Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΒΑΓΚΝΕΡ (1813 – 1883) Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ.

 ΣΚΟΠΟΣ  ΤΟΥ  ΒΑΓΚΝΕΡ  ΗΤΑΝ  Η  ΑΝΑΒΙΩΣΗ  ΤΟΥ  ΑΡΧΑΙΟΥ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΔΡΑΜΑΤΟΣ  ΜΕΣΩ  ΤΟΥ  ΛΥΡΙΚΟΥ  ΘΕΑΤΡΟΥ.

Ο Βίλχελμ Ρίχαρντ Βάγκνερ γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1813 στη Λειψία και πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1883 στη Βενετία της Ιταλίας. Ήταν πρωτοποριακός Γερμανός ρομαντικός συνθέτης, ποιητής και μουσικολόγος του 19ου αιώνα.  Ονομάστηκε  «ο αγαπημένος των θεών». Πολλά έχουν γραφτεί για την τεράστια αυτή προσωπικότητα και την πολυτάραχη ζωή του. Την λατρεία των φίλων της όπερας και της μουσικής, όσο και για τα  βαθιά  αισθήματα που εμπνέει στις καρδιές το ίνδαλμά τους.

ΣΚΟΠΟΣ  ΤΟΥ  ΒΑΓΚΝΕΡ  ΗΤΑΝ  Η  ΑΝΑΒΙΩΣΗ  ΤΟΥ  ΑΡΧΑΙΟΥ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΔΡΑΜΑΤΟΣ  ΜΕΣΩ  ΤΟΥ  ΛΥΡΙΚΟΥ  ΘΕΑΤΡΟΥ.

Ο  γερμανός  μουσικοσυνθέτης, ποιητής και  φιλόσοφος  Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner),  ο αναμορφωτής της όπερας,  έκανε σκοπό της καλλιτεχνικής του δημιουργίας την αναβίωση του αρχαίου Ελληνικού Δράματος  μέσω του Λυρικού Θεάτρου.

Μετά απ’ αυτόν, τίποτα στην όπερα –και στην Τέχνη γενικότερα – δεν ήταν ίδιο.

Θέλησε  να συνενώσει όλες τις τέχνες (ποίηση, μουσική, εικαστικές τέχνες) σε μία ενιαία Τέχνη που θα εμπεριείχε κάθε δυνατή έκφανση του ωραίου.

 

Στο «μουσικό δράμα»  (όπερα), αναβάθμισε τον ρόλο της ορχήστρας από συνοδευτικό και υποδηλωτικό του ρυθμού (νοοτροπία απ’ την οποία δεν ξέφυγε ούτε ο μεγάλος Βέρντι) σε ρόλο αληθινού  φιλοσοφικού   σχολιαστή  τού δράματος, ανάλογου με τον χορό στο αρχαίο ελληνικό θέατρο. Ο Βάγκνερ μεταμόρφωσε την όπερα σε «μουσικό δράμα» (Musikdrama): σε ένα ιδανικό μείγμα μουσικής, ποίησης, χορού και οπτικής απόλαυσης. Ο Βάγκνερ διαφωνούσε έντονα με το χαρακτηρισμό των έργων του ως «μουσικών δραμάτων», διότι πίστευε πως ο χαρακτηρισμός αυτός δεν απέδιδε την ουσία του συνθετικού του έργου. Για αυτόν «η μουσική είναι μία τέχνη ομιλούσα και δρώσα, ενώ η μουσική μορφή είναι μια μορφή έκφρασης, μια διατύπωση. Μια διατύπωση, όμως, είναι ολοκληρωμένη όταν είναι σε τέτοιο βαθμό προσφυής ως προς το περιεχόμενο που εκφράζει, ώστε η ίδια να παραμένει απαρατήρητη. Η μουσική μορφή είναι ένα μέσο που αφομοιώνεται στη λειτουργία την οποία εκτελεί χωρίς να αποκτά αυτόνομη ύπαρξη και σημασία.» Σημαντική θέση στην επαναστατική σύλληψη ενός τέτοιου συνδυασμού μουσικής και δραματουργίας κατέχει η συστηματική χρήση αυτού που αποκαλούμε καθοδηγητικό μοτίβο, ή αλλιώς "leit motiv". Η χρήση του καθοδηγητικού μοτίβου (που έφθασε στο απόγειό της στον κύκλο "Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν") συνίσταται στην αξιοποίηση ενός μοτίβου ή μουσικού θέματος ως «εκπρόσωπου» για κάθε ήρωα, αντικείμενο ή βασική ιδέα του έργου (ή πολλών έργων στην περίπτωση του Δαχτυλιδιού). Το μοτίβο αυτό εμφανίζεται δεκτικό αλλοιώσεων, επεξεργασίας ή και συνδυασμού με άλλα μοτίβα, ανάλογα με τις δραματουργικές ανάγκες του έργου. Ο Βάγκνερ διεύρυνε τους ορίζοντες του αρμονικού συμβάντος της εποχής του και τα τελευταία χρόνια της ζωής του χαρακτηρίζονται από μουσικό πλούτο και περιπλοκότητα. Προετοίμασαν δε το έδαφος για πολλές από τις μουσικές εξελίξεις του επόμενου αιώνα. Άλλη σημαντική προσφορά του Βάγκνερ ήταν η πρωτοβουλία του (και η καθοριστική συμβολή του στη χρηματοδότηση) για την ανέγερση ενός εκπληκτικού θεάτρου, του Festpielhaus στο Μπαϊρόιτ (Βαυαρία) όπου τα έργα του θα μπορούσαν να παρουσιάζονται σε ιδεώδεις για την εποχή συνθήκες.

Στενός του φίλος του  Βάγκνερ  και κατά καιρούς οικοδεσπότης του  ήταν ο Νικόλαος Δούμπας, Έλληνας έμπορος, κάτοικος της Βιέννης.

 Ο Βάγκνερ επηρέασε σημαντικά το έργο του Μανώλη Καλομοίρη και η επίδραση διαφαίνεται και μέσα από την επιλογή του Καλομοίρη να μελοποιήσει το δραματικό ποίημα του Yeats. Γιατί, μέσα στο έργο αυτό υπάρχουν στοιχεία που αφορούν περιβάλλον, σκηνική δράση και χαρακτήρες, τα οποία υπάρχουν και σε όπερες του Βάγκνερ. Αρχικά, υπάρχει το φυσικό περιβάλλον, νερό, θάλασσα, που παραπέμπει στο «Χρυσό του Ρήνου» και στον «Ιπτάμενο Ολλανδό» του Βάγκνερ. Κοινή είναι η προβολή μιας υψηλής ιδέας μέσω των ρομαντικών ηρώων, που αποτελεί ένα ακόμη ενοποιητικό στοιχείο στο έργο του Βάγκνερ και του Καλομοίρη. Στον πρώτο, η λύτρωση, η αγάπη και η θυσία και στον δεύτερο, η «Αγάπη» που εκπροσωπείται από μία γυναικεία μορφή σε όλο το σκηνικό έργο του, όπως ο ίδιος αναφέρει στον «Πρόλογο» των Ξωτικών νερών.

Σημαντική μελέτη για το έργο του Ρίχαρντ Βάγκνερ, έγραψε ο  Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν, γαμπρός του και σύζυγος της κόρης του Εύας, για τον οποίο έγραψε, το 1883, ότι ήταν μάλλον η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα που γέννησε ποτέ η ανθρωπότητα, ενώ μεγάλη είναι η συμβολή του Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν στη διαμόρφωση των φυλετικών ιδεών του Βάγκνερ.

Το 2013, χαρακτηρίστηκε ως έτος Βάγκνερ καθώς συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη γέννηση του  Βάγκνερ.

 

  

 

                    

                    Το θέατρο του Μπαϊρόιτ

 

 ΡΙΧΑΡΔΟΣ  ΒΑΓΚΝΕΡ,  ΕΝΑΣ  ΘΕΡΜΟΣ  ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ 
ΑΠΟ ΤΑ  ΠΑΙΔΙΚΑ  ΤΟΥ  ΧΡΟΝΙΑ.

Στην αυτοβιογραφία του,
(το  1821 ήταν ένα   μικρό παιδί  8  χρονών) γράφει: 

«Οι ανταποκρίσεις των εφημερίδων και των περιοδικών από τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία, μου είχαν προξενήσει φοβερή συγκίνηση.

  Έτσι, η αγάπη μου για την Ελλάδα, που αργότερα μετατράπηκε σε ενθουσιασμό για τη μυθολογία και την ιστορία της αρχαιότητάς της, πήγασε από το ζωηρό και επώδυνο ενδιαφέρον μου για τα γεγονότα του παρόντος.   Στα κατοπινά χρόνια, η ιστορία των αγώνων των Ελλήνων κατά των Περσών μού έφερνε πάντα στο νου την σύγχρονη επανάσταση κατά των Τούρκων.»

Σε αντίθεση με πολλούς άλλους φιλέλληνες που αγάπησαν την Ελλάδα λόγω θαυμασμού για την αρχαιότητά της, ο Βάγκνερ στράφηκε στη μελέτη της κλασικής Ελλάδας έχοντας ως αφετηριακό ερέθισμα τους εθνικο-απελευθερωτικούς αγώνες του  νεώτερου  Ελληνισμού.

 Για τον Βάγκνερ, "η Ελλάδα αποτελούσε μία αδιάσπαστη  ενιαία ιδέα και μια πολιτιστική αξία με απόλυτη ιστορική συνέχεια". 

(Σημείωση:  τι  να  πουν  πάνω  σ' αυτό  οι  "έλληνες  πολιτικοί"  τύπου  Τσίπρα,  Φίλη,  Κοντονή  και  τα  λοιπά  αποβράσματα  της  νεοελληνικής  κοινωνίας).

 Δυστυχώς οι  γενιές των Ελλήνων  του  20ού  αιώνα   φάνηκαν  ανίκανες  να  συνεχίσουν τα  μεγάλα  έργα των προγόνων τους, στράφηκαν για πνευματική   τροφή  σε  εβραίους  σαν  τον  Κεσιλέ  Μαρδοχαίο,   το πνεύμα  τους  στέρεψε  τελείως  από  την   προσκόλησή  τους  στην  φιλοσοφία και  πρακτική του                      Εβραιομαρδοχαϊσμού. Το  ίδιο  είχε  στερέψει  μεταξύ  του  400  και  600  μ.Χ.  λόγω  της  φανατικής  τους  προσκολλήσεως  σε  ένα  άλλο  ιουδαίο,  τον  Ιησού.  Και  τότε  έκαναν  πάνω  από  χίλια  χρόνια  για  να  πάρουν  ανάσα,  να  συνέλθουν.  
 Έτσι  τον  20ό  αιώνα  αφιονισμένοι  από  την  ιδεολογία  του  εβραίου  Κεσιλέ  Μαρδοχαίου  οι  Έλληνες, άρχισαν την αλληλοεξόντωση  και τελικά  πρόδωσαν την πίστη  που  έτρεφε γι αυτούς  ο  Βάγκνερ,  ο  προσωπικός  φίλος  του   Μακεδόνα  Λάλλα.

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ