και την Αθηνά και τον Ποσειδώνα. Δίπλα στο ιερό υπήρχε βωμός του Ζέφυρου που οι Αθηναίοι θεωρούσαν ευνοϊκό για τις καλλιέργειες. Αμέσως μετά υπήρχε η κοίτη του Κηφισού ποταμού και η ονομαστή για τους «γεφυρισμούς» γέφυρα. Στη θέση του ναού του Αγίου Σάββα υπήρχε τέμενος για το Μειλίχιο Δία και μέσα σε αυτό αρχαίος βωμός. Το χριστιανικό εκκλησάκι είναι χτισμένο πάνω στο αρχαίο τέμενος.
Αμέσως μετά την Ιερά Πύλη, στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμικού, ανακαλύφθηκαν πολλοί τάφοι. Λίγο πιο κάτω από τη σημερινή διασταύρωση Ιεράς Οδού και Κωνσταντινουπόλεως, υπήρχε η τοποθεσία Σκίρον όπου στα τέλη Ιουνίου κατέληγε μια πομπή από την Ακρόπολη την ημέρα των Σκίρων ή Σκιροφορίων που ήταν μεγάλη αθηναϊκή γιορτή. Στην πομπή συμμετείχαν οι ιερείς του Απόλλωνα και του ήλιου καθώς και η ιέρεια της Αθήνας μεταφέροντας τα Σκίρα, ιερά που συνδέονταν με τη βλάστηση και την καρποφορία. Από την περιοχή του Σκίρου άρχιζε ο μεγάλος Ελαιώνας.
Λίγο πιο κάτω από τη Γεωπονική Σχολή υπάρχει σε περιφραγμένο χώρο η περίφημη «Ελιά του Πλάτωνα», που σύμφωνα με την παράδοση στον ίσκιο της δίδασκε ο σπουδαίος φιλόσοφος Πλάτωνας. Προχωρώντας προς την Πελοπόννησο στις άκρες της οδού υπήρχαν πολλά μνημεία και τάφοι επιφανών Αθηναίων όπως ο τάφος του στρατηγού Μολοττού, του Θεμιστοκλή κ.α.
Μεταξύ Γεωπονικής Σχολής και Ελιάς του Πλάτωνα υπήρχε το ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, στο οποίο οι Αθηναίοι τιμούσαν και την Αθηνά και τον Ποσειδώνα. Δίπλα στο ιερό υπήρχε βωμός του Ζέφυρου που οι Αθηναίοι θεωρούσαν ευνοϊκό για τις καλλιέργειες. Αμέσως μετά υπήρχε η κοίτη του Κηφισού ποταμού και η ονομαστή για τους «γεφυρισμούς» γέφυρα. Στη θέση του ναού του Αγίου Σάββα υπήρχε τέμενος για το Μειλίχιο Δία και μέσα σε αυτό αρχαίος βωμός. Το χριστιανικό εκκλησάκι είναι χτισμένο πάνω στο αρχαίο τέμενος.
Β. ΤΜΗΜΑ ΑΙΓΑΛΕΩ – ΔΑΦΝΙ
Στη θέση του μικρού ναού του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στη σημερινή γέφυρα του Κηφισού υπήρχε ναι ναΐσκος του ήρωα Κυαμίτη. Πολλοί αρχαίοι τάφοι με σημαντικά ευρήματα (αγάλματα, ειδώλια, αγγεία κλπ) έχουν βρεθεί κατά μήκος της Ιεράς Οδού, στο τμήμα που διασχίζει το δήμο του Αιγάλεω.
Άγνωστο παραμένει τι έχει βρεθεί στις εκσκαφές που έγιναν κατά μήκος της Οδού απ’ τα συνεργεία του Μετρό, τι καταστράφηκε και τι διασώθηκε. Τρεις μεγάλοι σαρκοφάγοι με θραύσματα αγγείου, καθώς κι ένα μεγάλο τμήμα της Αρχαίας Οδού, βρέθηκαν στην πλατεία Εσταυρωμένου λίγα εκατοστά κάτω από το χώμα.
Συνεχίζοντας την πορεία προς τα δυτικά φθάνουμε στην περιοχή του σημερινού δήμου Χαϊδαρίου, όπου υπήρχε το μεγαλοπρεπέστερο μνημείο της περιοχής, αλλά και όλης της Ιεράς Οδού που ήταν ο τάφος της Πυθιονίκης. Το μνημείο της Πυθιονίκης ήταν λαμπρό και μεγαλοπρεπέστατο και οι περιηγητές αναφέρουν πως ήταν το πρώτο μνημείο που έβλεπαν μπαίνοντας στην Αθήνα με υπέροχη θέα προς την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα.
Άγνωστο παραμένει τι έχει βρεθεί στις εκσκαφές που έγιναν κατά μήκος της Οδού απ’ τα συνεργεία του Μετρό, τι καταστράφηκε και τι διασώθηκε. Τρεις μεγάλοι σαρκοφάγοι με θραύσματα αγγείου, καθώς κι ένα μεγάλο τμήμα της Αρχαίας Οδού, βρέθηκαν στην πλατεία Εσταυρωμένου λίγα εκατοστά κάτω από το χώμα.
Συνεχίζοντας την πορεία προς τα δυτικά φθάνουμε στην περιοχή του σημερινού δήμου Χαϊδαρίου, όπου υπήρχε το μεγαλοπρεπέστερο μνημείο της περιοχής, αλλά και όλης της Ιεράς Οδού που ήταν ο τάφος της Πυθιονίκης. Το μνημείο της Πυθιονίκης ήταν λαμπρό και μεγαλοπρεπέστατο και οι περιηγητές αναφέρουν πως ήταν το πρώτο μνημείο που έβλεπαν μπαίνοντας στην Αθήνα με υπέροχη θέα προς την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα.
Γ. ΤΜΗΜΑ ΔΑΦΝΙ – ΕΛΕΥΣΙΝΑ
Μετά το Χαϊδάρι, η Ιερά Οδός περνούσε από το σημείο που υπάρχει σήμερα η Μονή Δαφνίου. Εκεί υπήρχε ναός, με κτιστό περίβολο, του θεού Απόλλωνα, στο σηκό του οποίου υπήρχαν αγάλματα του Απόλλωνα και της Αθηνάς. Πιθανόν να υπήρχε κι άλλος ναός Ιωνικού ρυθμού ή στοά με κίονες όπου στεγάζονταν αγάλματα της Δήμητρας και της Κόρης. Στον περίβολο της Μονής Δαφνίου, ακόμα και σήμερα, υπάρχουν διάσπαρτα κομμάτια κιονόκρανων και σπονδύλων, δωρικού και ιωνικού ρυθμού. Ένας κίονας ιωνικός είναι εντοιχισμένος στο σημερινό ναό, ενώ άλλοι τρεις έχουν κλαπεί από τον Έλγιν και έχουν μεταφερθεί στο Λονδίνο.
Συνεχίζοντας μετά τη Μονή Δαφνίου προς το Σκαραμαγκά, υπήρχε στα βόρεια υψώματα ιερό της θεάς Αφροδίτης. Μετά το ιερό της Αφροδίτης, η Ιερά Οδός συναντούσε τους Ρειτούς, ρέματα που σχηματίζονταν από πολλές πηγές και χύνονταν στη θάλασσα.
Λίγο πιο έξω από την Ελευσίνα και ανατολικά η Οδός συναντούσε τον Ελευσινιακό Κηφισό με την τετράτοξη γέφυρα. Η γέφυρα κτίστηκε από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Ανδριανό για να γλιτώσουν οι κάτοικοι από τις πλημμύρες και τις καταστροφές που είδε με τα μάτια του όταν επισκέφτηκε το 125 μ. Χ. την περιοχή με σκοπό να μυηθεί στα μυστήρια.
Συνεχίζοντας μετά τη Μονή Δαφνίου προς το Σκαραμαγκά, υπήρχε στα βόρεια υψώματα ιερό της θεάς Αφροδίτης. Μετά το ιερό της Αφροδίτης, η Ιερά Οδός συναντούσε τους Ρειτούς, ρέματα που σχηματίζονταν από πολλές πηγές και χύνονταν στη θάλασσα.
Λίγο πιο έξω από την Ελευσίνα και ανατολικά η Οδός συναντούσε τον Ελευσινιακό Κηφισό με την τετράτοξη γέφυρα. Η γέφυρα κτίστηκε από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Ανδριανό για να γλιτώσουν οι κάτοικοι από τις πλημμύρες και τις καταστροφές που είδε με τα μάτια του όταν επισκέφτηκε το 125 μ. Χ. την περιοχή με σκοπό να μυηθεί στα μυστήρια.
http://ieraodos.wordpress.com/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%83-%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%85/
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.