ΣΤ. ΟΙ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Κρούσοβο - Τύρνοβο – Μεγάροβο.
Οι τρεις βλάχικες Ελληνικές πόλεις της Βόρειας Μακεδονίας
Τα τρία φρούρια του Ελληνισμού.
Βλαχόφωνοι Έλληνες του σημερινού Κρουσόβου στα Σκόπια.
 |
| Άποψη του Κρουσόβου με την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη |
«Δεν αποτελούμε χωριστή ομάδα από το Ελληνικό γένος. Λεγόμαστε Βλάχοι. Οι πόθοι μας, τα αισθήματά μας, είναι συνταυτισμένα, αιώνες τώρα, με των ελληνοφώνων αδελφών μας.
Είμασταν και θα είμαστε Έλληνες».
12 Ιουνίου 1907,
Οι βλάχοι κάτοικοι στο Μεγάροβο Βόρειας Μακεδονίας
«Διακηρύσσουμε με βαθειά συναίσθηση της Ελληνικής καταγωγής μας, ότι θα παραμείνουμε στα πάτρια και ότι η βία και η καταπίεση από τους εχθρούς της πατρίδας μας δεν κατόρθωσαν, ούτε θα κατορθώσουν ποτέ να κλονίσουν τις εθνικές ελληνικές μας πεποιθήσεις».
5 Ιανουαρίου 1904
Οι βλάχοι κάτοικοι στο Τύρνοβο της Βόρειας Μακεδονίας
«Είμαστε Έλληνες στην καταγωγή και αυτό με πολλούς τρόπους και παλιότερα και τώρα το αποδείξαμε και στις τελευταίες δυστυχίες μας παραμένουμε πιστοί στην Ελληνική πατρίδα».
«Εσμέν Έλληνες την καταγωγήν ως τούτο πολλαχώς και πάλαι και νυν διετρανώσαμεν επιδειξάμενοι και εν τοις εσχάτοις δεινοπαθήμασι την εμμονήν ημών εις τα πάτρια».
24 Δεκεμβρίου 1903
Οι βλάχοι κάτοικοι στο Κρούσοβο της Βόρειας Μακεδονίας
Κρούσοβο:
Το προπύργιο του Ελληνισμού κατά τον Μακεδονικό Αγώνα.
Το Κρούσοβο βρίσκεται 80 χμ. βορειοδυτικά από το Μοναστήρι και 50 χμ. δυτικά του Περλεπέ σε υψόμετρο 1.350 μέτρων και περιστοιχίζεται από πυκνά δάση.
Κρούσοβο
Θεωρείται ότι το όνομά έχει κοινή ρίζα με τα «Κρούσια» και προέρχεται από το μακεδονικό όνομα «Κρούσσος». Η ελληνική κοινότητα του Κρουσόβου, βλαχόφωνη στην πλειονότητά της, ήταν μια από τις ανθούσες του βορειομακεδονικού χώρου. Πληθυσμιακά γνωρίζουμε ότι το 1856 το Κρούσοβο είχε 18.000 κατοίκους, κυρίως βλαχόφωνους Έλληνες και λίγους Αλβανούς και Βούλγαρους. Το 1885 ο πληθυσμός μειώθηκε λόγω μετανάστευσης και έφτασε τις 14.000. Το 1903, λίγο πριν την καταστροφή του, στο Κρούσοβο κατοικούσαν 8.000 βλαχόφωνοι Έλληνες.
Ήταν έδρα της Μητρόπολης Αχριδών και Πρεσπών. Μεγάλη η προσφορά του στους αγώνες του Γένους.
Σήμερα στην πόλη Κρούσεβο, ζουν 9.000 Βλάχοι Έλληνες, από τους 10.000 συνολικά κάτοικους της.
Ο Κρουσοβίτες Κυριάκος Λιάκος και Φωκίων Μπούκλης με τις συζύγους τους
στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στο Κρούσοβο, μία ορεινή βλαχόφωνη κωμόπολη βόρεια του Μοναστηρίου, ο ελληνισμός είχε ανέκαθεν συντριπτική πλειοψηφία. Οι Κρουσοβίτες ασχολήθηκαν με το εμπόριο και ανέπτυξαν την Παιδεία σε τέτοιο βαθμό ώστεανέδειξαν πέντε καθηγητές των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και ο Αλέξανδρος Σβώλος.
Κρουσοβίτης ήταν και ο Δημήτρης Λάλας ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες μουσικούς, μαθητής, στενός συνεργάτης και φίλος του διάσημου μουσουργού Βάγκνερ. Μάλιστα τον βοήθησε στην τελειοποίηση του έργου του "Der Ring des Nibelungen" που αποτέλεσε τη βάση του γνωστού "Άρχοντα των Δακτυλιδιών".
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΤΟ ΚΡΟΥΣΕΒΟ
Ονομαστές οικογένειες Κρουσοβιτών ήταν οι οικογένειες των: Βοσνιακού, Νιτσιώτα, Κριάστα, Κράλλη, Κόκκου, Βαβούσκου, Κατσουγιάννη, Νάλτσα, Κύρου, Μπασδραβέλη, Σβώλου, Νούσια, Τάσκου, Γιωτούση.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΚΡΟΥΣΟΒΙΤΩΝ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
«Παναγιώτατε Δέσποτα βαθυσεβάστως υπογεγραμμένοι, αποτελούντες την Ορθόδοξον Ελληνικήν Κοινότητα Κρουσόβου της θεοσώστου επαρχίας Πρεσπών και Αχριδών, αυτοβούλως και αυτοποαιρέτως κηρύττομεν δια της παρούσης ημών ταπεινής εγγράφου δηλώσεων ότι εσμέν Έλληνες την καταγωγήν ως τούτο πολλαχώς και πάλαι και νυν διετρανώσαμεν επιδειξάμενοι και εν τοις εσχάτοις δεινοπαθήμασι την εμμονήν ημών εις τα πάτρια, και ομολογούμεν ανεπηρεάστως ότι ως μόνην υπάτην πνευματικήν αρχήν της Εκκλησίας και του Γένους αναγνωρίζομεν το Οικουμενικόν Πατριαρχείο εσμέν τέκνα πιστά και αφωσιομένα Αυτώ. «Επί τούτοις διατελούμεν μετά βαθύτατου σεβασμού, κατασπαζόμενοι την χαριτόβρυτον δεξιάν της Υμετέρας Παναγιότητος τέκνα πιστά και αφοσιωμένα της μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας».
Εν Κρουσόβω τη 24η Δεκεμβρίου 1903.
Οι ιερείς: Οικον(όμος) Πα(πα) Κωνσταντίνος, Πρωτόπαπας Νικόλαος, Παπά Σπυρίδων Ιωακείμ, Παπά Αναστάσιος Ν. Κορνέτη, Παπα Σπυρίδων Δημητρίου.
Τα σωματεία: Τάσκος Κ. Κόκος, Νικόλαος Κ. Τσαπάνου, Ν. Δ. Κριάστας, Ε. Ν. Γόρδος, Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, Στέργιος Νικ. Πούσκας, Νάσκου Βαγγέλ(ης), Θωμάς Κ. Δόγου, Γιώργι Σ. Μπανδαβίλας, Γεώργης Στεφ. Βούττης, Κ. Ματσάλης, Στέργιος Ναούμ Πούσκας, Νικ. Γ. Ταχιάος, Κ. Κατσου-γάννης, Γ. Ζωγράφος, Ν. Μπάλλας, ΚύργιοςΒαγγέλλι, Α. Νάλτσας. Ενορία Παπα Γιαννάκη: Μουχτάρης Κ. Ζ. Μπουκοβάλλας, Μιχαήλ Ι. Ζήση, Μιχαήλ παπα Θεοχάρη, Νικόλαος Τέζιου, Θωμάς πούκλε, Στέργιος κόσσας, Μιχαήλ Κ. Σιάσκου, Κωνσταντίνος Δ. Ματάκου, Βάντσος Δ. Έφου, Ναούμ Ναλτσα, Θεόδωρος Ιωάννου, Εμμανουήλ Δ. Κριάστα, Γιαννάκης Ν. Νάλτζα, Αδελφοί Ν. Χρήστου, Ιωάννης Ν. Νούσια, Μουχ(τάρης) Χρήστου Αδάμ, μουχτάρης Θωμά Αποργιάρη (;) ... ενορία Αρναούτ ... Μουχτάρης χάσας την σφραγίδα ώστε το υπογράφω Κώστας Αργύρης. Αι σφραγίδες άπασαι των ενοριών Κρουσόβου πλην της Βουλγαρικής. Τρεις απωλέσθησαν κατά τα τελευταία γεγονότα δυο υπογράφουν οι οικείοι μουχτάρηδες».
Τα σωματεία: Τάσκος Κ. Κόκος, Νικόλαος Κ. Τσαπάνου, Ν. Δ. Κριάστας, Ε. Ν. Γόρδος, Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, Στέργιος Νικ. Πούσκας, Νάσκου Βαγγέλ(ης), Θωμάς Κ. Δόγου, Γιώργι Σ. Μπανδαβίλας, Γεώργης Στεφ. Βούττης, Κ. Ματσάλης, Στέργιος Ναούμ Πούσκας, Νικ. Γ. Ταχιάος, Κ. Κατσου-γάννης, Γ. Ζωγράφος, Ν. Μπάλλας, ΚύργιοςΒαγγέλλι, Α. Νάλτσας. Ενορία Παπα Γιαννάκη: Μουχτάρης Κ. Ζ. Μπουκοβάλλας, Μιχαήλ Ι. Ζήση, Μιχαήλ παπα Θεοχάρη, Νικόλαος Τέζιου, Θωμάς πούκλε, Στέργιος κόσσας, Μιχαήλ Κ. Σιάσκου, Κωνσταντίνος Δ. Ματάκου, Βάντσος Δ. Έφου, Ναούμ Ναλτσα, Θεόδωρος Ιωάννου, Εμμανουήλ Δ. Κριάστα, Γιαννάκης Ν. Νάλτζα, Αδελφοί Ν. Χρήστου, Ιωάννης Ν. Νούσια, Μουχ(τάρης) Χρήστου Αδάμ, μουχτάρης Θωμά Αποργιάρη (;) ... ενορία Αρναούτ ... Μουχτάρης χάσας την σφραγίδα ώστε το υπογράφω Κώστας Αργύρης. Αι σφραγίδες άπασαι των ενοριών Κρουσόβου πλην της Βουλγαρικής. Τρεις απωλέσθησαν κατά τα τελευταία γεγονότα δυο υπογράφουν οι οικείοι μουχτάρηδες».
Το Κρούσοβο καταστράφηκε ως αντίποινα για τη βουλγαρική εξέγερση του Ίλιντεν. Την εξέγερση αυτή προκάλεσε η Εσωτερική Μακεδονοαδριανουπολιτική Επαναστατική Οργάνωση (Ε.Μ.Ε.Ο.), που ιδρύθηκε το 1893 και ήταν ο βασικότερος και μαχητικότερος φορέας των βουλγαρικών συμφερόντων στη Μακεδονία.
Το Γενικό Επιτελείο Στρατού εξέδωσε ένα βιβλίο υπό τον τίτλο «Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα», όπου αναφέρονται οι συνθήκες της καταστροφής της πόλης: «…Ἀπεκόπησαν εἰς μεγάλην ἔκτασιν τά τηλεγραφικά καλώδια, τά ἑνώνοντα τό Μοναστήριον μέ τήν Θεσσαλονίκην, τόν Περλεπέν καί τήν Ἀχρίδα καί ἐξετελέσθησαν πολλαί δολιοφθοραί εἰς γεφύρας καί σιδηροδρομικάς γραμμάς. Οἱ πράκτορες τῆς Ε.Μ.Ε.Ο. ἤρχισαν ἀμέσως νά ἐπισκέπτωνται τά χωρία, νά συγκεντρώνουν τούς κατοίκους εἰς τάς ἐκκλησίας καί νά κηρύσσουν τήν ἐπανάστασιν. Κατά τούς ἐκφωνουμένους λόγους ἔλεγον πρός τούς χωρικούς ὅτι αἱ μεταρρυθμίσεις εἶχον ἀποτύχει καί ὅτι μόνον ἡ ἐπανάστασις θά τούς ἐξησφάλιζεν τήν ποθητήν ἐλευθερίαν, θά τούς ἀπήλασσεν ἀπό τούς φόρους καί τήν δεκάτην, θά διένειμεν εἰς αὐτούς τούς ἀγρούς τῶν μεγάλων τσιφλικίων. Τούς προέτρεπον νά λάβουν τά ὅπλα καί νά ἐνισχύσουν τήν ἐπανάστασιν ἐξερχόμενοι εἰς τά ὄρη. Ὑπέσχοντο ἐπίσης ὅτι θά ἐβοηθοῦντο ὑπό τῆς Βουλγαρίας καί τῆς Ρωσίας, ὡς καί ὑπό τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ….»
Την 20η Ιουλίου 1903 άρχισε η εξέγερση με επιθέσεις των Βουλγάρων κομιτατζήδων κατά οθωμανικών στρατιωτικών στόχων. Σε τρία προπύργια του του βλαχόφωνου ελληνισμού, στη Νέβεσκα (Νυμφαίο Φλώρινας), στην Κλεισούρα και στο Κρούσοβο οι κομιτατζήδες κατάφεραν να παραμείνουν μερικές ημέρες πριν εκδιωχθούν από τα οθωμανικά στρατεύματα. Όμως στο Κρούσοβο, όπου η εξέγερση έλαβε μεγάλη έκταση, συνέπραξαν με τους κομιτατζήδες στην αντιοθωμανική τους εξέγερση –παρά την αρνητική θέση της Ελλάδας- λίγοι βλαχόφωνοι Έλληνες υπό τον Πίτο Γιούλη. Βουλγαρόφρονες και ελληνόφρονες κατέλαβαν το Κρούσοβο και εγκατέστησαν δική τους «επαναστατική κυβέρνηση».
Σύντομα η εξέγερση κατεστάλη και Οθωμανοί, μαζί με άτακτους, κατέστρεψαν τα χωριά των βλαχόφωνων Ελλήνων που θεωρήθηκε ότι έλαβαν μέρος. Την εκδικητική μανία και την πολιτική του ΕΜΕΟ θα πληρώσουν ακριβά το Κρούσοβο, η Νέβεσκα (Νυμφαίο Φλώρινας) και η Κλεισούρα.
ΤΟ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΟΥΣΟΒΟ
Το θρυλικό Κρούσοβο, ιστορική πόλη του Βορειομακεδονικού Ελληνισμού
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΟΒΟΥ
Στις 30 Ιουλίου 1903, ό επικεφαλής των τακτικών και ατάκτων οθωμανικών δυνάμεων Μπαχτιάρ πασάς μπήκε στο Κρούσοβο και άρχισε τις σφαγές και τις καταστροφές.
Με ιδιαίτερο μένος κατεστράφη η ελληνική συνοικία, ενώ η βουλγαρική διασώθηκε.
Πυρπολήθηκαν 366 οικίες και 203 καταστήματα. Πολλοί κάτοικοι της κωμόπολης θα εγκατασταθούν στην Καστοριά, τη Φλώρινα και στη Θεσσαλονίκη. Το βλαχόφωνο ελληνικό στοιχείο θα μειωθεί κατά πολύ και θα φτάσει στα 5.400 άτομα. Οι Βούλγαροι εξαρχικοί θα είναι 2.160 και οι ρουμανίζοντες 650.
Η καταστροφή του Ελληνικού Κρουσόβου από τους τούρκους, θα υμνηθεί σε βουλγάρικα τραγούδια: «...Στο Κρούσεβο, φωτιά καίει, στο Κρούσεβο, στον ελληνικό το μαχαλά ...»
Βλαχόφωνοι Έλληνες του σημερινού Κρουσόβου στα Σκόπια.
Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2011
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η 1η Συνάντηση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (ΠΟΠΣΒ) και των Βλάχων του Κρουσόβου στα Σκόπια, με επικεφαλής τον πρόεδρο Μιχαήλ Μαγειρία (φωτογρ.) και τη συμμετοχή των συλλόγων Τζούρτζιας Αθαμανίας, Βλάχων Θεσπρωτίας και Κλεισουρέων Πτολεμαΐδος, με τους αδελφούς Συλλόγους των Κρουσοβιτών Βλάχων «Αγιος Νικόλαος» και «Μοσχόπολη».
Στην εκδήλωση, που χαρακτηρίστηκε από την αυθεντική έκφραση της παράδοσης της βλαχόφωνης Ρωμιοσύνης, παρόντες ήταν η πρέσβειρα της Ελλάδας στα Σκόπια, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, ο πρόξενος της Ελλάδας στο Μοναστήρι (Μπιτόλια), Μάρκος Τριπολιτάκης, ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης και πλήθος βλαχόφωνων Κρουσοβιτών. Στην εκδήλωση η ΠΟΠΣΒ τίμησε στον τόπο καταγωγής του τον Κρουσοβίτη, πρώην πρόεδρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και πανεπιστημιακό, Κωνσταντίνο Βαβούσκο, για το πολυδιάστατο έργο του, καθώς και για την πολύχρονη προσφορά του.
Μαθητές του Κρουσόβου Σκοπίων επισκέφθηκαν τον Δήμαρχο Καλαμπάκας
Σάββατο, 29 Μαρτίου 2014
Μαθητές του Γυμνασίου Κρουσόβου των Σκοπίων υποδέχθηκε πριν από λίγο ο Δήμαρχος Καλαμπάκας, Δημήτρης Σακελλαρίου, στο γραφείο του στο Δημαρχείο.
Τους μαθητές συνόδευε ο Πρόεδρος της Παγκόσμιας Βλάχικης Αμφικτιονίας, Μιχάλης Μαγειρίας, ο οποίος σημείωσε ότι τα παιδιά θα φιλοξενηθούν στη χώρα μας για δύο ημέρες. Σήμερα, πρώτη μέρα της επίσκεψής του στην Ελλάδα, θα επισκεφθούν τα Μετέωρα και αύριο θα μεταβούν στα βλαχοχώρια των Γρεβενών, μια που πολλοί βλάχοι του Κρουσόβου κατάγονται από εκεί.
Τα παιδιά, που σημειωτέον μαθαίνουν Ελληνικά, συνοδεύουν καθηγητές τους και η Διευθύντρια του σχολείου κ. Μπλιάνα Πρόεσκα, η οποία ευχαρίστησε τον Δήμαρχο για την υποδοχή.
Ο κ. Σακελλαρίου καλωσόρισε τον κ. Μαγειρία, τα παιδιά και τους καθηγητές τους και τους έδωσε και αναμνηστικά δώρα.
Στο Δημαρχείο παραβρέθηκαν οι Αντιδήμαρχοι Ηρακλής Αλμπάνης και Γιάννης Ζαρόπουλος, καθώς και ο Επίτιμος Πρόεδρος της ΦΑΤΑ, Θανάσης Μουστάκας.
Σημειώνεται ότι από το Κρούσοβο καταγόταν ο Αλέξανδρος Ι. Σβώλος, διαπρεπής Έλληνας νομικός και πολιτικός, που κατά την περίοδο της Κατοχής διετέλεσε πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης.
Ιωάννης Πανταζίδης
Ο Ιωάννης Πανταζίδης (1827-1900) ήταν Έλληνας καθηγητής πανεπιστημίου του 19ου αιώνα.
Γεννήθηκε το 1827 στο Κρούσοβο της Μακεδονίας. Σπούδασε φιλολογία και δίδαξε ως σχολάρχης στην Μακεδονία. Από εκεί πήγε στη Γερμανία με υποτροφία της κοινότητας
Σερρών. Επέστρεψε και συνέχισε να διδάσκει στην Μακεδονία και αργότερα στην Αθήνα. Διορίστηκε καθηγητής Γυμνασίου και αργότερα καθηγητής τουΠανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης μέχρι το 1875. Ήταν επίσης Σύμβουλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Συνέταξε αξιόλογο ομηρικόλεξικό και Παιδαγωγική του Γυμνασίου. Απεβίωσε το 1900.
Δημήτριος Πανταζής
Ο Δημήτριος Πανταζής (Αθήνα, 1813 - 24 Μαρτίου 1884, Αθήνα), ήταν Έλληνας λόγιος, διδάσκαλος, λογογράφος, αρχαιολόγος, θεολόγος, δημοσιογράφος και ανώτερος λειτουργός του κράτους.
Μακεδονίας. Εκπαιδεύτηκε στην Ύδρα, Αίγινα και στην Αθήνα.
Χρημάτισε διαδοχικά διδάσκαλος, ιδρυτής και διευθυντής ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου, γραμματέας στο Υπουργείο των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, και τελευταία τμηματάρχης του Υπουργείου Εκπαιδεύσεως.
Επί τριάντα χρόνια και παραπάνω που εργάστηκε στο Υπουργείο Παιδείας συντέλεσε πάρα πολύ με τις γνώσεις του και την πείρα του στην ανάπτυξη της θεσμοθεσίας της εθνικής εκπαίδευσης.
Πέθανε στην Αθήνα στις 24 Μαρτίου 1884, σε ηλικία 71 ετών.
Εργάστηκε σχεδόν πενήντα χρόνια, γράφοντας σημαντικό αριθμό δοκιμίων. Έκδωσε πολλά διδακτικά και φιλολογικά συγγράμματα. Επί 28 έτη έγραφε και εξέδιδε την φιλολογική εβδομαδιαία «Εφημερίδα των μαθητών», την οποία αργότερα μετονόμασε σε «Εφημερίδα των φιλομαθών».
Δημοσίευσε, επίσης, περίπου 150 φιλολογικές διατριβές.-
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Διαβάστε επίσης:
ΟΙ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Έλληνες του Μοναστηρίου (Βιτώλειον–Μπιτόλια)
H ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.