ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ
ΠΑΛΙΟΤΕΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ (ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΧΑΡΗΣ, ΠΙΚΡΟΣ, ΒΟΥΤΥΡΑΣ, ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ).
«Δεν υπάρχει αξιόλογη ελληνική επιστημονική φαντασία. Ίσως οι νέοι Έλληνες δεν διαθέτουν τα κατάλληλα γονίδια για την συγγραφή και την
εκτίμησή της ή ίσως έχουν τόσο στενές σχέσεις με τους εξωγήινους, που καθιστούν την συγγραφή τέτοιων ιστοριών περιττή».
Ανώνυμος Έλληνας φοιτητής
«Ο φωτογράφος (ρεαλιστικός συγγραφέας) θα πάρει μια φωτογραφία και θ' αρχίσει να δουλεύει πάνω σ' αυτήν. Η φωτογραφία είναι μια απεικόνιση της πραγματικότητας, έχει περιορισμένες δυνατότητες. Ο ζωγράφος (συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας) πρέπει να ανασυνθέσει από την αρχή τον πίνακα, δεν παίρνει τίποτα έτοιμο. Γράφοντας ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας πρέπει πρώτα να συντάξεις τον περίγυρο του. Στη ρεαλιστική λογοτεχνία έχεις δεδομένο τον κόσμο. Αυτός που θα φτιάξει εξυπαρχής ένα σκηνικό, που θα στήσει την ιστορία του, έχει περισσότερες δυνατότητες».
Κωνσταντίνος Ρωμοσιός.
Δόμνα Παστουρματζή
Η Δόμνα Παστουρματζή
«Πριν κάποια χρόνια ιδρύθηκε έδρα επιστημονικής φαντασίας στο τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Η καθηγήτρια Δόμνα Παστουρμαντζή αποπειράθηκε την πρώτη μέρα του μαθήματος να «εξετάσει» τις γνώσεις των φοιτητών της. Στην ερώτηση αν υπάρχει ελληνική λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας και αν γνωρίζουν έλληνες συγγραφείς, η απάντηση ήταν κατηγορηματική: κατά 99% δεν γνωρίζω/δεν υπάρχει. Κι όταν τους ζητήθηκε να γράψουν γιατί πιστεύουν πως απουσιάζει η ελληνική επιστημονική φαντασία από τα βιβλιοπωλεία,ένας φοιτητής έγραψε: «Δεν υπάρχει ελληνική επιστημονική φαντασία επειδή είτε οι Έλληνες δεν διαθέτουν τα κατάλληλα χρωματοσώματα για τη συγγραφή και εκτίμηση της ή έχουν τόσο στενές σχέσεις με εξωγήινους που καθιστούν την συγγραφή τέτοιων ιστοριών περιττή»!!! Η συντριπτική πλειονότητα δήλωσε πως δεν έχει ασχοληθεί μαζί της γιατί απλώς δεν έτυχε, κι ότι είναι, πάντως, πρόθυμοι να καλύψουν τα κενά τους μέσα από το μάθημα. Έτσι, οι φοιτητές έχουν περιοδικά τη δυνατότητα να έρθουν σ' επαφή με ελληνικά κείμενα αλλά και με τους ίδιους τους συγγραφείς»...
Η Δόμνα Παστουρματζή είναι πανεπιστημιακός που διδάσκει επιστημονική φαντασία.
Γεννήθηκε στις Σέρρες το 1958. Η οικογένειά της μετανάστευσε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ το 1969, σε αναζήτηση εργασίας, αλλά επέστρεψε στην Ελλάδα το 1971. Τα δύο αυτά χρόνια, η Παστουρματζή έκανε τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού και βέβαια έμαθε αγγλικά. Αργότερα, 18 ετών, η Παστουρματζή επέστρεψε για ένα χρόνο στις ΗΠΑ μέσω του προγράμματος Youth for
Understanding και έκανε και την τελευταία τάξη του Λυκείου, στην πόλη Gas της Ινδιάνας.
Η εξοικείωσή της με την αμερικάνικη κουλτούρα την ώθησε να σπουδάσει αγγλική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αμέσως μετά να φύγει τρίτη φορά για τις ΗΠΑ, όπου έλαβε Μ.Α. στην αγγλική γλώσσα από το Bowling Green State University (ΗΠΑ, 1984) και Ph.D. στην αγγλική και αμερικανική λογοτεχνία στο ίδιο πανεπιστήμιο (1988). Σήμερα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Αμερικανικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, όπου διδάσκει επιστημονική φαντασία, σύγχρονη αμερικανική πεζογραφία, αφρο-αμερικανούς συγγραφείς, μεταμοντερνισμό, φεμινιστική θεωρία και κριτική. Υπηρέτησε πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Επιστημονικής Φαντασίας στη Θεσσαλονίκη, το 2001.
Με αυτή την αφορμή, μίλησε στο περιοδικό 9 για την επιστημονική φαντασία: «Σε μια εποχή που οι επιστημονικές εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες, η προσφορά της ΕΦ είναι ανεκτίμητη. Ως το μοναδικό είδος που ουσιαστικά παρουσιάζει, αναλύει και εκτιμά τις επιπτώσεις των επιστημονικών και τεχνολογικών θαυμάτων, η εφ διαμέσου των φανταστικών σεναρίων της μας εξοικειώνει με ένα μέλλον ριζικά διαφορετικό και μας βοηθά να ξεπεράσουμε το ψυχολογικό σοκ των έντονων αλλαγών. Εκφράζει τους πόθους και τους φόβους μας, τα όνειρα και τις ανησυχίες μας, την ουτοπία και τον εφιάλτη ενός επιστημονικο-κεντρικού και τεχνοκρατικού πολιτισμού. Προσφέρει εναλλακτικές υποθετικές καταστάσεις και θέτει ερωτήματα στα καυτά τρέχοντα θέματα. Δεν προβλέπει το μέλλον, δεν παρέχει λύσεις. Τον τελευταίο λόγο έχει η κοινωνία. Η εφ την ωθεί να αναλάβει τις ευθύνες της».
Έχει γράψει πλήθος άρθρων και δοκιμίων για την εφ και το φανταστικό και έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Στις εκδόσεις Alien έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο Βιβλιογραφία επιστημονικής φαντασίας, φαντασίας και τρόμου, 1960-1993 (1995). Το 1998 συμμετείχε με την ανακοίνωση «Η σχέση μηχανής και ανθρώπου στην ελληνική εφ» στην ημερίδα για την ελληνική εφ
Η εξοικείωσή της με την αμερικάνικη κουλτούρα την ώθησε να σπουδάσει αγγλική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αμέσως μετά να φύγει τρίτη φορά για τις ΗΠΑ, όπου έλαβε Μ.Α. στην αγγλική γλώσσα από το Bowling Green State University (ΗΠΑ, 1984) και Ph.D. στην αγγλική και αμερικανική λογοτεχνία στο ίδιο πανεπιστήμιο (1988). Σήμερα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Αμερικανικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, όπου διδάσκει επιστημονική φαντασία, σύγχρονη αμερικανική πεζογραφία, αφρο-αμερικανούς συγγραφείς, μεταμοντερνισμό, φεμινιστική θεωρία και κριτική. Υπηρέτησε πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Επιστημονικής Φαντασίας στη Θεσσαλονίκη, το 2001.
Με αυτή την αφορμή, μίλησε στο περιοδικό 9 για την επιστημονική φαντασία: «Σε μια εποχή που οι επιστημονικές εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες, η προσφορά της ΕΦ είναι ανεκτίμητη. Ως το μοναδικό είδος που ουσιαστικά παρουσιάζει, αναλύει και εκτιμά τις επιπτώσεις των επιστημονικών και τεχνολογικών θαυμάτων, η εφ διαμέσου των φανταστικών σεναρίων της μας εξοικειώνει με ένα μέλλον ριζικά διαφορετικό και μας βοηθά να ξεπεράσουμε το ψυχολογικό σοκ των έντονων αλλαγών. Εκφράζει τους πόθους και τους φόβους μας, τα όνειρα και τις ανησυχίες μας, την ουτοπία και τον εφιάλτη ενός επιστημονικο-κεντρικού και τεχνοκρατικού πολιτισμού. Προσφέρει εναλλακτικές υποθετικές καταστάσεις και θέτει ερωτήματα στα καυτά τρέχοντα θέματα. Δεν προβλέπει το μέλλον, δεν παρέχει λύσεις. Τον τελευταίο λόγο έχει η κοινωνία. Η εφ την ωθεί να αναλάβει τις ευθύνες της».
Έχει γράψει πλήθος άρθρων και δοκιμίων για την εφ και το φανταστικό και έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Στις εκδόσεις Alien έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο Βιβλιογραφία επιστημονικής φαντασίας, φαντασίας και τρόμου, 1960-1993 (1995). Το 1998 συμμετείχε με την ανακοίνωση «Η σχέση μηχανής και ανθρώπου στην ελληνική εφ» στην ημερίδα για την ελληνική εφ
που διοργάνωσε η Λέσχη Φανταστικού Ιωαννίνων.
Διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής των βραβείων Ικαρομένιππος.
Για την πρώτη της επαφή με την επιστημονική φαντασία μίλησε στο Γιώργο Γούλα (περ. Big Bang, τ. 3, 1997): «Η σχέση μου με την εφ άρχισε στο Οχάιο όταν το αμερικάνικο πανεπιστήμιο μου ανέθεσε να διδάξω μία τάξη φανταστικής λογοτεχνίας σε πρωτοετείς και δευτεροετείς φοιτητές και φοιτήτριες. Ψάχνοντας για σχετικό υλικό ανακάλυψα την τριλογία της Ούρσουλα Λε Γκέν Ο Μάγος της Γαιοθάλασσας και κατόπιν το βιβλίο της Το Αριστερό Χέρι του Σκότους. Μαγεύτηκα . Δίδαξα το μάθημα αρκετά εξάμηνα και έτσι ανακάλυψα κι άλλους συγγραφείς».
Στην ίδια συνέντευξη λέει για τους έλληνες συγγραφείς εφ: «Εκτός από μερικές αξιόλογες εξαιρέσεις (δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένους τίτλους ή ονόματα) γενικά οι Έλληνες που γράφουν εφ είναι πολύ επηρεασμένοι από αγγλόφωνα μοντέλα. Θα πρέπει να μειωθεί η απομίμηση και να γίνει μία πραγματική προσπάθεια για την διαμόρφωση μιας αυθεντικά ελληνικής φανταστικής λογοτεχνίας. Λείπει το ελληνικό στοιχείο από την τοποθεσία, από τους χαρακτήρες, από την πλοκή. Η αφηγηματική γλώσσα πολλές φορές αλλοιώνεται από την εισβολή ξένων λέξεων. Λείπει επίσης και ένας έντονος κοινωνικός προβληματισμός με θετικό μελλοντικό όραμα. Λείπει η ψυχολογική εμβάθυνση των χαρακτήρων. Τα περισσότερα διηγήματα Ελλήνων στηρίζονται στη πλοκή της σύγκρουσης ή την περιπέτεια. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια για λογοτεχνική ποιότητα και πρωτοτυπία και για έναν ώριμο ιδεολογικό στοχασμό».
Στην ίδια συνέντευξη λέει για τους έλληνες συγγραφείς εφ: «Εκτός από μερικές αξιόλογες εξαιρέσεις (δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένους τίτλους ή ονόματα) γενικά οι Έλληνες που γράφουν εφ είναι πολύ επηρεασμένοι από αγγλόφωνα μοντέλα. Θα πρέπει να μειωθεί η απομίμηση και να γίνει μία πραγματική προσπάθεια για την διαμόρφωση μιας αυθεντικά ελληνικής φανταστικής λογοτεχνίας. Λείπει το ελληνικό στοιχείο από την τοποθεσία, από τους χαρακτήρες, από την πλοκή. Η αφηγηματική γλώσσα πολλές φορές αλλοιώνεται από την εισβολή ξένων λέξεων. Λείπει επίσης και ένας έντονος κοινωνικός προβληματισμός με θετικό μελλοντικό όραμα. Λείπει η ψυχολογική εμβάθυνση των χαρακτήρων. Τα περισσότερα διηγήματα Ελλήνων στηρίζονται στη πλοκή της σύγκρουσης ή την περιπέτεια. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια για λογοτεχνική ποιότητα και πρωτοτυπία και για έναν ώριμο ιδεολογικό στοχασμό».
Εργογραφία
Βιβλία
- Biotechnological and Medical Themes in Science Fiction, κείμενο στα αγγλικά, έκδ. University Studio Press (2002)
- Women, Creators of Culture, editors Αικατερίνη Γεωργουδάκη, Δόμνα Παστουρματζή, κείμενο στα αγγλικά και τα ελληνικά, έκδ. Hellenic Association for American Studies (1997)
- Nationalism and Sexuality: Crises of Identity, editors Γιώργος Καλογεράς, Δόμνα Παστουρματζή, κείμενο στα αγγλικά, έκδ. Hellenic Association for American Studies (1996)
- Τόνι Μόρισον, επιμ. Γιώργος Καλογεράς, Δόμνα Παστουρματζή, έκδ.Hellenic Association for American Studies (1995)
- Βιβλιογραφία επιστημονικής φαντασίας, φαντασίας και τρόμου, 1960-1993, εκδ. Alien (1995)
Άρθρα για την εφ στα ελληνικά
- Octavia E. Butler: η πρώτη μαύρη συγγραφέας εφ στις ΗΠΑ, Φανταστικά Χρονικά, τ. 16 (2010)
- Μια πολιτική συζήτηση-εκμυστήρευση σε μορφή διηγήματος, εισαγωγή για το βιβλίο Η Μηχανή του Κατεστημένου, του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη, Εναλλακτικές Εκδόσεις (2010)
- Superman και Wonder Woman: ιδεολογία και φύλο στα αμερικανικά κόμικς, Θέα από ψηλά: φαντασία και αφήγηση στα Κόμικς, επιμ. Αβραάμ Κάουα και Εύη Σαμπανίκου, εκδ. Ηλίβατον (2010)
- Walter Mosley: η πολιτική διάσταση της επιστημονικής φαντασίας, Φανταστικά Χρονικά, τ. 14 (2009)
- Το όραμα της τεχνολογικής αθανασίας: ουτοπία ή εφιάλτης;, περ. Σύγχρονα Θέματα, τ. 102 (2008)
- Φουτουριστικά οράματα της βιολογικής μηχανής, Η Παραγωγή του κοινωνικού σώματος, Επιμ. Μάρθα Μιχαηλίδου και Αλεξάνδρα Χαλκιά περ. Δίνη (2005)
- Φεμινιστική επιστημονική φαντασία, Η λογοτεχνία σήμερα: όψεις, αναθεωρήσεις, προοπτικές, επιμ. Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (2004)
- Το μέλλον είναι εδώ και λέγεται επιστημονική φαντασία, περ. Πνευματική Ζωή τ. 156 (2004)
- Αναπαραστάσεις του σώματος στην τρίτη χιλιετία, Φανταστικά Χρονικά, τ. 4 (2004)
- H Katherine Penelope Burdekin και το ουτοπικό όραμα, Φανταστικά Χρονικά, τ. 1 (2003)
- Επιστημονική Φαντασία: η λογοτεχνία της αλλαγής, περ. Διαβάζω, τ. 432 (2002)
- Μελόδραμα και προπαγάνδα στην ταινία επιστημονικής φαντασίας Μέρα Ανεξαρτησίας, Μελόδραμα: ειδολογικοί και ιδεολογικοί μετασχηματισμοί, Επιμ. Σάββας Πατσαλίδης και Αναστασία Νικολοπούλου, University Studio Press (2001)
- Ursula K. Le Guin, βιο-εργογραφία, στο βιβλίο Οι ραψωδοί της γνώσης, εκδ.Parsec (2000)
- Ο μαγικός καθρέπτης της φανταστικής λογοτεχνίας.” Βιβλιοθήκη (ένθετο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία) 21 Ιουλίου 2000
- Ο Καουμπόϊ του Κυβερνοχώρου: Ένας Νέος Ήρωας για μια Νέα Εποχή.” Ιστορίες και (Μυθ)ιστορίες: Made in U.S.A. Επιμ. Σάββας Πατσαλίδης και Γιούλη Θεοδοσιάδου. Θεσσαλονίκη: Ελληνική Εταιρεία Αμερικανικών Σπουδών, 2000
- Η σχέση της μηχανής και ανθρώπου στην ελληνική επιστημονική φαντασία, Πρακτικά ημερίδας για την ελληνική εφ, εκδ. Ζωσιμαία Δημόσια Kεντρική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων (1999)
- Ταξίδια στο διάστημα, περ. Ανιχνεύσεις, τ. 27 (1998)
- Μελλοντικά οράματα πολιτισμού: δημιουργώντας ένα διαφορετικό κόσμο, στο Γυναίκες, Δημιουργοί Πολιτισμού (βλ. παραπάνω) (1997)
- Η επιστημονική φαντασία στην Ελλάδα: μια λογοτεχνία δεσμώτης, στο Ελληνισμός και ΗΠΑ: Θέσεις και αντιθέσεις, επιμ. Σάββας Πατσαλίδης, έκδ. Ελληνική Εταιρεία Αμερικανικών Σπουδών (1994)
- Άλις Μπράντλυ Σέλντον ή Τζέημς Τίπτρι Τζούνιορ: μια συγγραφέας ιδεών, Ανδρομέδα τ. 25 (1994)
- Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν: η γκουρού της φανταστικής λογοτεχνίας, Ανδρομέδα, τ. 20 (1993)
- Κουρτ Βόνεγκατ Τζ, Ανδρομέδα, τ. 19 (1993)
- Πουλ Άντερσον, φαν. Ανδρομέδα, τ. 18 (1993)
- Η θέση και η ανάπτυξη της επιστημονικής φαντασίας στη σύγχρονη αμερικανική λογοτεχνία, περ. Διαβάζω τ. 237 (1990)
Βιβλιογραφία Ελληνικής Επιστημονικής Φαντασίας
Το εξώφυλλο και ένα χαρακτηριστικό δισέλιδο του βιβλίου
Η Βιβλιογραφία Ελληνικής Επιστημονικής Φαντασίας με υπότιτλο σε παρένθεση από το Λουκιανό μέχρι σήμερα των Νίκου Θεοδώρου και Χρήστου Λάζουκυκλοφόρησε από τη Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων το 1998, με τη φιλοδοξία να αποτελέσει «ένα χάρτη» της ντόπιας επιστημονικής φαντασίας. Το βιβλίο απαρτίζεται από τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο, παρουσιάζεται από τους συγγραφείς η πορεία της ελληνικής εφ, στο δεύτερο αποδελτιώνονται 929 έργα (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που είχαν δημοσιευθεί σε περιοδικά και βιβλία ως την ημέρα έκδοσης, στο τρίτο παρουσιάζονται χρονολογικά τα μυθιστορήματα της ίδιας περιόδου με σύντομο κριτικό σημείωμα και στο τέταρτο τα ελληνικά περιοδικά και φανζίν. Η έκδοση παρουσιάστηκε από τους συγγραφείς στις 31 Οκτωβρίου 1998, στη διάρκεια έκθεσης αρχειακού υλικού του Νίκου Θεοδώρου, στο αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης.
Σύντομο ιστορικό της ελληνικής ΕΦ
Στο πρώτο κεφάλαιο οι συγγραφείς παραθέτουν ένα ιστορικό της ελληνικής επιστημονικής φαντασίας και των διακριτών της φάσεων από το 1929 (οπότε τοποθετούν την «αρχή» της, με την έκδοση του βιβλίου Από τη Γη στον Άρη του Δημοσθένη Βουτυρά) ως το 1998. Παραθέτουν ακόμα βιβλιογραφικά και άλλα στοιχεία (βιβλία, περιοδικά, συγγραφείς, διαγωνισμοί, λέσχες κλπ.) και καταλήγουν σε δύο χρήσιμους πίνακες με τα βιβλία και τα διηγήματα που εκδόθηκαν και δημοσιεύθηκαν ανά έτος, επισημαίνοντας την αυξημένη «παραγωγή» του 1987 (13 βιβλία και 49 διηγήματα) και του 1995 (15 βιβλία και 74 διηγήματα). Στους πίνακες παρατηρεί κανείς τη αριθμητική υπεροχή των ανδρών συγγραφέων έναντι των γυναικών (για παράδειγμα, από τα 123 διηγήματα των δύο αυτών ετών, ένα μόνο έχει γραφεί από γυναίκα).
Διηγήματα, μυθιστορήματα
Στο κύριο μέρος του βιβλίου αποδελτιώνεται το σύνολο των ελληνικής βιβλιογραφίας (διηγήματα, μυθιστορήματα) που έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά περιοδικά, συλλογές και ανθολογίες ή έχουν εκδοθεί αυτόνομα. Η αποδελτίωση γίνεται με αλφαβητική σειρά, με βάση το επίθετο του συγγραφέα, ενώ η παρουσίαση των μυθιστορημάτων, με έγχρωμη φωτογραφία του εξωφύλλου και σύντομο κριτικό σημείωμα, γίνεται με χρονολογική σειρά. Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου παρουσιάζονται τα ελληνικά περιοδικά και φανζίν, είτε αυτά αφορούσαν αποκλειστικά την επιστημονική φαντασία (πχ. Απαγορευμένος Πλανήτης, Big Bang είτε είχαν κυρίως διαφορετική θεματολογία, αλλά δημοσίευαν διηγήματα επιστημονικής βάσης σε τακτική βάση (πχ. Pixel, το Άγνωστο κ.ά.). Παρουσιάζονται επίσης οι «λαϊκές» περιοδικές εκδόσεις της περιόδου 1930-1960, όπως πχ. Ο Πλανητάνθρωπος?, το Ιπτάμενο Βέλος? κ.ά.
Τεχνικά και άλλα στοιχεία έκδοσης
Το βιβλίο (σελ. 204, ISBN 960-85069-7-2) κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1998, σε έκδοση της Ζωσιμαίας Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ιωαννίνων. Το εισαγωγικό σημείωμα ήταν του Προέδρου της Εφορείας της Βιβλιοθήκης, Μητροπολίτη Ιωαννίνων Θεόκλητου. Ακολουθούσαν οι ευχαριστίες των δύο συγγραφέων προς τους συντελεστές της έκδοσης και τους Νίκο Πλατή, Μανώλη Μανωλά, Κυριάκο Κάσση, Γιώργο Γούλα, Γιώργο Περιφάνη, Χριστόδουλο Λιθαρή, Κατερίνα Χορτατσιάνη και Στέλιο Καραϊστείδη. Επιμέλεια και διορθώσεις στα κείμενα είχε κάνει η Χαρά Τζουμάκα, ηλεκτρονική σελιδοποίηση η Γιάννα Μητρούσκα και εικονογράφηση του εξωφύλλου η Γιάννα Κολεγιώργου.Τη συνολική επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Νίκος Αλμπανόπουλος.
Μέχρι χθες στην Ελλάδα μας χώριζαν σε δεξιούς και αριστερούς. Οι τελευταίοι (που ήταν και οι κλειδοκράτορες της ελληνικής διανόησης) πίστευαν ότι επειδή η επιστημονική φαντασία προερχόταν από την Αμερική, η ενασχόληση των ελλήνων δημιουργών μαζί της συνεπάγεται με την αποδοχή του αμερικάνικου ονείρου και επομένως αποτελεί παράθυρο για να διεισδύσει η αμερικανική κουλτούρα. Η ιστορία ξεπέρασε αυτές τις αντιλήψεις και το είδος αποτέλεσε την πρώτη ύλη πάνω στην οποία χτίστηκε η κοινωνία του σήμερα.Μέχρι και ο Φρέντυ Γερμανός έγραψε βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, το «Σαμ» (1985).
Βιβλιογραφία επιστημονικής φαντασίας
Φαντασίας και τρόμου 1960-1993
Συγγραφείς: Δόμνα Παστουρματζή
Θέμα: Επιστημονική φαντασία
1. ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
Με ένα χάσμα 1.637 ετών (Ελληνικός Επιστημονικός Μεσαίωνας, στην διάρκεια του οποίου ο Ελληνισμός το μόνο που έκανε ήταν ατελείωτες προσευχές στον (ανύπαρκτο) Ιεχωβά), ακολούθησε το 1797 ο λόγιος Στέφανος Επιφάνιος Δημητριάδης με τη Χρονομηχανή του.
ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Επανέκδοση του βιβλίου από τις εκδόσεις «Κουλτούρα» (1977).
Ο Στέφανος Επιφάνιος Δημητριάδης, έλληνας λόγιος, γεννήθηκε το 1760. Το 1797 δημοσιεύει το Βιβλίο «Απανθίσματα». Ο Δημητριάδης μετέφρασε τροποποίησε και συμπλήρωσε ένα ξενόγλωσσο έργο, το βιβλίο του γάλλου ακαδημαϊκού Ζαν Μισλέ με τίτλο «Bon Poids», που φαίνεται να είναι το πρωτότυπο των «Απανθισμάτων». Αυτό βέβαια δεν μειώνει καθόλου την αξία του. Όπως γράφει και ο Λάζος, «...η αξία του βιβλίου του Στέφανου Δημητριάδη δεν μειώνεται στο παραμικρό. Το έργο του αποτελεί τον ελλείποντα κρίκο ανάμεσα στο έργο του Λουκιανού και στη νεότερη Ελληνική φιλολογική δημιουργία έργων επιστημονικής φαντασίας».
Στο βιβλίο ο Δημητριάδης έκανε λόγο για μηχανή του χρόνου παρόμοια με τη μηχανή του Γουέλς, Το τέχνασμα του βιβλίου του Δημητριάδη είναι ότι ο ήρωας του κοιμήθηκε στην εποχή του και ξύπνησε αρκετά χρόνια αργότερα, το 2400.
Όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, ο τίτλος του βιβλίου ήταν μακροσκελέστατος:
«Απανθίσματα εκ τίνος βιβλίου ετερογλώσσου συλλεχθέντα, προσαμοσθέντα τε και μεταφρασθέντα εις την ημετέραν απλήν διάλεκτον, παρά του ελλογιμωτάτου και λίαν φιλογενούς Στεφάνου Δημητριάδου του εκ Σκιάθου. Εν Βιένη 1797, τύποις Μάρκου Πουλιού».
«Ευγαίνωντας από το σπήτι μου ίδα μιαν αγοράν δημόσιαν οπού δεν την εγνώριζα. Εκεί είχαν στήση προ ολίγου ένα στύλον, οπού είλκε τα όμματα των περιέργων. Επροχώρησα παρέμπροσθεν και εδιάβασα πολλά παστρικά κάποιους χαρακτήρας όπου ήτον επάνω εις αυτόν σκαλισμένοι με γράμματα χρυσά "το σωτήριον έτος" 2400».
2. ΠΕΤΡΟΣ ΧΑΡΗΣ
Ο Πέτρος Χάρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1902. Το πραγματικό όνομα του όνομα ήταν Ιωάννης Μαρμαριάδης, γιος του Νικόλαου Μαρμαριάδη με καταγωγή από το χωριό Καμηλάρι της Κάτω Μεσσαράς στην Κρήτη. Στην Αθήνα τέλειωσε το Γυμνάσιο και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1924. Από τα τέλη του 1919 έγινε συνεργάτης του περιοδικού «Η Διάπλασις των Παίδων» στην αρχή με το ψευδώνυμο «Κυανόλευκο λάβαρο» και κατόπιν με το ψευδώνυμο «Πέτρος Χάρης» το οποίο και κράτησε για τα υπόλοιπα χρόνια. Αμέσως μετά άρχισε να συνεργάζεται με αθηναϊκές εφημερίδες και το περιοδικό «Νουμάς» ως συντάκτης και φιλολογικός συνεργάτης. Το 1924 ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Γράμματα» μαζί με τον Ιωάννη Μ. Παναγιωτόπουλο και Αθανάσιο Κυριαζή το οποίο όμως δεν διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε η έκδοση της πρώτης του συλλογής διηγημάτων με τίτλο «Η τελευταία νύχτα της γης». Τα πρώτα του έργα εντάσσονται στο κλίμα του συμβολισμού, όπως αυτός εκφράστηκε στην Ελλάδα μέσω του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Η γραφή του χαρακτηρίζεται από δοκιμιακό ύφος με χαμηλούς τόνους και επιμελημένη φόρμα. Το λογοτεχνικό είδος το οποίο καλλιεργεί είναι κυρίως το διήγημα, ενώ έγραψε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα και δύο μυθιστορήματα, τις «Ημέρες Οργής» το 1979 και τον «Ανεμοστρόβιλο» το 1992.
Ο Πέτρος Πικρός (πραγματικό όνομα Γιάννης Γεναρόπουλος - το «Πικρός» το επέλεξε καθώς στα ρώσικα μεταφράζεται ως «γκόρκι» και ο Μαξίμ Γκόρκι ήταν ένας από τους συγγραφείς που επηρέασαν τον Πικρό, ο οποίος μετέφρασε έργα του Ρώσου συγγραφέα) (1894–27 Ιουνίου 1956) ήταν δημοσιογράφος, μεταφραστής και συγγραφέας ενώ ασχολήθηκε και με την ποίηση. Έγραψε επίσης βιβλία για παιδιά.
Γεννήθηκε στο Παντείχιον της Μικράς Ασίας, κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Μεγάλωσε κοντά στον θείο του, διπλωμάτη στην Ελβετία. Αφού σπούδασε ιατρική στηΓαλλία και στη Γερμανία, όπου επηρεάστηκε από τις
Εβραιοκομμουνιστικές ιδέες, επέστρεψε στην Ελλάδα το 1921 και άρχισε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία. Υπήρξε για ένα διάστημα αρχισυντάκτης και υπεύθυνος της λογοτεχνικής ύλης στην εφημερίδα των Εβραιοκομμουνιστών
«Ριζοσπάστης» και οργάνωσε και διηύθυνε το λογοτεχνικό περιοδικό «Πρωτοπόροι». Συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ και Συγγρού.
Για τον εκτοπισμό του Εβραιοκομμουνιστή Αβραάμ Μπεναρόγια στην Ανάφη
επέδωσε διαμαρτυρία στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τάχθηκε ενάντια στους Εβραιοτροτσκιστές του Παντελή Πουλιόπουλου αλλά τελικά του αφαιρέθηκε η διεύθυνση του περιοδικού και διαγράφηκε από το ΚΚΕ καθώς συγκρούστηκε με την ομάδα του Ζαχαριάδη και του καταλόγισαν ότι στο έργο του περιγράφει έναν κόσμο παρακμής που δεν ταιριάζει με τις υποτιθέμενες ιδέες της ΕΒΡΑΙΟΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ Οκτωβριανής Επανάστασης που έγινε με
τραπεζικά εβραιοαμερικανικά χρήματα του εβραίου τραπεζίτη Σιφ, της τράπεζας Κουν και Λεμπ. Αργότερα όταν εξέφρασε την επιθυμία να επανενταχτεί στο εβραιοκομμουνιστικό ΚΚΕ, του ζητήθηκε να δημοσιεύσει μια επιστολή στον Ριζοσπάστη, με την οποία να απολογείται για την προηγούμενη «αντικομματική του πλάνη», πράγμα το οποίο έκανε σε βαθμό σχεδόν αυτοεξευτελιστικό αλλά επειδή στο τέλος της επιστολής έγραψε την λέξη «αυτά», θεωρήθηκε ότι ειρωνευόταν τον Ζαχαριάδη και δεν έγινε τελικά δεκτή η αίτησή του για επιστροφή στο εβραιοκομμουνιστικό κόμμα.
Οι Εβραιοκομμουνιστές τον είχαν προγράψει και τον είχαν για εκτέλεση το 1944, αλλά δεν πρόλαβαν. Μετά την απελευθέρωση άρχισε να εκδίδει το περιοδικό «Νέα Ζωή», στο οποίο συνεργάστηκε με διάφορους διανοούμενους και συγγραφείς της εποχής. Τα επόμενα χρόνια απομονώθηκε, απαρνήθηκε
τον Εβραιοκομμουνισμό, έκλεισε το περιοδικό και μέχρι το θάνατό του το 1956, από καρκίνο του στομάχου, είχε ελάχιστη λογοτεχνική παραγωγή.
Τη διετία 1919-1920 ο Πικρός δημοσίευσε πολλά ποιήματά του στις χανιώτικες εφημερίδες Νέα Εποχή και Ημερήσια Νέα.
Έγραψε κοινωνικό μυθιστόρημα. Έγινε γνωστός με την τριλογία του Χαμένα κορμιά(συλλογή διηγημάτων), Σα θα γίνουμε άνθρωποι και το μυθιστόρημα Το τουμπεκί.... Οι ήρωές του είναι κυρίως άτομα του υποκόσμου, πόρνες, προαγωγοί,
μικροαπατεώνες, φυλακισμένοι, χρήστες ναρκωτικών, φτωχοί, άστεγοι και φυματικοί που ζουν μέσα στην πείνα και στην απελπισία και προσπαθούν να επιβιώσουν. Ο Πικρός τους αντιμετωπίζει με συμπόνια, κατανόηση και ανθρωπιά αναδεικνύοντας συγχρόνως τις βαθύτερες αιτίες της κατάστασης στην οποία βρίσκονται χωρίς να προσπαθεί όμως να δώσει σωτηριολογική προοπτική στους ήρωες του.
Η τριλογία αυτή χαρακτηρίζεται από ακραίο νατουραλισμό αλλά ταυτόχρονα και από λυρική ευαισθησία. Ο Πικρός χρησιμοποίησε πρωτοποριακές τεχνικές όπως την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου του ήρωα, τον παραληρηματικό τόνο και την τριτοπρόσωπη αφήγηση. Η γλώσσα χαρακτηρίζεται από την διαταραχή του συντακτικού και ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ακόμα και την αργκό του υποκόσμου.
«Τους ήρωές μου τους είδα να ζούνε μέσα στη βιοπάλη, στον βόρβορο και στην κοσμοχαλασιά» Πέτρος Πικρός.
1928 - Ο Πικρός έγραψε το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας
«Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του». Ο Άνθρωπος που Έχασε τον Εαυτό του αποτελεί τη λογοτεχνική συνέχεια της ταινίας ΕΦ του Φριτς Λανγκ Η Γυναίκα στο Φεγγάρι (1929), και τα ιστορικά μυθιστορήματα Λουκρητία Βοργία,
Θεοφανώ, Η Μεσσαλίνα του Βυζαντίου και Ασπασία, η εταίρα που κυβέρνησε την Ελλάδα. Έγραψε δοκίμια (Η αυγή του αστικού πολιτισμού) και πολιτικές βιογραφίες του Λένιν (1936) και του Στάλιν(1945) και μετέφρασε έργα των Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Ζολά, Ανατόλ Φρανς, Ντ' Ανούτσιο καθώς και των
Νίτσε, Τρότσκι και Λένιν. Το 1934 ο Πέτρος Πικρός θα εκδόσει δύο βιβλία: «Πετάει, πετάει, ο Ανθρωπος» και «Από τον κόσμο που φεύγει στον κόσμο που έρχεται».
Έγραψε τα βιβλία για παιδιά: Ιστορίες της Φροσούλας, Ο Πιτσιρίκος και η παρέα του,Από τον κόσμο που φεύγει στον κόσμο που έρχεται, Πετάει, πετάει ... ο άνθρωπος, Μίκυ Μαους και Καραγκιόζης. Τρία παιδιά χαμένα στο διάστημα.
4. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΣ
Δημοσθένης Βουτυράς ( 1872- 1958)
Ο Δημοσθένης Βουτυράς (1872-1958) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διηγηματογράφους του Μεσοπολέμου. Γεννήθηκε το 1871 μέσα σε ένα πλοίο, στα νερά της Κωνσταντινούπολης. Ο πατέρας του καταγόταν από την Κέα, ο οποίος το 1876 διορίστηκε συμβολαιογράφος Πειραιώς, κι έτσι ο μικρός Δημοσθένης πέρασε τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια στην κατ' εξοχήν βιομηχανική πόλη της Ελλάδας. Ηρθε από νωρίς σε επαφή με τη μοντέρνα εποχή: τη βιομηχανία, την εργασία, αλλά και τον κοινωνικό αποκλεισμό, τα περιθωριακά στρώματα. Το έργο και οι ημέρες των νεανικών του χρόνων έχουν περάσει στα διηγήματά του, τα οποία ήταν σχεδόν πάντοτε, εν μέρει, αυτοβιογραφικά. Σπούδασε πλοίαρχος, ασχολήθηκε με την ξιφασκία και - καλλίφωνος όπως ήταν - σπούδασε τενόρος. Η επιληψία, όμως, τον απομακρύνει από τη μουσική και τη σταδιοδρομία τενόρου. Και, όπως έγραψε κι ο ίδιος, «σαν κάποιο χέρι ή κλοτσιά, τον έσπρωξε και τον έριξε στη λογοτεχνία».
Στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στον Πειραιά, είδε τις δυσκολίες της ζωής των εργατών, την άστατη ζωή των περιθωριακών και γνώρισε τη φτώχεια από κοντά μετά την οικονομική καταστροφή και την αυτοκτονία του πατέρα του. Αυτές οι συνθήκες της ζωής του τον επηρέασαν στα διηγήματά του και διαμόρφωσαν τους ήρωες του. Δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που συνέβαιναν στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο ατίθασος χαρακτήρας του, η αριστερή και πολλές φορές αναρχική ιδεολογία του τον δυσκόλεψαν στη εύρεση εργασία. Παρόλα αυτά τα διηγήματά του είχαν φανατικό αναγνωστικό κοινό και όλες οι εφημερίδες ζητούσαν κείμενά του. Υπήρξαν όμως και κάποιοι που τον κατηγόρησαν ως ταβερνογράφο. Ασχολήθηκε επίσης με τη συγγραφή αναγνωστικών του δημοτικού και σατυρικών και φανταστικών διηγημάτων.
Πέθανε στο Κουκάκι το 1958, όπου ζούσε με τη γυναίκα του, με το παράπονο ότι παρά την επιθυμία του δεν έγινε ποτέ μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Αποσπάσματα από την αυτοβιογραφία του, από ημερολόγιο που κρατούσε την περίοδο της Κατοχής αλλά και πλούσιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό συμπληρώνουν την εικόνα του διηγηματογράφου Βουτυρά.
"Η Ελληνική λογοτεχνία της ΕΦ ξεκινά ουσιαστικά το 1929, όταν ο Δημοσθένης Βουτυράς εξέδωσε το βιβλίο του Από τη Γη στον Άρη". Οι συγγραφείς οριοθετούν την πρώτη περίοδο της ελληνικής ΕΦ μεταξύ 1929 και 1969.
Ο Δημοσθένης Βουτυράς ( 1872- 1958) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διηγηματογράφους και πεζογράφους της ελληνικής λογοτεχνίας τουΜεσοπολέμου. Στα έργα του περιγράφει κυρίως τις περιπέτειες των φτωχών ανθρώπων, των περιθωριακών και των απόκληρων, που άλλωστε τον γοήτευαν. Αρκετοί κριτικοί τον έχουν χαρακτηρίσει ως ''ο Μαξίμ Γκόρκι της Ελλάδας''. Πολλοί σύγχρονοί του λογοτέχνες επηρεάστηκαν από το έργο του.
Ο Δημοσθένης Βουτυράς γεννήθηκε το 1872 στην Κωνσταντινούπολη αλλά η καταγωγή του ήταν από την Κέα, όπου και πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον πρώτα στο Μεσολόγγι και στην συνέχεια στον Πειραιά της Αθήνας, όπου ο πατέρας του διορίστηκεσυμβολαιογράφος. Εκεί τελείωσε το Δημοτικό και ξεκίνησε το Γυμνάσιο, το οποίο όμως διέκοψε. Αν και ήταν καλλίφωνος, δεν καλλιέργησε το ταλέντο του λόγω του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του.
Μετά τις κρίσεις επιληψίας που παρουσίασε, οι γονείς του ήταν ιδιαίτερα υπερπροστατευτικοί μαζί του. Το 1905, ο πατέρας του, που στο μεταξύ είχε αλλάξει επάγγελμα (είχε ανοίξει χυτήριο), αφού καταστράφηκε οικονομικά, αυτοκτόνησε. Ηαυτοκτονία του πατέρα του προκάλεσε βαθιά θλίψη στο Δημοσθένη Βουτυρά καιμελαγχολία. Αν και προσπάθησε αρχικά να συνεχίσει την επιχείρηση, την οδήγησε τελικά στην ολοκληρωτική πτώχευση και έτσι για να ζήσει αναγκάστηκε να πουλάει διηγήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά.
Μετά τον Πόλεμο, διεκόπη η τιμητική σύνταξή που λάμβανε και η Ακαδημία Αθηνών, μετά από δύο συνεχείς εκλογές, αρνήθηκε να τον εκλέξει μέλος της, λόγω της υποστήριξης που προσέφερε στην Αριστερά στη διάρκεια της Κατοχής. Πάντως, και ενώ ο Βουτυράς συμπαθούσε τον Εβραιοκομμουνισμό και τον Σοσιαλισμό, παρέμεινε ανένταχτος.
Στη διάρκεια της κατοχής, ο Βουτυράς κράτησε ημερολόγιο, μέρος του οποίου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αυγή.
Ο Βουτυράς απέκτησε δύο κόρες από τον γάμο του, το 1903, οι οποίες έγιναν αργότερα η μια υψίφωνος της Λυρικής και καθηγήτρια φωνητικής (Ναυσικά Βουτυρά) και η άλλη ζωγράφος.
Απεβίωσε στις 27 Μαρτίου 1958.
Ύστερα από ανήσυχα παιδικά χρόνια και διάφορους πρόσκαιρους προσανατολισμούς, πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα ως διηγηματογράφος (1901) στο πειραιώτικο περιοδικό «Το Περιοδικόν μας», με το διήγημά του Ό Λαγκάς καί άλλα διηγήματα, τον οποίο τον καθιέρωσε ως μια πό τις κορυφαίες μορφές της νεοελληνικής πεζογραφίας, αλλά η καταξίωσή του προήλθε αρχικά από τον ελληνισμό της Διασποράς. Στην Αθήνα έγινε γνωστός μετά το 1920.
Στα διηγήματά του ο Δημοσθένης Βουτυράς περιγράφει τη ζωή και τη ψυχολογία των φτωχών και εξαθλιωμένων ανθρώπων που αδυνατούν να δράσουν για να αλλάξουν τη ζωή τους και αρνούνται να ενταχθούν στην οργανωμένη κοινωνία. Ο Βουτυράς γνώριζε καλά αυτούς τους ανθρώπους έχοντας ζήσει δίπλα τους πολλά χρόνια. Χαρακτηριστικό ορισμένων έργων του είναι επίσης ότι περιέχουν στοιχεία μεταφυσικής και επιστημονικής φαντασίας.
- "Ό Λαγκάς", 1901, που έγινε δεκτό με επαινετικά σχόλια από τον Παλαμάκαι τον Ξενόπουλο
- "Παπάς Ειδωλολάτρης και άλλα διηγήματα", 1920,
- "Ζωή Αρρωστεμένη και άλλα διηγήματα" 1921,
- "Το γκρέμισμα των Θεών και άλλα διηγήματα" 1922
- "Ο θρήνος των βοδιών και άλλα διηγήματα" 1923
- "Διωγμένη αγάπη και άλλα διηγήματα", 1923
- "Ο νέος Μωυσής" 1923
- "Είκοσι διηγήματα", 1924
- "Αριστοκρατική γειτονιά και άλλα διηγήματα", 1924
- "Ή σιδερένια πόρτα" μυθιστόρημα 1925
- "Στη χώρα των σοφών και των αγρίων" 1927
- "Ανάσταση νεκρών και άλλα διηγήματα", 1929
- "Η επανάσταση των ζώων και άλλα διηγήματα", 1929
- "Το σπίτι των ερπετών" μυθιστόρημα 1933
- "Νύχτες μαγείας" 1938
- "Οί τρικυμίες" μυθιστόρημα 1945
- "Αργό ξημέρωμα 1950", που ήταν το τελευταίο του βιβλίο
- "Εννιάτομο Λεξικόν της ιστορίας καί της γεωγραφίας" δοκίμιο (1954)
Έχουν ακόμα εκδοθεί τα μυθιστορήματά του: «Η Σιδερένια Πόρτα», 1925, «Το σπίτι των Ερπετών», 1933 και «Οι Τρικυμίες», 1945.
Βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Ο Βουτυράς βραβεύτηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1924 και με το Αριστείο του Δήμου Πειραιά το 1932.
Αν και ενόσω ζούσε ήταν ένας από τους πιο αγαπητούς συγγραφείς, ιδιαίτερα των νέων, δέχτηκε έντονη κριτική για την μορφή που είχαν τα διηγήματά του και κατηγορήθηκε για άγνοια των κανόνων συγγραφής. Έντονα επικριτικός ήταν απέναντί του ο Ξενόπουλος, μολονότι στην αρχή είχε εκφραστεί εγκωμιαστικά για τον Βουτυρά, με αφορμή τον "Λαγκά" και ο Κώστας Παρορίτης
που τον επέκρινε για έλλειψη ενός κοινωνικού κριτηρίου, μιας σταθερής φιλοσοφικής θεωρίας.
που τον επέκρινε για έλλειψη ενός κοινωνικού κριτηρίου, μιας σταθερής φιλοσοφικής θεωρίας.
Δημοσθένης Βουτυράς, «Από τη Γη στον Άρη»: 1929
Το επόμενο ελληνικό Βιβλίο επιστημονικής φαντασίας έρχεται από το Δημοσθένη Βουτυρά, με τίτλο «Από τη Γη στον Άρη»: Εδώ, πέντε Έλληνες φτάνουν μ' ένα αερόπλοιο στον πλανήτη Άρη και ανακαλύπτουν έναν αρμονικό πολιτισμό ομιλούντων ζώων.
«Το φευγάτο απ' τη Γη αερόπλοιο, που έμοιαζε και λίγο σαν τορπίλη γιγάντια, κατέβηκε σιγά σιγά έξω απ' την πόλη...
— Εμπρός, είπε στους συντρόφους του ο Βαρδίσης, καθώς το αερόπλοιο είχε σταθεί ακίνητο στο έδαφος του Άρη, τρεις θα βγούμε έξω και δυο θα μείνουν μέσα. Και το νου σας όλοι καλά! Έξω θα βγω εγώ, ο Πασάρης και ο Καστανής.
Μια θυρίδα άνοιξε και μια σκάλα κρεμάστηκε κάτω, απέξω».
«Ἐδῶ δέν ἔχει κόκκινα χαρτάκια κρατικῶν ληστῶν νά λένε: Πλήρωσε τόσα γιατίἀλλοιώς θά χωθεῖς στή φυλακή! Τό βαλάντιο ἤ τή ζωή σου!»
«Ἐγώ εἶμαι ὁ ἀρχιληστής κράτος, πού κρατᾶ, πές τό ντέ!», εἶπε ὁ Καστάνης, «πού κρατᾶ στό χέρι του καί μιά μουτσούνα, γυναίκας κλαψιάρας, πού ὅταν εἶναι ἀνάγκη τή φορᾶ καί τότε λέγεται: Πατρίδα!»
Στο αφήγημα
Ἀπό τή Γῆ στόν Ἄρη, πέντε κάτοικοι της Αθήνας του Μεσοπολέμου φτάνουν στον πλανήτη Άρη. Εκεί, μέσω της σύγκρισης με την ιδανική πολιτεία των ζωόμορφων κατοίκων που θα συναντήσουν, στηλιτεύονται τα τρωτά της, τότε, ελληνικής, και όχι μόνον, κοινωνίας, τα περισσότερα από τα οποία έχουν αποδεδειγμένη αντοχή στο χρόνο είναι άμεσα αναγνωρίσιμα και από το σύγχρονο αναγνώστη.
Στη νουβέλα του, ο Βουτυράς υιοθετεί μία ξεχωριστή προσέγγιση για την εποχή του. Δεκαέξι χρόνια πριν την έκδοση της «Φάρμας των ζώων» του Όργουελ και την επανάσταση των τετράποδων κατοίκων του αγροκτήματος σε αναζήτηση ελευθερίας και ισότητας, ο Βουτυράς, μέσα από τη σχεδόν ανέμελη εκδρομή των ηρώων του, αποζητά την ουτοπία της κοινοκτημοσύνης, της ισονομίας και της ισοπολιτείας σε έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό, δημιουργημένο από έλλογα ζώα στον πλανήτη Άρη. Η περιπέτεια, όμως, των πρωταγωνιστών του θα λήξει απροσδόκητα και οδυνηρά.
5. ΗΡΑΚΛΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ
ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ ΗΡΑΚΛΗΣ
Ο Κοσμοκράτωρ - Η Ζωή του έτους 2050 και ο ρόλος ενός Έλληνος εφευρέτου Αθήναι 1937
Το 1937 ο Ηρακλής Ζαχαριάδης γράφει τον «Κοσμοκράτορα»:
«Το μεγαλύτερον θαύμα των αιώνων σήμερον συντελείται. Σήμερον και περί ώραν 3 απογευματινήν έληξαν τα πειράματα επί εφευρέσεων τεραστίας πολεμικής αξίας. Μηχανήματα ολικού βάρους 80-100χιλιόγραμμων, τοποθετούμενα επί μιας τραπέζης δύνανται να υποτάξουν έθνη και λαούς. Τα πειράματα εστέφθησαν υπό πλήρους επιτυχίας και μεγάλης μαθηματικής ακριβείας. Κατεστράφησαν εκρηκτικοί ύλαι! Ετέθησαν εκτός μάχης μαχόμενα στρατεύματα, ηκολούθησαν πόλεις, πλοία και αεροπλάνα ακόμη. Και τελευταίως, έθεσαν εκτός μάχης κατάσκοπον παρακολουθούντα διά μικροφώνου την συζήτησιν και τας ανακοινώσεις του Εφευρέτου».
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.