Η ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ
Ο πολιτισμός του Ινδού. Τα πρώτα δείγματα οργανωμένης ζωής ανάγονται στην εποχή του λίθου και χρονολογούνται από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. Κέντρο ανάπτυξης αυτού του πολιτισμού ήταν η περιοχή της Πενταποταμίας, δηλαδή η βορειοδυτική περιοχή της Ινδίας που διαρρέεται από τους παραπόταμους του Ινδού. Στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., στην ίδια περιοχή
δημιουργήθηκαν οι πρώτες μεγάλες πόλεις. Περιβάλλονταν με τείχη και παρουσίαζαν στοιχεία πολεοδομικής και κοινωνικής οργάνωσης, που θυμίζουν τις πόλεις των Σουμερίων. Φαίνεται ότι επαφές μεταξύ των λαών της περιοχής του Ινδού και της Μεσοποταμίας υπήρχαν ήδη από τη νεολιθική εποχή και συνέβαλαν στην εξάπλωση του σουμεριακού πολιτισμού στην ινδική χερσόνησο. Το πολιτιστικό επίπεδο στο οποίο έφτασαν οι κάτοικοι της περιοχής του Ινδού παρουσιάζεται ιδιαίτερα εξελιγμένο. Εκτός των άλλων επιτευγμάτων, τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν τη χρήση γραφής, η οποία όμως δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.
δημιουργήθηκαν οι πρώτες μεγάλες πόλεις. Περιβάλλονταν με τείχη και παρουσίαζαν στοιχεία πολεοδομικής και κοινωνικής οργάνωσης, που θυμίζουν τις πόλεις των Σουμερίων. Φαίνεται ότι επαφές μεταξύ των λαών της περιοχής του Ινδού και της Μεσοποταμίας υπήρχαν ήδη από τη νεολιθική εποχή και συνέβαλαν στην εξάπλωση του σουμεριακού πολιτισμού στην ινδική χερσόνησο. Το πολιτιστικό επίπεδο στο οποίο έφτασαν οι κάτοικοι της περιοχής του Ινδού παρουσιάζεται ιδιαίτερα εξελιγμένο. Εκτός των άλλων επιτευγμάτων, τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν τη χρήση γραφής, η οποία όμως δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.
Οι διαφορές του, ωστόσο, από τον πολιτισμό των Σουμερίων είναι σημαντικές· στην Κοιλάδα του Ινδού δεν έχουμε ούτε ναούς, ούτε βασιλικούς τάφους, ούτε ανάκτορα, ούτε μνημεία ηγεμόνων. Η έκταση που κάλυπτε ο πολιτισμός αυτός ήταν πολύ μεγάλη και τα δύο ακραία γνωστά σημεία του, στο Ρουπάρ και το Λοτάλ αντίστοιχα, απέχουν μεταξύ τους πάνω από 1.500 χιλιόμετρα.
Η. Honour, J. Fleming, ό.π., τ. 1, σ. 34.
Η. Honour, J. Fleming, ό.π., τ. 1, σ. 34.
Ο Μ. Αλέξανδρος και οι ηγεμόνες της Ινδικής χερσονήσου
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε πολλές πόλεις στην Ινδία, τη Βακτριανή, την Αραχωσιανή και πρέπει να υποθέσουμε ότι τις ίδρυσε με βάση υπάρχουσες ελληνικές παροικίες - διότι μοιάζει απίθανο να άφησε σε κάθε πόλη στρατιώτες για να την οικήσουν. Ήρθε σε επαφή με πολλούς Ινδούς ηγεμόνες. Ένας νέος Ινδός αξιωματούχος έμεινε καιρό κοντά στον Αλέξανδρο και έμαθε πολλά απ' αυτόν. Οι δικοί μας αρχαίοι ιστορικοί τον ονομάζουν Σανδρόκοτο ή Σανδράκοτο και είναι ο περίφημος Chandragupta Maurya, ιδρυτής της δυναστείας των Μοριαίων, ο άνθρωπος που ενοποίησε όλη την Ινδία και υπήρξε ο πρώτος μεγάλος της αυτοκράτωρ. Αλλοι, τους οποίους γνώρισε, ήσαν ο Ταξίλης και ο Πώρος, που τους θυμόμαστε από την ιστορία, και ένας βασιλιάς πολύ σκοτεινός, ο Σοφίτης που αναφερόταν στα χρονικά, αλλά δεν είχαμε βρει τίποτα γι' αυτόν. Μέχρι που πριν από μερικά χρόνια ανακαλύφθηκαν ωραιότατα νομίσματα του, τα οποία απεικονίζουν ένα καταφανώς ινδικό πρόσωπο με ελληνικές επιγραφές.
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε πολλές πόλεις στην Ινδία, τη Βακτριανή, την Αραχωσιανή και πρέπει να υποθέσουμε ότι τις ίδρυσε με βάση υπάρχουσες ελληνικές παροικίες - διότι μοιάζει απίθανο να άφησε σε κάθε πόλη στρατιώτες για να την οικήσουν. Ήρθε σε επαφή με πολλούς Ινδούς ηγεμόνες. Ένας νέος Ινδός αξιωματούχος έμεινε καιρό κοντά στον Αλέξανδρο και έμαθε πολλά απ' αυτόν. Οι δικοί μας αρχαίοι ιστορικοί τον ονομάζουν Σανδρόκοτο ή Σανδράκοτο και είναι ο περίφημος Chandragupta Maurya, ιδρυτής της δυναστείας των Μοριαίων, ο άνθρωπος που ενοποίησε όλη την Ινδία και υπήρξε ο πρώτος μεγάλος της αυτοκράτωρ. Αλλοι, τους οποίους γνώρισε, ήσαν ο Ταξίλης και ο Πώρος, που τους θυμόμαστε από την ιστορία, και ένας βασιλιάς πολύ σκοτεινός, ο Σοφίτης που αναφερόταν στα χρονικά, αλλά δεν είχαμε βρει τίποτα γι' αυτόν. Μέχρι που πριν από μερικά χρόνια ανακαλύφθηκαν ωραιότατα νομίσματα του, τα οποία απεικονίζουν ένα καταφανώς ινδικό πρόσωπο με ελληνικές επιγραφές.
ΟΙ ΑΡΙΟΙ
Οι Άριοι και ο πολιτισμός των Βεδών. Στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., για λόγους άγνωστους, κατέρρευσε ο πολιτισμός του Ινδού. Στα μέσα περίπου της ίδιας χιλιετίας έκανε την εμφάνισή του στο χώρο γύρω από τον Ινδό ένας νέος λαός, λευκού χρώματος, ο οποίος, σύμφωνα με την επικρατέστερη ιστορική εκδοχή, ήταν οι Άριοι. Αυτοί, αφού υπέταξαν τους αυτόχθονες της περιοχής, περίπου το 1200 π.Χ., πέρασαν και στην πεδιάδα του Γάγγη. Από την εποχή της εμφάνισης των Αρίων (1500 π.Χ.) μέχρι και τον 4ο αι. π.Χ. υπάρχει ένα μεγάλο ιστορικό κενό λόγω της έλλειψης ιστορικών τεκμηρίων.
ΟΙ ΒΕΔΕΣ
Οι μόνες πληροφορίες που υπάρχουν για την εποχή 1200 – 300 π.χ. ( μέχρι σχεδόν τον Μ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ) αντλούνται μέσα από θρησκευτικούς ύμνους, τις Βέδες.
Πρόκειται για ημιμυθικού χαρακτήρα αφηγήσεις που έφεραν μαζί τους οι Αριοι. Η γλώσσα που μιλούσαν ήταν η σανσκριτική, η οποία παρουσιάζει στοιχεία κοινής καταγωγής με την ελληνική, τη λατινική και γενικότερα τις λεγόμενες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Λάτρευαν τους προγόνους τους με την τέλεση θυσιών και ήταν οργανωμένοι με το κοινωνικό σύστημα των καστών.
Οι Βέδες, το αρχαιότερο κείμενο της σανσκριτικής γλώσσας
Οι παλαιότερες γραπτές μαρτυρίες που έχουν διατηρηθεί για την ινδοάρια γλώσσα στην Ινδία ανάγονται μόλις το 300 π.Χ. σε μνημεία όπως οι επιγραφές Ασόκα. Ωστόσο, αυτές αντιπροσωπεύουν αυτό που οι γλωσσολόγοι ορίζουν ως μέση ινδική γλώσσα, ιδιαίτερα τη γλώσσα πράκριτ, και με κανένα τρόπο δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως ο ακραίος σταθμός για την άφιξη των Ινδών στην υποήπειρο. Μια πλατιά γραμματεία της αρχαίας ινδικής, γνωστής ως σανσκριτική, προηγήθηκε των επιγραφών της μέσης ινδικής και αποτέλεσε το μέσο για να γνωρίσουμε την προγενέστερη ινδική γραμματεία και θρησκευτική γλώσσα. Αυτές είχαν αρχικά διατηρηθεί μόνον σε προφορική μορφή, αλλά υπάρχουν άφθονες έμμεσες μαρτυρίες που υποδεικνύουν ότι είχαν καταγραφεί τον 6ο αιώνα π.Χ. Τον παλιότερο εκπρόσωπο της αρχαίας ινδικής τον βρίσκουμε στις Βέδες, την αρχαία θρησκευτική γραμματεία της Ινδίας. Η γλώσσα στις Βέδες είναι πολύ αρχαϊκή και ο πολιτιστικός και γεωγραφικός κόσμος τον οποίο απεικονίζουν αυτοί οι ύμνοι υποδεικνύει ότι αυτές συντέθηκαν στη βορειοδυτική Ινδία πριν την πρώτη χιλιετία π.Χ. με υποθετική ημερομηνία γύρω στο 1500-1200 π.Χ.
J.P, Mallory, Οι Ινδοευρωπαίοι, μετ. Ε. Αστεριού, εκδ. Δελφίνι, σ. 46.
Ο ΒΡΑΧΜΑΝΙΣΜΟΣ Ή ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ
Τους «σκοτεινούς» αυτούς χρόνους της ινδικής ιστορίας διαμορφώθηκαν οι δύο μεγάλες θρησκείες, ο Βραχμανισμός (Ινδουισμός) και ο Βουδισμός.
Ο Βραχμανισμός είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες παγκόσμιες θρησκείες. Οφείλει το όνομά του στους Βραχμάνες, δηλαδή εκείνους που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των Βεδών και εξελίχθηκαν σταδιακά σε ιερατική κάστα. Ο Βραχμανισμός, ως τρόπος ζωής και ως θεωρία, είναι πολυσύνθετος με αντικρουόμενα μεταξύ τους στοιχεία, που ξεκινούν από τις αφελείς αφηγήσεις των χωρικών και φτάνουν μέχρι τη δυσνόητη λογική των φιλοσόφων. Ο Βραχμανισμός ή, όπως διαφορετικά ονομάζεται, Ινδουισμός είναι η πρώτη θρησκεία του λαού της Ινδίας. Ωστόσο, η ιστορική του προέλευση, δηλαδή κατά πόσο μεταφέρθηκε από τους Άριους ή κατά πόσο διαμορφώθηκε από δόγματα και πρακτικές των λαών του πολιτισμού του Ινδού, είναι πρόβλημα που δεν έχει λυθεί μέχρι τώρα.
Ο Βραχμανισμός είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες παγκόσμιες θρησκείες. Οφείλει το όνομά του στους Βραχμάνες, δηλαδή εκείνους που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των Βεδών και εξελίχθηκαν σταδιακά σε ιερατική κάστα. Ο Βραχμανισμός, ως τρόπος ζωής και ως θεωρία, είναι πολυσύνθετος με αντικρουόμενα μεταξύ τους στοιχεία, που ξεκινούν από τις αφελείς αφηγήσεις των χωρικών και φτάνουν μέχρι τη δυσνόητη λογική των φιλοσόφων. Ο Βραχμανισμός ή, όπως διαφορετικά ονομάζεται, Ινδουισμός είναι η πρώτη θρησκεία του λαού της Ινδίας. Ωστόσο, η ιστορική του προέλευση, δηλαδή κατά πόσο μεταφέρθηκε από τους Άριους ή κατά πόσο διαμορφώθηκε από δόγματα και πρακτικές των λαών του πολιτισμού του Ινδού, είναι πρόβλημα που δεν έχει λυθεί μέχρι τώρα.
Τους «σκοτεινούς» αυτούς χρόνους της ινδικής ιστορίας διαμορφώθηκαν οι δύο μεγάλες θρησκείες, ο Βραχμανισμός (Ινδουισμός) και ο Βουδισμός.
Ο Βραχμανισμός είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες παγκόσμιες θρησκείες. Οφείλει το όνομά του στους Βραχμάνες, δηλαδή εκείνους που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των Βεδών και εξελίχθηκαν σταδιακά σε ιερατική κάστα. Ο Βραχμανισμός, ως τρόπος ζωής και ως θεωρία, είναι πολυσύνθετος με αντικρουόμενα μεταξύ τους στοιχεία, που ξεκινούν από τις αφελείς αφηγήσεις των χωρικών και φτάνουν μέχρι τη δυσνόητη λογική των φιλοσόφων. Ο Βραχμανισμός ή, όπως διαφορετικά ονομάζεται, Ινδουισμός είναι η πρώτη θρησκεία του λαού της Ινδίας. Ωστόσο, η ιστορική του προέλευση, δηλαδή κατά πόσο μεταφέρθηκε από τους Άριους ή κατά πόσο διαμορφώθηκε από δόγματα και πρακτικές των λαών του πολιτισμού του Ινδού, είναι πρόβλημα που δεν έχει λυθεί μέχρι τώρα.
Ο Βραχμανισμός είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες παγκόσμιες θρησκείες. Οφείλει το όνομά του στους Βραχμάνες, δηλαδή εκείνους που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των Βεδών και εξελίχθηκαν σταδιακά σε ιερατική κάστα. Ο Βραχμανισμός, ως τρόπος ζωής και ως θεωρία, είναι πολυσύνθετος με αντικρουόμενα μεταξύ τους στοιχεία, που ξεκινούν από τις αφελείς αφηγήσεις των χωρικών και φτάνουν μέχρι τη δυσνόητη λογική των φιλοσόφων. Ο Βραχμανισμός ή, όπως διαφορετικά ονομάζεται, Ινδουισμός είναι η πρώτη θρησκεία του λαού της Ινδίας. Ωστόσο, η ιστορική του προέλευση, δηλαδή κατά πόσο μεταφέρθηκε από τους Άριους ή κατά πόσο διαμορφώθηκε από δόγματα και πρακτικές των λαών του πολιτισμού του Ινδού, είναι πρόβλημα που δεν έχει λυθεί μέχρι τώρα.
Ο ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
Τη μεγάλη αυτή χρονική περίοδο της επικράτησης των Αρίων η βόρεια και κεντρική Ινδία ήταν διαιρεμένη σε μικρά, φεουδαρχικού τύπου, κρατίδια. Σ' ένα απ' αυτά γεννήθηκε τον 6ο αι. π.Χ. ο ιδρυτής της δεύτερης μεγάλης θρησκείας, του Βουδισμού.
Ο Σιντάρτα Γκαοντάμα, υπαρκτό ιστορικά πρόσωπο, γνωστός ως Βούδας
Ο Σιντάρτα Γκαοντάμα, υπαρκτό ιστορικά πρόσωπο, γνωστός ως Βούδας
(φωτισμένος), έζησε από το 563 έως το 483 π.Χ. και υπήρξε ο θεμελιωτής της θρησκείας με τη μεγαλύτερη διάδοση στην Ασία. Με τη διδασκαλία του στράφηκε εναντίον των Βραχμάνων και προέβαλε την ιδέα της λύτρωσης μέσα από ένα συνεχή κύκλο δοκιμασίας και αναγέννησης. Μετά το θάνατο του οι οπαδοί του χωρίστηκαν σε θρησκευτικές ομάδες με διαφορετικές διδασκαλίες. Η μια ομάδα διέδωσε το Βουδισμό στην Ταϊλάνδη και την Ινδοκίνα και η άλλη στην Κίνα, την Ιαπωνία και την υπόλοιπη Α. Ασία. Παράλληλα με το Βουδισμό, τον 6ο αι. π.Χ., στην Ινδία εμφανίστηκε και μια άλλη θρησκεία ο Τζαϊνισμός. Στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., η περιοχή του Ινδού καταλήφθηκε από τους Πέρσες και παρέμεινε στην κατοχή τους για δύο περίπου αιώνες, μέχρι την κατάκτηση της από το Μ. Αλέξανδρο (326-325 π.Χ.).
Η σβάστικα, στα σανσκριτικά स्वस्तिक (δεξιόστροφος αγκυλωτός σταυρός 卐 ) και η “σωβάστικα” (αριστερόστροφος 卍) είναι ένα πανάρχαιο σταυροειδές ιερό σύμβολο.
Αποτελεί ιερό σύμβολο του Ινδουϊσμού, του Βουδισμού και του Tζαϊνισμού, ενώ συναντάται και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς.
Τζαϊνισμός: Στον Τζαϊνισμό, μία ασκητική παράδοση της Ινδίας, η σβάστικα είναι το μοναδικό ιερό σύμβολο. Η θρησκεία αυτή δε κάνει καθόλου χρήση του Ομ.
Κεφάλι του Βούδα από την Γκαντάρα (3ος αι. μ.Χ.). Στην περιοχή της Γκαντάρα άνθησε μια καλλιτεχνική ελληνοβουδιστική έκφραση. Η τέχνη της Γκαντάρα χαρακτηρίζεται από τη χρήση ελληνιστικών στοιχείων στην απόδοση ινδικών και βουδιστικών θεμάτων.
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ
Η αυτοκρατορία των Μαουρία (Μοριαίων). Όταν ο Μ. Αλέξανδρος έφτασε στην περιοχή του Ινδού, φαίνεται ότι συναντήθηκε με τον Σαντραγκούπτα Μαουρία, γνωστό στους Έλληνες με το ονομα Σαδράκοττος, γιος ενός από τους μικρούς ηγεμόνες της Ινδίας. Αυτός επηρεασμένος, από το μεγαλείο του Αλεξάνδρου, θέλησε να τον μιμηθεί ιδρύοντας μια μεγάλη ινδική αυτοκρατορία. Στην αρχή κατέλαβε τα μικρά βασίλεια της περιοχής του Γάγγη και μετά, εκμεταλλευόμενος το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση του Αλεξάνδρου, κατέκτησε όλα τα εδάφη ανατολικά του Ινδού και στη συνέχεια τη Ν. Ινδία. Ο εγγονός του, ο Ασόκα (264-227 π.Χ.), ήταν ο πρώτος ηγεμόνας που κατόρθωσε να ενώσει πολιτικά όλη την Ινδία σε μια αυτοκρατορία. Ο Ασόκα θα συμβάλει στη διάδοση του ινδικού πολιτισμού στις γύρω ασιατικές χώρες με την αποστολή βουδιστών μοναχών. Από την εποχή της βασιλείας του Ασόκα χρονολογούνται τα πρώτα λίθινα μνημεία του ινδικού πολιτισμού. Ονομαστές είναι οι στήλες του Ασόκα γεμάτες με εγχάρακτα βουδιστικά κείμενα.
Κιονόκρανο με λιοντάρια από στήλη του Ασόκα (3ος αι. π.Χ.). Ο Ασόκα ήταν ο ηγεμόνας που κατόρθωσε να ενώσει για πρώτη φορά ολόκληρη την Ινδία. Από τη βασιλεία του χρονολογούνται τα πρώτα λίθινα μνημεία του ινδικού πολιτισμού. (Μουσείο Σαρνάθ)
Η παρουσία ξένων λαών. Οι σχέσεις με τους Έλληνες και τους Ρωμαίους.Μετά το θάνατο του Ασόκα, η Ινδία διασπάστηκε πάλι σε μικρά κρατίδια. Το 2ο αι. π.Χ. γίνονται επιδρομές στις δυτικές και βορειοδυτικές περιοχές της ινδικής χερσονήσου. Οι εισβολείς ήταν οι Έλληνες ηγεμόνες που είχαν ανεξαρτητοποιηθεί από το κράτος των Σελευκιδών, οι Πάρθοι και νομάδες από την κεντρική Ασία, γνωστοί με το όνομα Κουσάν.
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΒΑΚΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΙΝΔΟΥ
Οι Έλληνες ηγεμόνες, που είχαν ανεξαρτητοποιηθεί από το ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών, ίδρυσαν στην αρχή το βασίλειο της Βακτρίας και στη συνέχεια κατέκτησαν ένα μεγάλο μέρος από την πεδιάδα του Ινδού δημιουργώντας εκεί τοελληνοϊνδικά βασίλειο του Ινδού. Τα δύο ελληνοϊνδικά βασίλεια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία των Ινδών κατά το 2ο αι. π.Χ. και μεγάλο μέρος του 1ου αι. π.Χ. Η ελληνική τέχνη έγινε γνωστή σ' αυτές τις περιοχές και επηρέασε τη βουδιστική. Αυτή την εποχή κατασκευάστηκαν πολλά αγάλματα του Βούδα, τα πρόσωπα των οποίων μοιάζουν με τη μορφή του Απόλλωνα. Τα βασίλεια αυτά εξαφανίστηκαν προς τα τέλη του 1ου αι. π.Χ. κάτω από την πίεση των Πάρθων και κυρίως των Κουσάν, νομάδων της κεντρικής Ασίας.
Οι Έλληνες ηγεμόνες, που είχαν ανεξαρτητοποιηθεί από το ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών, ίδρυσαν στην αρχή το βασίλειο της Βακτρίας και στη συνέχεια κατέκτησαν ένα μεγάλο μέρος από την πεδιάδα του Ινδού δημιουργώντας εκεί τοελληνοϊνδικά βασίλειο του Ινδού. Τα δύο ελληνοϊνδικά βασίλεια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία των Ινδών κατά το 2ο αι. π.Χ. και μεγάλο μέρος του 1ου αι. π.Χ. Η ελληνική τέχνη έγινε γνωστή σ' αυτές τις περιοχές και επηρέασε τη βουδιστική. Αυτή την εποχή κατασκευάστηκαν πολλά αγάλματα του Βούδα, τα πρόσωπα των οποίων μοιάζουν με τη μορφή του Απόλλωνα. Τα βασίλεια αυτά εξαφανίστηκαν προς τα τέλη του 1ου αι. π.Χ. κάτω από την πίεση των Πάρθων και κυρίως των Κουσάν, νομάδων της κεντρικής Ασίας.
Η Τέχνη Γανδάρα, που οι Γάλλοι ειδικοί επονομάζουν Ελληνο-βουδιστική, τους οδήγησε από τις αρχές του 1900, σε συστηματικές ανασκαφές στην Κ. Ασία, στο χώρο της αρχαίας Βακτριανής (Αφγανιστάν, Ουζμπεκιστάν, Πακιστάν). Σκοπός τους ήταν να αποδείξουν ότι η ελληνική επιρροή που παρουσιάζει η τέχνη αυτή και άλλες της περιοχής, πρέπει να προέρχεται από τις Ελληνίδες πόλεις που ίδρυσαν εκεί ο Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες, όπως αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς, χάρη στις οποίες πόλεις διαδόθηκε ο ελληνικός πολιτισμός στην Ανατολή. (Ελληνο-Βουδιστική τέχνη Γανδάρα, Κεντρικής Ασίας, με έντονη Ελληνική επιροή.)
Ανάγλυφο της Γκαντάρα (τέλη 2ον αι. μ.Χ.-αρχές 3ου αι. μ.Χ.). Εικονίζεται η σκηνή του θανάτου του Βούδα. (Ουάσιγκτον, Πινακοθήκη Freer, Smithsonian Institution)
Νόμισμα με το κεφάλι του Μενάνδρου (β' μισό του 2ον αι. π.Χ.). Ήταν ο ενδοξότερος βασιλιάς του ελληνοϊνδικου βασιλείου του Ινδού. Πήρε την προσωνυμία «Σωτήρας» και «Δίκαιος». Το κράτος του έφτανε μέχρι τον ποταμό Γάγγη. (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο).
Χρυσό νόμισμα με το κεφάλι του Ευκρατίδη, βασιλιά του ελληνικού βασιλείου της Βακτρίας. Είναι ο πρώτος Έλληνας ηγεμόνας που έφερε τον τίτλο «Μέγας», χαραγμένο πάνω σε νόμισμα (α΄ μισό 2ου αι. π.Χ.). (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)
ΟΙ ΚΟΣΣΑΝΟΙ
Οι Κουσάν στην αρχή εγκαταστάθηκαν στο χώρο τον οποίο καταλάμβαναν τα ελληνοϊνδικά βασίλεια. Στη συνέχεια, τον 1ο αι. μ.Χ., εξαπλώθηκαν σε μεγάλο μέρος της βόρειας Ινδίας δημιουργώντας μια μεγάλη σε έκταση αυτοκρατορία. Οι νομάδες αυτοί, που προηγουμένως είχαν περάσει από τις περιοχές όπου υπήρχαν ελληνικές αποικίες, δέχτηκαν την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού της κεντρικής Ασίας και ακούσια διατήρησαν τον ημιελληνικό αυτό πολιτισμό.
Η ανασκαφή των πόλεων αυτών, από διάφορους αρχαιολόγους, με πρωταρχικό ρόλο των Γάλλων (Καθ. Φουσέ, Μπαρτού, Σλουμπερζέ, Ταρζί) απεκάλυψε τα γλυπτά αριστουργήματα της τέχνης που ονομάσθηκε Γανδάρα. Ορισμένα εξ αυτών παρουσιάζουν έντονη ελληνική επιρροή, ιδιαίτερα στην περιοχή της Χάντα (κοντά στην Καμπούλ), επιρροή που διήρκεσε 6 αιώνες (1ο-6ο αι.) μετά την αποχώρηση των Ελλήνων.
Εναπομείναντες ΄Ελληνες έποικοι ή εξελληνισμένοι καλλιτέχνες της περιοχής σμίλεψαν το Βούδα με χαρακτηριστικά Απόλλωνα και τους ακολούθους του με μορφές Ελλήνων θεών και ηρώων (Ηρακλής, Αλέξανδρος, Διόνυσος, Αθηνά κλπ.), με ελληνικό χιτώνα ή ιμάτιο, ανάλαφρες πτυχές, πραξιτελικά πρόσωπα και αριστουργηματική πλαστικότητα. Ορισμένα από τα γλυπτά αυτά θα μπορούσαν να έχουν γίνει οπουδήποτε στην Ελλάδα (Καθ. Ταρζί).
Εναπομείναντες ΄Ελληνες έποικοι ή εξελληνισμένοι καλλιτέχνες της περιοχής σμίλεψαν το Βούδα με χαρακτηριστικά Απόλλωνα και τους ακολούθους του με μορφές Ελλήνων θεών και ηρώων (Ηρακλής, Αλέξανδρος, Διόνυσος, Αθηνά κλπ.), με ελληνικό χιτώνα ή ιμάτιο, ανάλαφρες πτυχές, πραξιτελικά πρόσωπα και αριστουργηματική πλαστικότητα. Ορισμένα από τα γλυπτά αυτά θα μπορούσαν να έχουν γίνει οπουδήποτε στην Ελλάδα (Καθ. Ταρζί).
Ο μηχανισμός της επιρροής έγινε γνωστός από την σοβιετική τότε ανασκαφή στο Τίλια Τεπέ (Δρ Βίκτωρ Σαριγιαννίδης, 1968-78), που αναδεικνύει τεχνουργήματα τοπικών λαών (Γιουέντζι, Κουσάν) που κατέλαβαν τα Ελληνο-Βακτριανά βασίλεια. Υιοθέτησαν στοιχεία της ελληνικής τέχνης και θεματολογίας με Έλληνες θεούς και ήρωες, καθώς και το ελληνικό αλφάβητο. Όταν αργότερα ασπάσθηκαν τον Βουδισμό, δημιούργησαν στην πρωτύτερα εξελληνισμένη περιοχή της Γανδάρα (όρια Αφγανιστάν-Πακιστάν, τότε Ινδία), έναν Ιερό χώρο Βουδισμού με πολλά μοναστήρια.
Ο Καθ. Μάριο Μπουσάλι από τη Ρώμη γράφει ότι ήταν έργο των Γιάβανας, Ελλήνων της Ινδίας, που έφεραν βαθειά μέσα τους την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία μαζί με την βουδιστική σοφία. Όπως ο Έλλην βασιλιάς Μέναδρος, του Ινδο-Ελληνικού βασιλείου (160-130 π.Χ.), που είχε επιτύχει συγκερασμό και όσμωση των δύο πολιτισμών και αναφέρεται στις Ιερές Ινδικές Γραφές Μιλίντα Πάνχα ως ο βασιλιάς-σοφός, με την Αθηνά στο νόμισμά του, ως θεά της σοφίας και προστάτιδά του.
Έτσι η ελληνική τέχνη εκφράζει εδώ στοιχεία τοπικά, ''με στοχαστικές προσαρμογές'' όπως λέει ο Κ. Καβάφης στο ποίημά του ''200 π.Χ.'' και συγχρόνως ''μπολιάζει'' τους πολιτισμούς των λαών της Ανατολής.
Από την Μεσόγειο ως τα βάθη της Κ. Ασίας χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, ορισμένοι λαοί αγάπησαν τον ελληνικό πολιτισμό, προσέβλεπαν στην Αθήνα σαν κοιτίδα του, με αναρίθμητες παραστάσεις της Αθηνάς (αγάλματα, δαχτυλίδια, νομίσματα, κλπ.).
Έτσι η ελληνική τέχνη εκφράζει εδώ στοιχεία τοπικά, ''με στοχαστικές προσαρμογές'' όπως λέει ο Κ. Καβάφης στο ποίημά του ''200 π.Χ.'' και συγχρόνως ''μπολιάζει'' τους πολιτισμούς των λαών της Ανατολής.
Από την Μεσόγειο ως τα βάθη της Κ. Ασίας χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, ορισμένοι λαοί αγάπησαν τον ελληνικό πολιτισμό, προσέβλεπαν στην Αθήνα σαν κοιτίδα του, με αναρίθμητες παραστάσεις της Αθηνάς (αγάλματα, δαχτυλίδια, νομίσματα, κλπ.).
Σεβάστηκαν τον Αλέξανδρο για τον ελληνικό πολιτισμό που έφερε στην Ασία, μαζί με την ισονομία των πολιτών, που, από υπηκόους τους έκανε πολίτες των ελληνικών πόλεων, που διοικούντο αυτόνομα με θεσμούς και νόμους.
Πάμπολλα επικά ποιήματα γράφτηκαν στο Μεσαίωνα από πολλούς συγγραφείς διαφόρων λαών, Πέρσες (Φερντουσί, Νιζαμί), Άραβες, Αφγανοί, κλπ. εμπνευσμένους από το μυθιστόρημα του Καλλισθένη για τον Μ. Αλέξανδρο. Πολλοί λαοί οικειοποιήθηκαν τον Ισκαντάρ Ζουλκαρνέϊν (όπως τον ονομάζουν στα αραβικά) και ακόμα σήμερα ορισμένοι επαίρονται ότι είναι απόγονοί του (Αφγανιστάν, Πακιστάν, Παμίρ, Τατζικιστάν). Λατρεύτηκε μάλιστα και σε περιοχές που δεν μετέβη ποτέ, όπως η Ινδονησία, όπου θεωρήθηκε γενάρχης Αράβων βασιλέων και όπου υπάρχει κενοτάφιό του (Σουμάτρα, Παλεμπάγκ) (Καθ. Σαμπέρ Λουάρ).
Η περίοδος από τον 1ο αι. μ.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. είναι μεταβατική για την ινδική ιστορία και τέχνη. Τους πρώτους αιώνες π.Χ. και μ.Χ. γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη το θαλάσσιο εμπόριο για να ανταποκριθεί στη μεγάλη ζήτηση ινδικών προϊόντων. ελεφαντόδοντου, μπαχαρικών, διαμαντιών κ.ά. από τους Ρωμαίους. Οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια ρωμαϊκά νομίσματα σε ινδικά λιμάνια αλλά και τμήμα ρωμαϊκού εμπορικού σταθμού. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, τον 1ο αι. μ.Χ., διαμαρτύρεται σε επιστολή του που έχει σωθεί ότι τα ινδικά προϊόντα στοίχιζαν στους Ρωμαίους 550 εκατομμύρια σηστέρτιους σε χρυσό το χρόνο.
Στη γλυπτική, την περίοδο αυτή, αναπτύχθηκε μια καλλιτεχνική έκφραση, κυρίως στην περιοχή του παλαιού ελληνοϊνδικού βασιλείου του Ινδού, γνωστή ως τέχνη της Γκαντάρα ή ελληνοβουδιστική, που χαρακτηρίζεται από τη χρήση ελληνιστικών στοιχείων στην απόδοση θεμάτων ινδικών και βουδιστικών. Στη λογοτεχνία γενικεύθηκε η χρήση της σανσκριτικής γλώσσας και ολοκληρώθηκαν τα δύο μεγάλα ινδικά έπη, η Ραμαγιάνα και η Μαχαμπχαράτα.
Η χρυσή εποχή. Από τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. μέχρι και τον 6ο αι. μ.Χ., η Ινδία περνάει σε μια νέα περίοδο πολιτικής ενότητας κάτω από την εξουσία γηγενών πληθυσμών, που σταδιακά κατόρθωσαν να επιβληθούν (δυναστεία των Γκούπτα). Η περίοδος αυτή θεωρείται ως η χρυσή εποχή του ινδικού πολιτισμού. Ο ινδικός πολιτισμός μαζί με το Βουδισμό διαδόθηκαν μέχρι την Άπω Ανατολή. Την ειρηνική αυτή εποχή οι Ινδοί λόγιοι διαμόρφωσαν το δεκαδικό μετρικό σύστημα και μια απλουστευμένη μέθοδο γραφής των αριθμών, που ονομάστηκε αραβική, επειδή έγινε γνωστή στην Ευρώπη από Άραβες εμπόρους και μελετητές, ενώ ήταν ινδική εφεύρεση.
Η χρυσή εποχή τελειώνει με την άφιξη νέων νομαδικών λαών στη Β. Ινδία. Τη μεγαλύτερη απειλή αποτελούν οι Λευκοί Ούνοι, συγγενείς με τους Μαύρους Ούνους που εισέβαλαν στα μέσα του 5ου αι. μ.Χ. στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Αυτοί μετέβαλαν σε ερείπια όλη τη Β. Ινδία και κατέστρεψαν τα σημαντικότερα βουδιστικά ιερά, γεγονός που θα συμβάλει στη βαθμιαία εξαφάνιση του Βουδισμού από τον ινδικό χώρο.-
Η χρυσή εποχή τελειώνει με την άφιξη νέων νομαδικών λαών στη Β. Ινδία. Τη μεγαλύτερη απειλή αποτελούν οι Λευκοί Ούνοι, συγγενείς με τους Μαύρους Ούνους που εισέβαλαν στα μέσα του 5ου αι. μ.Χ. στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Αυτοί μετέβαλαν σε ερείπια όλη τη Β. Ινδία και κατέστρεψαν τα σημαντικότερα βουδιστικά ιερά, γεγονός που θα συμβάλει στη βαθμιαία εξαφάνιση του Βουδισμού από τον ινδικό χώρο.-
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.