Διαβάστε επίσης το Α' Μέρος
Η ΖΕΣΤΗ ΚΟΙΛΑΔΑ (ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ)
4. ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΛΑΧΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ
Η περιοχή Βλάχων περιλαμβάνει 26 χωριά στα οποία συγκαταλέγεται και η συνοικία των Γρεβενών με την συνοικία της Μητρόπολης. Τα 11 χωριά που ακολουθούν:Φιλιππαίοι, Δέλνο (Πρόσβορο),Τσιούργιακας (Αετιά),Τουζ (Αλατόπετρα),Σιαργκαναίοι (Πανόραμα),Λιπενίτσα
(Περιβολάκι),Ριάχοβον ,Παλαιοχώρι, Βράστινο (Αναβρυτά),
Ντόβρανι (Έλατος) και Μπούρα (Δοξαράς) με 1626 κατοίκους στερούνται σχολείων.
(Περιβολάκι),Ριάχοβον ,Παλαιοχώρι, Βράστινο (Αναβρυτά),
Ντόβρανι (Έλατος) και Μπούρα (Δοξαράς) με 1626 κατοίκους στερούνται σχολείων.
Οχτώ χωριά τα παρακάτω:Μεσολούρι, Βοδεντζικό (Πολυνέρι),Λάβδα, Τίστα (Ζιάκας), Ζάλοβον (Τρίκωμο),Κοσμάτι, Μαυραναίοι και Μαυρονόρος που έχουν 2568 κατοίκους έχουν κοινά σχολεία κατώτατης βαθμίδας, στα οποία φοιτούν 195 μαθητές και δαπανώνται 3500 γρόσια.
Τρία χωριά :το Περιβόλι, η Αβδέλλα και η Σμίξη με 5316 κατοίκους έχουν τέσσερα αλληλοδιδακτικά σχολεία, από αυτά δυο είναι στο Περιβόλι, ένα στην Αβδέλλα και ένα στη Σμίξη. Σ’ αυτά φοιτούν 370 μαθητές και δαπανώνται 9000 γρόσια για τις αμοιβές των δασκάλων. Από αυτά τα 6000 γρόσια ξοδεύονται για το δάσκαλο της Αβδέλλας από κάποια προπαγάνδα, ο οποίος διδάσκει μια φορά τη βδομάδα και ρουμανικά .(Πρόκειται για τον ρουμανοδιδάσκαλο Ιωάννη Φούκα από την Αβδέλλα, όπως τον αναφέρει ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ευγένιος σε επιστολή του στις 19 Νοεμβρίου 1872)
Το Σπήλαιο με 506 κατοίκους έχει κι αυτό αλληλοδιδακτικό σχολείο 30 μαθητές, δαπανώνται για μισθό του δασκάλου 2500 γρόσια.
Η κωμόπολη της Σαμαρίνας που έχει 6340 κατοίκους έχει ένα ελληνικό σχολείο και δυο αλληλοδιδακτικά στα οποία φοιτούν 430 μαθητές, κι ένα κοινό με 200 μαθητές ,δαπανώνται 6000 γρόσια για τις αμοιβές των δασκάλων.
Η πόλη των Γρεβενών που έχει 1440 κατοίκους (με 800 χριστιανούς) έχει ελληνικό σχολείο αλλά στερείται δασκάλου, διατηρεί αλληλοδιδακτικό σχολείο με δυο δασκάλους και 80 μαθητές, για τους οποίους δαπανώνται 5000 γρόσια.
Η σύσταση ενός Παρθεναγωγείου στην πρωτεύουσα ή σε άλλη κωμόπολη είναι αναγκαιότατη.
1. ΓΡΕΒΕΝΑ: Έδρα της Επαρχίας διαιρείται σε δυο συνοικίες, αυτή της Μητροπόλεως, η οποία εξαιτίας του μικρού ποταμού που την διαχωρίζει από την πόλη υπάγεται στο τμήμα Βλάχων και αυτή της πόλης η οποία υπάγεται στο τμήμα Τσιούρχλι, απέχουν οι δυο συνοικίες σχεδόν μισή ώρα μεταξύ τους. Στη συνοικία της Μητροπόλεως υπάρχουν 100 κάτοικοι και δυο σχολεία: ελληνικό και αλληλοδιδακτικό, στα οποία φοιτούν 80 μαθητές. Ο μισθός των δασκάλων είναι 5000 γρόσια, πληρώνονται από το μοναστήρι του Σπηλαίου, από το μοναστήρι του Κουσκό (Ταξιάρχη), από τη μονή του Μοναχίτη και από τη συνεισφορά των πολιτών. Το καλοκαίρι για 4 μήνες διαλύονται οι μαθητές εξαιτίας του καύσωνα και του νοσηρού κλίματος και πηγαίνουν στα ψηλότερα μέρη. Φέτος αποφασίσθηκε, επειδή η πόλη απέχει από τη συνοικία της Μητροπόλεως μισή ώρα και τα τέκνα των πολιτών υποφέρουν πολύ το χειμώνα και το καλοκαίρι, η ανέγερση αλληλοδιδακτικού σχολείου στη πόλη με συνδρομή.
2. ΣΠΗΛΑΙΟΝ: έχει 253 κατοίκους. Σ’ αυτό φέτος συστάθηκε αλληλοδιδακτικό σχολείο που έχει 30 μαθητές, ο ετήσιος μισθός του δασκάλου είναι 2500 γρόσια και ολίγα τρόφιμα.(Στο χωριό αυτό υπήρχε το Μοναστήρι του Σπηλαίου που στήριζε οικονομικά το σχολείο).
3. ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΝ: κωμόπολη που έχει 1521 κατοίκους οι οποίοι εξαιτίας της ορεινής θέσης του οικισμού και του ποιμενικού βίου αναγκάζονται το χειμώνα να μεταβαίνουν οικογενειακώς στη Θεσσαλία. Όταν ξαναγυρίζουν το Μάιο επανερχόμενοι διορίζουν δύο δασκάλους, μαθητές 210, ο μισθός τους 20 οθωμανικές λίρες από τα εισοδήματα των εκκλησιών και από συνεισφορές.
4. ΑΒΔΕΛΛΑ: έχει κατοίκους 828 και εδώ μετακινούνται τη διάρκεια του χειμώνα. Ο δάσκαλος αμείβεται από επιτροπή κάποιου 70 εικοσόφραγκα, διδάσκει μια φορά τη βδομάδα και τη βλάχικη γλώσσα, φοιτούν γύρω στους 100 μαθητές.
5. ΣΜΙΞΗ: έχει 309 κατοίκους και αυτοί ξαναγυρίζοντας κοντά στο Μάιο, συμφωνούν δάσκαλο αλληλοδιδάκτη που διδάσκει τα ελληνικά .Ο μισθός του είναι 1000 γρόσια αμειβόμενος από την εκκλησία, φοιτούν γύρω στους 60 μαθητές.
6. ΣΑΜΑΡΙΝΑ: Έχει 3.170 κατοίκους οι οποίοι τον χειμώνα μεταβαίνουν σε άλλα μέρη να ξεχειμωνιάσουν. Διατηρούν ελληνικό σχολείο με 30 μαθητές και δύο αλληλοδιδακτικά, στα οποία φοιτούν 400 μαθητές. Ο μισθός των δασκάλων είναι 45 λίρες οθωμανικές, από τα εισοδήματα των εκκλησιών και από συνεισφορά πολιτών. Σε δυο άλλες συνοικίες διορίζουν δύο γραμματοδιδασκάλους, οι οποίοι διδάσκουν γύρω στους 200 μαθητές. Ο μισθός και των δύο δασκάλων είναι γύρω στις 15 λίρες από τα εισοδήματα των εκκλησιών και της κοινότητας.
7. ΜΕΣΟΛΟΥΡΙ: έχει 124 κατοίκους που μετακινούνται με τον ίδιο τρόπο το χειμώνα. Λειτουργεί κοινό σχολείο, οι μαθητές είναι γύρω στους 30,ο δάσκαλος αμείβεται με μισθό 500 γροσίων από την εκκλησία και την κοινότητα.
8. ΦΙΛΙΠΠΑΙΟΙ: έχει 218 κατοίκους. Κανένα σχολείο δεν υπάρχει από την έλλειψη πόρων.
9. ΔΕΛΙΟ (ΔΕΛΝΟ =ΠΡΟΣΒΟΡΟ): έχει 87 κατοίκους, χωρίς σχολείο από την έλλειψη πόρων.
10. ΤΣΙΟΥΡΓΙΑΚΑΣ (ΑΕΤΙΑ): έχει 26 κατοίκους και αυτό όμοια.
11. ΒΟΔΕΝΤΣΚΙΟ (ΠΟΛΥΝΕΡΙ): έχει 187 κατοίκους. Το χειμώνα διορίζεται δάσκαλος κοινός με μισθό 200 γροσίων που πληρώνεται από τα εισοδήματα της εκκλησίας, μαθητές γύρω στους 20.
12. ΤΟΥΖ (ΑΛΑΤΟΠΕΤΡΑ): έχει 84 κατοίκους, χωρίς σχολείο και δάσκαλο.
13. ΣΙΑΡΓΚΑΝΑΙΟΙ (ΠΑΝΟΡΑΜΑ): έχει 84 κατοίκους, χωρίς σχολείο και δάσκαλο.
14. ΛΑΒΔΑ: έχει 135 κατοίκους, το χειμώνα, ο δάσκαλος αμείβεται με μισθό 300 γρόσια από την εκκλησία, μαθητές 20.
15. ΛΙΠΕΝΙΤΣΑ (ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ): έχει κατοίκους 28,άνευ σχολείου και διδασκάλου.
16. ΤΙΣΤΑ (ΖΙΑΚΑΣ): έχει 210 κατοίκους, κοινό σχολείο όπου φοιτούν 40 μαθητές, ο μισθός του δασκάλου είναι 5 λίρες από τα εισοδήματα της εκκλησίας.
17. ΡΙΑΧΟΒΟΝ: έχει 25 κατοίκους, χωρίς σχολείο (σύμφωνα με τον Β. Παπανικολάου ερειπώθηκε μετά από επιδρομές Τουρκαλβανών)
18. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ: έχει κατοίκους 40 και τούτο επίσης.
19. ΖΑΛΟΒΟΝ (ΤΡΙΚΩΜΟ): έχει 256 κατοίκους, κοινό σχολείο, ο δάσκαλος αμείβεται με ετήσιο μισθό 1000 γροσίων από την εκκλησία, μαθητές 30.
20. ΚΟΣΜΑΤΙ: έχει 160 κατοίκους, υπάρχει κοινό σχολείο, φοιτούν 20 μαθητές, ο διδάσκαλος παίρνει μισθό 5 λίρες από τα εισοδήματα της εκκλησίας.
21. ΜΑΥΡΙΝΑΙΟΙ (ΜΑΥΡΑΝΑΙΟΙ): έχει 120 κατοίκους, κοινό σχολείο με μαθητές γύρω στους 20. Ο δάσκαλος διδάσκει με μισθό 300 γροσίων, πληρώνεται από την εκκλησία.
22. ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΣ: έχει 92 κατοίκους. Και εδώ το Χειμώνα υπάρχει δάσκαλος κοινός με μισθό 200 γροσίων από τα εισοδήματα της εκκλησίας, φοιτούν 15 μαθητές.
23. ΒΡΑΒΟΝΙΣΤΑ (ΚΑΛΗΡΑΧΗ): έχει 125 κατοίκους, χωρίς σχολείο.
24. ΝΤΟΒΡΑΝΗ (ΕΛΑΤΟΣ): έχει 86 χριστιανούς κατοίκους (κατοικούσαν και μουσουλμάνοι), χωρίς σχολείο.
25. ΜΠΟΥΡΑ (ΔΟΞΑΡΑΣ): έχει 37 κατοίκους, χωρίς σχολείο και δάσκαλο.
Γενική αποτίμηση για την εκπαιδευτικά κατάσταση ελληνικών χριστιανικών σχολείων περιοχής Βλάχων Γρεβενών το 1873-1874.
ΟΙ ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΕΣ ΣΤΑ ΟΡΗ ΤΟΥ ΛΥΓΚΟΥ
Γενική αποτίμηση για την εκπαιδευτικά κατάσταση ελληνικών χριστιανικών σχολείων περιοχής Βλάχων Γρεβενών το 1873-1874.
Στο τμήμα αυτό της επαρχίας Γρεβενών που συμπεριλάμβανε 25 οικισμούς μικρούς και μεγάλους έχουμε και τους οικισμούς της Σαμαρίνας του Περιβολίου ,της Αβδέλλας ,της Σμίξης και του Μεσολουρίου στους οποίους οι κάτοικοι ξεχειμώνιαζαν στο Θεσσαλικό κάμπο. Το Μάιο που ξαναγύριζαν προσλάμβαναν δασκάλους κι από κει ξεκινούσε για τους μαθητές αυτών των χωριών το σχολικό έτος. Στην περιοχή αυτή περιγράφεται και η πόλη των Γρεβενών που ήταν χωρισμένη σε δυο συνοικίες:αυτή της Μητρόπολης στο Βαρόσι με 100 χριστιανούς και αυτή της πόλης που απείχε απ’ την πρώτη μισή ώρα δρόμο περίπου .Τις δυο συνοικίες τις χώριζε το ποτάμι. Τα δυο σχολεία που διέθετε η πόλη των Γρεβενών, λειτουργούσαν έως το 1873-1874 στο Βαρόσι δίπλα στη Μητρόπολη. Από το σχολικό έτος 1874-1875 ιδρύθηκε αλληλοδιδακτικό σχολείο στην πόλη των Γρεβενών για να διευκολύνονται οι μαθητές της πόλης, που για να πάνε στο σχολείο τους χρειάζονταν καθημερινά να περπατούν πήγαινε –έλα 1 περίπου ώρα δρόμο.
Συνολικά στο Τμήμα Βλάχων λειτουργούσαν το σχολικό έτος 1873-1874 18 σχολεία ,από τα οποία 9 ήταν κοινά και τα υπόλοιπα 9 αλληλοδιδακτικά και ελληνικά-αλληλοδιδακτικά.
Ο αριθμός των αρρένων χριστιανών που κατοικούν το τμήμα αυτό, είναι 8513 άτομα .Μαζί με άλλες τόσες γυναίκες που δεν καταγράφονται, ο πληθυσμός του τμήματος Βλάχων ήταν 17026 κάτοικοι.
Οι δάσκαλοι μισθοδοτούνταν κύρια από την εκκλησία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στο Σπήλαιο, με το μισθό ο διδάσκαλος έπαιρνε και τρόφιμα. Η συνολική δαπάνη για τη μισθοδοσία των 20 δασκάλων ήταν 25800 γρόσια. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι ο δάσκαλος της Αβδέλλας έπαιρνε 6000 γρόσια και αυτός στο Βοδέντσκιο (Πολυνέρι) μόλις 200.Σ’ αυτό υπάρχει μια εξήγηση. Ήδη από το 1870 είχε ξεκινήσει στην περιοχή μια προσπάθεια διείσδυσης των Ρουμάνων οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τη λατινική προέλευση της Βλάχικης γλώσσας προσπάθησαν να προσεταιριστούν το βλάχικο στοιχείο της περιοχής. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε γιατί βασίστηκε κύρια στο χρηματισμό των δασκάλων που έστελναν και των γονέων των μαθητών που προσπαθούσαν να προσελκύσουν εκμεταλλευόμενοι τη φτώχεια και την άγνοια των προθέσεων των Ρουμάνων.
α/α
|
Νέο όνομα
και παλιό του
οικισμού
|
Άρρενες κάτοικοι
Χριστιανοί
|
Δάσκαλοι
|
μαθητές
|
Σχολεία
|
Μισθός διδασκάλων
σε γρόσια
|
Τον χρηματοδοτεί
|
1
|
Γρεβενά
πόλη+ συνοικία
Μητρόπολης
|
400
|
2
|
80
|
Αλληλοδιδακτικά 2
|
5000
|
Μοναστήρια, πολίτες.
|
2
|
Σπήλαιον
|
253
|
1
|
30
|
Αλληλοδιδακτικό
|
2500+τρόφιμα
|
μοναστήρι
εκκλησία
|
3
|
Περιβόλιον
|
1521
|
2
|
210
|
Αλληλοδιδακτικό
|
2000
|
Εκκλησία
συνεισφορές
|
4
|
Αβδέλλα
|
828
|
1
|
100
|
Αλληλοδιδακτικό
|
6000
|
Επιτροπή
|
5
|
Σμίξι
|
309
|
1
|
60
|
Αλληλοδιδακτικό
|
1000
|
Εκκλησία
|
6
|
Σαμαρίνα
|
3170
|
5
|
630
|
Ελληνικό –αλληλοδιδακτικά 3,κοινό 1.
|
6000
|
Εκκλησία
συνεισφορές, κοινότητα.
|
7
|
Μεσολούρι
|
124
|
1
|
30
|
Κοινό
|
500
|
Εκκλησία
κοινότητα
|
8
|
Φιλιππαίοι
|
218
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
9
|
Πρόσβορο
Δέλιο(Δέλνο)
|
87
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
10
|
Αετιά
Τσιούργιακας
|
26
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
11
|
Πολυνέρι
Βοδέντσκιο
|
187
|
1
|
20
|
Κοινό
|
200
|
Εκκλησία
|
12
|
Αλατόπετρα
Τουζ
|
57
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
13
|
Πανόραμα
Σιαργκαναίοι
|
84
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
14
|
Λάβδα
|
135
|
1
|
20
|
Κοινό
|
300
|
Εκκλησία
|
15
|
Λιπενίτσα
|
28
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
16
|
Ζιάκας
Τίστα
|
210
|
1
|
40
|
Κοινό
|
500
|
Εκκλησία
|
17
|
Ριάχοβο
|
25
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
18
|
Παλαιοχώρι
|
40
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
19
|
Τρίκωμο
Ζάλοβο
|
256
|
1
|
30
|
Κοινό
|
1000
|
Εκκλησία
|
20
|
Κοσμάτι
|
160
|
1
|
20
|
Κοινό
|
500
|
Εκκλησία
|
21
|
Μαυριναίοι
Μαυραναίοι
|
120
|
1
|
20
|
Κοινό
|
300
|
Εκκλησία
|
22
|
Καληράχη
Βραβόνιστα
|
125
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
23
|
Μαυρονόρος
|
92
|
1
|
15
|
Κοινό
|
200
|
Εκκλησία
|
24
|
Έλατος
Ντόβρανη
|
86
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
25
|
Δοξαράς
Μπούρα
|
37
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
ΣΥΝΟΛΟ
|
8578
|
20
|
1305
|
Κοινά 9
Αλληλ. 4
Ελλην-Αλληλ. 5
|
26000
|
συνεχίζεται...
Διαβάστε επίσης:
ΟΙ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Έλληνες του Μοναστηρίου (Βιτώλειον–Μπιτόλια)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.