Οι "παγίδες" του νέου μνημονίου

Της Δήμητρας Καδδά

Πιο πολλά μέτρα, πιο πολλές ρήτρες. Πίσω από την (κατ΄αρχήν θετική και με αρκετά εύσημα για την ελληνική προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής) έκθεση της Κομισιόν κρύβονται και παγίδεςαλλά και «χαντάκια». 

Αυξάνονται τα πρόσθετα «αδιευκρίνιστα» μέτρα στα 6,4 δισ. ευρώ, ενώ ενσωματώνεται στο κείμενο του μνημονίου η δέσμευση για κλειστό λογαριασμό, για διοχέτευση μέρους των εσόδων για την αποπληρωμή του χρέους και για ρήτρα πρόσθετης περικοπής δαπανών για κάθε απόκλιση 2 τριμήνων στα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων.

Στην «ημιτελή» έκθεση αξιολόγησης του μνημονίου, το κείμενο της οποίας είδε χθες το φως της δημοσιότητας, γίνεται σαφές ότι τα δημοσιονομικά μέτρα της 4ετίας «αυγατίζουν» πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι του προϋπολογισμού. 
Απαιτούνται, αναφέρεται, πρόσθετα μέτρα 6,4 δισ. ευρώ που θα βρεθούν τον προσεχή Μάρτιο, με την νέα αξιολόγηση της τρόικας και θα τεθούν σε εφαρμογή το 2014-2016 και θα είναι πέραν όσων έχουν ήδη περιληφθεί στο πακέτο των 13,5 δισ. ευρώ για το οποίο έγινε «μάχη» 5 μηνών προκειμένου να οριστικοποιηθεί «ματώνοντας» την κοινωνία και την αγορά με επώδυνες περικοπές δαπανών και νέους φόρους.

Στην ίδια έκθεση (η οποία όταν οριστικοποιηθεί θα περιλαμβάνει και το κρίσιμο κεφάλαιο των συστάσεων για τη καταβολή της δόσης αλλά και την έκθεση βιωσιμότητας του χρέους) περιλαμβάνεται ως παράρτημα το νέο μνημόνιο. Σύμφωνα με πληροφορίες στο προσωρινό κείμενό του έχει ενσωματωθεί ένα μέρος από το non paper του Γερμανού υπουργού Οικονομικών που φαίνεται ότι κάθε άλλο παρά αποσύρθηκε, αλλά και άλλες παρεμβάσεις οι οποίες είναι και δημοσιονομικά αλλά και πολιτειακά επώδυνες. Πληροφορίες αναφέρουν ότι και χθες έγινε μάχη για να αποσυρθούν ή να λειανθούν οι όροι με αβέβαιο ακόμη αποτέλεσμα λόγω των ισχυρών γερμανικών (και άλλων) αντιστάσεων.

Στο κείμενο:

1. Γίνονται πιο σκληροί οι όροι εκταμίευσης των δόσεων. Δεν προκρίνεται σχέδιο λογαριασμού εκτός Ελλάδος αλλά στον ίδιο τον ειδικό λογαριασμό που έχει ανοιχτεί στην ΤτΕ εισάγεται μία ρήτρα. Θα δοθούν τα λεφτά για την εξυπηρέτηση του χρέους και για τις τράπεζες αλλά όχι για τις υπόλοιπες υποχρεώσεις της χώρας. Ορίζεται ότι ο συγκεκριμένος λογαριασμός θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση ταυ χρέους. Θα τροφοδοτείται μάλιστα τμηματικά από το EFSF πριν ακριβώς από την «ωρίμανση» μιας υποχρέωσης της Ελλάδας.

2. Εισάγεται ρήτρα αναγκαστικής παραχώρησης του 30% των επιπλέον φορολογικών ή άλλων εσόδων (πχ από αποκρατικοποιήσεις) στην εξυπηρέτηση του χρέους, ενώ τα υπόλοιπα θα μπορούν να οδεύσουν για παρεμβάσεις στήριξης της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.

3. Προωθείται διάταξη και για την αυτόματη μείωση των τρεχουσών δαπανών για κάθε απόκλιση του στόχου των αποκρατικοποιήσεων επί 2 συνεχή τρίμηνα. Ο κανόνας είναι η ενίσχυση του πρωτογενούς πλεονάσματος ίσο με το 50% της υστέρησης εσόδων αποκρατικοποιήσεων.

Και δημοσιονομική εποπτεία

Το προσωρινό κείμενο της έκθεσης προόδου της Κομισιόν εισάγει και διορθωτικούς μηχανισμούς για να αποφευχθεί η εμφάνιση αποκλίσεων. Κάνει λόγο και για την εισαγωγή νέων αυτόματων κυρώσεων και διορθωτικών μηχανισμών σε περίπτωση ολίσθησης και για βελτίωση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της εποπτείας, καθώς και ασφαλή τακτική εξυπηρέτηση του χρέους.

Στο πεδίο των αποκρατικοποιήσεων ασκείται κριτική για τις καθυστερήσεις.  Τα αναμενόμενα έσοδα έχουν σημαντικά μειωθεί, αναφέρεται. Το σωρευτικό ποσό των εσόδων αναμένεται μέχρι το τέλος του 2013 να φτάσει αντί για τα 8,5 δισ. ευρώ σε λιγότερα από  4 δισ. ευρώ. Έως το τέλος του 2016 αντί για  24 δισ. ευρώ που ήταν ο στόχος του Μαρτίου τώρα η εκτίμηση είναι  λιγότερα από 11 δισ. ευρώ.  Λιγότερα έσοδα "συνεπάγεται αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης για το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής" αναφέρει η Κομισιόν δικαιολογώντας τις πιο μεγάλες ρήτρες.

Για το Μνημόνιο και την υλοποίησή του αναφέρεται ότι  "οι κίνδυνοι για το πρόγραμμα παραμένουν πολύ μεγάλοι".Ειδική μνεία γίνεται για την "συνολική εφαρμογή της πολιτικής, δεδομένου ότι ο συνασπισμός που υποστηρίζει  την κυβέρνηση φαίνεται εύθραυστος καιορισμένα συστατικά του προγράμματος αντιμετωπίζουν πολιτική αντίσταση".

Επιπλέον, εκτιμάται ότι "οι επιπτώσεις στην αποδυνάμωση της οικονομίας της έντονης δημοσιονομικής εξυγίανσης το 2013 μπορεί να είναι ισχυρότερες από ό, τι προβλέπεται σήμερα" αλλά και ότι "σημαντικά δημοσιονομικά μέτρα είναι πιθανό να αμφισβητηθούν στα δικαστήρια" και τότε θα πρέπει  να καλυφθεί το  δημοσιονομικό κενό.

Γίνεται λόγος επίσης για κίνδυνο καθυστερήσεων στην ανάπτυξη, αλλά και "στην άρση της αντίστασης των κεκτημένων συμφερόντων"  και της επικρατούσας νοοτροπίας "των ισχυρών ομάδων πίεσης".

Εκτιμάται όμως ότι αν αρθούν οι αβεβαιότητες πολιτικές και οικονομικές, υπάρξει ισχυρότερη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, ανάκαμψη των επενδύσεων, πλήρης απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων της Ε.Ε. καθώς και  υποστηρικτικός ρόλος του τραπεζικού τομέα τότε θα υπάρχει επιστροφή των ξένων κεφαλαίων και τα πράγματα μπορεί να πάνε καλύτερα από το αναμενόμενο.

Πηγή: Κεφάλαιο