ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

Ο Μαραθώνας αποτελεί το μεγαλύτερο brand name της Ελλάδος, και ένα από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αττικής.  Παρόλα αυτά , η ευρύτερη  περιοχή παραμένει αρχαιολογικά και τουριστικά ανεκμετάλλευτη, παρότι απέχει λιγότερο από μία ώρα από την Αθήνα.

Η περιοχή του Μαραθώνα, στην αρχαιότητα αποτελούνταν από τέσσερις Δήμους, οι οποίοι συνιστούσαν την περίφημη τετράπολη της περιοχής: ο Μαραθώνας, η Οινόη, ο Προβάλυνθος, και ο Τρικόρυνθος.

Συνοπτικά θα αναφέρω τις κυριότερες περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, χωρίς αυτό να σημαίνει ως οι περιοχές φυσιοδιφικού και οικολογικού ενδιαφέροντος στερούνται σπουδαιότητας.  Στην συνέχεια θα ακολουθήσει δημοσίευση των φωτογραφιών από την δική μας εξερεύνηση την 15/11/2015 . 

Γενικότερα θλίβει η κατάσταση των τόσο σημαντικών μνημείων, για τα οποία δεν υπάρχει καμία αξιοποίηση,  και τα οποία βρίσκονται στο έλεος των αρχαιοκαπήλων και των καιρικών συνθηκών, καθώς όλα τα μνημεία είναι εκτεθειμένα, ενώ καμία σχετική  αρχαιολογική έρευνα δεν βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες..

Η περιήγηση του  επισκέπτη θα πρέπει να ξεκινήσει στο  Αρχαιολογικό Μουσείο του  Μαραθώνα,  και το   Κέντρο Προβολής Μαραθωνίου Δρόμου.  Στη συνέχεια σημεία εξαιρετικού ενδιαφέροντος είναι τα εξής:

Ο τύμβος του Μαραθώνα

Το σημαντικότερο  μνημείο της περιοχής είναι προφανώς ι ο Τύμβος των Μαραθωνομάχων , ( ύψους 9 μ. και διαμέτρου 50 μ0  ο οποίος σκεπάζει τα οστά των 192 Αθηναίων, που έπεσαν στη μάχη του Μαραθώνα. ..

Αντίγραφο του τροπαίου της μάχης του Μαραθώνα

Το αντίγραφο του τροπαίου της μάχης του Μαραθώνα, βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας. Από πληροφορίες προκύπτει ότι εκεί τάφηκαν ομαδικά οι νεκροί Πέρσες, διότι βρέθηκαν λείψανα οστών άτακτα τοποθετημένα, που φαίνεται πως ανήκουν σε εκατοντάδες νεκρούς.Τα λείψανα του πραγματικού τροπαίου βρίσκονται στο Μουσείο του Μαραθώνα.

Αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηναίων  

Αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηναίων υπάρχει στη βάση του φράγματος της λίμνης του Μαραθώνα.  Ο Θησαυρός των Αθηναίων ήταν από τα πιο σπουδαία και εντυπωσιακά κτίσματα του τεμένους του Απόλλωνα, οικοδομήθηκε από την Αθηναϊκή δημοκρατία στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. και δέσποζε επάνω στην Ιερά οδό. Το κτίσμα αυτό ήταν ένα είδος θησαυροφυλάκιου της Αθήνας, στο οποίο φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές πολεμικές νίκες της πόλης και άλλα αντικείμενα που είχαν αφιερωθεί στο ιερό. Σύμφωνα με μία ερμηνεία, η οποία στηρίζεται κυρίως στην περιγραφή του περιηγητή Παυσανία και στην επιγραφή που σώζεται στην πρόσοψη της νότιας κρηπίδας, ο θησαυρός οικοδομήθηκε σε ανάμνηση της απόκρουσης του περσικού κινδύνου μετά τη μάχη στο Μαραθώνα το 490 π.Χ.

Πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στο Τσέπι

Στη θέση Τσέπι, στις παρυφές της πεδιάδας του Μαραθώνα, στους πρόποδες του μικρού βουνού Κοτρώνι, εκτείνεται ένα από τα μεγάλα προϊστορικά κέντρα του Μαραθώνα. Πρόκειται για ένα νεκροταφείο πρωτοελλαδικής περιόδου (3200-2000 π.Χ.), συστηματικής μορφής. Από τα πολυάριθμα ευρήματα που βρέθηκαν στους τάφους προκύπτει πως το νεκροταφείο αυτό το χρησιμοποιούσαν κάτοικοι των νησιών των Κυκλάδων, που για εμπορικούς λόγους είχαν εγκατασταθεί στην Ανατολική Αττική.

Μεσοελλαδικοί  τύμβοι στο Βρανά

Ένα από τα σημαντικότερα νεκροταφεία της περιοχής είναι του Βρανά, μεσοελλαδικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.). Αποτελείται από επτά ταφικούς τύμβους, οι τέσσερις εκ των οποίων ερευνήθηκαν από τον Σπ. Μαρινάτο (1970-1972) και έφεραν στο φως αγγεία και κτερίσματα που εκτίθενται στο Μουσείο του Μαραθώνα. Το μεσοελλαδικό νεκροταφείο βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το Μουσείο του Μαραθώνα.

Μυκηναϊκός θολωτός τάφος στο Βρανά

Σε απόσταση 400 μ. από το μεσοελλαδικό νεκροταφείο του Βρανά σώζεται πλήρης θολωτός μυκηναϊκός τάφος εσωτερικού ύψους 7,20 μ., αναστηλωμένος και στεγασμένος. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν χρυσό αγγείο και κύπελλο, καθώς επίσης και τάφος με δύο σκελετούς αλόγων σε πλάγια στάση. Ο θολωτός τάφος του Μαραθώνα είναι μια σπάνια ταφική κατασκευή στην Αττική και χρονολογείται στο 1450-1380 π.Χ. Είχε ερευνηθεί το 1933-1935 από τον καθηγητή Γ. Σωτηριάδη και αναστηλώθηκε το 1958.

Ιερό Αιγυπτίων Θεών

Διαβάστε από παλαιότερη επιτόπια έρευνα μας εδώ

Αρχαιολογικός χώρος Ραμνούντος

Διαβάστε από παλαιότερη επιτόπια έρευνα μας εδώ

Μακαρία πηγή

Ο Παυσανίας αναφέρει στην περιγραφή του της περιοχής του Μαραθώνα και την πηγή Μακαρία και καταλήγει: «Εδώ, η Μακαρία, κόρη της Δηιάνειρας και του Ηρακλέους, θυσιάστηκε μόνη της κι έτσι έγινε δυνατόν στους Αθηναίους να νικήσουν στον πόλεμο και στην πηγή να πάρει το όνομά της». Η αρχαία Μακαρία είναι η μεγάλη πηγή (Μεγάλο Μάτι) που αναβλύζει και σήμερα πλάι στο δρόμο Μπέη-Κάτω Σουλίου, στο βορειοανατολικό άκρο της πεδιάδας, κάτω από το βουνό Σταυροκοράκι. Κάποτε από τα πλούσια νερά της υδρευόταν η Αθήνα, όπως είναι φανερό από το αντλιοστάσιο που βρίσκεται εκεί. Στη γερμανική κατοχή προστατευόταν από φρουρά. Σώζεται ακόμη απείραχτο το μικρό οχυρό για το φρουρό του κατοχικού στρατού. Σήμερα τα νερά της εμπλουτίζουν το στίβο του Ολυμπιακού Κωπηλατοδρομίου.

Φαράγγι της Οινόης

Ένας από τους ομορφότερους επίγειους παράδεισους της Αττικής βρίσκεται στο Μαραθώνα. Το φαράγγι της Οινόης συνδυάζει την εξαίρετη φυσική ομορφιά ενός καταπράσινου φαραγγιού το οποίο διασχίζει ο ποταμός Χάραδρος, με κρυστάλλινες πηγές, μικρές λιμνούλες και παραμυθένια μονοπάτια περιπάτου.

Η ευρύτερη περιοχή της Οινόης όμως αποτελεί επιπλέον τόπο σημαίνοντος ιστορικού ενδιαφέροντος. Εδώ βρίσκεται το Σπήλαιο του Πανός (το οποίο παραμένει, δυστυχώς, σφραγισμένο εδώ και χρόνια για το κοινό) το Πύθιο του θεού Απόλλωνα και τα ερείπια του Μεσαιωνικού Πύργου στο Πύθιο.

Ιερό Πύθιου Απόλλωνος

Στην περιοχή του αρχαίου δήμου της Οινόης βρισκόταν το ιερό του Απόλλωνος Πυθίου, απ’ όπου ξεκινούσε η επίσημη αντιπροσωπεία για τους Δελφούς.Ο λιθόστρωτος δρόμος διασώζεται ακόμα .

Πιο συγκεκριμένα στην περιοχή λατρευόταν ο Απόλλων όπως μας πληροφορεί απόσπασμα του Φιλοχώρου που αναφέρει την ύπαρξη Πυθίου στην Οινόη και Δηλίου στον Μαραθώνα. Στα δυο αυτά ιερά προσφέρονταν θυσίες πριν από την αποστολή της θεωρίας, που ξεκινούσε για τους Δελφούς και τη Δήλο από το Πύθιο και το Δήλιο αντίστοιχα.Ερευνήθηκε το 1972 από τον Σπ. Μαρινάτο μεγάλο οικοδόμημα, αποτελούμενο από ορθογώνιο περιστύλιο διαστάσεων 13,6 x 17,3 μέτρων. Η ατελής ανασκαφή δεν επιτρέπει τη συναγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Θεωρείται πιθανώς εγκοιμητήριο και συσχετίζεται με το Πύθιο.

Ακριβώς δίπλα βρίσκεται αρχαίο Υδραγωγείο, από το οποίο αντλούν νερό σύγχρονες εγκαταστάσεις..... 

Ακολουθώντας το μονοπάτι προς το φαράγγι της Οινόης διασώζεται ο λιθόστρωτος αρχαίος δρόμος  προς τους Δελφούς.

Το σπήλαιο του Πανός

Στην ακρόπολη της Οινόης, όπως αναφέρει ο Παυσανίας (Αττικά 38,7) «ολίγου απώτερου του πεδίου, Πανός εστίν όρος και σπήλαιον θεάς…».Στη Β.Α. πλευρά του λόφου της Ακρόπολης της Οινόης ήταν γνωστό από παλιά ένα σπήλαιο με δύο εισόδους, το οποίο ταυτιζόταν από τους παλαιότερους με το σπήλαιο το αναφερόμενο από τον Παυσανία. Το σπήλαιο βρίσκεται 3 χιλιόμετρα δυτικά του σημερινού χωριού σε υψόμετρο 118 μ., νότια της αρχαίας χαράδρας του μικρού ποταμού, ο οποίος πηγάζει από τις πλαγιές του πεντελικού και χύνεται στη θάλασσα του Μαραθώνα. Το κοίλωμα του σπηλαίου έχει μήκος 75 μ. και πλάτος 15 μ. Το σπήλαιο έχει 2 εισόδους όπως αναφέραμε και παραπάνω. 

Η ανατολική θεωρείται και η κύρια είσοδος , διότι ο χώρος ολόγυρα είχε διαμορφωθεί πάνω σε παλιό επίπεδο και κοιτά σ΄ αυτή την είσοδο. Βρέθηκε τείχος και αναθεματική ενεπίγραφη στήλη στον Πάνα και στις Νύμφες, που περιέχει ιερό νόμο του άρχοντα Θεόφημου (61-60 π.χ.) με απαγορευτικούς κανόνες γι΄ αυτούς που εισέρχονταν στην σπηλιά.

Μέσα στο σπήλαιο σχηματίζονται μεγάλες αίθουσες, οι οίκοι του Παυσανία, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διάφορες αποχρώσεις του λευκού, του κόκκινου και γαλάζιου χρώματος. Οι οροφές έχουν γαλαζοπράσινο χρώμα. Στους βράχους σχηματίζονται μικρές στρογγυλές κοιλότητες με νερό, «τα λουτρά». Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το σπήλαιο βρέθηκε «άθικτο», και το έδαφος αδιατάρακτο εκτός από τις τρύπες των ασβών και των αλεπούδων.

Στην αριστερή πλευρά της κύριας εισόδου βρέθηκαν ανθρώπινοι σκελετοί σε νεολιθικούς τάφους. Επίσης βρέθηκαν όστρακα παλαιότερης νεολιθικής εποχής (5000-4000 π.χ.), μία σειρά από νεολιθικά αγγεία καθώς επίσης και ένα ζευγάρι σκουλαρίκια αφιερωμένα προφανώς στις Μαραθωνίδες Νύμφες. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την υστεροελλαδική περίοδο και μέχρι τον 5ο αιώνα δεν έχουν βρεθεί λείψανα ζωής ή λατρείας στο σπήλαιο. Είναι πολύ πιθανό ότι το σπήλαιο εγκαταλείφθηκε κατά τα τέλη της προϊστορικής περιόδου και εγκαταστάθηκε σ΄ αυτό η λατρεία του Πανός, από την αρχή του 5ου αιώνα π.χ. και συγκεκριμένα το 490 π.χ. στη Μάχη του Μαραθώνα, για να βοηθήσει τους Έλληνες στη μάχη κατά των Περσών. Μία άποψη, θέλει το σπήλαιο σαν κατοικία του Θεού Πάνα και ότι από αυτό ξεχύθηκε ο τραγοπόδαρος Θεός μαζί με τους Πανίσκους του, σκόρπισε τον «πανικό» στους Πέρσες, οι οποίοι τρομαγμένοι από τις φοβερές φωνές τους τράπηκαν σε φυγή, μπήκανε στα πλοία τους και φύγανε. Έτσι ο θεός πρόσφερε περιχαρή νίκη στους Έλληνες , κρατώντας την υπόσχεση που τους έδωσε ότι «ες Μαραθώνα, ήξει συμμαχίσων». Αυτοί για να τιμήσουν το θεό, φέρανε τη λατρεία του στο χώρο της Αττικής, 

αφιερώνοντας του, σαν ιερά όλα τα σπήλαια και σπηλαιώδη χάσματα του τόπου τους.

Σχετικά με το σήμερα οι πληροφορίες από την αρχαιολογική υπηρεσία αναφέρουν ότι αυτή τη στιγμή το σπήλαιο είναι φραγμένο γα να μη λεηλατηθεί από αρχαιοκάπηλους και δεν πρόκειται να ανοιχθεί αν δεν τελειώσουν οι ανασκαφές στο εσωτερικό του. Οι τελευταίες ανασκαφές έγιναν το 1958 από τον αρχαιολόγο κ. Ι. Παπαδημητρίου, αλλά με τον θάνατό του διακόπηκαν οι σχετικές εργασίες.

Παρότι αναζητήσαμε το σπήλαιο επισταμένως δεν μπορέσαμε να το εντοπίσουμε, καθώς έχει όπως προαναφέρθηκε φραχτεί εσκεμμένα από τους αρχαιολόγους. Οι φωτογραφίες του σπηλαίου από εδώ.

Μεσαιωνικός πύργος στην Οινόη  

Κοντά στο Πύθιο του θεού Απόλλωνα στην Οινόη δεσπόζει ο επιβλητικός μεσαιωνικός πύργος. Λέγεται ότι ήταν εξοχική κατοικία της οικογένειας Δελαρός. Χτίστηκε περίπου το 1250μ.Χ. από τον Όθωνα Δελαρός, ιδρυτή του ελληνικού κλάδου του ομώνυμου οίκου ευγενών της Βουργουνδίας

Επίσης, ΒΔ της Οινόης σώζεται η λεγόμενη «Μάντρα της Γριάς» ένας περίβολος διαμέτρου 3.300 μ., ο οποίος περιέκλειε το αγρόκτημα που είχε προσφέρει ο Ηρώδης στη γυναίκα του Ρηγίλλα. Μέσα σ' αυτό υπήρχαν οικήματα, εγκαταστάσεις και πιθανότατα η έπαυλή του. Η είσοδος ήταν μνημειακή, μια τοξωτή πύλη. Σώζονται επιγραφές, στήλες και προτομές.

Μαραθώνιοι Ιχνηλάτες

Πηγές

www.e-marathon.gr

http://xletsos-basilhs.blogspot.gr