ΟΙ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΙB΄ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΚΟΤΣΑΝΗ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΜΑΡΙΟΥΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΣ
(Γεννήθηκε στην κατεχόμενη Μακεδονία το 1924)
Εσείς βουνά ψηλά της Μπάρας και τ' Αλτσιάκι
φέτος μη λουλουδίσετε χορτάρι μη φυτρώστε
κι εσείς βρύσες κρυόβρυσες ούλες να ξεραθείτε
για το κακό που γένηκε με τους Σαρακατσάνους
Ρήμαξαν τα μαντριά και τα σκυλιά ουρλιάζουν
και αυτούς τους ξενιτέψανε στην έρημη τη Κότσιαν.
(Σημείωση: Είναι αξιοθαύμαστο. Ο μπάρμπα Γιάννος ο Μαργιούλας, ένας Έλληνας που διδάχθηκε μόνο γραφή και ανάγνωση, γράφει μετά από 2.800 χρόνια από τα Ομηρικά έπη, σε στίχο δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό, όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, σα να μαθήτευσε δίπλα στον Όμηρο).
Η Κότσανη ή Κότσιανη είναι πόλη της κατεχόμενης από βουλγάρους Βόρειας
Μακεδονίας, 120 χιλιόμετρα από τους κατεχόμενους Σκόπους. Η πόλη είναι έδρα του δήμου Κότσανης.
Η πόλη είναι κτισμένη κατά μήκος της νότιας πλευράς της κοιλάδας Κότσανης, κατά μήκος των όχθεων του ομώνυμου ποταμού, που διασχίζει κατά μήκος την κοιλάδα. Βόρεια της πόλης υπάρχει το όρος Οσσα 2252μ. Προς τον Νότο η κοιλάδα περιβάλλεται από τό όρος Πλακοβίτσα (1754μ). Η πόλη βρίσκεται 450 μ πάνω από το επίπεδο της θάλασσας.
Εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης, και των φυσικών κλιματικών χαρακτηριστικών του, η Κότσανη κατοικήθηκε σε πρώιμους χρόνους από Ελληνοπαίονες, Θράκες και Έλληνες Μακεδόνες.
Αργότερα κατά τον 6ο αιώνα διάφορες σλαβικές φυλές εγκαταστάθηκαν στα
περίχωρα της Κότσανης.
Συνάντηση Κύριλλου & Μεθόδιου με το Βόγορη
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΣ, ΟΙ ΦΩΤΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΡΩΣΣΩΝ, ΣΤΗΝ ΚΟΤΣΑΝΗ.
Οι ΕΛΛΗΝΕΣ Κύριλλος και Μεθόδιος, θεμελιωτές της σλαβικής
εκπαίδευσης, έμειναν στην κοιλάδα της Ελληνικής Κότσανης από το έτος 845 έως το 855 και να κηρύσσουν τον χριστιανισμό στη σλαβική
γλώσσα στα γύρω σλαυικά χωριά.
Αρχαιολογικά ευρήματα στην ίδια την πόλη αποκάλυψαν πολλά λείψανα ελληνικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής εγκατάστασης.
Στις αρχές του 15ου αι. η περιοχή υποτάχθηκε στην οθωμανική κυριαρχία. Οχρονικογράφος ταξιδευτής Εβλιγιά Τσελεμπί, που επισκέφθηκε την πόλη το 1662, ανέφερε ότι είχε 600 Ελληνικά νοικοκυριά, ένα τζαμί, ένα μαζίντ, ένα πανδοχείο και 15 καταστήματα χειροτεχνίας.
Το 1945 εγκαταστάθηκαν στην Κότσανη, πολλές οικογένειες ΕΛΛΗΝΩΝ
Σαρακατσαναίων που ζούσαν σε διάφορες περιοχές της Βόρειας Μακεδονίας, πολλοί από τους οποίους σήμερα έχουν έπανέλθει στην νότια Ελλάδα. Το ακόλουθο δημοτικό τραγούδι της Κότσιανης, εξιστορεί το γεγονός:
Σαρακατσαναίων που ζούσαν σε διάφορες περιοχές της Βόρειας Μακεδονίας, πολλοί από τους οποίους σήμερα έχουν έπανέλθει στην νότια Ελλάδα. Το ακόλουθο δημοτικό τραγούδι της Κότσιανης, εξιστορεί το γεγονός:
Εσείς βουνά, ψηλά βουνά, της Μπάρας και τ’ Αλτσιάκι
φέτος μη λουλουδίσετε,χορτάρι μη φυτρώστε
κι εσείς βρύσες, κρυόβρυσες, ούλες να ξηραθείτε
για το κακό που γένηκε με τους Σαρακατσάνους.
Τα πρόβατα τα πήρανε, τα όμορφα μπινέκια
Ρημάξανε τα μαντριά και τα σκυλιά ουρλιάζουν
Κι αυτούς τους ξενιτέψανε στη έρημη τη Κότσιανη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΤΣΙ ΚΑΤΑΝΤΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΦΑΥΛΑ, ΑΝΙΚΑΝΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΟΡΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ. ΠΡΟΒΑΤΑ ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΙΖΟΥΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ
Ο κ. Αθανάσιος Γαλατάς είναι καθηγητής μαθηματικών και έχει διατελέσει πρόεδρος του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Ελευθερίου Κορδελιού-Ευόσμου Θεσσαλονίκης ο "Σταυραετός". Έχει ασχοληθεί με την ιστορία και τη ζωή των Σαρακατσάνων, κυρίως αυτών που προέρχονται από την Παλιά Σερβία και έχει δημοσιεύσει μελέτες και δοκίμια πάνω στα τραγούδια τους.
Οι Σαρακατσάνοι στην Βόρεια Μακεδονία
του Αθανασίου Γαλατά
Οι Σαρακατσάνοι της Σερβίας,οι λεγόμενοι "Σερμπιάνοι", αποτελούν κομμάτι των Σαρακατσαναίων της Μακεδονίας που ονομάζονται " Κασσανδρηνοί", γιατί ο κύριος τόπος που ξεχείμαζαν ήταν η Χαλκιδική.
Λόγω της ενιαίας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι Σαρακατσαναίοι μετακινούνταν σ' όλη τη Βαλκανική. Γύρω στα 1870 αρκετές οικογένειες που ξεκαλοκαίριαζαν στα βουνά της παλαιάς Σερβίας, αντί να 'ρθουν στα χειμάδια της Χαλκιδικής άρχισαν να κατεβαίνουν για ξεχειμώνιασμα στα πεδινά της Σερβίας. Η χώρα είχε πρόσφατα κερδίσει την αυτονομία της και οι Σαρακατσαναίοι που δεν έγιναν ποτέ ραγιάδες αισθάνονταν πιο άνετα σε μια χριστιανική χώρα, παρά σε Τουρκοκρατούμενες ακόμη περιοχές.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη διαμόρφωση του νέου χάρτη, απέμειναν ξεκομμένες πολλές οικογένειες στην περιοχή της Παλαιάς Σερβίας και του κρατιδίου των Σκοπίων. Μερικές οικογένειες που ήταν στην ελληνική πλέον Μακεδονία, στη διάρκεια του Μεσοπολέμου περνούσαν νομίμως τα τότε Γιουγκοσλαβικά σύνορα και ξεκαλοκαίριαζαν στα Σκόπια.
Οι "Σερμπιάνοι" Σαρακατσαναίοι κατέβηκαν σε τρία κύματα: Το πρώτο κύμα επωφελούμενο από την "ενιαία Βαλκανική" - λόγω γερμανικής κατοχής- έφθασε μπαίνοντας και μέσα στη Βουλγαρία πάνω από το νομό Σερρών και από το 1942 κινούνταν στην ελληνική επικράτεια μέχρι το βουνό "Πυρήνια" στη Βουλγαρία (βορειότερα του Μπέλλες).
Οι οικογένειες αυτές είχαν τα ονόματα Μπλούχος, Γαλατάς, Μπαλάσκας, Τυχάλας, Παπάς, Ζέκος, Κώτσος, Τσακνής, Στούρος, Τσαρουχάς και άλλα (περίπου 70 οικογένειες).
Στις οικογένειες αυτές συμπεριλαμβάνονται οι οικογένειες και των δύο γονέων μου.
Ο προπάππος μου Κωνσταντής Γαλατάς που είχε φύγει 18 ετών από τη Χαλκιδική το 1872, ξαναγύρισε το 1942. θέλω να πεθάνω στην Ελλάδα", έλεγε και έτσι έγινε, το 1945.
Η οικογένεια της μητέρας μου (Τυχάλα) μαζί με 24 από τις οικογένειες αυτές, έφυγαν το 1951 μετανάστες στη Βραζιλία.
Κάθισαν ένα εξάμηνο και γύρισαν πίσω!
Η Βραζιλία τότε είχε τρομακτικές ευκαιρίες και τους έδιναν εκτάσεις να γίνουν αγελαδοτρόφοι. Αυτοί, όντας παραδοσιακοί προβατοτρόφοι περιφρονούσαν τα γελάδια και έτσι δεν στέριωσαν.
Όταν άρχισε ο Εμφύλιος και τα βουνά έγιναν ανασφαλή, αναγκάσθηκαν και το καλοκαίρι να μένουν στους κάμπους. Και έτσι εγκαταστάθηκαν και οι 70 οικογένειες στα χωριά των Σερρών. Τότε έπαψε φυσικά και η νομαδική ζωή όλων των Σαρακατσαναίων της Μακεδονίας και Θράκης.
Το 1957 έφυγε από τα Σκόπια μια μικρή ομάδα από Μαριουλαίους που εγκαταστάθηκαν στο Γόνιμο Σερρών και Γαλαταίους που εγκαταστάθηκαν στη Χαλάστρα και στα Μάλγαρα θεσσαλονίκης. Συνολικά ήταν 13 οικογένειες.
Από το 1963 έως το 1967 έφυγε το τρίτο τελικό κύμα που ήταν το μεγαλύτερο, περίπου 400 οικογένειες. Οι οικογένειες αυτές είχαν τα ονόματα Μπάρτζος, Μπούρας, Γαλατάς, Μπλάρας, Γκλάβας, Μπάρκας, Αποστολάκης, Νάτσικας, Μπαλάσκας, Φαρμάκης, Τριανταφύλλης, Ταξιάρης, Γίδαρης, Καλός, Τζελέπης, Μαριούλας, Κώτσος και άλλα. Αυτοί εγκαταστάθηκαν στο Νέο Κορδελιό θεσσαλονίκης. Με το κύμα αστυφιλίας, πολλοί Σαρακατσαναίοι που ήρθαν στην θεσσαλονίκη, προτίμησαν λόγω συγγενειών τον ίδιο τόπο. Έτσι σήμερα στο Κορδελιό βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση Σαρακατσαναίων στον Ελλαδικό χώρο (περισσότεροι από 6.000).
Η συμφωνία με το καθεστώς του Τίτο είχε γίνει από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή για την επάνοδο των Σαρακατσαναίων και είχε αρχίσει να ισχύει από το 1963.
Βέβαια η μεγαλύτερη συγκέντρωση παραμένει αυτή του Σλίβεν (Βουλγαρίας) όπου, αν υπολογιστεί και το χωριό Τσότσοβο, που είναι δίπλα στην πόλη, τότε βρίσκονται εκεί πάνω από 7000 Σαρακατσαναίοι!
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Για να πάρετε μια εικόνα της ζωής των Σαρακατσαναίων στην κατεχόμενη
Μακεδονία σας παραθέτω τις περιλήψεις κάποιων αφηγήσεων από ανθρώπους που ζήσαν και ανδρώθηκαν εκεί.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΖΕΛΕΠΗΣ
(Γεννήθηκε στη κατεχόμενη Μακεδονία το 1942)
Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου πολέμου το νέο καθεστώς μας πήρε τα πρόβατα και μας εγκατέστησε με τη βία στη Κότσιανη. Πήγα στο σχολείο ένα χρόνο νωρίτερα για να παίρνω το συσσίτιο, ένα στόμα λιγότερο στο σπίτι. Είχαμε έρθει σε μεγάλη φτώχεια μετά την αρπαγή της περιουσίας μας.
Όταν μπαίναμε στο σχολείο στεκόμασταν μπροστά από τρεις φωτογραφίες και χαιρετούσαμε έχοντας σφιγμένη τη γροθιά στον κρόταφο.
Οι τρεις φωτογραφίες απεικόνιζαν τον Στρατάρχη Τίτο, τον Ιωσήφ Στάλιν και τον Λάζαρο Κολσιέσκι (ο επίτροπος της περιφέρειας της FYROM). Μια μέρα τον Ιούνιο του 1948 μπαίνοντας στο σχολείο είδαμε στις φωτογραφίες ένα κενό. Έλειπε η φωτογραφία του Στάλιν! Μας μίλησαν οι δάσκαλοι και είπαν ότι ο Στάλιν πρόδωσε τον αγώνα και προσπάθησε να κάνει κακό στο μεγάλο ηγέτη Τίτο.
Βγήκαμε στο προαύλιο και περάσαμε όλοι και πατήσαμε την εικόνα του Στάλιν (εκεί βρισκόταν ) και λέγαμε ένα τραγουδάκι που είχε σχεδιασθεί αμέσως για την περίπτωση :
- Αλογινό κεφάλι (ο Στάλιν ) δε μπορείς να γελάσεις τον Τίτο τον μεγάλο ηγέτη.
Κάναν δύο χωριά στη περιοχή και εγκατέστησαν μερικούς από τους Σαρακατσάνους σα γκέτο. Όλα τα Σαρακατσανόπουλα μιλούσαμε μόνο Ελληνικά. Ακόμη και όταν είχαμε σλαβόπουλα στην παρέα μιλούσαμε Ελληνικά και αυτά τα έμαθαν! Και μάλιστα δυο από αυτούς τους ωφελήσαμε γιατί ξέροντας ελληνικά και μαθαίνοντας και άλλη γλώσσα, μετά από χρόνια τους βρήκα διερμηνείς επαγγελματίες!
Ο πατέρας μου καιγόταν να γυρίσουμε όπως όλοι οι Σαρακατσαναίοι. Η πατρίδα μας δεχόταν, το ζήτημα ήταν αν μας επέτρεπαν να φύγουμε. Το 1964 μπορέσαμε και φύγαμε στην Ελλάδα. Ήδη το καθεστώς από το 1956 είχε αρχίσει να χαλαρώνει. Σε πολλές
οικογένειες άλλαζαν τα ονόματα στα παιδιά. Αντί για επίθετο (για να μην είναι ελληνικό) τους έβαλαν το όνομα του παππού.
ΜΑΡΙΟΥΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
(Γεννήθηκε στην κατεχόμενη Μακεδονία το 1924)
Μόλις τέλειωσε ο πόλεμος το καινούργιο καθεστώς μας πήρε όλα τα πρόβατα και τα άλογα. Πήρε τα πρόβατα όσων είχαν πάνω από 400.
Οι Σαρακατσαναίοι είχαν πατριαρχικές οικογένειες και τα παιδιά είχαν "γραμμένα" όλα τα περιουσιακά στο γέροντα πατέρα. Έτσι μας πήραν τα πρόβατα.
Τη μέρα που ήρθαν και τα πήραν οι άνδρες ήταν βουβοί και σκούπιζαν κρυφά τα δάκρυα. Οι γυναίκες θρηνούσαν με φωνές και κλάματα σα να είχαμε κηδείες. Τότε με τον αδελφό μου το Μήτρο γράψαμε ένα τραγούδι για το γεγονός:
Εσείς βουνά ψηλά της Μπάρας και τ' Αλτσιάκι
φέτος μη λουλουδίσετε χορτάρι μη φυτρώστε
κι εσείς βρύσες κρυόβρυσες ούλες να ξεραθείτε
για το κακό που γένηκε με τους Σαρακατσάνους
τα πρόβατα μας πήρανε τα όμορφα μπινέκια
Ρήμαξαν τα μαντριά και τα σκυλιά ουρλιάζουν
και αυτούς τους ξενιτέψανε στην έρημη τη Κότσιαν'
(Σημείωση: Είναι αξιοθαύμαστο: ο μπάρμπα Γιάννος ο Μαργιούλας, ένας Έλληνας που διδάχθηκε μόνο γραφή και ανάγνωση, γράφει μετά από 2.800 χρόνια από τα Ομηρικά έπη, σε στίχο δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό, όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, σα να μαθήτευσε δίπλα στον Όμηρο).
Όταν έγιναν τα Κολχόζια μας πήραν στη δούλεψη τους. Μερικοί γίναν εργάτες στα χωράφια, άλλοι ήταν κτηνοτρόφοι στα κρατικά πρόβατα.
Το 1948 μας εξόρισαν στη Κοτσιάνη (κοντά στα βουλγαρικά σύνορα. Μας δώσαν ειδικές ταυτότητες που είχαν πάνω ένα μεγάλο Κ ("Κοντρόλ, έλεγχος"). Μετά το 1956 πήραμε κανονικές ταυτότητες. Τότε που μας εξόρισαν πιάσαν τον ανιψιό μου τον Βαγγέλη Μαριούλα που έδινε πληροφορίες σε Έλληνες αξιωματικούς μέσω Σαρακατσαναίων που ήταν στα σύνορα στο Κιλκίς. Συναντιόταν κρυφά περνώντας τα σύνορα πολλοί δικοί μας με Ελλαδίτες Σαρακατσαναίους. Κάναμε και λαθρεμπόριο προβάτων! Πολλοί από μας είχαν χαρτιά από τους παππούδες που είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα (κυρίως στη Χαλκιδική) και αποδεικνύαμε την ελληνική μας καταγωγή. Το προξενείο δέχθηκε τα χαρτιά μας και μόλις το επέτρεψαν οι αρχές άρχισε η φυγή κατά ομάδες. Έτσι φύγαμε νόμιμα από το 1963 ως το 1967 400 οικογένειες. Το 1948 και το 1952 επιχειρήσαμε να φύγουμε κρυφά περνώντας τα σύνορα με τα κοπάδια. Την πρώτη φορά πριν μας τα πάρουν και με τα λίγα που φτιάξαμε μόνοι τη δεύτερη φορά. Έπεσε όμως προδοσία και γυρίσαμε πίσω.
Οι γεροντότεροι έλεγαν: θέλω να αφήσω τα κόκαλα μου στην Ελλάδα και έτσι έγινε.
ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
(Γεννήθηκε στην κατεχόμενη Μακεδονία το 1926)
Ως το 1945 εμείς μέναμε σα σκηνίτες το καλοκαίρι στα βουνά και το χειμώνα στα χειμάδια.
Είμασταν απομονωμένοι από τους ντόπιους. Οι γυναίκες μιλούσαν μόνο ελληνικά, δεν είχαν μάθει τα σλαβικά. Μετά μας πήραν τα πρόβατα, μας στείλαν στα βουλγάρικα τα σύνορα και γίναμε εργάτες στα Κολχόζια.
Πολλοί από μας δούλεψαν σαν κτηνοτρόφοι στα κρατικά κοπάδια γιατί οι υπεύθυνοι δεν είχαν ιδέα. Δεν ξέραν πότε τα κούρευαν, πως ξεχωρίζουν τα γαλάρια από τα στέρφα. Δεν ξέραν ότι έπρεπε να είναι χωριστά κοπάδια! Κάναν τα γαλάρια μεγάλα κοπάδια και τα αρνιά δεν μπορούσαν να βρουν τις μάνες και ψόφαγαν της πείνας!
OI ΕΒΡΑΙΟΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΙΝΣΤΡΟΥΧΤΟΡΕΣ ΤΩΝ
ΣΚΟΠΙΩΝ: «Δεν ξέραν να ξεχωρίζουν τα γαλάρια από τα στέρφα. Δεν ξέραν ότι έπρεπε να είναι χωριστά κοπάδια! Κάναν τα γαλάρια μεγάλα κοπάδια και τα αρνιά δεν μπορούσαν να βρουν τις μάνες και ψόφαγαν της πείνας».
Το 1932 με 1936 οι εβραιοκομμουνιστές που κυβερνούσαν την Ρωσία έκαναν ανάλογα πειράματα που τα ονόμαζαν - τρομάρα τους - «κολεκτιβοποίηση». Άρπαξαν τις αγελάδες
από τον αγροτικό πληθυσμό, τις έθεσαν υπό «μαρξιστική – επιστημονική καθοδήγηση» και παρακαλούσαν τον Μαρδοχαίο να κατεβάσουν γάλα. Το αποτέλεσμα: πέθαναν από πείνα
20.000.000 (είκοσι εκατομμύρια) φτωχοί αγρότες, (Ρώσοι
και Ουκρανοί - ανάμεσά τους και πολλοί Έλληνες). Κανείς
εβραίος κομμουνιστής δεν πλήρωσε γι αυτή την πραγματική γενοκτονία των κακόμοιρων ρώσων και ουκρανών αγροτών. Άλλωστε ο εβραίος Λένιν είχε γράψει ότι η αγροτική τάξη από την φύση της - επειδή ήταν πιο δεμένη με τις πατρογονικές παραδόσεις και το πνεύμα της λαϊκής ψυχής - ήταν «αντεπαναστατική».
Μπήκαμε εμείς και βάλαμε μια τάξη. Μάτωνε η καρδιά μας να βλέπουμε το βιος μας να τα υπηρετάμε σα ξένοι. Τα κολχόζια κράτησαν ως το 1953. Μετά διαλύθηκαν. Από εμάς και τους βλάχους πήραν 57.000 πρόβατα περίπου και 7.000 άλογα. Μετά κάναμε λίγα κοπάδια μερικοί από εμάς και αρχίσαμε το καλοκαίρι να βγαίνουμε στα βουνά.
Πάντα ο νους μας ήταν στην Ελλάδα. Όταν γλεντάγαμε και σηκώναμε το "παγούρι" με τη ρακή, πάντα ακουγόταν η ευχή : "Άντε καλή πατρίδα".
Τετρακόσιες οικογένειες γυρίσαμε από το 1963 ως το 1967. Από το 1945 κάτσαμε με τους Σκοπιανούς, σα γειτόνοι και όχι όπως παλιά, 22 χρόνια. Όμως στην Ελλάδα φέραμε μόνο τέσσερις σλάβες νύφες. Κορίτσια δικά μας μείναν πιο πολλά εκεί.
Η Ελλάδα πάντα μας δεχόταν, έπρεπε να μας αφήσουν και οι άλλοι.
Αν μέναμε άλλα δέκα χρόνια θα έπρεπε να "βουλγαρέψουμε" γιατί δεν γινόταν πια να παντρευτούμε μεταξύ μας, είχαμε γίνει σχεδόν όλοι συγγενείς και συμπέθεροι χωρίς βέβαια να μπερδευτούν τα αίματα.
ΚΑΛΩΣΗΡΘΗΤΑΝ
Τα κονάκια των Μαριουλαίων στο Ούντοβο
Οι Σαρακατσάνοι της ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ίδρυσαν το 2.002 στους Ελληνικούς Σκούπους τον σύλλογο
«ΧΕΛΙΔΟΝΙ».
Ο σύλλογος Σαρακατσάνων των Σκοπίων, το "ΧΕΛΙΔΟΝΙ" ιδρύθηκε το2002 στην πρωτεύουσα της ΠΓΔΜ και αντιπροσωπεύει τους Σαρακατσάνους που ζουν σε διάφορες περιοχές της χώρας.
Ο αντιπρόεδρος του συλλόγου, Γιάννης Καλός, είχε μιλήσει στην εφημερίδα "ΧΡΟΝΟΣ" της Κομοτηνής και την δημοσιογράφοΜελαχροινή Μαρτίδου (10/11/2004).
Παρακάτω αναδημοσιεύουμε μέρος της συνέντευξης.
Από τα Σκόπια στην Κομοτηνή, ο αντιπρόεδρος του πρώτου συλλόγου των Σαρακατσάνων Λέγεται Γιάννης Καλός και ζει στην πόλη Στιπ (ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΑΣΤΙΒΟΣ).
Ο αντιπρόεδρος του συλλόγου Σαρακατσάνων «Χελιδόνι» των Σκοπίων βρίσκεται στην Κομοτηνή και έχει επαφή με τον σύλλογο Σαρακατσάνων. Πρόκειται για τον Γιάννη Καλό, ένα άνθρωπο που ζει στα Σκόπια και συγκεκριμένα στην πόλη Στιπ, που βρίσκεται στην περιοχή της Δοϊράνης, όπου κάνει μια φιλότιμη προσπάθεια να συσπειρώσει τους Σαρακατσάνους στην καταγωγή Έλληνες που υπάρχουν και να τους επανασυνδέσει με τις ρίζες τους. Ο ίδιος μιλά άψογα ελληνικά και φαίνεται από τα μάτια του η φλόγα για να πετύχει η προσπάθεια που τώρα ξεκίνησε. Τον συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί του, ενώ μας προσκάλεσε να γνωρίσουμε τον τόπο που ζουν και δραστηριοποιούνται οι Σαρακατσάνοι των Σκοπίων.
Κύριε Καλέ,
το ενδιαφέρον όλης της ελληνικής κοινής γνώμης στρέφεται στην χώρα από την οποία ήρθατε τα Σκόπια, μια και έχουμε την αναγνώρισή της με το όνομα Μακεδονία, από τις ΗΠΑ. Πείτε μας υπάρχουν πολλοί Σαρακατσάνοι στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας;
Είναι φυσικό αυτό και το ξέρουμε. Θα ήθελα πρώτα να πω λίγα λόγια για τον σύλλογο. Αυτός ο σύλλογος έγινε εδώ και δύο χρόνια, παρ’ όλα αυτά ετοιμάζονταν να γίνει εδώ 6-7 χρόνια πριν, αλλά υπήρχαν εμπόδια. Παλαιότερα ήταν ο κομμουνισμός, υπήρχε σκληρότητα, εμείς ήμασταν σκορπισμένοι και έτσι θέλαμε λιγάκι χρόνο για να ξεκινήσει αυτό το πράγμα.
Ο σύλλογος ιδρύθηκε με βοήθεια και του πανελληνίου Συλλόγου Σαρακατσάνων και του συλλόγου του Κορδελιού Θεσσαλονίκης «Σταυραετός» και τους φίλους που ήθελαν να βοηθήσουν την κατάστασή μας, ειδικά στην Παιδεία, όπου έχουμε παιδιά τα οποία δεν ξέρουν την γλώσσα και τα ελληνικά γράμματα και θέλουμε να δώσουμε πιο πολύ σημασία σ΄αυτόν τον τομέα για να μην χάσουμε τα παιδιά μας, μην χάσουν τις σχέσεις τους με την πατρίδα τους. Όπως το ’48 παίρνοντας τα πρόβατα των Σαρακατσάνων, αναγκάστηκαν να μπουν στις πόλεις και να ακολουθήσουν μια άλλη ζωή. Από εκεί και πέρα το ελληνικό κράτος δεν έδωσε σημασία σε μας σαν Σαρακατσάνους και μείναμε εκεί που μείναμε και τότε, οι περισσότεροι από εμάς. Γι’ αυτό είναι πολύ καλή η πρόσκληση γιατί έχουμε τώρα στην πατρίδα και το συνέδριο που γίνεται πάρα πολλά να πούμε και θα θέλαμε την βοήθειά σας.
Ο σύλλογος ιδρύθηκε με βοήθεια και του πανελληνίου Συλλόγου Σαρακατσάνων και του συλλόγου του Κορδελιού Θεσσαλονίκης «Σταυραετός» και τους φίλους που ήθελαν να βοηθήσουν την κατάστασή μας, ειδικά στην Παιδεία, όπου έχουμε παιδιά τα οποία δεν ξέρουν την γλώσσα και τα ελληνικά γράμματα και θέλουμε να δώσουμε πιο πολύ σημασία σ΄αυτόν τον τομέα για να μην χάσουμε τα παιδιά μας, μην χάσουν τις σχέσεις τους με την πατρίδα τους. Όπως το ’48 παίρνοντας τα πρόβατα των Σαρακατσάνων, αναγκάστηκαν να μπουν στις πόλεις και να ακολουθήσουν μια άλλη ζωή. Από εκεί και πέρα το ελληνικό κράτος δεν έδωσε σημασία σε μας σαν Σαρακατσάνους και μείναμε εκεί που μείναμε και τότε, οι περισσότεροι από εμάς. Γι’ αυτό είναι πολύ καλή η πρόσκληση γιατί έχουμε τώρα στην πατρίδα και το συνέδριο που γίνεται πάρα πολλά να πούμε και θα θέλαμε την βοήθειά σας.
Μένετε στην πόλη Στίπ; Πού είναι ακριβώς στην Fyrom;
Αυτή είναι πόλη 120 χλμ από τα σύνορα από την Ελλάδα στη νοτιοανατολική πλευρά, δηλαδή από τη Δοϊράνη, Ράντοβιτς, Στρούμιτσα φτάνετε στην πόλη μας και έχει περίπου 60.000 πληθυσμό.
Ποιό είναι το κλίμα τώρα στα Σκόπια; Σαν Έλληνες, σαν Σαρακατσάνους πώς σας αντιμετωπίζουν;
Εγώ μεγάλωσα, δεν έχω πρόβλημα. Απέναντι είναι ο φίλος μου, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με μένα, αλλά είμαστε αδέλφια, δηλαδή λειτουργούμε έτσι. Από εδώ και πέρα υπάρχουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε, όπως έγινε αυτό που έγινε προχθές με την ονομασία. Και αν θέλετε εμάς μας πείραξε, είχαμε γιορτή στις 21 Νοεμβρίου, αλλά έγινε αυτό που έγινε και αναβλήθηκε. Πιστεύουμε τώρα δεν είναι στιγμή να κάνουμε γιορτές μέσα στο κράτος όταν έχει πρόβλημα, η πατρίδα μας θα έλεγα εγώ.
Η οικονομική ζωή, πώς είναι σήμερα στην Fyrom;
Στα οικονομικά είμαστε πολύ κάτω, έχουμε να γράψουμε πολλές ιστορίες... Πάμε πολύ πίσω, δεν έχουμε αναλάβει καλές θέσεις πουθενά, αλλά πέφτουμε πολύ στην Παιδεία, στα σχολεία που κανείς σαν σύλλογος, σαν οργανισμός δεν έδωσε τα περασμένα 40 χρόνια σημασία σε εμάς. Δεν κατηγορώ κανένα, γιατί κι εμείς δεν μιλήσαμε τόσα χρόνια. Ήμασταν σκορπισμένοι και χαμένοι από προσώπου γης.
Ο σύλλογος τώρα θα κάνει βήματα να γίνει τώρα πιο γνωστός;
Ναι, γι’ αυτό έγινε ο σύλλογος, πρώτα να σηκώσουμε το ηθικό τα παιδιά μας. Μετά τη γλώσσα, τη νοοτροπία, τα τραγούδια μας που σιγά σιγά χάνονται, μέχρι που έχουμε παλιούς ανθρώπους κάτι μπορούμε να προλάβουμε ακόμη, αλλά σε λίγα χρόνια, αν δεν το παλέψουμε αυτό, πιστεύω ότι θα είναι και πολύ αργά.
Πόσα μέλη έχει ο σύλλογος;
Ο σύλλογος έχει περίπου μετρημένους, 500 μέλη, δηλαδή όλοι που αισθάνονται έστω και λιγάκι, τρέχουν και θέλουν να μπούνε, να μιλήσουν, να ρθούν. Ξεκινήσαμε και τα μαθήματα στην ελληνική γλώσσα, βέβαια τα βασικά η αλφαβήτα, αλλά πιστεύω ότι είναι ένα μεγάλο βήμα γι’ εμάς. Οργανωμένοι σύλλογοι Σαρακατσάνων υπήρχαν και στα Σκόπια;
Όχι υπάρχουν τώρα τελευταία και δημιουργήθηκαν πάρα πολύ πρόσφατα. Είναι λίγοι οι Σαρακατσάνοι των Σκοπίων. Οι πολλοί έχουν φύγει με ένα μεγάλο ρεύμα την δεκαετία του ’60, έχουν έρθει στην Ελλάδα, κύρια στο Κορδελιό της Θεσσαλονίκης, την Μαυροθάλασσα του νομού Σερρών, στην Αμβροσία και δύο τρεις οικογένειες στην Σάλπη του νομού μας. Αλλά οι ελάχιστοι που έμειναν οργανώθηκαν σε σύλλογο τελευταία, του οποίου του συλλόγου ευχόμαστε η πορεία να είναι πάρα πολύ καλή κι έτσι δείχνει ότι θα είναι πάρα πολύ καλή. Εμείς τους αγκαλιάζουμε με όλες μας τις δυνάμεις και με όλη μας την αγάπη και νομίζουμε ότι θα πάει καλά.-
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Διαβάστε επίσης:
ΟΙ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Έλληνες του Μοναστηρίου (Βιτώλειον–Μπιτόλια)
H ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.