Το ταξίδι αστραπή του Πούτιν στην Αγκυρα και ο ρόλος κλειδί της Τουρκίας ως ενεργειακός κόμβος

Γκεβόργκ Μιρζαγιάν, ειδικά για τη RBTH

Πούτιν και Ερντογάν, εκτός της κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου, συμφώνησαν σε μια νέα εκδοχή του αγωγού φυσικού αερίου, «South Stream». Πλέον, η ΕΕ έχει να κάνει με μια νέα χώρα - τράνζιτ ενεργειακών πόρων, πολύ φιλόδοξη και σαφώς ισχυρότερη της Ουκρανίας.

Την 1^η Δεκεμβρίου, ο Βλαντίμιρ Πούτιν επισκέφθηκε επίσημα την Τουρκία. Αυτο το ταξίδι του ήταν το μικρότερο σε διάρκεια στην ιστορία των ρωσο-τουρκικών σχέσεων (κράτησε μόνο λίγες ώρες), αλλά αποδείχθηκε εξαιρετικά σημαντικό ως
προς τα αποτελέσματά του. Ρωσία και Τουρκία συμφώνησαν στην κατασκευή ενός εργοστασίου παραγωγής πυρηνικής ενέργειας που θα κοστίσει 20 δισεκατομμύρια δολάρια και ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου, ο οποίος θα αντικαταστήσει τον «South Stream» και να μετατρέψει την Τουρκία σε ένα σημαντικό περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.

Συμμαχία των “δυο μοναχικών”;

Σχετικά με το θέμα:

Σερβία: «Ασχημα νέα» η διακοπή του πρότζεκτ Sourth Stream
Κρεμλίνο: Ας ανησυχήσει η Ευρώπη για τον South Stream
Πούτιν: Παρελθόν ο αγωγός South Stream

Η επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Άγκυρα και οι συνομιλίες του με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πραγματοποιήθηκαν, σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, στον πιο κατάλληλο χρόνο για τη Ρωσία. «Για πρώτη φορά, ίσως, από την εποχή του Ατατούρκ, ένας Τούρκος ηγέτης ανταποκρίνεται τόσο θερμά στις σχέσεις Ρωσίας - Τουρκίας, ενώ την ίδια στιγμή μιλάει τόσο αρνητικά για τις Δυτικές χώρες, τις οποίες χαρακτηρίζει «επιθετικές», κατηγορώντας τες ότι συμπεριφέρονται υπερβολικά κερδοσκοπικά προς τον ισλαμικό κόσμο. Έτσι, ορισμένα τουρκικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν ήδη βαπτίσει την επίσκεψη σαν τη συνάντηση των «δύο μοναξιών», λέει ο λέκτορας της Διπλωματικής Ακαδημίας του ρωσικού ΥΠΕΞ, Βλαντίμιρ Αβάτκοφ.
Οι «δύο μοναξιές», δυσαρεστημένες με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έκαναν μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη στις Βρυξέλλες. Αρχικά, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε στη συνέντευξη Τύπου τη διακοπή των εργασιών του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream» (η μεταφορική δυνατότητα του οποίου θα ήταν περίπου 60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα «γαλάζιου χρυσού»). «Βλέπουμε ότι δημιουργούνται εμπόδια στην υλοποίηση του έργου. Εάν η Ευρώπη δεν θέλει να προχωρήσει στην κατασκευή του αγωγού, το project δεν θα πραγματοποιηθεί. Ουδέν άλλο υπάρχει επί τούτου», είπε ο Ρώσος πρόεδρος, βάζοντας τελεία και παύλα στη συζήτηση.

Η θέση της Ελλάδας

Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα σε θέματα υδρογονανθράκων, Ντμίτρι Μαρούνιτς, η διακοπή του έργου «South Stream», αποτελεί μια προσπάθεια του Κρεμλίνου να επηρεάσει τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να την αναγκάσει να συμφωνήσει είτε με το «Νότιο Ρεύμα», είτε να κερδίσει μια εναλλακτική λύση, που θα είναι λιγότερο βολική για την ΕΕ από το συγκεκριμένο έργο αγωγού φυσικού αερίου. 
Όπως είπε ο επικεφαλής της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Άγκυρα υπογράφηκε ένα Μνημόνιο Κατανόησης για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου, που θα διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία. Μέσω αυτού θα μεταφέρονται οι ίδιες ποσότητες (60 δις κ.μ. φυσικού αερίου), τα οποία προγραμματίζονταν να μεταφερθούν μέσω του «South Stream». Από αυτά, τα 14 δις κ.μ. θα παραμείνουν στην Τουρκία και ο υπόλοιπος όγκος του γαλάζιου καύσιμου θα ρέει προς την κατεύθυνση της Ελλάδας.

Τουρκικά κέρδη στο “ανατολίτικο παζάρι”

Οι αντι-κυρώσεις της Μόσχας κάνουν την Τουρκία προνομιακό εταίρο της Ρωσίας

Στην πραγματικότητα, για τη Ρωσία δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο σχεδίων. Και τα δύο έργα επιλύουν το βασικό πρόβλημα της Μόσχας αυτή τη στιγμή: Εξαιρούν από το σχήμα μεταφοράς και προμήθειας φυσικού αερίου την «ανεύθυνη» Ουκρανία. Το κόστος κατασκευής των δύο έργων είναι περίπου το ίδιο. Ωστόσο, η Μόσχα αναγκάστηκε να δώσει η Τουρκία ένα μπόνους για τη συνεργασία με τη μορφή της μείωσης των τιμών του φυσικού αερίου για τη χώρα κατά 6% (σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι ήθελαν έκπτωση 15%), αλλά αυτό είναι ένα αποδεκτό κόστος για ένα τόσο σημαντικό έργο.
Αντίθετα, για την ΕΕ, η κατάργηση του έργου κατασκευής του αγωγού «South Stream», έχει οικονομικό και πολιτικό κόστος. Κατά πρώτον, ορισμένες χώρες της Ένωσης, θα αποστερηθούν σημαντικά έσοδα από τα τέλη διέλευσης του αγωγού μέσα από το έδαφός τους. Σύμφωνα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, η Βουλγαρία θα έχει απώλειες περίπου 400 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Δεύτερον, η Τουρκία μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο μέσω του οποίου η ΕΕ θα πρέπει πλέον να προμηθεύεται τους υδρογονάνθρακες από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και, ενδεχομένως, από το Ιράν. Ο έλεγχος αυτών των ροών θα επιτρέψει στην Άγκυρα να αισθάνεται πολύ πιο σίγουρη στις διαπραγματεύσεις, ιδίως όσον αφορά το ζήτημα της ενδεχόμενης ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.

Προσέγγιση Μόσχας - Άγκυρας

Αν μιλήσουμε για τις επιπτώσεις στη ρωσο-τουρκική συνεργασία, τότε είναι φανερό ότι η Μόσχα και η Άγκυρα τείνουν σαφέστατα σε σύγκλιση στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού των συμφερόντων τους.

Ένα σύμβολο της προόδου στις διμερείς σχέσεις, μπορεί να γίνει το ρωσικό σχέδιο κατασκευής του  Πυρηνικού Σταθμού «Ακούγιου» στην Τουρκία. «Αυτό το έργο είναι μοναδικό, υπό την έννοια ότι το εργοστάσιο θα κατασκευαστεί -για πρώτη φορά– στη βάση της αρχής «πληρώνω – κατέχω – εκμεταλλεύομαι», που σημαίνει, ότι η ρωσική κατασκευάστρια εταιρεία θα είναι ο ιδιοκτήτης του πυρηνικού σταθμού. Φυσικά, αυτό το project θα είναι μια μεγάλη επένδυση, της τάξης των 20 δις δολαρίων», δήλωσε ο ρώσος ηγέτης. Η ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού έχει προγραμματιστεί για το 2022.

Οι αναλυτές σημειώνουν ότι η Τουρκία δεν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την περίπλοκη κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η Ρωσία και συνεχίζει να σέβεται τα συμφέροντα της Μόσχας στο Νότιο Καύκασο. «Ο τουρκικός νεο-οθωμανισμός σε σχέση με την Υπερκαυκασία έχει υπερτιμηθεί. Η θέση της Τουρκίας για την περιοχή είναι αρκετά προβλέψιμη: Διατήρηση των εταιρικών σχέσεων με το Αζερμπαϊτζάν, διατήρηση μιας ισχυρής οικονομικής και ανθρωπιστικής επιρροής στη Γεωργία και η εξισορρόπηση μεταξύ φιλονικίας και συμφιλίωσης με την Αρμενία. Αυτή είναι η κατάσταση. Καμία σημαντική επέκταση της Τουρκίας στην περιοχή δεν υπάρχει», εξηγεί στη RBTH ο κύριος ερευνητής του Κέντρου μελετών για τον Καύκασο και την περιφερειακή ασφάλεια του φημισμένου Κρατικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας (MGIMO), Νικολάι Σιλάγιεφ.

Κέρδη και στην Κριμαία

Επιπλέον, η Τουρκία έχει αρνηθεί την άμεση υποστήριξη της αντι-ρωσικής γραμμής του Μεντζλίς (τοπικού Κοινοβουλίου) των Τατάρων της Κριμαίας. «Μετά το δημοψήφισμα στην Κριμαία και την επανένωσή της χερσονήσου με τη Ρωσία, κορυφαίοι Τούρκοι πολιτικοί και το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας προωθούσαν ενεργά την ιδέα της απόλυτης ανομίας και της ανατροπής της Πράξης της επανένωσης. Η Ρωσία κατηγορήθηκε για επιθετικότητα, για παραβίαση των δικαιωμάτων των Τατάρων της Κριμαίας, κατηγορίες τις οποίες η Τουρκία επέμενε να συντηρεί τα τελευταία χρόνια. Σταδιακά, ωστόσο, η αντι-ρωσική προπαγάνδα για την Κριμαία άρχισε να εξασθενεί στα τουρκικά ΜΜΕ. Η οικονομική συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής συμμετοχής Τούρκων επιχειρηματιών στην Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη που δημιουργείται με Ομοσπονδιακό νόμο στην Κριμαία, αποτελεί πλέον προτεραιότητα για τη χώρα», σημειώνει ο Βλαντίμιρ Αβάτκοφ. 
Το μόνο θέμα για το οποίο οι δυο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν, είναι η Συρία. Ωστόσο, οι διαφορές αυτές δεν μπορούν να εξουδετερώσουν τις μεγάλες δυνατότητες συνεργασίας, οι οποίες υπάρχουν πλέον μεταξύ της Άγκυρας και της Μόσχας.

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΡΩΣΙΑ

http://infognomonpolitics.blogspot.gr/