Μικρά Ασία :Λέβεδος Ιωνίας.

Η Λέβεδος ήταν χτισμένη στον κόλπο της Εφέσου στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας. Ίχνη της βρίσκονται στη χερσόνησο Κισίκ και στο απέναντι ηπειρωτικό τμήμα
Το όνομα της πόλης συνδέεται ετυμολογικά με άλλα τοπωνύμια με πιθανή προελληνική προέλευση, όπως Λέβα, Λεβαίη, Λεβάδι, Λεβάδεια, Λέβυνθος.Εκτός από το όνομα Λέβεδος, ο οικισμός αυτός φέρεται να αποκαλούνταν πριν από την ιωνική μετανάστευση Άρτι. Κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους μετονομάστηκε σε Πτολεμαΐδα πιθανότατα από το βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Γ΄ Ευεργέτη (246-221 π.Χ.) και κράτησε την ονομασία αυτή περίπου μέχρι τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.


Μυθολογικά στοιχεία και ίδρυση της πόλης
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι πρώτοι κατοίκησαν στην τοποθεσία αυτή Κάρες, ενώ ο Φερεκύδης Λέλεγες. Κατά τον περιηγητή, οι Ίωνες με αρχηγό έναν από τους γιους του Αθηναίου Κόδρου, τον Ανδραίμονα, την κατέλαβαν και έχτισαν εκεί την πόλη Λέβεδο. Ο Στράβων όμως αποδίδει τον αποικισμό σε κάποιον Ανδρόπομπο, ενώ το Λεξικό της Σούδας στο γιο του Κόδρου Νηλέα. Τον ακριβή χρόνο της ίδρυσης της πόλης δεν τον γνωρίζουμε. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι χτίστηκε μαζί με τις υπόλοιπες ιωνικές πόλεις κατά την περίοδο του λεγόμενου «Α΄ Αποικισμού» (11ος-9ος αι. π.Χ.).

Φιλολογικές μαρτυρίες
Η πρώτη αναφορά της πόλης υπάρχει στον Εκαταίο. Ο Ηρόδοτος, ο Ψευδο-Σκύλαξ και ο Στράβων τοποθετούν τη Λέβεδο πάνω στη διαδρομή που οδηγούσε από την Τέω στην Κολοφώνα και αντίστροφα.Κατεξοχήν στοιχείο της πόλης, καθώς παραδίδει ο Παυσανίας, ήταν τα θερμά λουτρά, χάρη στις θερμές πηγές που βρίσκονταν βόρεια της χερσονήσου .Τη διαχρονική τους ύπαρξη μαρτυρούν ο Αίλιος Αριστείδης, που επισκέφτηκε το ρωμαϊκό λουτρό της περιοχής, και ο βιογράφος του αγίου Πολυκάρπου Πιόνιος (4ος αι. μ.Χ.).Στη Μεσαιωνική περίοδο το όνομα της Λεβέδου διασώζεται στους καταλόγους των επισκοπών της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης.Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η πόλη φαίνεται ότι είχε καταστραφεί εντελώς, όπως διαπίστωσαν ξένοι περιηγητές του 17ου αιώνα. Ερείπια της αρχαίας πόλης εντόπισαν Άγγλοι και Γάλλοι περιηγητές, ενώ μπόρεσαν να ταυτίσουν τη θέση της με αυτή της χερσονήσου, χάρη στις θερμές πηγές και τα απομεινάρια που υπήρχαν.

Ιστορία
Η πρώιμη ιστορία της Λεβέδου μέχρι τον 5ο αι. π.Χ. είναι σχεδόν παντελώς άγνωστη. Μετά την ίδρυσή της από τους Έλληνες μετανάστες στη Μικρά Ασία, εντάχθηκε στη Δωδεκάπολη των ιωνικών πόλεων και αποτέλεσε μέλος του Κοινού των Ιώνων με έδρα το Πανιώνιο. Τον 7ο αι. π.Χ. περιήλθε για μικρό χρονικό διάστημα στην εξουσία του Λυδού βασιλιά Γύγη. Όπως και οι υπόλοιπες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας, υποτάχθηκε στο Λύδο βασιλιά Κροίσο το 555 π.Χ. και ακολούθως περιήλθε στην περσική κυριαρχία, όταν ο Κύρος κατέλυσε το λυδικό βασίλειο, το 546-540 π.Χ. Φαίνεται ότι δεν είχε κάποιο σημαντικό ρόλο ούτε στην Ιωνική Επανάσταση (499 π.Χ.), της οποίας η τελευταία φάση κατευθύνθηκε από το Κοινό των Ιώνων,ούτε στους Περσικούς πολέμους. Μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης, το 479 π.Χ., δεν θεωρείται πιθανό να πέρασε αμέσως στον έλεγχο των Αθηναίων. Σύντομα πάντως εντάχθηκε στη Δηλιακή Συμμαχία πληρώνοντας ετήσιο φόρο 3 τάλαντα, ενώ μετά το 447 π.Χ. πλήρωνε 1 τάλαντο. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Λεβέδιοι ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων, αλλά το 411 π.Χ. παρακινήθηκαν από τους Χίους σε αποστασία. Μετά την επικράτηση των Σπαρτιατών αφέθηκε ελεύθερη μέχρι το 386 π.Χ., οπότε με την ειρήνη του μεγάλου βασιλέως περιήλθε ξανά στη δικαιοδοσία των Περσών. Την πόλη απελευθέρωσε ο Μέγας Αλέξανδρος το 334 π.Χ.

Η  χερσόνησος που είχε κτιστεί η Λέβεδος

Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αντίγονος Α΄ Μονόφθαλμος (382-301 π.Χ.) προσπάθησε ανάμεσα στο 306 και 302 π.Χ. να συνοικήσει τη Λέβεδο με την Τέω, αλλά δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το σχέδιό του. Το 290 π.Χ. ο βασιλιάς της Θράκης Λυσίμαχος κατέστρεψε την πόλη και μετέφερε τους κατοίκους της, καθώς και της Κολοφώνος, στην Έφεσο, ιδρύοντας μια καινούργια πόλη, την Αρσινόεια. Η Λέβεδος όμως κατόρθωσε να επιβιώσει και πέρασε για λίγο στην επιρροή του βασιλιά της Συρίας Αντιόχου Α΄ (281-261 π.Χ.). Η πόλη επανιδρύθηκε με το όνομα Πτολεμαΐς πιθανότατα από το βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Γ΄ (246-221 π.Χ.) κατά το Γ΄ Συριακό πόλεμο. Δεν είναι βέβαιο αν ο πτολεμαϊκός έλεγχος ήταν συνεχής έως τις αρχές του 2ου αιώνα. Στη συνέχεια η πόλη εισήλθε στη σφαίρα επιρροής του Σελευκίδη βασιλιά Αντιόχου Γ΄ (223-187 π.Χ.) και επανήλθε σταδιακά στην παραδοσιακή ονομασία της περί το 188 π.Χ. Μετά τη συνθήκη της Απάμειας (188 π.Χ.) διατήρησε την ανεξαρτησία της από το βασιλιά του Περγάμου Ευμένη Β΄ (197-158 π.Χ.).
Κατά τη διάρκεια του 2ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι μετέφεραν στη Λέβεδο το θίασο των Τεχνιτών του Διονύσου*, οι οποίοι ενίσχυσαν αριθμητικά το ανθρώπινο δυναμικό της. Τον 1ο αι. μ.Χ. ο Οράτιος τη χαρακτηρίζει μία από τις πιο έρημες πόλεις της εποχής του. Το 2ο αιώνα πάντως την επισκέφτηκε ο ρήτορας Αίλιος Αριστείδης.
Ήδη από τον 5ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες αναφορές στην επισκοπή της Λεβέδου, γεγονός που μαρτυρεί τη διαρκή κατοίκηση του χώρου και τη διάδοση του χριστιανισμού από τους προηγούμενους αιώνες. Ο οικισμός διατηρήθηκε έως τα Ύστερα Βυζαντινά χρόνια. Η Λέβεδος αναφέρεται ως μία από τις πόλεις της επαρχίας της Ασίας στο Συνέκδημο του Ιεροκλέους. Η πόλη αποτέλεσε έδρα του ομώνυμου επισκόπου που υπαγόταν στο Μητροπολίτη Εφέσου. Επίσκοποί της έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές Συνόδους της Χαλκηδόνος (451) και της Νίκαιας (787). Την Επισκοπή Λεβέδου τη συναντούμε μέχρι και το 13ο αιώνα, ενώ από το 14ο αιώνα και μετά τα ίχνη της πόλης χάνονται.

Το αρχαίο Τείχος της Λέβεδου

Δημογραφικά στοιχεία
Οι κάτοικοι της πόλης, όπως και των άλλων ιωνικών πόλεων, αρχικά ήταν Ίωνες μετανάστες που εκτοπίστηκαν από τη βόρεια Πελοπόννησο και εγκαταστάθηκαν προσωρινά στην Αττική, καθώς και μετανάστες από τη Βοιωτία και άλλα μέρη του ελλαδικού χώρου. Η σύσταση του πληθυσμού της πόλης δεν άλλαξε σημαντικά με την πάροδο των αιώνων, ώστε τον 5ο αιώνα να είναι εμφανή τα στοιχεία της ιωνικής καταγωγής των κατοίκων της. Η Λέβεδος κατά την Αρχαιότητα δε διέθετε μεγάλο πληθυσμό. Φαίνεται ότι η πόλη δεν ανέκαμψε δημογραφικά ποτέ έως το τέλος της Αρχαιότητας.  Στα Ελληνιστικά χρόνια έγιναν προσπάθειες συνοικισμού, ακόμα και μεταφοράς των κατοίκων της Λέβεδου, αλλά η πόλη κατάφερε να επιβιώσει. Στο 2ο αι. π.Χ. μόνο δέχτηκε, όπως ήδη αναφέραμε, τα μέλη της συντεχνίας των Τεχνιτών του Διονύσου, που εκδιώχτηκαν από την Τέω, τη Μυόνησο και την Έφεσο διαδοχικά. Στα Ρωμαϊκά χρόνια παρέμεινε μία από τις μικρότερες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.

Οικονομία
Στη μικρή αγροτική ενδοχώρα της Λεβέδου υπήρχαν κατά την Αρχαιότητα καλλιέργειες σιτηρών και ξερών σύκων, ενώ στους Νεότερους χρόνους υπήρχαν βελανιδιές και ελαιόδεντρα. Η αγροτική της παραγωγή, όπως και άλλων ιωνικών πόλεων, δεν ήταν ικανή να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού.  Επίσης, στην περιοχή αφθονούσε και η πέτρα. Τα σημαντικότερα φυσικά πλεονεκτήματα του τόπου εντούτοις ήταν οι θερμές πηγές στα βόρεια της χερσονήσου και οι δύο φυσικοί όρμοι που σχηματίζονταν ανατολικά και δυτικά αυτής, αν και δεν ήταν αρκετά μεγάλοι.
Στον πρωτογενή τομέα η Λέβεδος ήταν γνωστή στην Αρχαιότητα για την παραγωγή σύκων, ενώ στα περίχωρα ο Αντίγονος είχε δική του γη με σιτοκαλλιέργειες. Από νωρίς φαίνεται ότι ανέπτυξε μαζί με τις άλλες ιωνικές πόλεις της μικρασιατικής ακτής το εξωτερικό υπερπόντιο εμπόριο, με το οποίο εισήγε σιτηρά και μέταλλα. Στον τομέα των υπηρεσιών τα οργανωμένα λουτρά της πόλης ήταν γνωστά στον αρχαίο κόσμο. Παράλληλα, η άφιξη των Τεχνιτών του Διονύσου σήμανε την έναρξη καλλιτεχνικών αγώνων στη Λέβεδο.

Αργυρό τετράδραχμο της Λέβεδου. 160-140 π.Χ

Η πόλη αυτή έκοψε νόμισμα για πρώτη φορά τον 4ο αι. π.Χ. και ήταν χάλκινο. Την περίοδο του πτολεμαϊκού ελέγχου εξέδωσε νομίσματα χάλκινα με την κεφαλή του Πτολεμαίου ή της Αρσινόης και την επιγραφή ΠΤΟ(Λ). Στη συνέχεια (μετά το 188) έκοψε αργυρά νομίσματα σε αττικό σταθμητικό κανόνα με εμπροσθότυπο την Αθηνά (κεφαλή Αθηνάς ή σε προτομή ή όρθια) και με επιγραφή ΛΕ ή ΛΕΒΕΔΙΩΝ. Τα νομίσματα της πόλης κυκλοφόρησαν κατά το 2ο αιώνα στις αγορές της Κιλικίας και της Συρίας. Τη Ρωμαϊκή περίοδο έκοψε πάλι νομίσματα κατά την αρχή του Τιβερίου (14 -37), του Βεσπασιανού (69-79), του Αδριανού (117-138) , του Μάρκου Αυρηλίου (161-180) και του Γέτα (211-212).

Κοινωνία – Θεσμοί – Πολιτειακή οργάνωση
Στο πλαίσιο της δημόσιας ζωής και δράσης μαρτυρούνται οι τίτλοι του ευεργέτητης πόλης και του προξένου, που δίνονταν από την πόλη τιμητικά. Σε επιγραφές που σχετίζονται με το γυμνάσιο αναφέρονται οι όροι«φίλο» –δείγμα μιας αναγνωρισμένης σχέσης μεταξύ των αθλουμένων– και «νέοι» – πολίτες άνω των 19 ετών που γυμνάζονταν ξεχωριστά.
Πολιτειακοί θεσμοί που μας είναι γνωστοί είναι ο επώνυμος άρχων με τον τίτλο πρύτανις, οι τιμούχοι, η βουλή και ο δήμος με απροσδιόριστες έως τώρα δικαιοδοσίες. Οι θεωροδόκοι είναι το μοναδικό θρησκευτικό αξίωμα που σώζεται. Άλλο γνωστό αξίωμα είναι του ελαιοθέτη,του αρμόδιου για την παροχή λαδιού στο γυμνάσιο της πόλης. Παράλληλα, σώζονται ονόματα υπεύθυνων αρχόντων νομισματοκοπίας και δικαστών από τη Λέβεδο που κλήθηκαν να επιδικάσουν μια συνοριακή διαφορά μεταξύ της Μιλήτου και του Μυούντος.

Θρησκεία
Στην πόλη δεν έχει ανευρεθεί, ούτε σώζεται από τις πηγές, κάποιο ιερό ή ναός. Σχεδόν βέβαιο είναι ότι μετά την άφιξη των Τεχνιτών του Διονύσου η Λέβεδος έχτισε ιερό προς τιμή του θεού. Επίσης, στους Χριστιανικούς χρόνους οικοδομήθηκαν ναοί, αλλά δεν είναι γνωστό σε ποιους ήταν αφιερωμένοι. Ως ιωνική πόλη τελούσε παραδοσιακά τη γιορτή των Απατουρίων προς τιμή της θεάς Αθηνάς, ενώ κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους διεξάγονταν αγώνες προς τιμή του Διονύσου.

Πολιτισμός
Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι καταγόταν ή από την Έφεσο ή από τη Λέβεδο ο Λεώφαντος ο Γορσιάδας, ο οποίος θεωρούνταν από κάποιους ένας από τους Επτά Σοφούς της Αρχαιότητας. Ο Σέξτος ο Εμπειρικός παραδίδει επίσης την παρουσία ενός γραμματικού στην πόλη. Η τέχνη που γνώρισε ανάπτυξη στην πόλη ήταν η δραματική, χάρη στην εγκατάσταση των Τεχνιτών του Διονύσου. Πέρα από τον καλλιτεχνικό αυτό θίασο, στη Λέβεδο λειτουργούσε και γυμνάσιο. Από την πόλη αυτή είναι γνωστός ένας […]ατρόδωρος, νικητής σε μουσικούς αγώνες.

 Τοπογραφία – Οικοδομήματα
Η πόλη της Λεβέδου είχε δύο περιοχές εγκατάστασης. Η μία ήταν η οχυρωμένη περιμετρικά χερσόνησος (σημερινή Κισίκ). Τα τείχη της χερσονήσου χρονολογούνται στην Ελληνιστική περίοδο και σήμερα σώζονται σε αρκετά μεγάλο ύψος (3 ή 4 δόμων). Ήταν δομημένα κατά το ισοδομικό σύστημα, είχαν πλάτος 2,30 μ. και διέθεταν αμυντικούς πύργους και πύλες. Η άλλη εγκατάσταση ήταν ο λόφος στο ηπειρωτικό τμήμα. Εκεί βρισκόταν η ακρόπολη, ενώ γύρω εκτεινόταν πιθανόν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Το μόνο κοσμικό δημόσιο οικοδόμημα που έχει ταυτιστεί είναι τα λουτρά, τα οποία σίγουρα υπήρχαν κατά τους Ρωμαϊκούς και Πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους. Είναι βέβαιο επίσης ότι στην πόλη υπήρχαν γυμνάσιο και θέατρο. Από τα θρησκευτικά οικοδομήματα δεν έχουν σωθεί αρχαίοι ναοί, έχουν βρεθεί όμως κατάλοιπα από προσευκτήριο , από χριστιανικό ναό στη θέση Εκκλησία και από βασιλική μήκους 18 μ. στη βορειοανατολική γωνία της χερσονήσου.


*Τεχνιτες του Διονύσου ,η αλλιως ,Διονυσιακοί τεχνίτες καλούνταν όλοι όσοι δραστηριοποιούνταν στο ανέβασμα μουσικών και θεατρικών παραστάσεων
εντός και εκτός αγώνων. Οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονταν υπό την προστασία του θεού του θεάτρου Διονύσου. Τα πρώτα
σωματεία τους χρονολογούνται τον 3ο αι. π.Χ., ενώ από το β΄ μισό τεκμηριώνεται η ύπαρξη αντίστοιχου σωματείου στη
Μικρά Ασία. Οι Διονυσιακοί τεχνίτες συνεργάζονταν με τις μικρασιατικές πόλεις και βρίσκονταν υπό την προστασία των
ελληνιστικών βασιλέων αρχικά και της Ρώμης αργότερα.

ΠΗΓΕΣ :
http://asiaminor.ehw.gr/

http://wildwinds.comhttp://sehiralem.com

Δείτε επίσης :
Μικρά Ασία :Η Αρχαία Άσσος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Αρχαία Λάμψακος

Μικρά Ασία : Aρχαία Άβυδος. 

Μικρά Ασία : Αλεξάνδρεια Τρωάδος

Μικρά Ασία : Δωριέων Εξάπολις - Κνίδος Καρίας

Μικρά Ασία: Αρχαία Άντανδρος της Τρωάδος

Μικρά Ασία : Φώκαια Ιωνίας

Μικρά Ασία : Αρχαία Σμύρνη Ιωνίας.

Μικρά Ασία : Ερυθρές Ιωνίας.

Μικρά Ασία :Κλαζομενές Ιωνίας

Μικρά Ασία : Τέως Ιωνίας.

Μικρά Ασία : Κολοφώνα Ιωνίας

Μικρά Ασία : Νότιον Ιωνίας

Μικρά Ασία : To Ιερό του Απόλλωνα στην Κλάρο