Aυλίδα: Απεγνωσμένοι ψίθυροι αρχαίων λίθων

Αδικημένα από το χώρο και τον άνθρωπo, μ'ένα μικρό δρόμο μπροστά τους, τις ράγες του τρένου πίσω τους, την εθνική οδό πιο πάνω και με τον απειλητικό όγκο του Τσιμεντάδικου στα δεξιά, τ'απομεινάρια του αρχαίου ναού της Αυλιδείας Αρτέμιδος κείτονται εκεί, σε πείσμα της ανθρώπινης αδιαφορίας, της πλεονεξίας και της έλλειψης σεβασμού προς τα πολύτιμα αυτά δείγματα της πανάρχαιας
ιστορίας της Αυλίδας...

Κείτονται εκεί, φυλακισμένα με πρόχειρη περίφραξη, αφημένα να μαρτυρούν -ασθμαίνοντα αλλά αγέρωχα- τον πολιτισμό που άνθισε σ'αυτή τη γωνιά της Ελλάδας κάνοντάς την γνωστή σ'ολόκληρη την υφήλιο!

Απομεινάρια της κλασικής αρχαιότητας που ακόμα υμνούνται και θα υμνούνται παγκόσμια, αλλά εδώ βεβηλώθηκαν και εξακολουθούν να υποτιμούνται μένοντας παραμελημένα από τους σημερινούς απογόνους των αρχαίων κατοίκων της περιοχής...

Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Χαλκίδα, πριν το σημερινό Βαθύ Αυλίδος, σε μια έκταση που οριοθετείται από δυο-τρεις όρμους, το Μικρό, το Μεγάλο Βαθύ και μέχρι πίσω στο Βουνό Γελαδοβούνι ή Μεγάλο Βουνό, στη Γλύφα, απλωνόταν η αρχαία Αυλίδα που μόνο ένα μέρος της έχει αποκαλυφθεί, με το αρχαίο Ναό της Αρτέμιδος και απομεινάρια των ξενώνων και εργαστηρίων κεραμοποιϊας από τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους αργότερα.

Όλα αυτά μόνο μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τον αποκρουστικό όγκο των εγκαταστάσεων των Τσιμέντων Χαλκίδας...

Σ'αυτή τη γη συγκεντρώθηκε ο στρατός των Αχαιών και σ'αυτούς τους όρμους περίμεναν τα πλοία τους να φυσήξει άνεμος για να ξεκινήσουν για την Τροία!!

Μια βόλτα ως εκεί, ένα λαμπερό πρωινό του Οκτώβρη, μας έκανε ν'αγνοήσουμε ταμπέλες που απαγόρευαν την είσοδο σε ιδιωτική περιοχή (και επομένως την πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο) και να διαβούμε στην “Πετρήεσσα” Αυλίδα του Ομήρου.

Ο δρόμος στενός, το χτυποκάρδι έντονο και το βλέμμα να ψάχνει εναγωνίως να βρει εκείνο το συρματόπλεγμα που κρατούσε μέσα του αιχμάλωτη την πολιτισμική κληρονομιά μας!

Και φτάσαμε!
Σταθήκαμε μπρος στο κομμένο εδώ και χρόνια σε μια πλευρά και σκουριασμένο πλέγμα που επιτρέπει στον οποιονδήποτε να μπει ανενόχλητος και να πάρει “ενθύμια” από το πανάρχαιο μνημείο. Αφήσαμε τη ματιά να πλανηθεί στις βάσεις των κιόνων, στα κεραμεικά, σε κάθε αρχαία πέτρα, σε όλο το μήκος και το πλάτος του Ναού της Αρτέμιδας που άπλωνε τη μακραίωνη ιστορία του μπροστά μας, λουσμένος στο φως του ίδιου ήλιου που ξαναντίκρυσε το 1956 στις ανασκαφές του Ιωάννη Θρεψιάδη μετά την πρώτη ανακάλυψη το 1941 επί κατοχής...

Δέος. Συγκίνηση.

Κι ένα σιωπηλό ταξίδι του νου στους στίχους του Ευριπίδη από την “Ιφιγένεια η εν Αυλίδι”:

Στο ακρογιάλι τ' αμμουδένιο έφτασα
της θαλασσόβρεχτης Αυλίδας (στ. 164 – 165)
Από της Άρτεμης το άλσος πέρασα,
όπου αμέτρητες προσφέρονται θυσίες (στ. 185 – 186)
Στρέψαμε τα κεφάλια τριγύρω πίσω μας. Οι παράνομες προσχώσεις άλλαξαν την ακτογραμμή και μόλις που φαινόταν ένα κομμάτι της θάλασσας αριστερά! Μα το νερό ήταν γκρίζο, θολό και νεκρά ακίνητο από σχεδόν ενός αιώνα τσιμέντο μέσα του!
ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΧΑΛΚΙΔΟΣ Ο.Ε. (από το 1929)
ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΟΣ ΕΠΕ (από το 1971)
INTERCHEM HELLAS-Χημική Βιομηχανία (από το 1968)
Η HOECHST HELLAS-Χημική Βιομηχανία (από το 1968)

Δηλητήρια κατέστρεψαν την “Ιχθυόεσσα” του Οβίδιου σ'εκείνο το κομμάτι και τα ρεύματα του Ευρίπου στάθηκαν ανήμπορα να το σώσουν!
Φαγώθηκε η όχθη του όρμου του Μικρού Βαθέως και το γραφικό τοπίο με τους φοίνικες όπως μαρτυρούν τα αρχαία γραπτά, διαλύθηκε!
Ολόκληρο το μυκηναϊκό νεκροταφείο στο ύψωμα, εξαφανίστηκε μαζί με τα κτερίσματά του!
Τσιμεντόσκονη έπεσε σαν πέτρινο γκρίζο κάλυμα και σκέπασε μεγάλο μέρος από το υπόλοιπο ύψωμα, μετατρέποντάς το σε σεληνιακό τοπίο.
Η λατόμηση στις πλαγιές του Μεγάλου Βουνού, απείλησε και τα ερείπια της ακρόπολης της Αυλίδας των Ιστορικών χρόνων.
Μια αποτρόπαια άλωση επιτελείται εις βάρος της αρχαίας ελληνικής δόξας, του περιβάλλοντος και των κατοίκων της Αυλίδας και των γύρω περιοχών...

Πού να 'ναι η Ντροπή
και πού η Αρετή
να 'ναι κρυμμένη,
αφού δεσπόζει πλέον η ασέβεια,
καθώς οι άνθρωποι
την Αρετή δε λογαριάζουν
κι η Ανομία κάθε νόμο καταργεί (στ. 1089 – 1095)
Πού είναι η Αρετή, όταν αρχαιολογικοί χώροι γίνονται ιδιωτική βιομηχανική περιοχή;
Όταν ξεπουλιούνται εκτάσεις που είναι ήδη χαρακτηρισμένες αρχαιολογικές και τουριστικές ή όταν φράζεται από τις βιομηχανίες κάθε πρόσβαση στη θάλασσα;
Πού είναι η Ντροπή όταν δίνονται κρατικές άδειες, όταν υπουργεία σιωπούν, όταν απαγορεύσεις ακυρώνονται και αφήνονται ιστορικά μνημεία να καταστραφούν;
Η Ασέβεια και η Ανομία είναι που μολύνουν το περιβάλλον, στερούν τους ανθρώπους από την ιστορική και πολιτισμική τους κληρονομιά και τους εκθέτουν σε αρρώστιες και πρόωρο θάνατο...
Αλίμονο!
Των συμφορών μου πού να ψάξω την αρχή; (στ. 1123 - 1124)

Οι ευθύνες βαραίνουν τους ευκόλως εννοούμενους φορείς αλλά και κάθε εμπλεκόμενο φορέα ή ιδιώτη που επιτρέπει να διαπράττονται τέτοιες παρανομίες και εγκλήματα. Ακόμα και στον καθέναν από εμάς πέφει ένα μερίδιο ευθύνης για όσα τέτοια ανοσιουργήματα επιτρέπουμε να γίνονται, είτε με την άγνοια είτε με την ανοχή μας...
Να κλάψω θέλω, μόνο τούτο μ' απομένει! (στ. 1215)
Με σκυμμένο κεφάλι, πήραμε το δρόμο της επιστροφής, αφού ρίξαμε μια τελευταία ματιά, στις αρχαιότητες που ήταν επί αιώνες θαμμένες μέσα στη γη... 

Η αρχαία τραγωδία του Ευρυπίδη τώρα φάνταζε σύγχρονη και διαφορετική! Μια τραγωδία που κρατά δεκαετίες τώρα, στην Αυλίδα, χωρίς να γνωρίζουμε αν θα επέλθει λύση. Αν θα στείλει η Άρεμις το λυτρωτικό της σύννεφο να γλιτώσει ετούτη την Ιφιγένεια.
Δεν γνωρίζουμε αν θα αναζητηθούν ευθύνες και αν θα επιβληθούν ποινές. Δεν ξέρουμε αν θα αποτραπούν οι βλαβερές συνέπειες στο περιβάλλον από τη λειτουργία των βιομηχανιών. Τουλάχιστον όμως, θα δείξουμε τον ανάλογο σεβασμό στο θησαυρό μας;; Θα γίνει επισκέψιμος ο χώρος σε όλους; Θα προφυλάσσεται και θα φυλάσσεται κατάλληλα;; Θα δημιουργηθεί ένα Μουσείο και να επανέλθουν τα ευρήματα από το Μουσείο της Θήβας στο χώρο που βρέθηκαν;;;
Θα συνεχιστούν οι ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή;;
Καθώς απομακρυνόμασταν, αναρωτηθήκαμε μήπως ανακαλύπτοντας και αποκαλύπτοντας αυτούς τους μοναδικούς στον κόσμο θησαυρούς, τους καταδικάσαμε εκ νέου σε αφάνεια και εγκατάλειψη και ως άλλος Κάλχας τους θυσιάσαμε στο βωμό των συμφερόντων!
Πίσω μας, θαρρείς πως μας ακολουθούσαν οι μορφές που πέρασαν από εδώ ή μνημόνευσαν την Αυλίδα. Ο Ευριπίδης, ο Όμηρος, ο Οβίδιος, ο Ησίοδος, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Πλούταρχος, ο Παυσανίας, ο Αγησίλαος, ο Πτολεμαίος Α', ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας, ο Αιμίλιος Παύλος...
Και σαν να μιλούσαν. Σαν να ένωναν τα λόγια τους, όλο αγωνία, με τους ψίθυρους των αρχαίων λίθων, επαναλαμβάνοντας επιτακτικά, το τελευταίο σύνθημα-παράκληση του αρχαιολόγου Ι. Θρεψιάδη: “Σώστε την Αυλίδα”!

Μίνα Βαμβάκου

http://www.centralgreece.gr/el/views/146-aylida-apegnosmenoi-psithyroi-arxaion-lithon.html