Το PSI είναι εις βάρος της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης

• 
  Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου

Οι διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του Ελληνικού δημοσίου χρέους συνεχίζονται υπό το πρόγραμμα της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, το γνωστό πλέον PSI (Private Sector Involvement). Το PSI προβλέπει την διαπραγμάτευση μεταξύ του Ελληνικού δημοσίου και των ιδιωτών πιστωτών του (τράπεζες) με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για "εθελοντικό" κούρεμα της τάξης του 50%, που θα γίνει μέσα από την ανταλλαγή ληξιπρόθεσμων ομολόγων με νέα ομόλογα χαμηλότερης αξίας και διάρκειας αποπληρωμής 15-30 χρόνια. Η επιτυχής κατάληξη των διαπραγματεύσεων αποτελεί προϋπόθεση για την υπογραφή της νέας δανειακής σύμβασης μεταξύ Ελλάδας-Τρόικας (ΕΕ - ΔΝΤ - ΕΚΤ) που προβλέπει τη χορήγηση νέου δανείου ύψους 130 δις ευρώ. Σε περίπτωση που το PSI αποτύχει τότε η Ελλάδα οδεύει με μαθηματική ακρίβεια σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία μέσα στο μήνα Μάρτιο όπου εκτιμάται ότι εξαντλούνται τα διαθέσιμα χρήματα από τα (υπερχρεωμένα) ταμεία του κράτους.

Η αναδιάρθρωση του Ελληνικού δημοσίου χρέους είναι κατά γενική ομολογία αναγκαία για να καταστεί το χρέος ξανά βιώσιμο και το PSI θεωρείται ως η οδός μέσα από την οποία αυτό μπορεί να επιτευχθεί, καθώς εκτιμάται πως μπορεί η συμφωνία που θα προκύψει να μειώνει το ύψος του χρέους κατά 60 ποσοστιαίες μονάδες φέρνοντας το από το περίπου 180% του ΑΕΠ στο 120% έως το 2020. Προσωπικά έχω εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεση μου τόσο στη συγκεκριμένη λογιστική του ύψους του χρέους όσο και στη μέθοδο του PSI καθώς θεωρώ ότι είναι εις βάρος τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης / Ευρωζώνης.

Ο πρώτος λόγος που το PSI δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα ευελπιστεί να λύσει είναι πως εισάγει στην αγορά την έννοια της "εθελοντικής" αναδιάρθρωσης χρέους. Υπό κανονικές συνθήκες η αναδιάρθρωση χρέους ενός κράτους θεωρείται από τους κανόνες που έχουν δημιουργηθεί μέσα στην αγορά, ως πιστωτικό γεγονός, ήτοι ως ένα συμβάν που ενεργοποιεί την αποπληρωμή των ασφάλιστρων κινδύνου - είναι τα γνωστά CDS (Credit Default Swaps). Με την εισαγωγή του όρου "εθελοντικό κούρεμα", δηλαδή εγώ ως πιστωτής χάνω λεφτά από τη καλή μου τη καρδία, ναι μεν επιτυγχάνεται η αναδιάρθρωση του χρέους χωρίς την ενεργοποίηση των CDS που θα έδινε άλλη διάσταση στο θέμα, αλλά από την άλλη διαστρεβλώνονται οι κανόνες της αγοράς, οι όροι με τους οποίους οι επενδυτές αξιολογούσαν το ύψος του κινδύνου χρεοκοπίας μίας χώρας. Στην πράξη αυτό σημαίνει πως κανείς πλέον δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η ίδια συνταγή δε θα εφαρμοστεί και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, παρά τις διαβεβαιώσεις των Ευρωπαίων ηγετών πως κάτι τέτοιο αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα, με αποτέλεσμα τα επιτόκια να είναι υψηλότερα και οι όροι δυσμενέστεροι.

Δεύτερον η αναδιάρθρωση του χρέους αφορά μόνο το κομμάτι εκείνο που κατέχουν οι ιδιώτες πιστωτές. Δεν συμπεριλαμβάνονται δηλαδή τα δάνεια της ΕΕ, του ΔΝΤ και οι αγορές ομολόγων από το Ευρωσύστημα. Από μόνο του αυτό δεν είναι απαραίτητα προβληματικό. Εάν όμως συνυπολογίσουμε τους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας που αποφασίστηκαν στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Οκτώβριο και τις πρόσφατες ενέσεις ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαπιστώνουμε τα εξής: (1) οι τράπεζες καλούνται να αυξήσουν τα κεφάλαια τους ενώ ταυτόχρονα είναι υποχρεωμένες να χάσουν λεφτά, (2) οι νέοι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας σε συνδυασμό με την ανεξάντλητη παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ στην πράξη αναγκάζουν τις τράπεζες να μη δανείζουν στην αγορά αλλά να αγοράζουν ομόλογα κρατών, κάτι που δυσχεραίνει τη κατάσταση στην πραγματική οικονομία, (3) οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αγοράζουν ομόλογα κρατών, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού τους την επανάληψη ενός σεναρίου PSI, κάτι που τους δίνει το κίνητρο είτε να κερδοσκοπήσουν ποντάροντας σε εξωτικά παράγωγα, είτε να αγοράσουν ομόλογα πιο αξιόπιστων κρατών όπως της Γερμανίας κάτι δυσκολεύει άλλες χώρες που έχουν ανάγκη από ρευστό. Με λίγα λόγια δημιουργούνται διεστραμμένα κίνητρα, ενώ κεφάλαια τα οποία θα έπρεπε να δίνονται στην πραγματική οικονομία για ανάπτυξη των επιχειρήσεων και τόνωση της απασχόλησης, καταλήγουν σε "επενδύσεις" πάνω σε χρηματιστηριακά παράγωγα ή κρατικά ομόλογα που ανακυκλώνουν μία ψευδεπίγραφη ευημερία, πριν την ολική κατάρρευση.

Τρίτον καλείται η Ελλάδα από θέση αδυναμίας να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές της υπό την πίεση της επίτευξης συμφωνίας πάση θυσία, στερούμενη τη δυνατότητα άσκησης του κυριαρχικού δικαιώματος της για αναγκαστική αναδιάρθρωση του χρέους της. Στην ουσία δηλαδή η Ελλάδα βρίσκεται με το μαχαίρι στο λαιμό μπροστά σε ακραίες καταστάσεις, με αποτέλεσμα να φέρονται οι κρατούντες διατεθειμένοι να υπογράψουν συμφωνία η οποία αλλάζει το νομικό υπόβαθρο του χρέους μεταθέτοντας το στο Αγγλικό Δίκαιο κάτι που θα έχει αρνητικότατες νομικές προεκτάσεις για τις μελλοντικές επιλογές της χώρας. Συμφωνίες που υπογράφονται υπό πίεση και ισχύουν στο επέκεινα είναι κατά μεγάλη πιθανότητα επαχθείς και απεχθείς.

"Να εγκαταλειφθεί το PSI" τόνισε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, κ. Αθανάσιος Ορφανίδης και αντ' αυτού να χορηγηθούν στην Ελλάδα χαμηλότοκα 30ετή δάνεια από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Με βάση τα όσα προανέφερα συμφωνώ απολύτως με τον κύριο Ορφανίδη, καθώς θεωρώ το PSI ως ένα πρόγραμμα που εξυπηρετεί μόνο τις κομματικές-εκλογικές σκοπιμότητες Μέρκελ-Σαρκοζί, δυσχεραίνοντας τα πράγματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή οικονομία. Ακόμα κι αν οι διαπραγματεύσεις του PSI ολοκληρωθούν με ευνοϊκούς όρους για την Ελλάδα (κάτι που δεν θα γίνει), η κατάσταση θα συνεχίσει να είναι πολύ δύσκολη, με το χρέος να παραμένει μη βιώσιμο, τις τράπεζες να συνεχίζουν να μη δανείζουν και τις αγορές να παραμένουν επιφυλακτικές για το μέλλον, θέτοντας εμπόδια στις προσπάθειες για έξοδο από την κρίση.