ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΗΝ ΙΟΥΔΑΪΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ «ΔΙΑΒΟΛΟΥ». Γ΄ ΜΕΡΟΣ. ΠΩΣ ΕΜΦΥΤΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟΥΣ ΓΚΟΪΜ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ.

                      

Ο Σατανάς,  όπως  τον παρουσιάζουν σήμερα  οι  χριστιανοί,  δεν υπήρχε μέσα στην επίσημη  επικρατούσα  εβραϊκή παράδοση.  Ιστορικά  οι απομονωμένοι Εσσαίοι, τους οποίους βάπτιζε κατά την εσσαϊκή παράδοση ο Ιωάννης, ο ξάδελφος του Ιησού, ήταν η ιουδαϊκή παραθρησκευτική οργάνωση που διαμόρφωσε  τον  1ο  αιώνα  μ.Χ. το τερατογόνο πνεύμα του σατανά,  αξιοποιώντας  παλιότερες  λαοφιλείς   ιουδαϊκές  παραδόσεις,  που  κρατούσαν  από  τον  Σολομώντα.  Την  διαμορφωμένη  αυτή  εικόνα  των  δαιμόνων  την  κληρονόμησαν  μετά  τα  τέκνα,  ο  χριστιανισμός  και  ο  ισλαμισμός.
Μερικοί εβραίοι μόνο κατά την μετά την αναγέννηση περίοδο, ασπαστήκαν την μορφή του σατανά, όπως την ακούγαν από τους μουσουλμάνους και τους  χριστιανούς των περιοχών στις οποίες κατοικούσαν.

 Η  ΛΑΟΦΙΛΕΣΤΑΤΗ  ΣΤΟΥΣ  ΙΟΥΔΑΙΟΥΣ  ΣΟΛΟΜΩΝΤΕΙΑ  ΔΑΙΜΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είναι αλήθεια, ότι για τα κείμενα της αυθεντικής σολομωνικής (Testamentum Solomonis) που έχουμε στα χέρια μας σήμερα[1] δεν γνωρίζουμε σε ποιό βαθμό αντανακλούν εκείνη την αρχική σολομωνική δαιμονο-διωκτική σοφία.

Εν τούτοις, όπως θα γίνει στην συνέχει αυτής της έρευνας φανερό, παρατηρώντας προσεκτικά την συμπεριφορά των ηρώων της Καινής Διαθήκης και τις περιγραφές των υποτιθέμενων θαυμάτων της, αβίαστα οδηγούμεθα στο συμπέρασμα, ότι τα κείμενα αυτά, διέσωσαν τουλάχιστον το σωστό πνεύμα του αρχικού εκείνου βιβλίου!

Είναι αλήθεια ότι, μετά την εδραίωση του χριστιανισμού, διαφόρων προθέσεων καλογερικές επεμβάσεις, πρόσθεσαν υπερβολές και μεσσιανικές προφητείες, θέλοντας να εξυπηρετήσουν το υπό κατασκευήν προφητικό μεγαλείο του χριστιανισμού. Οι αθρόες όμως εκείνες επεμβάσεις των κατοπινών αντιγραφέων, παραμένουν εξαιρετικά ορατές.

Θα παραμέναμε λοιπόν επικίνδυνα αφελείς και άξιοι της μοίρας μας, αν μετά από την εκπληκτική αύξηση της γνώσης στην εποχή μας, την ταχύτητα και την ευκολία πρόσβασης στη πληροφορία, δεν κατορθώναμε ούτε τώρα να υποπτευθούμε ότι, οι "θεοί" που στο διάβα του χρόνου, αναγεννώνται για να βελτιώσουν το ηθικό τους προφίλ, δεν είναι παρά κατασκευασμένα φαντάσματα των ιερατείων!

Φαίνεται λοιπόν πως η αναγέννηση ενός θεού δεν ήταν μόνο ευκαιρία να αποκρυβεί το δυσάρεστο προσωπείο του παρελθόντος του, αλλά και θαυμάσια ευκαιρία αναβίωσης των λαοφιλέστερων χαρακτηριστικών της προ-"ιστορίας" του!  Έτσι εξηγείται και το ενδεχόμενο αναβίωσης της κάποτε λαοφιλέστατης, σολομώντειας δαιμονο-θεραπείας στον χριστιανισμό!
 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  ΕΒΡΑΪΚΟΥ  ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΥ

Ας δούμε λοιπόν προσεκτικά, μια ενδιαφέρουσα περιγραφή εξορκισμού, απ’ τον ίδιο τον ιστορικό Φλάβιο Ιώσηπο, που μάλιστα αυθόρμητα συνδέει την τέχνη αυτή, με ποιόν άλλον, παρά με τον αληθινό εισηγητή αυτής της τέχνης… τον Σολομώντα!

Εβραίος ο ίδιος γράφει: «η φρόνηση και η σοφία που είχε δώσει ο θεός στον Σολομώντα ήταν τόσο μεγάλη, που ξεπερνούσε τους αρχαίους ανθρώπους, ακόμα και τους Αιγύπτιους για τους οποίους λέγεται ότι υπερέχουν. Ξεπερνούσε δε σε σοφία ακόμα κι εκείνους τους Εβραίους που στην εποχή του είχαν μεγάλη φήμη... (υπερβάλλοντας στους αριθμούς συνεχίζει) χίλια πέντε βιβλία περί ωδών και τρεις χιλιάδες βιβλία (εννοεί στοίχους) με παραβολές και παρομοιώσεις έγραψε για κάθε είδος δένδρου... αλλά και για τα ζώα, τα επίγεια, τα θαλάσσια και τα ιπτάμενα έγραψε, μελετώντας τις ιδιότητές τους.

Ο θεός όμως, του παρείχε επίσης και την γνώση της τέχνης εναντίον των δαιμόνων, (..!) προς ωφέλεια και θεραπεία των ανθρώ­πων, συνέθεσε επίσης και επωδές με τις οποίες παρηγορούνται τα νοσήματα[2] και άφησε πίσω του τρόπους εξορκώσεων (εξ-όρκων: δηλαδή εξορκισμών) με τους οποίους, διώχνουν τα δαιμόνια απ’ αυτούς που έχουν καταληφθεί, με τρόπο που δεν επανέρχονται πια. Αυτή δε η θεραπεία κατά το πλείστον ισχύει και σε μας (τους Εβραίους) μέχρι σήμερα.

Έχω δει μάλιστα κάποιον ομόφυλό μου (Εβραίο) τον Ελεάζαρ,[3] ο οποίος παρόντος του (Ρωμαίου αυτοκράτορα) Βεσπασιανού,[4] των γιων του, χιλίαρχων και άλλων πολλών στρατιωτών, ελευθέρωνε ανθρώπους που είχαν καταληφθεί από δαίμονες. Ο δε τρόπος της θεραπείας τους ήταν ο εξής: κάτω απ’ την μύτη του δαιμονισμένου έβαζε (ο εξορκιστής Ελεάζαρ) το δαχτυλίδι του, που κάτω απ’ την σφραγίδα του (δηλαδή σε εσωτερική θήκη κάτω από το επιφανειακό σκάλισμα,) είχε (σε σκόνη) μια ρίζα απ’ αυτές που ο Σολομών υπέδειξε[5] και καθώς (ο παθών) το μύριζε, από τα ρουθούνια του το δαιμόνιο εξέβαλε. Και με όρκο εδέσμευε το δαιμόνιο, ότι δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ στον άνθρωπο αυτόν, μνημονεύοντας το όνομα του Σολομώντα (δηλαδή: στο όνομα του Σολομώντα σε εξορκίζω) και λέγοντας επί πλέον τις επωδές που εκείνος συνέθεσε»! Από έγκυρη λοιπόν πυγή μαθαίνουμε, ότι ο Σολομών συνέθεσε και ειδικές ωδές εξορκισμών!

Και συνεχίζει ο Ιώσηπος: «θέλοντας μάλιστα (ο Ελεάζαρ) να πείσει τους παριστάμενους ότι όντως είχε την δύναμη αυτή (να εκβάλλει δαιμόνια) ένα ποτήρι[6] ή ποδόνιπτρο (λεκάνη για πλύσιμο ποδιών) γεμάτη νερό, τοποθετούσε κάπου μπροστά τους και πρόσταζε το δαιμόνιο, αφήνοντας τον άνθρωπο να το αναποδογυρίσει, για να κάνει τους (υπόλοιπους) ανθρώπους (που παρακολουθούσαν) να καταλάβουν ότι είχε (πράγματι) εγκαταλείψει τον άνθρωπο! Όποτε γινόταν αυτό, (φαίνεται πως δεν πετύχαινε πάντα) γινόταν ολοφάνερη η σύνεση και η σοφία του Σολομώντος λόγω της οποίας παρακινηθήκαμε να μιλήσουμε γι’ αυτά τα πράγματα»![7] Την παραπάνω περιγραφή του Ιώσηπου, επιβεβαιώνουν σχεδόν αυτολεξεί και άλλοι βυζαντινοί χρονογράφοι.[8]

Πριν σχολιάσουμε οτιδήποτε άλλο στο παραπάνω εξαιρετικά ενδιαφέρον απόσπασμα του Ιώσηπου, αξίζει πρώτα να υπογραμμίσουμε ότι, την συγκεκριμένη ρίζα και την ιδιαίτερη αυτή χρήση της, ξεκάθαρα την αποδίδει ο Ιώσηπος στην κληροδοτημένη σοφία του Σολομώντα! Ας δούμε λοιπόν ποιά μπορεί να είναι αυτή η συγκεκριμένη «ρίζα» που εκβάλλει δαιμόνια!

Ο ίδιος ο Ιώσηπος σε άλλο σημείο του εκτεταμένου έργου του, περι­γρά­φει το φυτό αυτό, αποφεύγοντας να το ονοματίσει και χρησιμοποιώντας το όνομα «Βαάρας» από το όνομα της χαράδρας απ’ όπου το μάζευαν. Στην συνέχεια περιγράφει, τον δήθεν επικίνδυνο τρόπο της εξόρυξής της ρίζας λέγοντας πως: «αν το αγγίξει κανείς (πριν κάνει τα απαραίτητα) είναι θανατηφόρο... έτσι σκάβουν γύρω απ’ την ρίζα, δένουν σ’ αυτήν έναν σκύλο, (αλλού η παράδοση θέλει γάιδαρο) ο σκύλος ορμάει μπροστά, η ρίζα ξεριζώνεται, αλλά ο σκύλος ψοφάει ακαριαία»! Έτσι καταλαβαίνουμε ότι αναφέρεται οπωσδήποτε στο διάσημο μαγιοβότανο του μανδραγόρα, για το οποίο είναι γνωστό ότι έχουν πλασθεί ανάλογοι αποτρεπτικοί μύθοι εξόρυξης!

Παρακάτω, μας μεταφέρει ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, απ’ την συνολική εικόνα περί δαιμόνων, των σολομωνικών του πεποιθήσεων: «παρ’ όλους αυτούς του κινδύνους, (η ρίζα) έχει πολύ σημαντική δύναμη, γιατί τα αποκαλούμενα δαιμόνια που... στους ανθρώπους εισχωρούν... η ρίζα αυτή τα διώχνει αμέσως (κειμ: τα δαιμόνια ταχέως εξελαύνει) και μόνο που την πλησιάζουν» [9] Φλ. Ιώσηπος Ιστ. Ιουδ. Πολέμου 7.180-185.

ΣΟΛΟΜΩΝΙΚΗ  ΠΑΡΑΔΟΣΗ  ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΥ  ΔΑΙΜΟΝΩΝ  ΤΗΣ  ΕΠΟΧΗΣ  ΤΟΥ  ΧΡΙΣΤΟΥ

Ο Φλάβιος Ιώσηπος, (37-110 μ.Χ.) λοιπόν, που είναι Εβραίος Λευίτης, όχι μόνο μας επιβεβαιώνει πέραν πάσης αμφιβολίας την ύπαρξη της σολομωνικής παράδοσης εξορκισμού δαιμόνων, μέχρι τις ημέρες του Χριστού, αλλά μας περιγράφει με εκπληκτικές λεπτομέρειες, την συμπεριφορά ενός τυπικού Εβραίου μάγου εξορκιστή επί το έργον!

Ονομάζουμε δε τον συγκεκριμένο Εβραίο «μάγο» διότι: «μαγείαν δε και γοητείαν και φαρμακείαν (δηλαδή δηλητηριοχρησία) Μήδοι και Πέρσαι πρώτοι εξεύρων. Έστι δε μαγεία, επίκλησις δαιμόνων αγαθοποιών, δήθεν προς αγαθού τινός (σκοπού)... γοητεία δε καλείται δια των γόων (κλαυθμών) και θρήνων τα τοιαύτα επιτηδεύουσι... Φαρμακεία δε, όταν συσκευασία (σκεύασμα) θανατηφόρος ή προς φίλτρον δοθείσα τινί (δοθεί σε κάποιον) δια του στόματος». Γ. Κεδρινός «σύνοψις ιστοριών» 1.73.8-14.

Πρόκειται όντως για εξαιρετικούς ορισμούς και των τριών αυτών μορφών μαγείας. Του δαιμονο-διωκτισμού (εξορκισμού), της γοητείας (παρηγορητική θρηνο-ψαλμωδία) και φαρμακεία (δηλητηριοχρησία)!

Ας δούμε λοιπόν πώς ακριβώς, ο Εβραίος μάγος Ελεάζαρ "νικούσε" τα δαιμόνια!

Το δαχτυλίδι με το οποίο τραβούσε έξω απ’ τα ρουθούνια τον δαίμονα, ήταν συνηθισμένο εργαλείο μάγων, που σήμερα είναι γνωστό ως «δακτυλίδι των δηλητηριαστών». Επρόκειτο για δακτυλιδο-θήκη, ικανή να φυλάξει μικρή ποσότητα κονιοποιημένου δηλητηρίου (φάρμακου[10]). Το δακτυλίδι αυτό κατά την αρχαιότητα έγινε γνωστό με το όνομα φαρμακίτης: «μόνο για το δάγκωμα του συκοφάντου δεν βρέθηκε επωδή η αντιφάρμακο... οι δε τα περίαπτα (φυλαχτά) πωλού­ντες... αλεξητήριον (αποσοβητήριον) δεικνύουσιν και βασκανίας αποτρε­πτικόν, δακτυλί(δι)ον το οποίο καλούμεν φαρμακίτην». Σουΐδας 885.41-46.

Σε άλλη ανάλογη περίπτωση διαβάζουμε: «Το δακτυλί(δι)ον τούτο αγορασμένο είναι παρά του φαρμακοπώλου Εύδαμου, τετελεσμένον εις αντιπάθειαν πάσης μαγείας και φαρμάκου παντός, ο δε Εύδαμος, μάγος είναι και επαοιδός...» Σχόλια στον Αριστοφάνη «πλούτος» 883.3-9. Οι Έλληνες λοιπόν, γνώριζαν ποιον πρέπει να αποκαλούν μάγο!

Μπροστά λοιπόν στον αυτοκράτορα Βεσπασιανό, ο Εβραίος μάγος Ελεάζαρ[11] "θεράπευε" οιονδήποτε απ’ τα πολυάριθμα παρατεταγμένα στρατεύματά του, που έπεφτε με επιληπτικούς σπασμούς που τότε ερμηνευόταν ως δαιμονο-κατάληψη!

Ο Ελεάζαρος λοιπόν, είχε γίνει γνωστός θεραπευτής δαιμονο-επιληπτικών, με τον εξής απλό τρόπο! Τοποθετούσε το γεμάτο από σκόνη μανδραγόρα δακτυλίδι του, στα ρουθούνια του ανθρώπου που έπεφτε σε επιληπτική κρίση και όταν αυτός, εισέπνεε τελικά ικανή ποσότητα σκόνης ηρεμιστικού μανδραγόρα, έπαυαν οι σπασμοί και μέσα σε μια θεατρική ατμόσφαιρα επικλήσεων και σολομωνικών ασμάτων (επωδών), το θύμα της επιληπτικής δαιμονο-κατάληψης γαλήνευε.

Ο Ελεάζαρος γεμάτος στόμφο, «μνημονεύοντας το όνομα του Σολομώντα» πρόσταζε ενδεχομένως τον Σαμαήλ, τον δαίμονα της επιληψίας, να εγκαταλείψει στο όνομα του αγγέλου Ραφαήλ, τον πάσχοντα Ρωμαίο στρατιώτη και παράλληλα, τον διέταζε φεύγοντας να αναταράξει το παρακείμενο δοχείο με το νερό, για να δουν όλοι την αναχώρησή του! Φυσικά, για τους δεισιδαίμονες Ρωμαίους στρατιωτικούς, το όλο θέαμα, μόνο σαν εξουσία του Ελεάζαρου επί των δαιμόνων μπορούσε να ερμηνευθεί!

Σημαντικό είναι εδώ να καταλάβουμε ποιο ακριβώς είναι το στοιχείο της μαγείας; Την μαγεία, ή αλλιώς θεουργία[12] δεν εντοπίζουμε σ’ αυτόν καθ’ εαυτόν τον φαρμακευτικό μηχανισμό "θεραπείας" (ανακούφισης και κατευνασμού συμπτωμάτων) που χρησιμοποιούσε ο δηλητηριο-χρήστης Ελεάζαρος, αλλά στην θεατρική εκμετάλλευση των εντυπώσεων και την εσκεμμένη δόλια επίκληση των δήθεν θεϊκών δυνάμεων!
Γενικότερα λοιπόν :μαγεία είναι η εσκεμμένη δημιουργία θεοκάπηλων εντυπώσεων κάθε τύπου! 

Σήμερα αυτός ο φαρμακευτικός μηχανισμός, χαλάρωσης των "δαιμονισμένων" (επιληπτικών) είναι απόλυτα κατανοητός! Ανεξήγητος όμως παραμένει ο μη ορατός τρόπος, με τον οποίο αυτοί οι μάγοι ανέτρεπαν τα γεμάτα νερό δοχεία, για να πιστοποιήσουν την ύπαρξη και την αποχώρηση του αόρατου δαίμονα! Βέβαια, κατά μιαν άλλη εκδοχή, ο δαίμονας δεν ανέτρεπε ολόκληρο το δοχείο, αλλά όπως διαβάζουμε αλλού: «εκείνου (του δαίμονος) εξερχομένου, το ύδωρ συνεταράσσετο»![13] Όπως καταλαβαίνετε αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό!

Αν λοιπόν επρόκειτο μόνο για την απλή ανατάραξη του νερού μέσα στο δοχείο και όχι την ανατροπή ολόκληρου του δοχείου, το πράγμα γίνεται σαφώς ευκολότερο, απ’ ότι αρχικά παρουσιάσθηκε απ’ τον Ιώσηπο! Οποιοδήποτε συσπειρωμένο ελατήριο (π.χ ένα καλαμένιο ελατήριο συσπειρωμένο και κολλημένο με ξεραμένη αλευρόκολλα) μετά από ελάχιστο και μάλιστα συγκεκριμένο χρόνο διάβρωσης, θα μπορούσε να ελευθερωθεί ελεγχόμενα, και να αναταράξει[14] ξαφνικά και φαινομενικά αναίτια το ήρεμο νερό στο δοχείο, πιστοποιώντας στους θαυματο-λάτρες θεατές, την ύπαρξη του αόρατου δαίμονα, που αποχώρησε εκνευρισμένος από το θύμα της επιληψίας!

Βέβαια, η ύπαρξη αυτού ακριβώς του δοχείου, είναι που μας βάζει βάσιμα σε υποψίες γενικότερης σκηνοθεσίας, αφού όλα αυτά είναι αδύνατον να ταιριάξουν αρμονικά, σε μια σύντομη αυθεντική επιληπτική κρίση κάποιου τυχαίου Ρωμαίου στρατιώτη! Υποθέτουμε λοιπόν, ότι ο Ελεάζαρ εκτός από πραγματικούς ενίοτε επιληπτικούς, "θεράπευε" κυρίως θεατρικά στημένες επιληψίες, με αντάλλαγμα τον ενθουσιασμό, την αναγνώριση και γιατί όχι την προνομιακή του προσκόλληση στο στράτευμα των Ρωμαίων!

Συνεργάτες μπορούσαν να βρεθούν άφθονοι, αφού πολλοί απελεύθεροι και μη Ιουδαίοι υπηρετούσαν στον μισθοφορικό στρατό της Ρώμης, όπως άλλωστε απελεύθερος ήταν και ο ίδιος ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος, που μας περιγράφει τα γεγονότα απ’ την θέση του αχώριστου συνοδού (αυλοκόλακα) του αυτοκράτορα Βεσπασιανού.[15]   Αργότερα (το 70 μ.Χ.) συνόδευσε και τον γιο του Βεσπασιανού, τον Τίτο, στην εκστρατεία κατά της ίδιας της Ιερουσαλήμ! Με ελάχιστα λοιπόν ανταλλάγματα, ομόφυλοι Ιουδαίοι, μπορούσαν με το αζημίωτο να δείξουν απέραντη κατανόηση και να συνεργαστούν στις κερδοφόρες θεουργίες του Ελεάζαρου!

Από τον ίδιο τον Ιώσηπο λοιπόν, την πλέον αξιόπιστη εξωβιβλική, ιουδαϊκή πηγή μαθαίνουμε, ότι στην ίδια ακριβώς εποχή του δαιμονο-ξορκιστή Χριστού, απλοί Εβραίοι σολομωνιστές, χωρίς να σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με την δαιμονο-διωκτική ομάδα του Χριστού, εξέβαλαν με επιτυχία (εικονικά) δαιμόνια και μάλιστα με την αυθεντική σολομωνική μέθοδο, χρησιμοποιώντας μάλιστα και τον χαλαρωτικό μανδραγόρα!

ΜΕ  ΠΟΙΟΝ  ΤΡΟΠΟ  Ο  ΔΙΑΣΗΜΟΤΕΡΟΣ  ΔΑΙΜΟΝΟΚΥΝΗΓΟΣ  ΤΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ  ΕΔΙΩΧΝΕ  ΤΑ  ΔΑΙΜΟΝΙΑ;

Μετά απ’ όλα αυτά, είναι νομίζω απολύτως δικαιολογημένες οι παρακάτω ερωτήσεις: μήπως και ο διασημότερος δαιμονο-κυνηγός της ιστορίας ο λεγόμενος Χριστός[16] εξέβαλε (θεράπευε) με παρόμοιους τρόπους τα δαιμόνια; 

Μήπως η εκδοχή της αναβίωσης της σολομωνικής (δαιμονο-διωκτικής τέχνης) απ’ τον χριστιανισμό, (υπόθεση που για πρώτη φορά εδώ παρουσιάζεται), δεν είναι και τόσο μακριά απ’ την ουσία του δαιμονο-θεραπευτικού χριστιανισμού;

---

[1] Vita Solomonis (Βίος Σολομώντος) Cod. 132 Μοναστήρι αγίου Διονυσίου (Άθως), ed. c.c. Mccown. The testament of Solomon. Leipzig: Hinrichs, 1922. Cod 2,770 & 8,624: hagiogr.ed. c.c. mccown, (cod: 2,770: hagiogr.) 2679.8 2679 008.

[2] Η έκφραση «παρηγορείται τα νοσήματα» είναι εντυπωσιακή. Ορίζει την παρηγοριά (παραμυθία) ως βασικό μηχανισμό χειραγώγησης της ανεξάντλητης προσδοκίας των παθόντων! Όπως είπαμε οποιαδήποτε παυσίπονη δράση εθεωρείτο θεραπεία!

[3] Η μεταφραστική ομάδα Κάκτου στην παραπομπή 12 σημειώνει: «ίσως (ο μάγος Ελεάζαρ) να ανήκε στους Εσσαίους γιατί αυτή η αίρεση κατείχε βιβλία ιατρικής που αποδίδονται στον Σολομώντα» Κάκτος Ιουδ. Αρχαιολ. Βιβ. Η΄Ζ΄ (444) σελ 376.

[4] Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Βεσπασιανός, (9-79 μ.Χ.)- είναι ο πατέρας του στρατηγού και συνάρχοντα της Ρώμης Τίτου, που το 70 μ.Χ. κατέστρεψε την Ιερουσαλήμ.

[5] Σημειώστε προσεκτικά την παραδοχή της προέλευσης του δαιμονο-ξορκισμού!

[6] Δεν πρέπει να πηγαίνει ο νους μας σε σημερινό μικρό γυάλινο ποτήρι, αλλά μάλλον σε μεγάλο πήλινο σκεύος (κώθων) ή μεγάλο μεταλλικό αναμίκτη οίνου (ψυκτήρα)!

[7] Φλ. Ιώσηπος Ιουδ. Αρχαιολ. 8.43-49. Τα ίδια και ο Γ. Κεδρηνός και Ι. Ζωναράς.

[8] «Ο Σολομών (ο γιος) του Δαυίδ έγραψε πολλά... αλλά και επωδάς και εξορκισμούς κατά δαιμόνων επενόησεν, τις οποίες χρησιμοποιώντας κάποιοι Ιουδαίοι, στην μύτη του πάσχοντος κάποιο δακτυλίδι τοποθετούσαν με ρίζα που ο Σολομών τους υπέδειξε, οσφραινόμενο το δαιμόνιον (την ρίζα) εξήρχετο. Τιθεμένου δε (πήλινου) ποτηρίου ή αγγείου μεστού ύδατος, σύντριβε φεύγοντας το δαιμόνιο». Συμεών Λογοθέτης «Χρονογραφία» 31.22-32.11.

[9] Βλέπε επίσης και Ι. Ζωναράς Επιτομή ιστοριών 2.78.20-28.

[10] «Ο Δημοσθένης πέθανε παίρνοντας φάρμακο από τέτοιο δακτυλίδι» Σούδας.

[11] Το όνομα Ελεάζαρ είναι καθαρά Εβραϊκό και πρωτο-απαντάται στην Εξ.6.23.

[12] Θεουργία: μαγεία επικαλούμενη τα θεία.

[13] Μιχάλης Γλύκας (Michael Glycas) Αστρολόγος ιστορικός «βίβλος χρονική» 342.19.

[14] Εντυπωσιακός είναι ο συσχετισμός της αναταραχής των υδάτων εδώ από δαίμονα και της ανάλογης ανατάραξης υδάτων στην κολυμπήθρα της Βηθζαθά, οπου: «άγγελος Κυρίου κατέβαινε και ανατάραζε τα νερά». Ιωαν.5.4. Παρατηρούμε ότι "δαίμονες" και "άγγελοι" χρησιμοποιούσαν τους ίδιους ακριβώς τρόπους για να δηλώσουν την παρουσία τους! Συμπέρασμα; ούτε "άγγελοι" ούτε "δαίμονες" ήταν υπεύθυνοι για οτιδήποτε! Πίσω απ’ όλα αυτά, υπήρχαν μόνο οι απατεώνες μάγοι, που βάφτιζαν τις θεουργίες τους, ανάλογα με την εντύπωση που ήθελαν να δημιουργήσουν!

[15] Ο εξ ιερατικής (Φαρισαϊκής) οικογένειας Εβραίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος, υπήρ­ξε απελεύθερος, αξιωματούχος της ρωμαϊκής αυλής του Βεσπασιανού, δηλαδή ακό­μα ένας αυλικός κατάσκοπος. Ο ίδιος λέει ότι τα προνόμιά του αυτά, τα απέκτησε επειδή στην φυλακή που βρισκόταν (θυμίζει Ιωσήφ στην Αίγυπτο) προέβλεψε το αυτο­κρατορικό αξίωμα του Βεσπασιανού, δυο ολόκληρα χρόνια πριν από την πραγματοποίηση του! Θεόπνευστος προφήτης λοιπόν και ο Ιώσηπος... ή απλά καλά ενημερωμένος; Εξ αυτού έλαβε το ρωμαϊκό όνομα Φλάβιος, αλλά και τεραστία περιουσία.

[16] Η έκφραση είναι βιβλική Βλ: Ματθαίος 1.16. καθώς και Ιωάννης 4.25.

 

 

ΜΙΑ  ΙΣΤΟΡΙΑ  ΔΑΙΜΟΝΩΝ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΚΑΙΝΗ  ΔΙΑΘΗΚΗ


Ο δαίμονας της… κύρτωσης και το "δέσιμο" του Σατανά!


Πρέπει να γίνει κατανοητό, πως για τον Ιησού, όλοι οι πάσχοντες από  οποιαδήποτε  ασθένεια,  υπέφεραν από κάποιον δαίμονα!
Γι’ αυτόν, το κακό πνεύμα (δαίμονες) ήταν η αιτία όλων ανεξαιρέτως των παθήσεων, και  η  πεποίθηση του αυτή φαίνεται πεντακάθαρα στην παρακάτω περίπτωση:

«Κάποιο Σάββατο δίδασκε ο Ιησούς στην συναγωγή. Εκεί βρισκόταν μια γυναίκα, πνεύμα έχουσα ασθένειας έτη δεκαοκτώ (Β.Β. άρρωστη από δαιμονικό πνεύμα) συγκύπτουσα και μη δυνάμενη να ανακύψει. Όταν την είδε ο Ιησούς (χωρίς ερωτήσεις περί πίστεως!) της φώναξε: Γυναίκα απαλλάσσεσαι από την αρρώστια σου. Έβαλε επάνω της τα χέρια του και αμέσως εκείνη ορθώθηκε» Λουκ.13.10-13.

Η διάγνωση του Ιησού ήταν ξεκάθαρη: «κι αυτή θυγατέρα είναι του Αβραάμ και ο Σατανάς την έχει δεμένη (η έκφραση είναι απόλυτα μαγική!) εδώ και δεκαοκτώ χρόνια» Λουκ.13.16.
Απ’ την ίδια την διατύπωση γίνεται ολοφάνερο, ότι το «πνεύμα ασθένειας» που εδώ αναφέρει ο Χριστός και ο δαίμονας ή «Σατανάς» ταυτίζονται απόλυτα!
Για κάθε τύπο ασθένειας λοιπόν ευθύνεται κάποιος "δαίμων" δηλαδή πνεύμα ασθένειας!
Όλοι οι αυθεντικοί μάγοι, ανέκαθεν "έδεναν" αόρατες δυνάμεις αλλά και "έλυναν" δεσμά δαιμόνων... βλέπετε εσείς να συμβαίνει κάτι διαφορετικό τουλάχιστον στην συγκεκριμένη περίπτωση;

ΤΙ  ΕΙΝΑΙ  Η  ΘΕΟΥΡΓΙΑ

Να τι διαβάζουμε σε μια τυπική περιγραφή της θεουργίας:

«Θεουργία: είδος μαγείας δια της οποίας οι μυημένοι ισχυρίζονται ότι έρχονται σε επαφή με αγαθοποιές θεότητες. Θεουργία είναι η "επιστήμη" του θαυμαστού, η τέχνη του ποιείν θαύματα. Η τέχνη να κατεβάζεις τον θεό στην ψυχή των ανθρώπων θέτοντάς τους σε εκστατική κατάσταση... Η θεουργία σχετίζεται κυρίως με την (ψευδο)ιατρική και δημιούργησε τον λεγόμενο ιατρικό μυστικισμό, ο οποίος με διάφορους τρόπους και με υποβλητικά κυρίως μέσα, μη στερούμενων αγυρτείας, εξάπτει την φαντασία των ασθενών...»
«Ο θεουργός ισχυρίζεται ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει επ’ αγαθώ την ευεργετική επίδραση των υπερφυσικών όντων. Όταν ήλθε ο Χριστιανισμός καταπολέμησε την εθνική μαγεία, αλλά την αντικατέστησε με νέα. Το δωδεκάθεο του Ολύμπου αντικατέστησε ένας θεός, αλλά και ένας δαίμων, ο οποίος εθεωρήθη υπαίτιος όλων των ασθενειών και οι εξορκισμοί και οι ευχές είχαν καθαρά θεουργικό χαρακτήρα. Όταν δεν πετύχαιναν την θεραπεία, ο ασθενής καταδικαζόταν σε ισόβια κατοικία δαιμόνων... (Δηλαδή σε περίπτωση πραγματικά ανίατης ασθένειας, όπως είπαμε και παραπάνω, ο χριστιανός ιατρο-εξορκιστής, δεν είχε παρά να δηλώσει ότι ο συγκεκριμένος ασθενής είναι ισόβιο κατοικητήριο δαιμόνων, και να αφήσει τον άρρωστο όχι μόνο αβοήθητο, αλλά και εκτεθειμένο στην μαύρη δυσφήμηση της δαιμονο-κατάληψης!) 
 Και συνεχίζει η θαρραλέα αυτή περιγραφή της θεουργίας...
«Ως θεουργικής φύσεως δύνανται να χαρακτηρισθούν όλα τα κατά καιρούς θεωρούμενα θαύματα και θεραπευτικά αποτελέσματα διαφόρων (θαυματουργών) εικόνων και λοιπών αντικειμένων της χριστιανικής θρησκείας».
Για τα παραπάνω βλ. λέξη «θεουργία» στην εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη.

Όπως βλέπετε, δεν έλειψαν ποτέ οι αμφισβητήσεις και οι τολμηροί χαρακτηρισμοί της χριστιανικής θεουργίας, ως θεουργικής μαγείας, όπως η άγρια αυτή και απολύτως ξεκάθαρη κριτική από τον αρθρογράφο της εγκυκλοπαίδειας Δρανδάκη! Μόνο που το συγκεκριμένο άρθρο, (γραμμένο γύρω στο 1950!) σε αντίθεση με την πρακτική ολόκληρης της εκπληκτικής πραγματικά αυτής εγκυκλοπαίδειας, για τον φόβο των ελληνο-ιουδαίων, το άρθρο αυτό... έμεινε ανυπόγραφο!
Είχε λοιπόν δίκαιο ο αθηναίος φιλόσοφος Κέλσος (170 μ.Χ.) όταν έγραψε: «δι’ ολίγας τερατείας, τον Ιησούν θεόν αναγορεύουσι... και Πέτρο και Παύλο και άλλους... ψεύτες απαιδεύτους και γόητες» Μόνο που οι τερατείες δεν ήταν καθόλου λίγες και το χειρότερο, μπορούσαν να επαναληφθούν, με τα ίδια καλά αποτελέσματα!

Σήμερα και μόνο σαν ιδέα, ο δαίμονας της κύρτωσης προκαλεί αβίαστο γέλιο! Εκτός κι αν ο συγκεκριμένος δαίμονας, δεν ανιχνεύεται πια απ’ την ορθοπεδική επιστήμη στην σπονδυλική στήλη των ανθρώπων, διότι με τους αλλεπάλληλους εξορκισμούς των χριστιανών επί σειρά αιώνων, ο συγκεκριμένος κακός δαίμονας των σπονδύλων, έχει πλέον εκλείψει! Παραμένει βέβαια η απορία, γιατί εξακολουθούν ακόμα να κυρτώνουν οι υπερήλικες;!
Όλα αυτά συνέβησαν μέσα στην συναγωγή! Οι ίδιοι οι Φαρισαίοι που τον φιλοξενούσαν και ανελλιπώς τον τιμούσαν, ακούγοντας με προσοχή το κήρυγμα του Σαββάτου, οι ίδιοι μετά την θεραπεία της κυρτωμένης κυρίας, τον κατηγόρησαν για ό,τι πιο ανόητο μπορεί να φανταστεί άνθρωπος!
Η εντολή θεραπείας και το απλό άγγιγμα της κυρτωμένης γυναίκας... χαρακτηρίστηκε βλακωδώς εργασία! Ποιός όμως αγαθοποιώντας τόσο φανερά και έχοντας εξασφαλισμένη την γενική συμπάθεια, δεν θα μπορούσε να κερδίσει τις εντυπώσεις, κόντρα σε μια τόσο πανηλίθια κατηγορία;
Γιατί λοιπόν οι κατηγορίες των ιερέων ήταν μονίμως τόσο ανόητες και ετοιμόρροπες;
Γιατί απλούστατα, οι συνεργαζόμενοι ιερείς, έπαιζαν στο δικό τους θέατρο της σωτηρίας, πιστοί στον ρόλο της προσχεδιασμένης αντιπαλότητας ή αλλιώς ψευδαντιπαλότητας! Έτσι στην ολοφάνερη δόξα του πετυχημένου διώκτη των απεχθέστατων δαιμόνων, οι ιερείς με τις ανόητες διαμαρτυρίες τους, κατάφεραν να προσθέσουν στο επιδιωκόμενο μεγαλείο του Ιησού και το φωτοστέφανο του αδίκως κατηγορούμενου δασκάλου!
Γιατί, όπως και να το εξετάσουμε, δεν υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση απ’ τις ανάξιες κατηγορίες των αντιπάλων. Και φυσικά δεν υπάρχει μεγαλύτερη πανουργία από την στημένη αντιπαλότητα. Ουσιαστικά η ψευδαντιπαλότητα (την λέξη αυτή, πρέπει κάποτε να την μάθουμε) είναι η πρώτη ύλη της κοινωνικής μαγείας!

 

 Εξορκισμός και Ψυχιατρική

Ψυχίατρου και Διδάκτορα Ψυχιατρικής Δρ. Ιωάννη Παντζιαρά MD, Ph.D στη Λεμεσό, Κύπρος.

Ζούμε σε μία χώρα που εκάστοτε βρισκόταν και θα συνεχίσει να βρίσκεται γεωγραφικά και πολιτισμικά σε μία γκρίζα ζώνη μεταξύ Δύσης και Ανατολής όπως και πνευματικά μεταξύ μεσαίωνα και αναγέννησης. Το γεγονός όμως ότι σε εκκλησίες στη Κύπρο εκτελούνται ακόμη –σε εβδομαδιαία βάση- εξορκισμοί είναι ανησυχητικό. Μπορεί να μην είμαι θεολόγος, αλλά το θέμα είναι άμεσα συσχετιζόμενο με την ειδικότητά μου, και ως ψυχίατρος θα το αναλύσω.

Ποιοι είναι οι «δαιμονισμένοι»;

Ασθενείς με σοβαρές συναισθηματικές, ψυχιατρικές ή νευρολογικές διαταραχές περιγράφουν συχνά το υποκειμενικό αλλά πολύ έντονο συναίσθημα του φόβου απώλειας του ελέγχου ή και την πραγματική αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεων τους που τους οδηγεί να συμπεριφέρονται με τρόπο που δεν θα έκαναν υπό φυσιολογικές συνθήκες. Αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή πανικού, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή κ.α.) μπορούν επίσης να δώσουν ως συχνό και χαρακτηριστικότατο σύμπτωμα την αποπροσωποποίηση, δηλαδή την διαταραχή της αντίληψης του εαυτού ή ότι το σώμα είναι «σαν ξένο» ή ότι λειτουργεί μηχανικά «σαν ρομπότ». Συνηθισμένο επίσης είναι το σύμπτωμα της «αποπραγματοποίησης», το συναίσθημα δηλαδή ότι ο εξωτερικός κόσμος φαίνεται ως μη πραγματικός, ασυνήθιστος ή περίεργος.

Άτομα με σοβαρότερες διαταραχές, όπως για παράδειγμα σχιζοφρένεια ή κάποιο οξύ ψυχωσικό επεισόδιο [1] μπορεί να ακούνε φωνές που δεν υπάρχουν, να χάσουν επαφή με την πραγματικότητα ή και να αναπτύξουν περίεργες, μη ρεαλιστικές αντιλήψεις. Για παράδειγμα μπορεί να είναι πεπεισμένοι ότι έχουν υπερφυσικές δυνάμεις, ότι επικοινωνούν με τον Θεό ή δαίμονες, ότι παρακολουθούνται από εξωγήινους ή ότι οι ίδιοι είναι ο διάβολος ή ο θεός. Ασθενείς με σοβαρή μορφή κατάθλιψης  που παραμένει αθεράπευτη για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορούν επίσης να αναπτύξουν τέτοια σοβαρά συμπτώματα. Άτομα με επιληψία, όγκο στον εγκέφαλο ή καταχρήσεις ναρκωτικών σε πολλές περιπτώσεις αναπτύσσουν φαινομενικά περίεργη και ασυνήθιστη συμπεριφορά.

 

Οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται σε μια πολύ ευάλωτη ψυχολογικά κατάσταση λόγω των αρνητικών, πρωτόγνωρων και τρομακτικών συναισθημάτων που βιώνουν. Είτε λόγω της ίδιας της νόσου είτε λόγω ενδεχόμενης άγνοιας, δεν μπορούν να εξηγήσουν τα συναισθήματα αυτά και ως εκ τούτου αισθάνονται μπερδεμένοι, φοβισμένοι και αναζητούν κάποια εξήγηση. H ευαίσθητη αυτή κατάσταση κάνει τους ανθρώπους αυτούς ιδιαίτερα δεκτικούς στην υποβολή ή και στην αυθυποβολή. Άτομα βαθιά θρησκευόμενα μπορεί να αρχίσουν να φλερτάρουν με λαϊκές θρησκευτικές πεποιθήσεις και σιγά σιγά να πιστεύουν (είτε από μόνοι τους είτε με την βοήθεια θρησκόληπτων συγγενών και φίλων) ότι τα αισθήματα ή οι σκέψεις αυτές οφείλονται στην κατοχή από κάποιο δαιμόνιο. Η επίσημη θέση της Εκκλησίας μας ότι το ενδεχόμενο αυτό είναι πιθανό, υποβοηθά βεβαίως δραματικά την ανάπτυξη τέτοιων θρησκευτικών ιδεοληπτικών αντιλήψεων.

 

Τα άτομα που είναι προδιαθετειμένα να πιστέψουν αυτό το ενδεχόμενο γνωρίζουν συνήθως τί είναι η κατοχή από κάποιον δαίμονα και πώς συνήθως συμπεριφέρεται ο υποτιθέμενος δαιμονισμένος. Επίσης η βιομηχανία του κινηματογράφου έχει φροντίσει να μάθουμε καλά τί είναι ο εξορκισμός και πώς αναμένεται να αντιδράσει ο εξορκιζόμενος κατά την τελετουργία αυτή. Και έτσι, συνήθως χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται οι ίδιοι (λόγω του φαινομένου της αυθυποβολής) συμπεριφέρονται όπως οι υπόλοιποι αναμένουν από αυτούς να συμπεριφερθούν: ουρλιάζουν, φτύνουν, γίνονται βίαιοι και αντιδρούν με απέχθεια προς τον αγιασμό, τις εικόνες, τους σταυρούς και άλλα θρησκευτικά σύμβολα. Υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις, όπου για παράδειγμα τα άτομα μπορεί να είναι εν πλήρη επίγνωση της κατάστασης και λόγω μειωμένης αυτοπεποίθησης ή διαταραγμένης προσωπικότητας (κυρίως ναρκισσιστικής) να υποδύονται το ρόλο αυτό για να βρεθούν – υπό την προστασία του μανδύα του δαιμονισμένου-στο κέντρο της προσοχής. Το κοινό χαρακτηριστικό όλων των περιπτώσεων, ανεξαρτήτως αιτιολογίας είναι ότι η συμπεριφορά των «δαιμονισμένων» είναι παρόμοια και αυτή που αναμένεται και σε καμία περίπτωση δεν περιλαμβάνει πραγματικά ανεξήγητα φαινόμενα (π.χ. ανθρώπους που πετάνε ή κεφάλια που στριφογυρίζουν).

Λειτουργεί ο εξορκισμός;

Υπάρχει κόσμος – κυρίως πρώην «δαιμονισμένοι» και μάρτυρες εξορκισμού – που ορκίζονται (και όντως το πιστεύουν) ότι με τη βοήθεια του εξορκιστή ή του Θεού ή τέλος πάντων κάποιου Άγιου «καθάρισαν», θεραπεύτηκαν. Και δεν αποκλείεται αυτό να είναι όντως, σε κάποιον τουλάχιστον βαθμό, αληθές. Οι «δαιμονισμένοι» είναι όπως είδαμε πιο πάνω άτομα εξ’ ορισμού δεκτικά στην υποβολή και αυθυποβολή. Σε ένα θεαματικό, συχνά χρυσοστολισμένο, σκηνικό ιεροτελετουργικής δραματουργίας που περιλαμβάνει επιβλητικούς και συχνά χαρισματικούς πρωταγωνιστές, αρωματικούς καπνούς, κραυγές, σωματική βία και πολλές φορές εκστασιασμένο κοινό, τα άτομα αυτά μπορούν εύκολα να εισέλθουν σε μια ακόμη πιο βαθιά κατάσταση αυθυποβολής η οποία δύναται να συντελέσει δραματικά στη βελτίωση πολλών ψυχιατρικών συμπτωμάτων. Η βελτίωση αυτή δύναται να διατηρηθεί ακόμη και για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τον εξορκισμό αυτόν καθ’ αυτόν, κυρίως αν αυτά δεν οφείλονται σε κάποια υποβόσκουσα σοβαρή παθολογική κατάσταση όπως για παράδειγμα επιληψία, άλλη εγκεφαλική διαταραχή ή κάποια σοβαρή ψυχιατρική νόσο. Λειτουργούν δηλαδή με τον ίδιο τρόπο που δρουν τα φάρμακα πλασέμπο (χάπια με ανενεργή δραστική ουσία) ή με τον ίδιο τρόπο που δρούσε παλαιότερα το γάλα από παρθένα γαϊδάρα ενάντια στις μυρμηγκιές. Αυθυποβολή.

Η σκοτεινή όψη των εξορκισμών

Όλοι μας μπορεί να διασκεδάσουμε με μία καλή ταινία τρόμου με δαιμονισμένους και εξορκισμούς. Η πραγματικότητα όμως εμπεριέχει ηθικές, ιατρικές και πολλές φορές νομικές επιπλοκές. Άτομα που υποφέρουν από ψυχιατρικές και νευρολογικές διαταραχές έχουν το αυτονόητο δικαίωμα της σωστής και ενδελεχούς ιατρικής διερεύνησης και σωστής αντιμετώπισης. Η απόδοση ιατρικών συμπτωμάτων σε δαίμονες και διαβόλους στον 21ο αιώνα και η συναισθηματική και σωματική κακοποίησή των ασθενών αυτών κατά τη διάρκεια μίας θεαματικής δραματουργίας έχει οδηγήσει σε θανάτους από τον μεσαίωνα μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν. Το 2011 μια μητέρα στην Ιντιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής καταδικάστηκε για φόνο όταν ανάγκασε τον δίχρονο γιο της να πίνει ξίδι και ελαιόλαδο στην προσπάθειά της να εξορκίσει τον δαίμονα, προκαλώντας τον θάνατο του [πηγή]. Το 2003, πάλι στις ΗΠΑ, ένα οκτάχρονο αγόρι με αυτισμό δολοφονήθηκε κατά την διάρκεια τελετής εξορκισμού [πηγή] ενώ το 2010 στο Λονδίνο ένα δεκαπεντάχρονο αγόρι σκοτώθηκε μετά από βίαιο ξυλοδαρμό από συγγενείς που προσπαθούσαν να εξωθήσουν τον δαίμονα από μέσα του [πηγή]. Η οικονομική εκμετάλευση ευάλωτων ατόμων, που είτε λόγω ψυχικής νόσου είτε λόγω των επιπτώσεων διαφόρων «μέτρων αντιμετώπισης» που τους προτείνονται όπως για παράδειγμα η πολυήμερη νηστεία δεν μπορούν να σκεφτούν λογικά, είναι άκρως ανήθικη και πιθανότατα παράνομη.

Θα ήταν ουτοπικό, να ελπίζουμε ότι μια θρησκοληπτική αντίληψη και παράδοση εκατοντάδων ετών θα εξαλειφθεί από τη μία μέρα στην άλλη, έστω και σε υποτιθετικά εξελιγμένες κοινωνίες που διανύουν την εποχή της πληροφορίας, όπως η δική μας. Η ενημέρωση και η γνώση για τα ψυχιατρικά συμπτώματα και την αντιμετώπισή τους , όπως επίσης και η εκ βάσεως και ουσιώδης αλλαγή της στάσης (και αντιλήψεων) της επίσημης εκκλησίας σε θέματα που δεν (θα έπρεπε να) την αφορούν είναι προς το παρόν σε μεγάλο βαθμό το κλειδί.

[1] Μια μορφή ψύχωσης που μπορεί να εμφανιστεί μετά από κάποια περίοδο έντονου στρες ή χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και που διαρκεί από λίγες μέρες μέχρι κάποιες εβδομάδες, συνήθως χωρίς να προκαλεί μακροχρόνια συμπτωματολογία.

 

 

 ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ